Elektronik Yayıncılıkta Yasal Düzenlemeler

IV. Ulusal Yayın Kongresi’nin ana konularından birisi elektronik yayıncılık olmuştur. Bu kongrede 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda elektronik yayıncılıkla ilgili bir madde bulunmadığı dile getirilmiş, elektronik yayıncılık ve yazarın haklarını koruma altına alması için yasanın güncellenmesi gerektiği kararına varılmıştır. 4-5 Aralık 2009 tarihlerinde gerçekleştirilen V. Ulusal Yayın Kongresi’nde elektronik yayıncılık daha kapsamlı ele alınmıştır. Kongrede elektronik yayıncılığın gelecekte basılı yayıncılığın yerini alacağı belirtilmiştir.Bu bağlamda bakıldığında telif hakları ile ilgili düzenleme yapılıp elektronik yayıncılığın sağlam bir hukuki altyapıya kavuşturulması gerektiği de belirtilmiştir.

2012 yılına kadar yürürlükte olan Derleme Kanunu 2527 sayılı “Basma Yazı ve Resimleri Derleme Kanunu” idi. Yayıncılık sektörünün sadece basılı kaynaklardan oluşmadığı görülmeye başladığında yasa yetersiz kalmıştır. Günümüzün teknik imkânlarına göre yasanın tekrar düzenlenip köklü değişikler yapılma zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Kültür Bakanlığının öncülüğünde yapılan çalışmalar sonucunda 22.02.2012 tarihinde yasa değişikliği yürürlüğe girmiştir. “Çoğaltılmış Fikir ve Sanat Eserlerini Derleme Kanunu’nun 2. maddesi aşağıdaki gibi değiştirilmiştir:

Madde 2 – (1) “Bu Kanun; her çeşit basma, ozalit, teksir, ofset, optik, manyetik, elektronik ve diğer çoğaltma yöntemleri ile satılmak

85

ya da parasız dağıtılmak üzere üretilen çoğaltılmış fikir ve sanat eserinin derlenmesini, derleme işlemlerini yürütecek birimleri ve derlemeye ilişkin usul ve esasları kapsar.”

Çoğaltılmış Fikir ve Sanat Eserlerini Derleme Kanunu’nun 2. maddesinin değiştirilmesi ile elektronik yayınlar derleme kapsamına alınmıştır. Yasanın 4.

maddesinin (d), (ğ) bendinde nelerin derleme kapsamına alınacağı belirtilmiştir.

d) “Her türlü bilgisayar, müzik ve video cihazlarında kullanılmak üzere üretilmiş ses, görüntü ve veri içeren optik ve manyetik ortamlara kaydedilerek çoğaltılmış eserler”.

ğ) “Elektronik ortamda üretilerek kullanıma sunulmuş elektronik yayınlar”.

18.08.2012 tarihinde çıkarılan Çoğaltılmış Fikir ve Sanat Eserlerini Derleme Yönetmeliğinde ayrıntılar açıklanıp yönetmeliğin 12. maddesine göre Milli Kütüphane Başkanlığı’na elektronik yayınları derleme yetkisi verip gerekli çalışmaları yapmakla yetkilendirmiştir.

Korsanla Mücadele Kanununda 2004 yılında yapılan bir değişiklikle elektronik ortamda hazırlanan eserlerin “Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa göre eser sahibinin haklarının ihlal edilmesi durumunda eser sahibinin hakkını koruyacak düzenlemeler yapılmıştır. Yasanın 25. maddesi aşağıdaki gibi değiştirilmiştir.

MADDE 25.”Dijital iletim de dâhil olmak üzere işaret, ses ve/veya görüntü nakline yarayan araçlarla servis ve bilgi içerik sağlayıcılar tarafından eser sahipleri ile bağlantılı hak sahiplerinin bu Kanunda tanınmış haklarının ihlâli halinde, hak sahiplerinin başvuruları üzerine ihlâle konu eserler içerikten çıkarılır. Bunun için hakları haleldar olan gerçek veya tüzel kişi öncelikle bilgi içerik sağlayıcısına başvurarak üç gün içinde ihlâlin durdurulmasını ister.

