Tarihi ÇalıĢmalar

CHF Kâtibi Umumiliği‟ne ait 24 Ocak 1933 tarihli ve 5/17 numaralı tamimde Halkevlerinin Dil, Tarih ve Edebiyat ġubesi‟nin Tarih Kolu‟nun Dil Kolu‟nda olduğu gibi Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti tarafından verilen direktiflere göre faaliyetlerini belirlemesi istenmiĢtir.573

Milli ve yerel tarihle ilgili genellikle de tarihi konular üzerinde çalıĢan uzmanlar, âlimler tarafından ortaya çıkarılan gerçekleri, tamim mahiyetinde yazılarla, tercümelerle, hülasalarla veya konferanslarla geniĢ halk kitlesine yaymak, yerel tarih hakkında kendi çevrelerinde yapılacak araĢtırmalarla yeni belgeler elde etmeye ve bunları ilmi Ģartlara uygun olarak yayınlamaya çalıĢmaktı. Bununla birlikte Halkevi bölgesindeki tarihi eser ve abidelerin iyi korunması için ilgilileri bilgilendirmek, aynı zamanda bu eserlerin korunması amacıyla kurulmuĢ olan özel cemiyetlere yardım etmek, halkı da konuĢmalarla, temaslarla tarihi eserleri korumaya davet etmek Tarih Kolu‟nun baĢlıca vazifeleri olmuĢtur.574

1933 yılında Tarihi ÇalıĢmalar konusunda Ģube; 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı ile Ziya PaĢa‟yı anma günlerini Adana‟da önemlerine uygun bir

569 _{“Evimizin Mayıs-Haziran ÇalıĢmaları”, Görüşler Kültür Dergisi, Sayı: 77-78, Mayıs-Haziran}

1945, s. 16.

570 _{“Evimizin Bir Yıllık ÇalıĢmaları”, Görüşler Kültür Dergisi, Sayı: 85-86, Ocak-ġubat 1946, s. 31.} 571

“Halkevi ÇalıĢmaları”, Çukurova Kültür Dergisi, Sayı: 4, Kasım 1946, s. 17.

572 _{“Bir Aylık Halkevi ÇalıĢmaları”, Çukurova Kültür Dergisi, Sayı: 8, Mart 1947, s. 16.}

573 _{Cumhuriyet Halk Fırkası Kâtibi Umumiliğinin Fırka Teşkilâtına Umumi Tebliğatı, Tamim No: 47,}

Cilt: 2, s. 43.

574

136

Ģekilde yaĢatmak için düzenleme yapıp önlem almıĢ, Ziya PaĢa‟yı anma törenine halkın katılımını sağlamıĢ ve bu konuda konferans ve söylevler verdirmiĢtir.575

8 Mart 1934 tarihinde Halkevlerinin kurulmasında etkin rol oynamıĢ olan ve aynı zamanda Andımızın yazarı merhum ReĢit Galip‟in hatırasını anmak için beĢ yüze yakın Halkevi üyesinin katılımı ile Adana Halkevinde bir tören yapılmıĢtır. Aynı yılda Adana Halkevi, 18 Mart Çanakkale Zaferi‟nin yıldönümü nedeniyle tören yapmıĢ, asker ve sivil 600 kiĢinin katılımı ile yapılan bu törende yetkili kimseler tarafından Çanakkale ve Ġstiklal Harpleri ile ilgili verilen konferanslarla zafer hatıraları canlandırılmıĢtır.576

Adana Halkevi 1934 yılındaki çalıĢmalarında Adana‟nın KurtuluĢ tarihi için belgeler (vesikalar) derleme iĢine özen göstermiĢtir.577

5 Ocak 1935‟te, Adana KurtuluĢ Bayramı‟nda ilkokul öğrencilerine bu günün önemini ve ulusal özgürlüğün değerini anlatmak üzere 2.000 adet kitapçık bastırılmıĢtır.578

