Halkevleri muhasebe usulü hakkında düzenlenen yönerge Cumhuriyet Halk Fırkası tarafından 1932 yılında Halkevi BaĢkanlarına gönderilmiĢtir. “Halkevleri Muhasebe Usulü Talimatnamesi”ne göre; Halkevleri yönetim kurulları kâtip ve sayman olarak kendi üyelerinden birini görevlendirirdi. Gerektiğinde ise saymanlık görevi için ikinci bir kiĢi seçilebilirdi.479
Halkevleri hesap iĢlerinde sadece Vilayet Fırka Yönetim Kurulu ile tartıĢabilir ve ona danıĢabilirdi.480
Yönetmeliğe göre mali sene Haziran ayına girildiğinde baĢlamaktaydı. Buna göre düzenlenen bütçeler de Vilayet Fırka Yönetim Kurulları‟nın onayından sonra geçerli olmaktaydı.481
Ayrıca yine yönetmelikte belirtildiği üzere; gelir ve harcamalar için bir kasa defteri, gelir defteri, ödenek defteri, avans defteri, emanet paralar için emanet defteri, bankadaki paralar için bankada geçerli bir hesap defteri, demirbaĢ eĢyalar için demirbaĢ defteri tutulurdu.482
Halkevlerinde tutulan bu defterlerden kasa, tahsisat, emanet, avans ve bankada geçerli hesap defterleri birlikte iĢlenmekte ve her ayın sonunda bir sonraki aya aktarılıp dengelenerek baĢkan, kâtip ve sayman tarafından imzalanmaktaydı. Halkevlerine ait kasa ise ĠĢ Bankası ile Ziraat Bankası‟nda bulunmaktaydı. Ödemeler baĢkan ve sayman üye tarafından imzalanan çeklerle yapılırdı.483
ĠĢ Bankası ve Ziraat Bankası olmayan yerleĢim yerlerinde Halkevlerine ait paralar diğer bankalarda tutulurdu. Hiç banka bulunmayan yerlerde ise altı aylık ihtiyacı karĢılayacak kadar para, yönetim kurullarının gözetim ve sorumlulukları altında Halkevindeki kasada bulundurulurdu.484 Adana Halkevi‟nin bütçesi de diğer
477 T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Devre: 9, Cilt: 19, Ġçtima: 3, 28 Ocak 1953, s. 448. 478 T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Devre: 9, Cilt: 20, Ġçtima: 3, 5 Kasım 1953, s. 107. 479
Cumhuriyet Halk Fırkası Kâtibi Umumiliğinin Fırka Teşkilâtına Tebligatı, Tamim No: 96, Cilt: 1, s. 63.
480 Cumhuriyet Halk Fırkası Kâtibi Umumiliğinin Fırka Teşkilâtına Tebligatı, Tamim No: 190, Cilt: 3,
s.45.
481 BCA, 490.1.0.0/1005.881.1; C.H.F. Halkevleri Talimatnamesi, s. 7-8. 482
BCA, 490.1.0.0/1005.881.1; Cumhuriyet Halk Fırkası Kâtibi Umumiliğinin Fırka Teşkilâtına Tebligatı, Tamim No: 96, Cilt: 1, s. 63-66.
483 BCA, 490.1.0.0/1005.881.1.
484 Cumhuriyet Halk Fırkası Kâtibi Umumiliğinin Fırka Teşkilâtına Tebligatı, Tamim No: 96, Cilt: 1,
114
Halkevleri gibi “Halkevleri Muhasebe Usulü Talimatnamesi”ne göre düzenlenmiĢ ve yönetilmiĢtir.
Halkevlerindeki bütçeden, yazılı olmayan bir hizmet için kesinlikle harcama yapılamazdı. Bununla birlikte her türlü gelirin dipkoçanlı makbuzlarla toplanması Ģarttı. Ayrıca hesap kayıtları ile masraf senetleri üzerinde kazıntı ve silinti izi olmamasına dikkat edilmesi gerekliydi.485
Adana Halkevi‟nin hesap iĢlemleri, kabul edilmiĢ olan bütçeleri, eğer varsa bütçe yönergeleri ve özellikle bu yönergeye uygun yapılıp yapılmadığı Ġl Parti Yönetim Kurulları tarafından atanan ve hesap iĢlerinde uzman iki denetçi aracılığıyla incelenmiĢtir.486
Halkevlerinin bütçe uygulamaları, CHP‟nin Ġdare Heyetleri tarafından kontrol edilirdi. Halkevlerinin baĢkanları, kendilerine bildirilen bütçelerin birer örneğiyle uygulamıĢ oldukları bütçeye ait kesin hesap özetlerini CHP Genel Sekreterliği‟ne gönderirdi. Halkevlerine yapılacak bağıĢlar, Halkevi tarafından Sosyal Yardım yararına düzenlenecek balo, müsamere ve gezilerden elde edilen kazançlar, yine Halkevleri tarafından çıkarılan dergilerden elde edilen gelirler dıĢında Halkevleri hiçbir Ģekilde kendilerine gelir sağlamakla meĢgul olamazlardı. Aynî ve nakdî bağıĢlar Halkevi Yönetim Kurulu tarafından kabul edilirdi. Yapılan bağıĢlar Ģubelerin ihtiyaçları dıĢında hiçbir yere harcanamazdı.487
Halkevlerinde gerekli olan kâtip, odacı gibi çalıĢanlara aylık maaĢ ödenmiĢ, aynı zamanda aydınlatma ve ısıtma masrafları gibi zorunlu durumlarda para harcanmıĢtır.488
Halkevlerinin bina, tamirat, tefriĢ gibi ihtiyaçların sağlanması ve düzenlenmesi yerel parti teĢkilâtına aitti.489
485 BCA, 490.1.0.0/1005.881.1. 486
Cumhuriyet Halk Fırkası Kâtibi Umumiliğinin Fırka Teşkilâtına Tebligatı, Tamim No: 96, Cilt: 1, s. 66.