İhlâlin devamı halinde bu defa, Cumhuriyet savcısına yapılan başvuru

86

üzerine, üç gün içinde servis sağlayıcıdan ihlâle devam eden bilgi içerik sağlayıcısına verilen hizmetin durdurulması istenir. İhlâlin durdurulması halinde bilgi içerik sağlayıcısına yeniden servis sağlanır. Servis sağlayıcılar, bilgi içerik sağlayıcılarının isimlerini gösterir listeyi her ayın ilk iş günü Bakanlığa bildirir. Servis sağlayıcılar ile bilgi içerik sağlayıcıları, Bakanlıkça istendiği takdirde her türlü bilgi ve belgeyi vermekle yükümlüdür. Bu maddede belirtilen hususların uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir”.

Bu madde ile elektronik yayınların kontrolü ve denetimi sağlanmıştır.

1951 yılında yürürlüğe giren ve 2004 yılında değişiklik yapılıp güncellenen 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 7. maddesine göre;

“Hak sahibinin rızasıyla umuma arz edilen bir eser alenileşmiş sayılır. Bir eserin aslından çoğaltma ile elde edilen nüshaları hak sahibinin rızasıyla satışa çıkarılma veya dağıtılma yahut diğer bir şekilde ticaret mevkiine konulma suretiyle umuma arz edilirse o eser yayımlanmış sayılır.”

Yasadaki ifade ile genel olarak elektronik kaynakların yayın haklarının Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunduğu görülmektedir. Elektronik kitapların daha geniş alanlarda halk kütüphanelerinde kullanılmasını da kapsayacak; yazar ve yayıncı haklarını koruyacak genel bir düzenlenmenin yapılması gerekmektedir.

Türkiye’de eser haklarını yayıncılar devir aldıklarında elektronik olarak indirilen her kitap için yazara ek bir ödeme (nüsha kitap aboneliği) olmadığı için geleneksel yayına alışmış olan yazarlar elektronik kitaba mesafeli durmaktadırlar. Elektronik gazetecilik Türkiye’de gelişmiş bir elektronik kaynak sektörüdür. Fakat elektronik gazeteciliği düzenleyen bir madde 9.06.2004 tarihli ve 5187 sayılı Basın Kanunu’nda bulunmamaktadır. Yasanın günümüz şartlarına göre tekrar düzenlenmesi yararlı olacaktır.

87 III.3. Elektronik Dergiler

Bilgisayar ve internetin yayıncılık sektöründe yaygınlaşması, elektronik dergilerin yayıncılık sistemi içinde güçlenmesine olumlu katkılar sağlamıştır.

Dergilerin basılı şekli devam etmekle birlikte aynı zamanda internet ortamında yayınlanmaya başlaması dünyaya açılmalarına imkân sağlamıştır. Basılı dergilerin masraflarının yüksek olması, dağıtımın, kontrol ve denetlenmesinin zor olmasından dolayı yayıncılar elektronik dergiye yönelmiştir (Hall, 2014, s. 350). Elektronik dergiler genel olarak basılı bir derginin elektronik kopyasıdır. Kataloglama, ciltleme, raflarda sergileme gibi işlemleri gerektirmeyen elektronik dergiler, kütüphanelerde daha sık kullanılmaktadır. İnternetin yaygın olarak kullanılması ile birlikte toplumun her kesimine hizmet veren elektronik dergilerin sayısı her geçen gün artmaktadır.

Elektronik yayıncılıkta güncel bilgi kaynakları olan elektronik dergiler, aslı basılı olup elektronik olarak yayınlanan dergiler ve sadece elektronik dergiler ya da aslı elektronik olup ta aynı zamanda basılı olarak da yayınlanan dergiler olarak karşımıza çıkmaktadır (Yar, 2004, s. 451). Elektronik dergilere genel olarak iki yoldan erişilebilmektedir:

1. Açık erişim dergiler: Ücretsiz olarak elektronik erişimi olan dergilerdir.

Elektronik ortamda herkese açık ve tam metin erişimi olan dergilerdir. Bazı açık erişimli dergilerde sınırlı erişim olduğu da görülmektedir.