1935 yılında Dil, Tarih, Edebiyat ġubesi Tarih Kolu‟nun, önümüzdeki sene içinde yapmayı tasarladığı iĢlerden en önemlisi Adana KurtuluĢ SavaĢı tarihine temel oluĢturacak belgeleri hazırlamaktır. Çünkü on üç yıldır ihmal edilen bu çalıĢmanın lâyıkıyla baĢarılmasının çok değerli bir hizmet olacağı düĢünülmüĢtür. Bu çalıĢma için kırk sayfayı geçen ve her sayfasında birer soru bulunan “Adana KurtuluĢ Sorguları” adlı bir kitap bastırılmasına karar verilmiĢtir. Bu kitap iki binden fazla basılmıĢ olup, Milli Mücadeleye katılmıĢ olan kiĢilere dağıtılacak ve soruların cevapları alındıktan sonra tasnif edilecekti. Yeniden sorulması gereken sorular hazırlanmıĢ, bu sorgu iĢi çeĢitli yollarla yalnızca KurtuluĢ SavaĢı ile geniĢletilmiĢtir. 1935 yılı sonunda Millî Müdafaa Vekâleti‟ndeki bilgilerden de yararlanılmıĢ, ayrıca

575 _{“Halkevimizin Bir Yıllık Faaliyeti”, 23 Şubat Dergisi, s. 35; “Adana Halkevi”, Görüşler Kültür}

Dergisi, Cumhuriyet‟in 15. Yıldönümü Onuruna Özel Sayı, s. 16-17.

576

“Adana Halkevi”, Görüşler Kültür Dergisi, Cumhuriyet‟in 15. Yıldönümü Onuruna Özel Sayı, s. 20.

577 _{“Halkevimizin BaĢardığı ĠĢler”, Akgünler Gazetesi, 5 Ocak 1935, Sayı: 1, Yıl: 1, s. 3.}

578 _{“Adana Halkevi”, Görüşler Kültür Dergisi, Cumhuriyet‟in 15. Yıldönümü Onuruna Özel Sayı, s.}

137

büyük bir vesika koleksiyonu, kurtuluĢ tarihini yazacak olan komisyona verilmesi amaçlanmıĢtır.579

Adana Halkevi 1935 yılının Haziran ayında KurtuluĢ SavaĢı tarihini meydana çıkaracak belgeleri derlemek için yapmıĢ olduğu çalıĢmaları sonuca ulaĢtırıp sorgu iĢlerini tamamlamıĢtır.580

Adana KurtuluĢ Tarihi‟ne ait belgelerin derlenmesine bir temel oluĢturmak için “Soru Dergisi” basılmıĢtır.581 Bu dergi savaĢta bulunanlara ve ilgililere dağıtılmıĢ ayrıca Adana tarihi için bütçeden önemli bir ödenek ayrılmıĢtır.582

1935 yılında Adana Halkevi, Adana KurtuluĢ Tarihi dıĢında Adana Ģehrinin de tarihini hazırlamak üzere araĢtırmalara baĢlamıĢtır.583

23 ġubat 1935‟te, Halkevlerinin açılıĢ yıldönümü, 18 Mart Pazartesi Çanakkale Zaferi‟nin 20. yıldönümü ve 31 Mart Pazar günü II. Ġnönü Zaferi‟nin 14. yıldönümleri büyük törenlerle kutlanmıĢtır.584 9 Nisan 1935‟te, Mimar Koca Sinan‟ın 347. yıldönümü yapılmıĢ, Mimar Sinan‟ın hayatı ve eserleri hakkında konferanslar verilmiĢtir. Ayrıca önemli olan eserleri yansıtım aracılığıyla seyircilere izlettirilmiĢtir.585

Gündüz söylevler verilip, gece de Büyük Millet Meclisinin ilk açılma konuları hakkında konferanslar sunularak 23 Nisan Bayramı da yoğun bir ilgi ile kutlanmıĢtır.586

Mayıs ayı içinde Cumhuriyet Halk Partisinin dördüncü büyük kurultayının açılıĢı dolayısıyla Halkevinde toplantılar yapıldı. Partinin kuruluĢu ve gerçekleĢtirmiĢ olduğu faaliyetler hakkında gazetelere yazılar yazıldı ve yazdırıldı. Ayrıca partinin kuruluĢ yıldönümü 09 Mayıs günü coĢkun sevinçlerle kutlanmıĢtır. Halkevinde yine

579 _{Halkevleri 1932-1935: 103 Halkevi Geçen Yıllarda Nasıl Çalıştı, s. 29; “Halkevimizde}

Önümüzdeki Sene Ġçinde Daha Verimli ĠĢler Görülecek”, Akgünler Gazetesi, 2 Mart 1935, Sayı: 3, Yıl: 1, s. 1.

