Adana Halkevi‟nde Görev Alan BaĢkanlar

Adana Halkevi‟nin idare teĢkilâtı diğer Halkevlerinin idare teĢkilâtı gibi “Halkevleri Talimatnamesi” ve “Halkevleri İdare ve Teşkilât Talimatnamesi” doğrultusunda kurulmuĢtur. Halkevi Ġdare Heyeti, dokuz mesai Ģubesinin ayrı ayrı seçtiği birer temsilciden oluĢmuĢtur. Halkevi Ġdare Heyetleri ile Ģube komitelerinin seçimi iki yılda bir yapılmıĢ ve üyelerin yeniden seçilmesi uygun görülmüĢtür.341

Her Ģubenin kendi yönetim kurulu kendi üyeleri arasından seçilmiĢtir. Halkevleri yönetim kurulu da bu Ģubelerin baĢkanlarından oluĢması baĢka memleketlerin buna benzer kurumlarında olmayan demokratik bir özellik taĢımıĢtır.

ġubeleri tamamlanmamıĢ olan Halkevlerinde, idare heyeti yalnızca kurulmuĢ olan Ģubelerin temsilcilerinden oluĢmuĢtur. Vilayet Fırka Ġdare Heyeti‟nin kendi üyeleri arasından seçeceği kiĢi Halkevi Ġdare Heyeti‟ne baĢkanlık etmiĢtir.342

Halkevi Ġdare Heyeti‟nin yerine getirmekle görevli olduğu iĢler:

1- Milli Bayramlardaki genel halk gösterilerinin düzenlenmesi ve idare edilmesi,

2- Halkevi müsamere programlarının uygulanması, 3- ÇeĢitli Ģubeler arasında çalıĢma uyumunun korunması,

4- AnlaĢmazlık ve uyuĢmazlık hallerinde Ģubeler arasında hakemlik yapılması,

5- ġubelerin kendi faaliyetlerini düzenlemek için hazırlayacakları özel talimatnamelerin incelenmesi, onaylanması ve bunların uygulanmasının kontrol edilmesi,

340

C.H.P. XVI. Yıldönümünde Halkevleri ve Halkodaları, s. 24-25; C.H.P. 17’nci Yıldönümünde Halkevleri ve Halkodaları, Ulus Basımevi, Ankara, 1949, s. 7.

341 _{“Halkevleri TeĢkilat, Ġdare ve Mesai Talimatnamesi”, Türk Sözü Gazetesi, 25 Aralık 1931, Sayı:}

2278, Yıl: 7, s. 3.

342

87

6- Halkevi hesaplarını idare etme ve demirbaĢ eĢyasının bakımı,

7- Parti Ġdare Heyeti tarafından bildirilecek bütçenin usul, tüzük ve yönetmenliğe göre uygulanması ve düzenlenmesi,343

8- Halkevi talimatname hükümlerine göre disiplin hakkında kararlar vermesi, 9- Halkevi bütçe tasarısının her yıl zamanında hazırlanması ve daha sonra bağlı olduğu Parti Ġdare Heyetine vermesi,

10- Halkevi memur ve odacıların, baĢkanın teklifi ile görevlendirilmesi, cezalandırılması ya da iĢten çıkarması olmuĢtur.344

Halkevi Ġdare Heyeti‟ni teĢkil eden üyelerin Ģubeler tarafından seçilmeleri ve aynı zamanda Ģube komitelerinin baĢlarında bulunmaları, bu heyeti oluĢturan üyeleri, baĢkaları tarafından alınan kararları uygulama mecburiyetinden kurtarmaktaydı. Ellerindeki Ģartlara göre yapabilecekleri iĢler üzerinde karar alıp çalıĢmalarının imkân dâhilinde uygulanmasını sağlamaktaydı.345

Her Halkevi, yılda bir defa tüm üyeleriyle bir toplantı gerçekleĢtirir ve bu toplantıya Halkevi Reisi baĢkanlık ederdi. Toplantıda, Halkevi Reisi, geçmiĢte yapılan son bir yıllık çalıĢma faaliyetleri ve gelecek yılın çalıĢma programı hakkında ayrıntılı bilgi verirdi.346

1940 yılında çıkarılan “Halkevleri İdare ve Teşkilat Talimatnamesi”ne göre bu tarihten itibaren bulundukları çevrede Halkevleri ile aynı görüĢe sahip olan kiĢilerin Halkevi BaĢkanlığı‟na seçilebilmeleri usulü kabul edilmiĢtir. Bunun nedenleri arasında ise; il ve ilçe parti yönetim kurulu üyelerinden her zaman Halkevi BaĢkanlığı yapabilecek birilerinin çıkmaması ve birçok Halkevinin etkisiz duruma düĢmesi gösterilmiĢtir.347

343 _{“Halkevleri TeĢkilat, Ġdare ve Mesai Talimatnamesi”, Türk Sözü Gazetesi, 25 Aralık 1931, Sayı:}

2278, Yıl: 7, s. 3; C.H.F. Halkevleri Talimatnamesi, s. 13.