2. Ücretli dergiler: Yayın dünyasındaki dergilerin geneli belli bir abonelik bedeli ile kullanıma sunulmaktadır. Abonelik bedeli ya tek abonelik ya da paket aboneliği olarak belirlenmektedir (Erol, 2009, s. 60).

Kaynağın hem basılı hem de elektronik olarak yayınlanması anlamına gelen

“paralel yayıncılık”, 1983’te Amerikan Kimya Kurumu’nun (ACS) yayınladığı dergiler ile başlamıştır (Tonta, 1997, s. 307). 1990’lı yıllarda internetin kullanımının yaygınlaşması ile elektronik bilimsel dergiler yoğun olarak kullanılmaya başlamıştır.

Sadece elektronik olarak yayınlanan dergiler 1990’lı yıllarda ortaya çıkmaya başlamıştır. Elektronik dergilerin en fazla gelişim gösterdiği dönem 1995-2000 yılları arasıdır. Bu dönemde birçok yayınevi paralel yayıncılık yapmaya başlamıştır.

Yayınevleri eski dergilerinin sayılarını da dijitalleştirerek kullanıcılara daha kolay erişim olanağı sunmaya başlamışlardır. Time, Business Week, The Wall Street gibi

88

dünyaca ünlü dergilerle birlikte Elsevier, Springer, Oxford University Press gibi yayınevleri de 1996’dan sonra birçok bilimsel, teknik ve sosyal bilimler konulu dergileri elektronik olarak yayınlamaya başlamıştır.

III.3.1. Türkiye’de Elektronik Dergilerin Gelişimi

İnternetin Türkiye’ye girmesinden sonra yayıncılık sektörü basılıdan elektronik yayıncılığa doğru dönüşmeye başlamıştır. Türkiye’de yayınını internet ortamına aktaran ilk dergi, 19 Temmuz 1995’te Aktüel’dir. Aktüel dergisini 1995 yılının Ekim ayında Leman dergisi izlemiştir(Çoban, 2006, s. 16). 1996 yılı internet dergiciliği için bir atılım yılı olmuştur. 1997 yılında PCWorld, Chip ve ComputerWorld gibi dergiler de elektronik olarak yayınlanmaya başlamıştır. Elektronik dergi yayıncılığında en köklü çalışmalar 2000’li yıllarda yapılmıştır. Birçok üniversite, kamu kurumu, dernek ve vakıf elektronik yayıncılıkta etkin çalışmalar içine girmiş olup basılı versiyonu bulunan dergilerin eski sayılarını bile elektronik olarak arşivlemek için projeler geliştirmiştir. Üniversiteler ve kurumlar elektronik yayıncılığın daha kolay ve ucuz olmasından dolayı elektronik olarak yayınladıkları dergileri, çalışmalara destek olmak amacıyla herkesin ulaşımına açmışlardır. Kar amacı gütmeyen kurumların elektronik yayıncılıkta aktif olmaya başlaması ile akademik dergi yayıncılığı köklü değişim içine girmiştir.

Grafik-12 Yıllara göre Türkiye’deki gazete ve dergi sayısı 2011-2015

89

Bilimsel çalışmanın ve güncel bilginin önemini vurgulayan dergiler gazetelerden fazla sayıya sahiptir. Türkiye’de ticari amaçla yayınlanan dergilerin yanında araştırma, eğitim, bilimsel çalışmaları içeren dergiler yanında birçok devlet kurumu da düzenli olarak önemli dergiler yayınlamaktadır. Kültür Bakanlığının güncel istatistiklerine göre Türkiye’deki dergi sayısı 4.620 (Türkiye İstatistik Kurumu Web sayfası, 2016) olup bu dergilerin 1.203’ü elektronik, 3.417’si basılı olarak yayınlanmaktadır². Türkiye'de yayımlanan akademik dergileri elektronik ortamda yönetmek ve insanlara ücretsiz sunmak amacıyla, TÜBİTAK ULAKBİM, DergiPark hizmetini 2014 yılında uygulamaya koymuştur. Bu uygulamayı başlatmasının amacı (Hakkında DergiPark, 2017):