580 _{“Halkevi Geçen Ay Ne Yaptı?”, Akgünler Gazetesi, 1 Temmuz 1935, Sayı: 7, Yıl: 1, s. 2.}

581 _{“Halkevimizin 1935-1936 Yılındaki ÇalıĢmalarının Kısa Bir Bilânçosu”, Akgünler Gazetesi, 23}

ġubat 1936, Sayı: 13, Yıl: 2, s. 3; Halkevlerinin 1935 Senesi Faaliyet Raporları Hulâsaları, s. 3.

582 _{“Halkevimizin 1935-1936 Yılındaki ÇalıĢmalarının Kısa Bir Bilânçosu”, Akgünler Gazetesi, 23}

ġubat 1936, Sayı: 13, Yıl: 2, s. 3.

583 _{“Adana Halkevi”, Görüşler Kültür Dergisi, Cumhuriyet‟in 15. Yıldönümü Onuruna Özel Sayı, s.}

24.

584

“Evimizin Aylık Bilânçosu”, Akgünler Gazetesi, 6 Nisan 1935, Sayı: 4, Yıl: 1, s. 3; “Adana Halkevi”, Görüşler Kültür Dergisi, Cumhuriyet‟in 15. Yıldönümü Onuruna Özel Sayı, s. 24.

585 _{“Adana Halkevi”, Görüşler Kültür Dergisi, Cumhuriyet‟in 15. Yıldönümü Onuruna Özel Sayı, s.}

24.

586

138

Mayıs ayında, Büyük Önder Atatürk‟ün 16 yıl önce Samsun‟a ilk ayak bastığı 19 Mayıs gününü anmak içinde kutlamalar yapılmıĢtır.587

29 Ekim 1935‟te, Cumhuriyet Bayramımızın 12. yıldönümü nedeniyle Halk Dershaneleri ve Kurslar ġubesi ile ortak hareket ederek 28 Ekim gecesi halk kahvelerinde ve bayram günlerinde de Halk Kürsüleri‟nde konferanslar verilmiĢtir.588 Komite tarafından tarihsel incelemeler yapılmaya ve fotoğraflar alınmaya yeni yılda çıkarılacak kitap için de materyal toplanmaya karar verilmiĢtir. 5 Ocak 1936‟da Adana‟nın KurtuluĢ Bayramı için broĢür hazırlanıp ve KurtuluĢ hatırası olmak üzere ilkokul öğrencilerine dağıtılacaktı. Bu çalıĢmaların yanı sıra Halkevinde Türk Tarihinin ana hatlarına ait konferanslar tertip edilecek ve hoparlörlerle halkın dinlemesi sağlanacaktı.589

1936 yılına gelindiğinde, Adana‟nın kurtuluĢ günü olan 5 Ocak‟ta özellikle memleketteki çocuklara iĢgalin acısını ve ulusal egemenliğin önemini anlatmak için 5 Ocak adlı bir kitapçık yayımlamıĢ ve bundan 2000 tane ilkokulların son sınıflarına dağıtmıĢ ve bunların okunmasını sağlamıĢtır. Yine bu yıl içerisinde;

5 Ocak Adana KurtuluĢ Bayramı, 18 Mart Çanakkale Zaferi, 31 Mart Ġkinci Ġnönü Zaferi, 4- 9 Nisan Mimar Sinan Gecesi,

23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, 19 Mayıs Atatürk Günü,

21 Temmuz Montrö Zaferi, 30 Ağustos Zafer Bayramı,

587 _{“Geçen Ay Ġçinde Halkevimiz”, Akgünler Gazetesi, 3 Haziran 1935, Sayı: 6, Yıl: 1, s. 2.}

588 _{“Adana Halkevi”, Görüşler Kültür Dergisi, Cumhuriyet‟in 15. Yıldönümü Onuruna Özel Sayı, s.}

24.

