Tüzel kişi kaydı (işletme kaydı)

İşveren olarak çalışma hayatına dâhil olan bireyler hangi konuda işletme kuracaklar ise ilgili belgeler ve kendi hazırladıkları fizibilite raporu ile ilgili bakanlığın (Sanayi Ticaret bakanlığı veya Gıda Tarım Hayvancılık Bakanlığı) odalar ve borsalar birimine müracaat edecektir. Burada mesleki yeterlilikleri, sahip olunan sermaye, yapılacak işin çevreye ve sağlığa etkileri, yapılacak üretime veya ticarete ihtiyaç olup olmadığı, karlılık getirip getirmeyeceği gibi yasal zeminde oluşturulacak detay kriterlere göre risk ve maliyet (fizibilite) analizleri kurum uzmanlarınca yapılarak onay veya red verilerek sermaye ve kaynak israfının önüne geçilmelidir. Onay alan işletmeler Milli Sunucu Merkezi veri tabanına kayıt edilerek işletme kurulumu tescil belgeleri ve tüzel kişi kimlik belgesi (vergi levhası) düzenlenmelidir. Bu süreçte tüm kurumlarca izin verilen işletme sunucu merkezinde kayıtlı tüzel kişilik haline gelecektir. Süreç sonunda ödenmiş ve ödenecek sermayeler tarihlerine göre net olarak belirlenerek risk en aza indirilecektir. İşletme sahibi evrak kayıt sonrasında öncelikle taahhüt ettiği sermaye yükümlülüğünü işletme hesabına yatırır. Böylece fiili kurulum başlamış olur. İşletme perakende satış yapacaksa ÖKC alımı ve kurulumu gerçekleştirilir. Gerekli tüm hazırlıklar tamamlanarak tüzel kişiliğe sahip işletme faaliyete başlar. İşverenin gerçek kişi mali hesabı ile sahip olduğu işletmenin mali hesabı birbirinden farklı olmalıdır. İşletme hesabından işletme sahibi hesabına para transferleri belirli şartlara göre düzenlenmelidir. İşletmenin finansal sorumluluklarının yerine getirilebilmesi için işletme sahibi işletme hesabından kendi hesabına istediği kadar para transfer edememelidir.

3.4.2.1 Üretim işletmeleri

Sanayi İşletmeleri: Üretim izni alarak faaliyete başlayan üretici işletmeler üretim konusuna göre ihtiyacı olan ara malı, hammadde, işgücü alımlarını gerçekleştirir. İşletme üretimde kullanmayacağı hammadde satın alamaz. Kurulum sürecinde beyan edilen sermaye ile beyan edilen üretimde kullanılacak ara malları satın alınır. Satın alma aşamasında bu ara malları Sanayi Ticaret envanterinde işletme hesabına dâhil edilir. Böylece ülke genelinde hangi işletmede hangi ara malı var tam olarak kayıt edilmiş olur. Fiziki olarak üretim aşamasına gelen işletme üretim

standartlarına göre işlemi tamamlanan ürünleri sanayi ticaret envanterine kendi hesabına stok kayıt ederek belirlenen fiyatlar üzerinden satışa sunacaklardır. İşletme üretiminden az veya çok ürün bildiremez. Üretim kapasitesinin altında çalışılması durumunda verimlilik yönünden denetlenir. Üretim kapasitesinin üzerinde çalışılması durumunda ise iş gücü (fazla mesai, kaçak yabancı işçi) yönünden denetlenir. Bu şekilde üretim her sektörde her alanda tam denetimli olarak kayıt altına alınmış ülkenin sanayi envanteri çıkarılmış olacaktır. Aynı zamanda üretim imkânlarının ne kadar etkin kullanıldığı net olarak kısa sürede görülüp izlenebilecektir.

Tarım İşletmeleri: Sistemde kayıtlı olan gerçek kişilerden çiftçilik ve hayvancılık işi ile uğraşacak olanlar Gıda Tarım Hayvancılık Bakanlığının ilgili odalar borsalar birimine müracaat ederek yukarıda belirtilen kriterlere uygun görülenler tarımsal işletme olarak tescil edileceklerdir. Girişimciler üretimlerini hangi araçlarla yapacağını kurulum aşamasında ilgili birime beyan edeceklerdir. İşletmenin yapacağı alımlar sahip olunan sermayeye göre bu birimin denetiminde olmalıdır. Ayrıca tarımsal üretimle uğraşan kişiler Tarım Bakanlığına bağlı kurum kuruluşlarca meslek eğitimleri verilerek sertifikalandırılmalıdır. Ayrıca her bir çiftçinin sahip olduğu tapulu tarıma elverişli arazinin kayıtları tapu kadastro tarafından kişisel sayfalarına ekleneceği için tarım bakanlığı ekilecek arazi bilgilerine tapu kayıtlarından ulaşabilecektir. Hayvancılıkla uğraşacak kişiler ise tarımsal işletme tescili için Tarım bakanlığına müracaat işlemleri sırasında sahip olunan veya yapılacak olan tesis, çiftlik varsa diğer üretim araçlarını beyan edeceklerdir. Tarımsal işletmelerin üretimleri bakanlığa bağlı birimlerce düzenli olarak denetime tabii olacaktır. Ürünlerin kalitesi bu şekilde yükseltilecek verimlilik artışı sağlanabilecektir. Hayvansal ürünler hem tesisleri itibariyle hemde üretilen ürünler açısından laboratuvar incelemelerine tabii tutulacaktır. Sağlık koşulları açısından yetersizlikler tespit edilmesi durumunda bu sistem sayesinde etkin önlem ve caydırıcı cezalar başarılı bir şekilde uygulanabilir hale gelecektir.