 Akademik süreli yayıncılığın, Türkiye'de kaliteli ve standartlara uygun olarak gelişmesini sağlamak

 Ulusal akademik dergilerin Türkiye’de ve dünyada görünürlüğü ve kullanımını artırmak

 Dergilerin elektronik ortamda yönetilmesini sağlayan bir sistemin yaygın ve ileri düzeyde kullanımını sağlamak

DergiPark veri tabanında 1.921 elektronik dergi yer almakta ve araştırmalara destek olmak amacıyla tam metin erişim sağlanmaktadır. Türkçe, İngilizce, Arapça ve Almanca olarak yayınlanan dergiler genel olarak beşeri ve sosyal bilimler, mühendislik ve temel bilimler, sağlık bilimleri, yaşam bilimleri, tarih, sosyoloji, sanat, iktisadi ve idari bilimler, mimarlık, kimya ve biyoloji gibi birçok alanda yayınlanan dergilerdir. Elektronik ortamda yayınlanan bu dergilere yedi gün 24 saat erişim mümkündür. Bütün araştırmacılar bu dergilerden yaralanabilir, makaleler indirilebilir ve makaleleri yazdırılabilir. 2014 yılında kullanıcılara sunulan. DergiPark, tam anlamda 2014 yılı başında hizmete başlamış ve Mayıs ayından itibaren kullanım istatistikleri alınmaya başlanmıştır. 15.05.2014-7.03.2017 tarihleri arasında DergiPark üzerinden alınan istatistik verileri: Görüntülenen makale sayısı 23.790.340, indirilen makale sayısı 5.283.821’dir.³ DergiPark ile ulusal akademik dergiler, tüm dünyada görünürlüğünü ve kullanımını kolaylaştırmaktadır. DergiPark, Avrupa Birliği Projesi

2 Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü Derleme Birimi, Kişisel görüşme, 15 Mart 2017.

3DergiPark, Kişisel Görüşme, 15 Mart 2017.

90

Open AIRE portalına veri sağlayıcı olarak kabul edilmiştir. Bu portala veri sağlayan 100’den fazla ülke arasında Türkiye, DergiPark ile 11. sıradadır (TÜBİTAK, 2015, s.

10). Bilimsel dergilerin araştırmalarda önemli bir yeri vardır. DergiPark sunduğu bilimsel dergilerle araştırmacılara destek olmaktadır. Dergiler özellikle mühendislik, temel bilimler ve tıp araştırmalarındaki güncel bilgileri kapsamaktadır. Dergilerin elektronik yayınlanmasıyla dergi yayınlayan kurumlar, dağıtım, posta, reklam masraflarından kurtulup, dünya çapında yayınlarına kısa sürede erişimi mümkün kılmıştır.

Türkiye’de önemli dergi veri tabanlarından birisi olan “Pecya” 2008’de kullanıma açılmıştır. Türkiye’de yayınlanmış Türkçe bilgi kaynakları, süreli yayınlar başta olmak üzere kitap, tiyatro, filim senaryoları, kullanım kılavuzları, görsel koleksiyonlar, basın arşivleri, ansiklopedileri tam metin olarak ulaşımını sağlayan Türkiye’nin ilk Türkçe bilgi platformu olmuştur. TÜBİTAK desteği ve denetiminde olan bu proje arama motoru olmasının yanında bir dijital kütüphane özelliğindedir.

2012 yılında proje sonlandırılmıştır.