589

139

29 Ekim‟de ise on üçüncüsü kutlanan Cumhuriyet Bayramı için törenler düzenlenmiĢtir.590

Adana Halkevi‟nin düzenlediği program doğrultusunda 1936 yılında, Adana KurtuluĢ Tarihi ile ilgili belgelerin derlenmesine önemle devam edilmiĢtir. Bu amaçla kurtuluĢ mücahitleri ile görüĢerek onlardan bilgi almak için Ģube üyesinden bir kiĢi yakında olan kasabalara ve Ġstanbul‟a gönderilmiĢtir. Bunun sonucundaysa Ģimdiye kadar kahramanlardan 186 sayfa hatıra, 62 fotoğraf, 34 belge temin edilmiĢtir.591 Bu Ģubenin Tarih Kolu iki senelik bir program içinde bitirilmesi planlanan “Adana KurtuluĢ SavaĢı” belgelerini derleme iĢinde büyük ilerleme kaydetmiĢtir.592

Çanakkale‟de kazanılan 18 Mart 1915 zaferinin 21. Yıldönümü 18 Mart 1936 tarihinde Halkevi salonunda büyük bir kalabalık eĢliğinde anılmıĢtır. Bu zaferin siyasi ve askeri açıdan önemini anlatan hatiplerin sözleri, Ģehrin önemli yerlerinde bulunan hoparlörler aracılığıyla geniĢ bir halk kitlesine dinletilmiĢtir.593

Büyük Türk Mimarı Koca Sinan‟ın ölüm yıldönümü sebebiyle 9 Nisan PerĢembe gününün akĢamı Halkevinde bir anma töreni yapılmıĢ ve bu törene birçok vatandaĢ katılmıĢtır. Hatipler, Koca Sinan‟ın Hayatı ve eserleri hakkında bilgi vermiĢtir.594 30 Ağustos Zaferi 1936 yılında da coĢku ile kutlanmıĢtır. Bu ulusal bayramda Adana Halkevi bahçesinde toplanan vatandaĢlara verilen bir konferansla bu mutlu günün tarihi ve önemi anlatılmıĢtır.595

27 Ocak 1937‟de596

Hatay‟ın özerkliğine kavuĢması nedeniyle, 31 Ocak 1937‟de yapılan büyük mitingden sonra Adana Halkevi Dil, Tarih ve Edebiyat ġubesi‟nde müzikli ve çaylı bir gece tertip ederek birçok Hataylı insanın da katılımı ile samimi

590

“Adana Halkevi”, Görüşler Kültür Dergisi, Cumhuriyet‟in 15. Yıldönümü Onuruna Özel Sayı, s. 28.

591 _{Seyhan Cumhuriyetin 15 Yılı İçinde, s. 159; “Adana Halkevi”, Görüşler Kültür Dergisi,}

Cumhuriyet‟in 15. Yıldönümü Onuruna Özel Sayı, s. 30.

592 _{“Halkevimizin On BeĢ Günlük ÇalıĢmaları”, Akgünler Gazetesi, 20 Haziran 1936, Sayı: 18, Yıl: 2,}

s. 2.

593 _{“Çanakkale Zaferi”, Akgünler Gazetesi, 1 Nisan 1936, Sayı: 15, Yıl: 2, s. 2.} 594 _{“Sinan Gecesi”, Akgünler Gazetesi, 23 Nisan 1936, Sayı: 16, Yıl: 2, s. 1.} 595

“Halkevinin ÇalıĢmaları”, Akgünler Gazetesi, 30 Eylül 1936, Sayı: 21, Yıl: 2, s. 1.

596 _{Alper Bakacak, “Atatürk Döneminde Türkiye‟nin DıĢ Politikası”, (Editör: Temuçin Faik Ertan),}

Başlangıcından Günümüze Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, 3. Baskı, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2014, s. 231; Mehmet Gönlübol, Cem Sar, “1919-1938 Yılları Arasında Türk DıĢ Politikası”, Olaylarla Türk Dış Politikası, 10. Baskı, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2014, s. 130.

140

bir konferans verilmiĢtir. 21 ġubat 1937‟de Halkevlerinin açılıĢ yıldönümü sebebi ile gündüz yapılan törende yazar tarafından bugünün önemi hakkında bir söylev verilmiĢ ve gece Adana Halkevi salonunda özel davetlilere bir gece toplantısı düzenlenerek Halkevi üyelerinin bugünün onuruna candan kaynaĢmaları sağlanmıĢtır.597

