• Sonuç bulunamadı

-Şerhu Besmele (Hazainu'l-Cevahir Ve Mahazinu'z-Zevahir)

Risalede Besmele, "lügat, vaz', iştikak, sarf, nahiv, meanî, beyan, bedi, kelam, usul-i fıkıh, mantık, adab, fıkıh, tefsir, isnad, kıraat/Kur'an, hadis, tasavvuf" olmak üzere 18 disiplin açısından ele alınır. Koyunoğlu, 10576, nüshasının telif tarihi 1156'dır. 1201, 1261, 1304 yıllarında İstanbul'da Matbaa-i Amirede basılır. Bilmen'e göre Tuhfetü'l-Besmele adıyla Niğdeli Ahmed Efendi tarafından şerh edilir.

Nüsha için bak. H.Hüsnü Paşa, 70, 65b-106b, Nüsha Ödemiş'te 1280/1864'de yazılır. Şerhin kütüphanelerde bir de "haşiye"si vardır. Gülden, H.Hüsnü Paşa nüshasının sonunda 1162/1747 istinsah tarihinden hareketle Hadimî'ye ait olabileceği ihtimalinden bahseder. Rakam bu ihtimali gösteriyor ise de yukarıda alıntıladığımız hiçbir listede böyle bir haşiyenin varlığından bahsedilmemektedir. Ayrıca Fatih, 5311/4 nüshada bu tarih 1182/1768 olarak belirtilir. Birinci tarih, Besmele Şerhi'nin tarihi olmalıdır.

-Haşiye Ala Tefsiri Sureti İhlas Li-İbn Sina

Risale Gerçek (has) filozof Ebu Ali'nin İhlas Suresi Tefsiri adıyla verilir. Hadimî'ye göre risalenin üslubu bedi, metodu garip, mukaddimelerindeki hakikat ve beyanındaki incelikler ayetlerdeki müfredat ahkamına ve sırlarına şamil, fakat bazı maksatları şerî kaideye uygun olmayan felsefî temel (asl) üzerine bina edilmiştir. Maddi özler sorunu kıyaslar şeklinde gizli, delilleri mücmeldir. Bazı yakîn (havas) dostları, değerli dostlarının yardımı olmaksızın faydalanamadıklarından, Hadimî'den, risaleyi tefsir etmesini istemişlerdir. Belirtilen sebeplerle Hadimî risaleyi kaleme alır. Hadimî bu risalesini (1153'de)/1156/1743'de tamamlar. Gördüğümüz nüsha, on bir yıl sonra 1177'de Hadimî'nin mecmuasından istinsah edilir. Reşid Efendi, nr. 1017'de kayıtlıdır. Risalede Enfal Suresinin "lev alimellahu.." risalesi'ne göndermede bulunur.126

-Haşiye Ala Cüz-İ Amme Mine'l-Beydavi

Otuzuncu cüzün tefsirini yapan Ebu Said Muhammed Hadimî, eserini 1160'da tamamlar.127 H.Hüsnü, 70, 47b-138b nüshasında "Ebu Said Hadimî tarafından 1160/1745'de yazıldı notu" düşülür. Eser ismi vakfiyede, Haşiye Tefsir-İ Nebe şeklinde tespit edilmiş, kendi hattıyla olduğu belirtilmiştir. Haşiye Ala Tefsiri Nebe Mine'l-Beydavi adıyla Rşd, 74/1, 1-142y. arasında bir nüshası daha vardır.

-Risale Fi Def'i Eşkali'l-Vakii Kavlihi Teala "Ve Lev Alimellahu Fihim Hayran Le-

Esmaahum Ve Lev Esmaahum Le-Tevellev"

Bu kelimeler, ondan çıkarılan şekillere vakidir, dedikten sonra birinci şeklin, tenakuzlardaki vehmi defetmeyi içerdiğini belirtir. Ayetin anlamını Mantık ve dil yönünden ele alır. Yazıldığı tarih belirtilmemiştir. İhlas Suresi Tefsirinde gönderme yapıldığına göre 1156'dan önce yazılmıştır. Hafız Abdurrahman 1177/1763'de Hadim'de kopya eder. Risalenin başında "bu risale, Ebu Said Müftü Hadimî"nindir." notu verilmiştir. 2 varaklık bir risaledir.

-Risale Fi Hak Hadis "Ma Şaallah Kane Ve Ma Lem Yeşa Lem Yekün İza Dumme" ve Ayet "Ve Ma Teşaune İlla En Yeşa Allah"

"Allah'ın dilediği şey olur, dilemediği olmaz" Hadisi ile, "Allah dilemedikçe siz dileyemezsiniz" Ayetinin kısa bir şerhi olan Risale Reşid Efendi, nr. 1017, 107b ile 108a arası bir varaklıktır. Ayrıca burada aynı ismi taşıyan Abdullah Hadimî'nin de risalesi vardır. Risale "faide" başlığı ile verilir. Müstensih Turgutlu Abdurrahman, üstadımız ve şeyhimizin mecmuasından yazdım diyerek 1177/1763 tarihini verir. Mecmuatu'r-Rasail'de 241.sayfada yayınlanır. Bu yayında Ebu Said müfti Hadimî şeklinde adı yer alır.