Elektronik Türkçe dergilerin yer aldığı bir diğer veri tabanı İdealonline; tıp, fen bilimleri, edebiyat, tarih, sanat ve mühendislik gibi alanlarda kapsamlı ve geniş bilgiyi Türkçe kaynaklarda bulabilmek için oluşturulan bir elektronik veri tabanıdır. Abonelik gerektiren veri tabanı 345 derginin geçmiş ve güncel sayılarını da kapsamaktadır. Veri tabanı öğrenci, araştırmacı veya yurt dışında Türkçe kaynaklara ihtiyaç duyan kişilerin gereksinimlerini karşılayacak yapıdadır.

dMags, Türkiye’de ilk mobil dergi, çizgi roman ve kitap uygulamalarını yayınlayan dMags Dijital Yayıncılık ürünüdür. Firma 2001 yılında başlayan dijital yayıncılık alanında çalışmalara başlamış, 2009 yılında ilk mobil dergi uygulamalarını geliştirerek yurt dışında Türkçe dergileri tanıtmak ve yaymak amacıyla “digital magazine’in kısaltması olarak dMags isminin tescilini almıştır. Firma dMags markasıyla Windows 8 dergi mağazası uygulaması yayına alınarak Microsoft Türkiye ile işbirliği yapmıştır. Casper ile yapılan işbirliği doğrultusunda 2013 ve 2014 yıllarında üretilen tüm Casper bilgisayarlar dMags uygulaması fabrikadan ön yüklemeli olarak piyasaya sunulmuştur. Vestel ile yapılan işbirliği kapsamında Venüs 3 lansmanı ile Vestel uygulama marketine fabrikadan ön yüklemeli olarak yüklenen

91

ilk 6 uygulamadan biri olarak piyasaya sunulmuştur. Sony Türkiye ile yapılan işbirliği doğrultusunda tüm Sony Xperia kullanıcılarına yönelik kampanyalar yapılmıştır.

PolyPad ile yapılan işbirliği doğrultusunda tüm PolyPad marka cihazlara dMags uygulaması fabrikadan yüklü olarak dağıtıma sunulmuştur (dMags, Kişisel Görüşme,1 Mart 2017). dMags Network veri tabanı; bilim ve teknoloji, çocuk, hobi, iş dünyası, kadın ve erkek, kültür, otomobil, seyahat, spor ve sağlık konularında 261 Türkçe e-dergiyi kapsamaktadır. Dergilere tam metin erişim mümkün olmakla beraber akıllı telefonlar ve bilgisayarlarda çevrimiçi ve çevrimdışı erişim olanağı vermektedir.

Genelde elektronik dergilerden oluşan açık erişim Türkçe içerikli belli başlı veri tabanları, aşağıda şu şekilde sıralanabilir:

 Akademik Araştırmalar İndeksi (acarindex)

 Akademik Dizin: Akademik Türk Dergileri İndeksi

 Araştırmax: Bilimsel Yayın İndeksi

 ASOS Index: Social Science Index

 DergiPark Akademik

 Doğuş Üniversitesi Makale Veri Tabanı

 İlahiyat Makaleler Veri Tabanı

 İSAM Makaleler Veri Tabanı

 Kaynakça. info: Türkiye Kaynakçası

 Osmanlıca Makaleler Veri Tabanı

 T.C. Merkez Bankası Makale Veri Tabanı

 Teknolojik Araştırmalar e-Indeks

 TOBB Sanayi Veri Tabanı

 TÜBİTAK Destekli Projeler Veri Tabanı

 Türk Eğitim İndeksi

 Türk Medline

 Türk Psikiyatri Dizini

 Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi

 Türkiye Makaleler Bibliyografyası

 TürKomp: Ulusal Gıda Kompozisyon Veri Tabanı

 ULAKBİM Hukuk Veri Tabanı

92

 ULAKBİM Mühendislik ve Temel Bilimler Veri Tabanı

 ULAKBİM Sosyal Bilimler Veri Tabanı

 ULAKBİM Tıp Veri Tabanı

 ULAKBİM Yaşam Bilimleri Veri Tabanı

 Ulusal Tez Merkezi

Geneli elektronik dergilerden oluşan bu veri tabanları araştırmacılar için önemli bilgi kaynağı olmuştur. Kullanım istatistiklerine bakıldığında yoğun talep gördükleri anlaşılmaktadır.