18 Mart 1937‟de Çanakkale Zaferi‟nin 22. yıldönümü kutlandı. Erkek öğretmen okulu orkestrası ve Adana Halkevinin Güzel Sanatlar Kolu üyeleri müzikle, Hadi Okan güzel söyleviyle, Teğmen Sabahaddin Çanakkale Haritası önünde Askeri açıklamalar ile liseden Sedat Toydemir Mehmet Akif‟in Çanakkale Ģiiriyle zaferi yaĢatmıĢlardır. Ġstiklâl MarĢı ile açılan Çanakkale Gecesi, 10. Yıl MarĢı ile kapandı.598

31 Mart 1937‟de Ġkinci Ġnönü Zaferi için bir kutlama gecesi yaparak üyeden RaĢit Binöz tarafından bu gece ile ilgili bir söylev verilmiĢ, askeri fırkadan Kurmay YüzbaĢı Kemal Aykut bu zaferin harp tarihi bakımından önemini dile getirmiĢ ve konu ile ilgili Ģiirleri lise öğrencilerinden Aziz ve Yavuz isimli gençler okumuĢtur.599 1937 yılının Nisan ayında Mimar Koca Sinan için bir yıldönümü gecesi yapılarak Sinan‟ın hayatı, eserleri hakkında erkek lisesi müdürü Halit Sarıkaya ve kadastro müdürü Seyfi Tezer tarafından söylevlerde bulunulmuĢtur. Mühendis Seyfi Tezer eserlerin teknik ve sanatsal bakımdan gözden geçirmiĢ, güzel kıyaslamalarda da bulunmuĢtur. Öğretmen okulu çocukları geceyi müzikle süslediler. Müzikli, edebiyatlı, mimarili bir sanat gecesi oldu.600

Halkevi ġubesi, 1937 yılının 23 Nisan akĢamı Ulusal Egemenlik Bayramı onuruna Halkevinde bir gece tertip etmiĢ, Halkevi baĢkanı Ġsmail Safa Özler tarafından da bu günün önemi hakkında bir konferans verilmiĢtir.601

597 _{“Adana Halkevi”, Görüşler Kültür Dergisi, Cumhuriyet‟in 15. Yıldönümü Onuruna Özel Sayı, s.}

57.

598 _{“Halkevinde Bir Ay 15 Mart-15 Nisan”, Görüşler Kültür Dergisi, Sayı: 2, Mayıs 1937, s. 26.} 599 _{“Adana Halkevi”, Görüşler Kültür Dergisi, Cumhuriyet‟in 15. Yıldönümü Onuruna Özel Sayı, s.}

57; “Halkevinde Bir Ay 15 Mart – 15 Nisan ”, Görüşler Kültür Dergisi, Sayı: 2, Mayıs 1937, s. 26.

600 _{“Adana Halkevi”, Görüşler Kültür Dergisi, Cumhuriyet‟in 15. Yıldönümü Onuruna Özel Sayı, s.}

57; “Halkevinde Bir Ay 15 Mart-15 Nisan”, Görüşler Kültür Dergisi, Sayı: 2, Mayıs 1937, s. 26.

601 _{“Adana Halkevi”, Görüşler Kültür Dergisi, Cumhuriyet‟in 15. Yıldönümü Onuruna Özel Sayı, s.}

141

17 Mayıs 1937‟de Ģair Ziya PaĢa için bir anma töreni düzenlenerek gündüz birçok öğrenci ve bandonun katılımı ile mezarına gidilmiĢ, çelenk konmuĢ, gece ise Evimiz salonunda Ģairin hayatı, Adana Valiliği‟ndeki anıları ve edebi kimliği hakkında söylevler de bulunulmuĢ, ayrıca Ģiirleri de okunmuĢtur.602

1937 yılında Adana Halkevi ġubesi, Ulu Önder Atatürk‟ün Anadolu‟ya geldiği 19 Mayıs günü onuruna gündüz tören yapılmıĢ, gece de Atatürk‟ün hayatı ve 19 Mayıs‟ın tarihimizdeki önemi anlatılmıĢtır. Atatürk‟ün hayatının 19 Mayıs‟a kadar olan kısmı MürĢide Akyol tarafından anlatılmıĢtır. Taha Toros günün önemi hakkında bir söylev vermiĢtir. Eğmen Göknel, Celâl Sahir, Zeki Üner gibi üyeler ise Orhan Seyfi‟den, Faruk Nafiz‟den ve Mithat Cemal‟den seçip okudukları Ģiirlerle Atatürk‟ü anmıĢlardır. Ayrıca müzik parçaları eĢliğinde Atatürk‟ün özdeyiĢleri ve bugün ile ilgili Ģiirler okunmuĢtur.603