-Risale Fi Kavlihi Teala "Lev Kane Fihima Aliha"

Risale, Reşid Efendi, 1017, 168b-169a'da ve H.Hüsnü, 70, 266a'da yer alan 1 varaklık bir risaledir. Öğrencisi, 1177'de mecmuadan yazmıştır. Risale, Kara Halil Efendi el-Konevî imzasını taşımaktadır. Bu imzayı gören öğrencisi Hafız Abdurrahman, Reşid Efendi nüshasında, ifadelerin, anlatımların, kavramların ve terimlerin hocası Hadimî'ninkilerle aynı olduğundan şaşırdığını söylemektedir. Risalenin istinsah edilen mecmuada yer alması ve Hadimî'nin ifadesini taşıyor olması, risale ya muhtemelen Hadimî tarafından yapılan bir özet veya Hadimî risalesinin altına Kara Halil'in imza atmış olabileceğini göstermektedir. H.Hüsnü, 70, 308b'de yer alan

"Nasihatu'l-Üstaz Ve'l-Kamil Ebu Said Muhammed Hadimî Li-Telamizihi Kara Halil Konevî"128 ifadesi Kara Halil'in öğrencisi olduğunu, hocasından öğüt istediğini göstermektedir.

Müellif, ayeti, akıl ve feyz açısından ele alır. İki ilahın varlığı, feyz'i ortadan kaldıracağını söyler. Dolayısıyla anlatım, Hadimî düşüncesiyle örtüşmektedir.

169b'de "öznenin iyi olmasını (tayyib nefs) sadaka" olduğuyla ilgili yarım varaklık not yer almaktadır. Bu risale de Konyalı Halil imzası taşımaktadır. Hadimî'nin el yazısıyla kayıtlıdır. Öğrencinin bu iki risaledeki tanıklığına bakılırsa, Hadimî'nin risalesine, öğrencisi Kara Halil imza atmış olmalıdır.

Birinci risalede, ayette geçen "kane" fiili yerine "tahakkaka" fiili yer alır. "fihima"daki "hüma" zamirini "varlık mertebeleri" olarak açıklanır. Risalede varlık, fizik (el-cismaniyyat el- şehadiyye) ve metafizik (el-kudsiyyat el-gaybiyye) olmak üzere ikiye ayrılır. Kesretteki varlık tasnifi, dolayısıyla "nesne"; ikinci risalede ise özne üzerinde durulur.

-Risale "Ve'n-Naziatı Gargan ... ilh Fe'l-Müdebbiratı Emran"

Reşid Efendi, 1017, 170a-171a'da yer alan 1.5 varaklık risale yine mecmuadan kopya edilir. Fakat öğrencisi bu risaleye, tereddüt ifade eden her hangi bir not düşmez. Risale Kadı

Beydavî'nin tefsirinde yer alan "ve'n-naziatı gargan ... ilh. fe'l-müdebbiratı emran" ayetinin, ya da "fazıl nefislerin sıfatlarının ve müfarik halin" tefsiridir.

-Risale Fi Tefsiri Ayet "Ellezine Yahmilune'l-Arş"

Reşid Efendi, 1017, 171b-173a'de yer alan risalede müstensih Abdurrahman, 1177/1763'de Yılak Camiinde itikaftayken, Hadimî'nin mecmuasından kopya eder. Üstadımız ve şeyhimiz Ebu Said Müfti Muhammed el-Hadimî b. Şeyh Mustafa el-Hadimî şeklinde ismini belirtir. Hadimî, bu ayetin tefsirinde mücessimenin fikirlerini ele alır ve reddeder.

-Risale Fi Def'i İşkali'l-İstisnai Fi Kavlihi Teala "Ve Emnellezine Suidu....İlla Maşaallah"

Hud Suresi 108.ayet, müminlerin cennete girişlerini, kimlerin önce kimlerin cezasını çektikten sonra gireceği, ebedi kalıp kalmayacağı ile ilgili açıklamalar yapar. Bir nüshası Rşd, 570/6'dadır. Risale sonunda müellif ismi Ebu Said Muhammed Hadimî şeklinde verilir. Risalenin bir diğer adı kataloklarda Risale Fi'l-İstisna İlla Maşaa Rabbük şeklindedir.

128 Hadimî öğrencisinin isteği üzerine "Peygamber a.s şöyle buyurmuştur: İlim müminin dostu (Halil), hilm veziri,

-Risaletü'n-Nâsıh Ve'l-Mensuh

H.Hüsnü Paşa, 70, nüshasında müstensih, Muhammed b.Süleyman b.Ali, "Ebu Said Hadimî'nin huzurunda yazıldı" notunu düşer. Dolayısıyla ders notu olarak görünmektedir.