Üniversitelerde elektronik dergiler, özellikle akademik çalışmalar amacıyla yoğun olarak kullanılmaktadır. ODTÜ, Türkiye’nin en geniş elektronik dergiye sahip önemli kütüphanelerinden birisidir. ODTÜ Kütüphanesi’nin dergi aboneliği her yıl artmakta ve bu artışın takip eden yıllarda da devam etmesi beklenmektedir.

Grafik-16 ODTÜ'de elektronik dergi kullanımı 2011-2016

III.3.2. Elektronik Dergilerin Avantaj ve Dezavantajları

Bilgisayar ve internetin yaygınlaşması sonucu elektronik dergilerin sayısı artmıştır. Kullanımı, erişimi daha kolay olan elektronik dergiler okuyuculara büyük avantaj sağlamakla birlikte bazı dezavantajları da beraberinde getirmiştir. Elektronik dergilerin avantaj ve dezavantajları aşağıdaki gibi özetlenebilir:

Elektronik dergilerin avantajları:

93

 Elektronik dergiler belli bir zaman ve mekâna bağlı olmaksızın kullanıcıların her yerde erişimine imkân vermektedir. Belli yazılım ve donanıma sahip kullanıcılar dergilere ulaşabilmektedir. Dünya genelinde mümkün olan bu erişim, bireysel ve kurumsal abonelik ile mümkündür.

Türkiye’de eğitim kurumları mensuplarına tanımlı kullanıcı hesapları ile uzaktan erişim olanakları vererek abone oldukları bütün dergilerin kurum dışında erişimini sağlamaktadır. Elektronik dergilerin güncel bilgi kaynağı olması, ucuz ve hızlı erişim olanakları ile okuyuculara aynı zamanda arşiv olanağı da sunmaktadır. Elektronik dergiler ve dergilerin yer aldığı veri tabanları kullanıcıların çalışma alanlarına yakın ve yeni çıkan çalışmalarda okuyucuyu haberdar eden mesaj özelliği ile araştırmacılara çalışmalarında destek olmaktadır.

 Basım masraflarının ve dağıtım ücretinin azalmasına bağlı olarak elektronik dergiler basılıya göre daha fazla yayınlanmaya başlamış, aylık ya da iki haftada bir yayınlanan daha kapsamlı dergilerin yayınlanma politikalarında değişiklikler olmuştur.

 Elektronik dergiler video görüntü, animasyon, grafik, tablo ve interaktif sunum olanakları vererek önemli avantajlar sağlamaktadır. Makalelerde yer alan hiperlinkler, yayınlarda bir yazı ve yazıda yer alan bir bağlantı aracılığı ile ses ve görüntüyü metne ekleyebilmektedir.

 Elektronik dergilerde yer alan makaleler genel olarak PDF (Portable Document Format; Taşınabilir Belge Biçimi) veya HTML (Hypertext Markup Language) formatında okuyuculara sunulup indirilme, okunma, yazdırılabilme ve başka kişilerle paylaşılabilme olanağı sunmaktadır.

 Basılı dergilerin üretimi ve okuyucuya ulaştırılması zahmetli ve zaman alan bir süreçtir. Elektronik dergiler daha kısa zamanda hazırlanıp yayınlanabilmektedir. Basılı ve elektronik formatı olan dergilerin basılısı yayınlanmadan önce elektronik biçimi haftalar öncesinde

94

yayınlanabilmektedir. Yazar, hakem ve editör arasındaki iletişim daha kısa sürede verimli hale gelmiştir. Makale biçimlerinin standartlaşması ile elektronik yayıncılık standartları, editör ve editör grubuna kolaylık sağlayıp işlemlerin hızlanmasını sağlamaktadır. Dergilerin elektronik ortamda yayınlanması ile yayıncıların basım, postalama ve iade gibi sorunları ortadan kalkmıştır.

 Akademik çalışmalarda güncel bilgilere kısa sürede ulaşmak önemlidir.