Halkevi ġubesi 22 Temmuz 1937‟de,geçen yıl imzalanan Montrö Zaferini halkımıza hatırlatmak amacıyla Halkevi üyesi olan Arif Nihat Asya‟ya Halkevinde hoparlör ile bir söylev verdirmiĢtir. ġehrin en kalabalık yerlerinde ve büyük kahvelerinde bulunan dört hoparlörümüz önünde 500 den fazla kiĢi, bu söylevi büyük bir ilgiyle dinlemiĢtir.604

24 Temmuz 1937 Cuma günü, Ġstiklal SavaĢı sonunda kazandığımız Ģanlı baĢarıları anmak için Adana Halkevi‟nin bahçesinde bir Lozan gecesi düzenlenmiĢtir. Gece Taha Toros konferansı, Celâl Sahir Muter‟in kendi yazdığı Sevr – Lozan Ģiiri, Nevin ve Sabahat isimli öğrencilerin Ġstiklâl SavaĢı ve Lozan konulu manzumeleri ile kutlanmıĢtır. 30 Ağustos 1937 günü ise Büyük Zaferimiz onuruna Adana Halkevi bahçesinde bir toplantı düzenlenmiĢtir. Ali Hadi Okan tarafından günün Türk Tarihi‟ndeki önemini anlatan bir söylev vermiĢtir. Kurmay YüzbaĢı Kemal Aykut da BaĢkumandanlık Meydan Muhaberesi‟ni yetkili bir asker anlatıĢı ile anlatmıĢtır.605

602 _{“Adana Halkevi”, Görüşler Kültür Dergisi, Cumhuriyet‟in 15. Yıldönümü Onuruna Özel Sayı, s.}

58.

603_{“Adana Halkevinde Dört Buçuk Ay”, Görüşler Kültür Dergisi, Sayı: 4, Ekim 1937, s. 22; “Adana}

Halkevi”, Görüşler Kültür Dergisi, Cumhuriyet‟in 15. Yıldönümü Onuruna Özel Sayı, s. 58.

604 _{“Adana Halkevi”, Görüşler Kültür Dergisi, Cumhuriyet‟in 15. Yıldönümü Onuruna Özel Sayı, s.}

58.

605 _{“Adana Halkevinde Dört Buçuk Ay”, Görüşler Kültür Dergisi, Sayı: 4, Ekim 1937, s. 22-23;}

142

Komite, Cumhuriyet Bayramı onuruna 28-30 Ekim 1937 tarihlerinde Adana Halkevi‟nde bir gece düzenlenmiĢtir.606

28 Ekim akĢamı ilk havai fiĢeğin Halkevi bahçesinden atılmasıyla ve Halkevi salonundaki orkestranın Ġstiklâl MarĢını çalması ile açılan Cumhuriyet Gecesi, MürĢide Akyol‟un ve Selami Akalın‟ın söylevleriyle devam etmiĢtir. MürĢide Akyol eski ile yeninin karĢılaĢtırmasını yapmıĢ, Selami Akal ise mütareke günlerini, ulusal savaĢı, Cumhuriyet‟in ilânını kabartma tablolar halinde göz önüne getirmiĢtir. Kız Lisesi‟nden Melahat ve Fazıl Ahmet Aykaç isimli öğrencilerin “Önderi Dinlerken”, Erkek Lisesi‟nden Mahmut Sözüdüz ve Vasfi Mahir Kocatürk‟ün “Bizim Türküler” baĢlıklı parçalarını okumuĢlardır. Öğretmen Okulu‟ndan Ferhat Mahmut, Ulu Turanlı Oğlu‟ndan “Tarih ve Biz”; Ortaokuldan Ġsmail Hakkı Oktan, Yusuf Ziya‟dan “Gazimize” Ģiirlerini okumuĢlardır. Cumhuriyet Gecesi, Onuncu Yıl MarĢı ile sona ermiĢtir. 29 Ekim Gecesi de Adana Halkevi bahçesinden atılan havai fiĢeklerle baĢlayan Cumhuriyet Bayramı Halkevi gözetiminde yapılan; mekteplerden, itfaiyeden, istihkâm taburundan ve halktan oluĢan fener alayı ile kutlanmıĢtır.607