Her türlü tarımsal üretim işletmeleri elde edilen ürünleri kendi sistemleri üzerinden merkezi sunucuya kayıt ederek bu ürünleri stok hesaplarına aktaracaktır. Bu işlemle hasadı gerçekleşen ürünler satılabilecek hale gelir. Bu şekilde tarımsal üretim tam olarak her anlamda kayıt edilmiş olacaktır.

En çok eleştirilen konu olan tarım işçilerinin kayıt dışı istihdamı konusu Çalışma sosyal güvenlik başlığında aktarıldığı gibi kendi hesabına çalışan çiftçiler haricinde kalan toprağı ve/veya ekipmanı olmayan kişiler yevmiyeli veya maaşlı tarım işçisi ünvanı ile sisteme kayıt edilmeli işveren konumunda yer alan çiftçiler ile bunların hesabına çalışacak kişiler arasında iş sözleşmesi yapılması ve bu sözleşmede belirlenen maddi yükümlülüklerin çalışan kişi hesabına belirlenen vade ve miktarlarda transferinin sağlanması takip edilmelidir. Tarım sektöründe sosyal güvenlik maliyetleri, ücretsiz aile işçiliği, çocuk işçiler kavramları ayrıca tartışılmalı ve sosyal mutabakatla uygulamaya geçilmelidir. Ücretli ve yevmiyeli olarak çalışan tarım işçilerinin çalışma bedellerinin tarımsal ürünlerin takası ile ödenmesi engellenmelidir.

3.4.2.2 Diğer işletmeler (İthalat, Dağıtım, ticaret, hizmet)

İthalat işletmeleri: İthalat işletmeleri ithal edilen ürünün konusuna göre Sanayi Ticaret Bakanlığı veya Gıda Tarım Hayvancılık Bakanlığının ilgili birimine müracaat edilerek gerekli izin işlemlerinin ardından kurulacaktır. Kayıt tescil işlemleri sırasında daha önceden belirlenen kriterlere göre değerlendirmeler yapılacak olup ithal edilecek ürüne olan ihtiyaç veya ürünün sağlık ve çevresel etkileri önceden araştırılması gerekecektir. Bu durumda ithal edilecek ürün ülkeye girmeden önce denetimler gerçekleştirileceği için halkın ihtiyacına cevap vermeyecek veya sağlığa zararlı etkileri tespit edilen ürünlerin ithalatına izin verilmeyecektir. İthalat izni verilen ürünler ise ilgili bakanlık üzerinden sisteme tanımlanacak olup aynı ürün sınıfında hangi ithalat firmasının hangi marka ürünleri ithal ettiği tam olarak görülebilir hale gelecektir. İthal edilen her ürün öncesinde miktar, adet bilgileri, sevkiyat güzergâhı gibi önceden gümrük bakanlığının ilgili birimlerine bildirilerek ön hazırlık yapılmış olacak. Gümrükte denetimlerin ve sayımların ardından ülkeye giriş izni verilen ithal ürünler Gümrük bakanlığının ilgili birimleri tarafından ithalatçı firma stoklarına kaydedilip satışları yine sistem üzerinden gerçekleştirilecektir. Bu süreçlerden geçmeyen hiçbir ürün sistem tarafından tanınmadığı için alınıp satılamayacaktır.

Dağıtım, Ticaret işletmeleri: Üretici ve/veya ithalat işletmelerinin ürünlerini ticaret işletmelerine ulaştıran dağıtıcı işletmeler toptan satış usulüne göre ürün satış

sözleşmesi sistemi üzerinden çalışacaktır. Bu işletmeler dağıtılan ürünlerin konusuna göre Sanayi ticaret bakanlığı ve/veya gıda tarım hayvancılık bakanlığının ilgili birimi tarafından tescil edilmesi üzerine faaliyete başlayabilecektir. Ürün alım satım işleri ile uğraşan işletmeler kendisine kuruluş aşamasında alım satım yetkisi verilen ürünleri tedarik edip stoğuna alabilecektir. Her bir işletmenin stok hesabı da merkezi sunucu sisteminde olacaktır. Bu şekilde ürünleri satışa hazır olan ve merkezi sisteme bağlı, pos özellikli ödeme kayıt cihazları aktif edilerek ödeme kabul edebilecek duruma gelen işletmeler faal ticarete başlayacaklardır.

Hizmet işletmeleri: Hizmet üreticisi işletmelerin çalışması ise çevrimiçi hizmet sözleşmelerinin yapılmasına göre olacaktır. Hizmet sunanlar ve hizmet talep edenler arasında bu sistem üzerinden işin mahiyeti ücreti ödeme şekli gibi detayların belirtildiği sözleşme yapılacaktır. Sözleşmeye konu iş bitiminde veya işin kabulünde (işi yaptıranın onayı aranabilir) sistem üzerinden alıcıdan satıcıya ödeme gerçekleştirilerek sözleşme sona erdirilir.

Perakende sayılabilecek işlerle uğraşan hizmet işletmeleri yazarkasa pos kullanabileceklerdir.