Elektronik dergiler kısa sürede dünyanın her yerindeki araştırmacıların ulaşımına açılıp en güncel bilgileri sunmaktadır. Güncel bilgiler önemli projelerde ve çalışmalarda kullanılıp bilimsel ve teknik ilerlemede yeni olanaklar oluşturmaktadır.

 Günümüzde elektronik dergilerin bir kısmı dünya genelinde kullanıcılardan herhangi bir ücret istememektedir. Bu dergilerden birçok kurum ve kullanıcı geniş çapta yararlanmaktadır. Directory of Open Access Journals (DOAJ) SAGE, IOP Publishing, Wiley, Springer, De Gruyter, EBSCO, ProQuest ve Oxford gibi önemli yayıncıların açık erişim dergileri dâhil olmak üzere dünya genelinde 9.347 açık erişim dergiyi araştırmacılara ücretsiz olarak DOAJ sunmaktadır (Directory of Open Access Journals, 2017).

 Elektronik dergilerin ücretlerinin yüksek olmasından dolayı bireysel olarak dergi almak araştırmacılar için masraflıdır. Araştırmacılar bu dergilere özellikle kütüphaneler kanalıyla ulaşmaya çalışmaktadır. Basılı dergilerin yayınlandıktan sonra okuyucuya ulaşması uzun zaman almaktadır. Elektronik dergi sayesinde makaleler okuyuculara derginin yayınlanmasından saniyeler sonra ulaşabilir. Tüm bu avantajlara bakıldığında takip eden yıllarda elektronik derginin kullanım oranı artacaktır.

95

Elektronik dergilerin avantajlarının yanında az da olsa bazı dezavantajlarının olduğunu söylemek de mümkündür. Bu dezavantajları şöyle sıralanabilir:

 Elektronik yayınlardan yararlanmak isteyen kullanıcılar, temel bilgisayar bilgilerinin yanında yükleme, depolama, kopyalama, dosya oluşturma ve görsel işitsel materyalleri kullanma becerisine sahip olmalıdırlar. Bunların yanında elektronik kaynaklar hakkında bilgi veren çeşitli veri tabanları olan Web of Science, Incites ve Ulrich gibi bazı veri tabanlarını kullanması ya da bunların kapsamı ve amaçları hakkında bazı bilgilere sahip olması ve yayın yapacağı dergiler hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olması gerekir.

 Basılı dergilere alışmış bazı okuyucular için elektronik dergilerin kullanımı ve kabullenmesi zor ve zahmetli olabilmektedir. Okurun ekranda okuma ve inceleme yapması gözlerini yorabilmektedir.

 İnternet ve bilgisayara bağlı erişim sorunları meydana gelebilmektedir.

Bazı durumlarda yayıncının web adresinin değişmesi durumuyla karşılaşılabilmektedir. Ayrıca elektronik dergilerde yer alan makalelerin telif haklarına aykırı olarak yayınlanması ve internet ortamında paylaşılması da görülmektedir (Erol, 2009, s. 66).

III.3.3. Elektronik Dergilerin Yayınevlerine Etkileri

Elektronik yayıncılık sayesinde insanların dergilere, gazetelere ve kitaplara istedikleri zaman istedikleri yerde hızlı ulaşıp güncel bilgiye yönelme eğilimleri internetin 2000’li yıllarda yaygın olarak kullanmasıyla artmıştır. Yayıncılar, teknolojinin olanaklarının artmasına bağlı olarak çeşitlenen toplumun eğilimlerine ayak uydurma çabalarına girmiş ve yayın sektörü bir dönüşüm yaşamaya başlamıştır.

Bu geniş çaplı dönüşüm, ilk olarak 1995’te gazete ve popüler dergilerle kendini göstermiş ve birçok gazete hem elektronik hem basılı yayınlanmaya başlamıştır.

Bu geniş çaplı dönüşüm, ilk olarak 1995’te gazete ve popüler dergilerle kendini göstermiş ve birçok gazete hem elektronik hem basılı yayınlanmaya başlamıştır.

Belgede TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ BİLGİ VE BELGE YÖNETİMİ BÖLÜMÜ ANABİLİM DALI (sayfa 96-0)