Adana Halkevi‟nde 29 Kasım 1937 tarihinde Hatay Ġstiklâl Gecesi düzenlenmiĢtir. Hataylı gençlerin ve göğüslerinde Hatay Bayrağı taĢıyan çocukların Ġstiklâl MarĢı‟nı söylemeleri ile gecenin açılıĢı yapılmıĢtır. Hataylıların Adanalılar ile birlikte hazırladıkları gece alkıĢlarla kapanmıĢtır.608

28 Aralık 1937 Salı günü Halkevi Ģubesi, müzikli bir gece tertip etmiĢtir. 250 kiĢiden fazla kiĢinin katıldığı bu gecede lise tarih öğretmeni Hüsnü Uğur tarafından “Haçlılara karĢı koyan büyük Türk kumandanı” mevzulu tarihi bir konferans verilmiĢtir. ġube, ayrıca Adana KurtuluĢ tarihine ait çalıĢmalarına devam ederek 162 sayfa hatıra, 15‟er tane vesika ve fotoğraf derlemiĢtir. Bu iĢ için derlenen hatıra ve vesikalar üzerinden incelemelerine devam etmektedir.609

606 _{“Adana Halkevi”, Görüşler Kültür Dergisi, Cumhuriyet‟in 15. Yıldönümü Onuruna Özel Sayı, s.}

58.

607 _{“Adana Halkevi‟nde”, Görüşler Kültür Dergisi, Sayı: 5, Kasım 1937, s. 30-31.} 608 _{“Adana Halkevi‟nde”, Görüşler Kültür Dergisi, Sayı: 5, Kasım 1937, s. 35.}

609 _{“Adana Halkevi”, Görüşler Kültür Dergisi, Cumhuriyet‟in 15. Yıldönümü Onuruna Özel Sayı, s.}

143

5 Ocak 1938 tarihinde Adana‟nın KurtuluĢ Bayramı yedi Ģehirde ve Halkevi‟nde kutlanmıĢtır. Gece Adana Halkevi salonunda Adana ve Halkevi adına bir KurtuluĢ Balosu verilmiĢtir.610

20 ġubat 1938 yılına gelindiğinde, Halkevlerinin yıldönümü dolayısıyla gündüz yapılan törende Ģube baĢkanı ve yazar olan kiĢi Adana Halkevi bahçesinde, üyelerden öğretmen RaĢit Binöz de Atatürk heykeli önünde birer söylev vermiĢlerdir.611

18 Mart 1938 gecesi evimizde yapılan bir törenle Çanakkale Zaferi kutlanmıĢ ve Ģube baĢkanı ile Kurmay YüzbaĢı Kemal Aykut (Akkurt) birer söylevle bu zaferin önemini açıklamıĢlardır. Törende bu konu ile ilgili Ģiirler de okunmuĢtur. Geceye Cumhuriyet MarĢı ile son verilmiĢtir.612

31 Mart 1938‟de Adana Halkevinde Ġkinci Ġnönü Zaferi kutlanmıĢtır. Törende üyelerden Necmi (Necmettin) Esin heyecanlı bir söylev vermiĢ, BinbaĢı Necdet savaĢ tarihi bakımından zaferi açıklayarak anlatmıĢ, Kız Lisesi öğrencilerinden Berrin, Erkek Lisesi öğrencilerinden Aziz Altınok ve Ortaokul öğrencisi Necdet Dirilgen Ģiir okumuĢlardır ve orkestra seçme parçalar çalmıĢtır.613

9 Nisan 1938‟de Mimar Sinan için bir gece düzenlenmiĢtir. Kız Lisesi korosunun Ġstiklal MarĢını çalması ile baĢlayan gecede Hüsnü Uğur, Mimar Sinan‟ın hayatını anlatmıĢtır. Törende ulusal ve uluslararası müzikler çalınmıĢtır.614

23 Nisan 1938‟de Cumhuriyet‟in ilanının yıl dönümü nedeniyle, Cumhuriyet meydanında gündüz töreni yapılmıĢtır. Gece ise Halkevinde yapılan törende öğretmen Ġsmail Erol bu ulusal günün tarihçesi hakkında bir söylev vermiĢtir. Ayrıca Fahire Akgün “Asri Anne Nasıl Olmalıdır?”, Dr. Ekrem Baltacı “Çocuk Bakımı”

610 _{“Halkevinde”, Görüşler Kültür Dergisi, Sayı: 9, Seyhan Basımevi, Adana, Mart 1938, s. 51.} 611 _{“Adana Halkevi”, Görüşler Kültür Dergisi, Cumhuriyet‟in 15. Yıldönümü Onuruna Özel Sayı, s.}

65.

