BÖLÜM 2: HAZIR GĐYĐM VE KONFEKSĐYON SEKTÖRÜNDEKĐ
2.2. TÜBĐTAK Vizyon 2023 Çalışması ve Tekstil Sektörü
Bilimsel ve teknolojik gelişmeler, ülkelerin uygulayacakları bilim ve teknoloji politikaları her türlü sektörü ilgilendirdiği gibi tekstil sektörünü de yakından ilgilendirmektedir. Ülkeler kendi ekonomik ve siyasi hedefleri ile uyumlu teknolojik politikalar uygulamaktadırlar. Bu nedenle tekstil sektörü gibi teknolojinin gelişiminden çok fazla etkilenen sektörlerin gelişimi bu politikalarla yakından ilgilidir. Dolayısıyla tekstil sektöründe yer alan sanayicilerin ve tüzel kişiliklerin kendi yatırımlarını ve Araştırma Geliştirme faaliyetlerini bu politikalar ışığında düzenlemeleri gerekmektedir. Belirlenen politikalar sürekli değişen global ve yerel koşullara göre,tekstil sektöründeki özel gelişmelere göre sürekli güncellenmelidir. Bunun için de öncelikle sektörün bir vizyonu olmalıdır. Çünkü oluşturulacak bütün politika ve stratejiler o vizyona ulaşmak amacına yönelik olduğunda, daha sistematik bir gelişme elde edilebilir. Bu nedenle ülkede Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu 13 Aralık 2000 tarihinde 2003-2023 yılları için Türkiye'nin Bilim ve Teknoloji Stratejileri Belgesi'nin hazırlanması kararını almıştır. (2000/1 no’lu karar) Çalışmalara, tüm bilim camiasından, sanayicilerden, teknoloji üreten ARGE kurum ve kuruluşlarından, diğer bir deyişle bilim ve teknolojide söz sahibi olabilecek olan bütün kurumlardan uzmanlar katılmıştır. Vizyon 2023 projesi 4 alt projeden oluşmaktadır. Bunlar;
• Teknolojik öngörüm • Ulusal teknoloji envanteri • Türk araştırıcıları envanteri
• Ulusal ARGE altyapısı (TÜBĐTAK, 2003).
Bu projelerde yapılan çalışmalar genel olarak şunları kapsamaktadır. • Türkiye'nin bilim ve teknoloji alanında mevcut konumunun saptanması • Dünyada bilim ve teknoloji alanındaki uzun dönemli gelişmelerin saptanması •
• Bu hedeflere ulaşılabilmesi için gerekli stratejik teknolojilerinin saptanması
• Bu teknolojilerin geliştirilmesi ve/veya edinilmesine yönelik politikaların önerilmesi
Yapılan çalışma ile 2023 yılında Türkiye’nin bilim ve teknolojiye yönelik vizyonu şu şekilde belirlenmiştir.
• Bölgesinde ve dünyada adil ve kalıcı bir barışın tesisi için çaba gösteren;
• Demokratik ve adil bir hukuk sistemine sahip; Yurttaşları ülkelerinin geleceğinde söz ve karar sahibi;
• Sağlık, eğitim ve kültür gereksinimlerinin karşılanması devlet tarafından güvence altına alınmış;
• Sürdürülebilir gelişmeyi gözeten; gelir dağılımı dengeli;
• Bilim, teknoloji ve yenilikte yetkinleşmiş; üreten; net katma değerini kendi beyin gücüne dayanarak artırabilen bir TÜRKĐYE’NĐN oluşturulması
Bu vizyonun gerçekleştirilmesi için temel öğeler ise şu şekilde sıralanmıştır. • Eğitim alanında yapılacak olan çalışmalar
• Sağlık alanında yapılacak olan çalışmalar
• Tarım ve gıda alanında yapılacak olan çalışmalar • Đnşaat ve altyapı alanında yapılacak olan çalışmalar • Ulaştırma alanında yapılacak olan çalışmalar • Enerji alanında yapılacak olan çalışmalar
• Bilgi ve iletişim alanında yapılacak olan çalışmalar
• Makine imalatı ve malzeme alanında yapılacak olan çalışmalar • Kimya alanında yapılacak olan çalışmalar
• Tekstil alanında yapılacak olan çalışmalar • Turizm alanında yapılacak olan çalışmalar
• Doğal kaynaklar alanında yapılacak olan çalışmalar • Çevre alanında yapılacak olan çalışmalar
Burada dikkatleri çeken önemli bir nokta Tekstil sektörünün gelecekteki 20 yıl içerisinde ülkenin teknoloji politikasının yönlendirilmesinde önemli unsurlardan birisi olarak görülmesidir.
Vizyon 2023 çalışması yöntem olarak ulusal bazda bir Delphi anketi yapılması sureti ile tüm ilgili paydaşların görüşlerinin toplanıp bir komisyon tarafından değerlendirilmesi esasına dayanmaktadır. Değerlendirme sonuçları çeşitli paneller tarafından derlenmiş ve yorumlanmıştır. Bu panellerden bir tanesi de tekstil panelidir(TÜBĐTAK, 2003:2). Vizyon 2023 çalışması kapsamında yapılan tekstil paneline 23 kişi katılmıştır. Panel üyelerinin yaklaşık % 60’ı özel sektör üst düzey yöneticilerinden, yüzde 40’ı ise TÜBĐTAK ve DPT gibi kamu kuruluşlarından uzmanlar ve üniversite öğretim üyelerinden oluşmuştur. Farklı disiplinlerden oluşan üyelerin deneyim ve önerileri, ulaşılmak istenen hedef için yararlı ve gerekli olmuştur.