344 _{C.H.P. Halkevleri İdare Ve Teşkilât Talimatnamesi, s. 10.} 345 _{CHP Halkevleri ve Halkodaları 1932-1942, s. 21.} 346 _{C.H.P. Halkevleri İdare Ve Teşkilât Talimatnamesi, s. 7.} 347

88

Tablo 2.2. 1933-1950 Yılları Arasında Adana Halkevi‟nin Bilinen BaĢkanları

Yıl Adana Halkevi BaĢkanı

1933348 Doktor KâĢif Ömer Bey

1935349 Kemal Kusun

1935350 Kasım Zeki Ener

1937351 Ġsmail Safa Özler

1938352 Yusuf Ziya Özbakan

1938353 Kasım Zeki Ener

1939354 Nevzat Güven

1941355 Dr. Kemal Satır

1943356 Eczacı Hasan Basri Arsoy

1944357 Nihat Oral

1947358 Ġbrahim Tekeli

348 _{“Adana Halkevi”, Yeni Adana Gazetesi, 9 Mart 1933, Sayı: 3352, Yıl: 15 s. 1.}

349 _{Hukukî olarak Halkevi BaĢkanı‟nın Fırka Vilâyet Heyeti içinden ve heyet tarafından seçilmesi}

gerektiğinden Eski BaĢkan Kemal Kusun‟un MaraĢ Milletvekilliği‟ne seçilmesi üzerine boĢ kalan göreve Fırka Vilâyet Heyeti kendi arasından Kasım Ener‟i seçmiĢtir. “Halkevimizde Önümüzdeki Sene Ġçinde Daha Verimli ĠĢler Görülecek”, Akgünler Gazetesi, 2 Mart 1935, Sayı: 3, Yıl: 1, s. 1.

350 _{“Adana Halkevi BaĢkanı”, Yeni Adana Gazetesi, 27 ġubat 1935, Sayı: 3855, Yıl: 17, s. 1;}

“Halkevimizde Önümüzdeki Sene Ġçinde Daha Verimli ĠĢler Görülecek”, Akgünler Gazetesi, 2 Mart 1935, Sayı: 3, Yıl: 1, s. 1.

351 _{BCA, 490.01.0.0/583.11.1, Belge No: 63; “Hars Komitesi”, Yeni Adana Gazetesi, 13 Nisan 1937,}

Sayı: 4186, Yıl: 19, s. 2.

352 _{BCA, 30.10.0.0/197.350.22; “Adana Halkevi”, Görüşler Kültür Dergisi, Cumhuriyetin 15.}

Yıldönümü Onuruna Özel Sayı, s. 1.

353 _{Cumhuriyet Halk Partisi Adana Ġl Yönetim Kurulu tarafından 23 Aralık 1938 tarihinde yeniden}

Adana Halkevi BaĢkanlığı‟na getirilmiĢtir. “Yönetim Kurulu”, Görüşler Kültür Dergisi, Sayı: 15, ġubat 1939, s. 3.

354

BCA, 490.1.0.0/1012.906.1; Nevzat Güven, 19 Temmuz 1939 tarihinde Adana Halkevi BaĢkanlığı‟na seçilmiĢ ve görevine baĢlamıĢtır. “Evimizin Dört Aylık ÇalıĢma Hülasası”, Görüşler Kültür Dergisi, Sayı: 19, Haziran 1939, s. 61.

355 _{BCA, 490.1.0.0/1012.906.1; Yedek Subay olarak orduda vazife görmekte olan Adana Halkevi}

BaĢkanı Dr. Kemal Satır, Ağustos 1942 tarihinde terhis edilmiĢ ve Adana Halkevi BaĢkanlığı için tekrardan görevine baĢlamıĢtır. 5 Aralık 1942 tarihinde Parti Ġdare Heyeti seçimi yapılmıĢ ve Adana Halkevi BaĢkanlığına yeniden Dr. Kemal Satır seçilmiĢtir. “Halkevi ÇalıĢmaları”, Görüşler Kültür Dergisi, Sayı: 46, Ekim 1942, s.32; “Halkevi ÇalıĢmaları”, Görüşler Kültür Dergisi, Sayı: 48-51, Aralık 1942-Mart 1943, s. 102.

356 _{BCA, 490.1.0.0/1049.1028.1; Adana Milletvekili seçilen Dr. Kemal Satır‟ın yerine Adana Halkevi}

BaĢkanlığı‟na Eczacı Basri Arsoy seçilmiĢ ve 3 Mart 1943 tarihinde görevine baĢlamıĢtır. “Halkevi ÇalıĢmaları”, Görüşler Kültür Dergisi, Sayı: 48-51, Aralık 1942-Mart 1943, s. 103.

357

BCA, 490.1.0.0/842.331.2; Aralık 1944 tarihinde Adana Halkevi BaĢkanlığı‟na seçilmiĢtir. “Evimizin ÇalıĢması”, Görüşler Kültür Dergisi, Sayı: 72, Aralık 1944, s. 16; Adana Halkevi BaĢkanı ve aynı zamanda Adana Ġl Ġdare Kurulu üyesi olan Nihat Oral, 6 Mart 1946 tarihinde istifa etmiĢtir. “Ġki Vazifeden de Ġstifa Etti”, Yeni Adana Gazetesi, 7 Mart 1946, Sayı: 6301, Yıl: 28, s. 2.

358

89

1950359 Dr. Nevzat Arman

?360 Yahya Dermancı