612 _{“Halkevinde”, Görüşler Kültür Dergisi, Sayı: 10, Nisan 1938, s. 46; “Adana Halkevi”, Görüşler}

Kültür Dergisi, Cumhuriyet‟in 15. Yıldönümü Onuruna Özel Sayı, s. 66; “Dil-Tarih-Edebiyat Komitesi”, Görüşler Kültür Dergisi, Sayı: 15, ġubat 1939, s. 4.

613 _{“Halkevinde”, Görüşler Kültür Dergisi, Sayı: 10, Nisan 1938, s. 47; “Adana Halkevi”, Görüşler}

Kültür Dergisi, Cumhuriyet‟in 15. Yıldönümü Onuruna Özel Sayı, s. 66; “Dil-Tarih-Edebiyat Komitesi”, Görüşler Kültür Dergisi, Sayı: 15, ġubat 1939, s. 4.

614 _{“Halkevinde”, Görüşler Kültür Dergisi, Sayı: 10, Nisan 1938, s. 47; “Adana Halkevi”, Görüşler}

Kültür Dergisi, Cumhuriyet‟in 15. Yıldönümü Onuruna Özel Sayı, s. 66; “Dil-Tarih-Edebiyat Komitesi”, Görüşler Kültür Dergisi, Sayı: 15, ġubat 1939, s. 4.

144

mevzulu birer konferans vermiĢlerdir. 5 Ocak Okulu‟ndan 2 öğrenci Ģiir okumuĢ, 4 öğrenci milli danslar sergilemiĢ yapmıĢ, orkestra da müzik dinletisi yapmıĢtır.615 19 Mayıs 1938‟de gündüz töreninden baĢka Adana Halkevinde bir Atatürk Gecesi yapılmıĢtır. Dil, Tarih ve Edebiyat Komitesi‟nden Hâkim Ali Hadi Okan‟ın konferansının ardından Komite baĢkanı ile Köycülük Komitesi üyelerinden Nuri Erman birer söylev vermiĢlerdir. Arif Nihat Asya Atatürk‟ün Adana‟ya geliĢini tespit eden bir yazı okumuĢtur. Ayrıca Orkestra ve alaturka müzik kolu güzel parçalar çalmıĢtır.616

24 Mayıs 1938‟de Adana Halkevi‟nin tüm üyeleri ve bütün Çukurova halkı tarafından büyük bir kalabalıkla karĢılanan Mustafa Kemal Atatürk, Mersin‟den Adana‟ya gelmiĢtir.617

Mustafa Kemal Atatürk‟ün 10 Kasım 1938 tarihindeki vefatı Cumhuriyet Bayramı‟yla Adana‟nın KurtuluĢ Bayramı arasındaki tarihte gerçekleĢmiĢtir. Cumhuriyet‟in 15. yıldönümü için yapılan bayram Atatürk‟ün hastalık günlerine rastlamıĢtır. 5 Ocak 1938 Adana‟nın KurtuluĢ yıldönümü de matem ayını takip etmiĢtir. Bu nedenle Adana‟nın kurtuluĢu nedeniyle yapılan törende Mustafa Kemal Atatürk‟ün maneviyatına da yer verilmiĢtir. Gerek gündüz yapılan bayrak töreninde, geçit resminde; gerekse akĢam Adana Halkevi‟nde yapılan KurtuluĢ Gecesi‟nde çoğunlukla Ulu Önder Atatürk‟ün hatıralarına yer verilmiĢtir.618

28 Eylül 1938 tarihinde Adana Halkevi‟nde Amiral Barbaros Hayrettin gecesi kutlanmıĢtır. 29 Ekim‟de Cumhuriyet Bayramı‟nın 15. Yıldönümü kutlanmıĢ ve bugüne özel çıkarılan broĢürlerden 1.000 adet dağıtılmıĢtır. 21 Kasım‟da Büyük

Belgede Adana Halkevi (1933-1951) (sayfa 153-175)