Panel özellikle makine-kimya-tarım-eğitim panelleri ile iletişim içerisinde olmuş; Makine ve Malzeme Paneli ile birlikte toplumun tüm kesimlerinin ileriye dönük görüşlerinin alınabilmesi amacıyla bir çalıştay düzenlemiştir. Panele birçok defa belirli fikirler için konuyla ilgili kişilerin katılımları sağlanmıştır. Özellikle, makine-kimya-tarım-eğitim panellerine yazılı başvurular ile ulaşılan ileri görüşlerde ilgili panellerin yorumları istenmiştir.
Son aşamada Delphi sorgulamaları sonuçları dikkate alınarak teknoloji faaliyet konuları ve teknoloji alanları yeniden değerlendirilmiş ve önceliklendirilmiştir.
Yapılan değerlendirmeler neticesinde tekstil alanında yapılacak olan çalışmalar ile ilgili ise şu öneriye yer verilmiştir;
“katma değeri yüksek, yenilikçi, rekabetçi ve ileri teknolojiler içeren ürün ve hizmet sunumları ile Türkiye toplumsal refahını ve dünya ticaretindeki payını artırmak’’.
Bu aslında çok önemli bir tespittir. Ancak bunun olabilmesi için neler yapılması gerektiği konusunda araştırma yapılmasına ve sektörün bu stratejik hedefi yakalayabilmesi için yönlendirilmesine ihtiyaç vardır.
Vizyon 2023 projesi kapsamında yayınlanan strateji dokümanında da;
• Tekstil dünyasında tüm veri ve bilgi akışlarının elektronik ortamda sağlanması • Tekstil üretiminde makine ayarlarını insan müdahalesi olmadan yapabilmek,
tekstilde bilgisayar destekli örme tasarım ve üretim teknikleri geliştirebilmek ve konfeksiyonda tekno-terzilik ve kişiye özel üretim yapabilmek.
• Çok boyutlu / çok işlevli akıllı tekstiller geliştirebilmek.
• Tekstil terbiyesinde enerji tasarrufu sağlayan / çevre-dostu teknolojiler geliştirip kullanabilmek.
gibi bazı öneriler olmakla beraber bu konularda detaylı çalışmaların yapılmasına ihtiyaç vardır. Çünkü bu çalışma, tekstil makineleri ve teknolojileri, ürün çeşitliliği ve günün koşullarına göre değişen üretim teknolojileri ve süreçleri ile ilgili detaylı analizlerin yapılmasının önemini ortaya koymaktadır. Burada teknolojik gelişmelerin önemine özellikle dikkatler çekilmektedir.
Đstisnai şekilde küçük (10-9metre çapında) yapıların ticari bir amaca hizmet edebilecek şekilde düzenlenmesi ve maddeler üzerinde nanometre ölçeğinde gerçekleştirilen işlem, ölçüm, modelleme ve düzenleme gibi çalışmalar olarak nitelendirilen Nanoteknolojilerdeki gelişmeler her alanda olduğu gibi tekstil sektöründe de önemli gelişmelere neden olacaktır.
Açık olarak görülmektedir ki, önümüzdeki yıllarda nanoteknoloji sayesinde; • süper bilgisayarlara mikroskop altında bakılabilecek,
• insan vücudunda hastalıklı dokuyu bulup iyileştiren, ameliyat yapan nano-robotların yapılabilecek,
• insan beyninin kapasitesinin ek nano-hafızalarla güçlendirilebilecek,
kirletecek,
• ulusal güvenliği ilgilendiren yeni savunma sistemlerinin geliştirilebilecek
• haber alma / gizlilik konularına yönelik çok küçük boyutlarda aygıtların yapılabilecektir.
Bu konularda yapılan ön görümleri küçümsemek gerekmektedir. Bu öngörümler ışığında tekstil sektöründe de farklı bir teknolojik yapılanmanın devreye gireceğini öngörmek yanlış olmaz. Teknolojik gelişmeler bu tahminleri doğrularken tekstil sektöründe bu gelişmeler ışığında önemli gelişmelerin olabileceğini beklemek yanlış olmaz. Sektörün bu gelişmelerden payını nasıl alacağı dünyadaki gelişmelere Türkiye’de nasıl ayak uydurulması gerektiğinin ortaya konulması hem tekstil sektörü hem de ülkenin ekonomik gelişmesi için önemli olacaktır. Mesela nano-malzeme biliminin gelişmesi sayesinde birim ağırlık başına şu andakinden 50 kat daha hafif ve çok daha dayanıklı malzemeler üretilebilecek ve bunların sonucu olarak insanın günlük yaşamında kullandığı tekstil ürünlerinde de değişiklikler olacaktır. Bu gelişmelere ayak uyduran uluslar piyasalarda rekabet avantajını koruyacaklardır.
Bu nedenle Türkiye’de tekstil sektörünü sistematik olarak değerlendirecek ve gelişmelere göre yönlendirecek çalışmalar önem arz etmektedir. Bu gerçekten hareket ile bu tezde bir değerlendirme modeli geliştirilmiş ve bir sonraki bölümde detaylı olarak açıklanmıştır.