487 C.H.P. Halkevleri İdare Ve Teşkilât Talimatnamesi, s. 7-8. 488 Kunter, Kuruluşlarının 32. Yıldönümünde Halkevleri, s. 7. 489
115
Adana Halkevi Sosyal Yardım ġubesi‟ne 1935 yılında Halkevi bütçesinden bakımevi için 2.000 lira ayrılmıĢ490
ve 1933-1938 yıllarında bütçesinden 7,455 lira harcama yapmıĢtır.491
Halkevlerine devlet, vilayet, belediye, köy bütçelerinden yapılmakta olan yardımlar ve bağıĢlar Halkevlerinin malî kaynaklarını oluĢturmaktaydı.492
1936 yılında Adana Halkevi‟ne ayrılan bütçeden, yeni yapılacak Halkevi binası için alınan arsaya 1.500 lira ayrılması gerektiğinden Akgünler Gazetesi‟nin çıkarılmamasına karar verilmiĢtir.493
Adana Halkevi‟ne bağlı dört Ģubeden biri olan Ceyhan Halkevi‟ne her yıl olmak üzere 1940 yılına kadar Adana Belediyesi tarafından 1.000 lira yardımda bulunulmuĢtur. 1940 yılına gelindiğinde ise Belediye‟nin bu yardım ödeneğinde bulunmadığı görülmüĢtür.494
1941 yılının Mayıs ayı baĢlarında Ģube komiteleri, 1941 mali yılı bütçelerini hazırlamıĢlar ve bir senelik faaliyet programlarını yapmıĢlardır. 20 Mayıs 1941 tarihinde Adana Halkevi‟nin 1941 mali yılı bütçesi son Ģeklini almıĢtır. Bu bütçe 29.100 lira olarak tespit edilmiĢ ve onaylanması için Ġl Parti TeĢkilâtı‟na verilmiĢtir.495
Ġl Özel Ġdare‟nin 1947 Yılı Bütçesinde Halkevlerine ve Halkodalarına ayrılan yardım parasının toplanamaması ve baĢka bir gelir kaynağının da bulunamaması nedeniyle ekonomik açıdan zor durumda kalan Adana Halkevi, yayınlamakta olduğu Çukurova Dergisi‟ne aylık 350 lirayı geçmekte olan bütçeyi ayıramamıĢtır. Bu durum üzerine Adana Halkevi için esaslı ve devamlı bir gelir kaynağı sağlanması düĢünülmüĢtür. Bu amaçla da Halkevi Sinemasının Ekim ayından itibaren faaliyete geçirilmesine çalıĢılmıĢ ve sinemanın ev idare kurulu tarafından geçici olarak iĢletilmesi daha uygun bulunmuĢtur.496
490 “Halkevimiz Geçen Ağustos Ayında Neler Yaptı?”, Akgünler Gazetesi, 20 Eylül 1935, Sayı: 8, Yıl:
1, s. 2.
491 Seyhan Cumhuriyetin 15 Yılı İçinde, Tan Matbaası, Ġstanbul, 1938, s. 163. 492
Kunter, Kuruluşlarının 32. Yıldönümünde Halkevleri, s. 7.
493 BCA, 490.1.0.0/842.331.1. 494 BCA, 490.1.0.0/842.331.2.
495 “Evimizin Mayıs Faaliyeti”, Görüşler Kültür Dergisi, Sayı: 35, Mayıs 1941, s. 32. 496
116
1949 yılında CHP Seyhan Ġl Ġdare Kurulu tarafından Kadirli Ġlçesindeki Halkodalarında ve Ceyhan‟a bağlı Sarıbahçe ile Mercimek köylerindeki Halkodalarında açılan Türkçe okuyup yazma kursu için 200‟er liradan toplam 600 lira ayrılmıĢtır. Saimbeyli Halkodasının genel ihtiyaçları karĢılığı olarak ise 200 lira gönderilmiĢtir.497
1950 yılına gelindiğinde ise Adana Halkevi‟ne Belediye bütçesinden 5.000 lira yardım parası ayrılmıĢsa da ancak 1.650 lirası alınabilmiĢ ve geri kalanı verilmemiĢtir. Ayrıca 1950 yılı bütçesine aylığı 60 liradan bir idare memuru ve 30 liradan da bir odacı ödeneği konulmuĢ ve geri kalanı da yardım kollarına ayrılmıĢtır. 1950 yılı içerisinde Adana Halkevi‟nin alacağı yoktur ve aksine 600 lira borcu bulunmaktadır. Bu borcun 178 lira 60 kuruĢu Eski Adana Halkevi BaĢkanı D. Yahya Dermancı‟dan alınmıĢtır.498
1951 yılında gerçekleĢtirilen raporda 1932-1950 dönemine ait Halkevleri ve CHP malî muamelelerinin tetkikinde CHP‟nin elinde bulunan Adana Halkevi‟ne ait gayrimenkul malların mali değeri 8.960 lira olarak belirlenmiĢtir.499