Suçun Faili

Ceza kanununda tespit edilen suçların işlenmesi için evvela ortada bir fiilin olması gerekmektedir. Fiilsiz suçun olması mümkün değildir. Nasıl ki fiilsiz suçun oluşması mümkün değil, failsiz de fiil mümkün değildir294.

Suçun faili, ceza normunda düzenleme altına alınan suçun maddi unsurlarından olan eylemi/eylemleri yapan kişi/kişiler demektir295. Bu tanımdan anlaşıldığı üzere bir suçun faili olabilmek için her şeyden önce insan olmak

292_{HAKERĐ, Hakan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Adalet Yayınevi, Ankara, 2012, s.148;}

ÖZGENÇ, Đzzet, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2011, s.201-203; HAKERĐ, Hakan, Ceza Hukuku Genel Hükümler ve Kabahatler Hukuku, Seçkin Yayınevi, Ankara,

2007, s.128 ve 129.

293 _{GÜNAL, s.56.}

294_{HAFIZOĞULLARI, Zeki-ÖZEN, Muharrem, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, US-A}

Yayıncılık, Ankara, 2010, s.393.

295_{AKBULUT, Berrin, Türk Ceza Kanunu ile Kabahatler Kanununun Genel Hükümlerinin Yaptırım}

109

gereklidir. Doğaldır ki; insan dışındaki varlıkların hareketi ceza hukukunun ilgi alanının dışında kalmaktadır. Yine ceza hukuku açısından bir suçun faili olabilmek için kişinin hayatta olması gerekir296.

Suçun unsurlarından biri olan faili ifade etmek açısından “her kim”, “kimse297”, “ bir kimse” veya “bir kişi298” kavramları kullanıldığı zaman, bu tür ifade şekli ile ceza hukukunda herkesin bu suçu işleyebileceği kastedilmektedir. Buna karşılık suçun tanımında suçun failinin özel olarak belirtildiği hallerde299 ise, özgü suç yani suçun yalnızca kanuni tanımında belirlenen kişilerce işlenmesi mümkün olmaktadır300.

Uyuşturucu madde imal ve ticareti suçu açısından kanun metnine baktığımız zaman “uyuşturucu ve uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal,

ithal ve ihraç eden kişi… cezalandırılır”, “uyuşturucu ve uyarıcı maddeleri ruhsatsız

veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satan, satışa arz eden … kişi… cezalandırılır” “ uyuşturucu ve uyarıcı etki doğurmamakla birlikte, uyuşturucu veya uyarıcı madde

üretimde kullanılan ve ithal ve imali resmi makamların iznine bağlı olan maddeyi…

kişi… cezalandırılır.” terimleri kullanılmaktadır. Bu ifade tarzı, suçun faili olma

noktasında herhangi bir kısıtlama getirilmediğini göstermektedir. Yani bu suç yalnızca belirli kişiler tarafından işlenebilen özgü suçlardan değildir. Bu nedenle suçun faili herkes olabilmektedir. Failin yaşının, cinsiyetinin, yaptığı görevin, sıfatının suçun oluşmasında hiçbir önemi bulunmamaktadır301.

Uyuşturucu madde imal ve ticareti suçunun yukarıda bahsedildiği gibi herkes tarafından işlenmesi mümkün iken, kanun bazı hallerde belirli sıfat ve göreve sahip

296_{DEMĐRBAŞ, Timur, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin yayınevi, Ankara, 2011, s.452.} 297 _{“Hukuken geçerli rızaya dayalı olmaksızın, kişiden organ alan kimse…”(TCK 91.madde)}

298 _{“Bir insanı kasten öldüren kişi…”(TCK 81.madde), “taksirle bir insanın ölümüne neden olan}

kişi…” ( TCK 85.madde) gibi.

299 _{“Bir kişiye karşı insan onuruyla bağdaşmayan ve bedensel ve ruhsal yönden acı çekmesine,}

algılama veya irade yeteneğinin etkilenmesine, aşağılanmasına yol açacak davranışı gerçekleştiren

kamu görevlisi hakkında…” (TCK 94.madde)

300_{ARTUK, Mehmet Emin-GÖKCEN, Ahmet-YENĐDÜNYA, Ahmet Caner, Ceza Hukuku Özel}

Hükümler, Turhan Kitapevi, Ankara, 2008, s.21; AKBULUT, 2010, s.248.

301 _{YAŞAR-GÖKCAN-ARTUÇ, 2010, s.5153;PARLAR-HATĐPOĞLU, 2010, s.2787; ERGÜL,}

110

kişilerin bu suçu işlemesini ağırlaştırıcı bir neden olarak düzenlemiştir. Türk Ceza Kanunu’nun 188. maddesinin son fıkrasında, bahse konu suçun “ tabip, diş tabibi,

eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hasta bakıcı, sağlık hizmeti veren ve son olarak kimyacılıkla veya ecza ticareti iştigal eden kişiler” tarafından işlenmesi, yani suç failinin bu kimselerden herhangi biri olması halinde, verilecek cezanın yarı oranında artırılacağı belirlenmiştir. Bu fıkrada belirtilen kişiler sınırlayıcı olarak sayıldığı için, başka meslek gruplarından kişilerin yorum yoluyla madde fıkrasına eklenmesi mümkün değildir.

Bu suç tek bir fail tarafından işlenebileceği gibi, birden fazla fail tarafından da işlenmesi mümkündür. Bu durumda, topluluk halinde, iştirak halinde veya bir örgütün faaliyeti çerçevesinde suçun işlenmesi söz konusu olacaktır302.

Suçun faili açısından, 2313 sayılı uyuşturucu maddelerin murakabesi hakkında kanunun 15. ve 24. maddelerinin değerlendirilmesi gerekmektedir. Adı geçen kanunun 15. maddesinde uyuşturucu maddelerin memleket dâhilinde satışının nasıl yapılacağı ve yetkili kurumun ne olduğu hüküm altına alınmıştır. Bahse konu maddeye göre:

“Uyuşturucu maddelerin memleket dâhilinde perakende ve reçete mukabilinde olarak satışı münhasıran Eczacılar ve Eczaneler Kanunu’na tevfikan açılmış eczanelerde yapılır. Ecza ticarethaneleri yalnız eczanelere ve resmi müesseselere ve laboratuarlara toptan satış yaparlar.”

Görüldüğü üzere, uyuşturucu maddeleri memleket dahilinde satmak yasal olarak faaliyet icra eden eczanelerin yetkisindedir. Ecza ticarethaneleri ise, toptan olarak yalnız bu eczanelere ve yasalarda belirtilen resmi kurumlara satış yapabilme yetkisine sahiptir. Ecza ticarethanelerinin bu yasağa uymayarak eczanelerin ve belirlenen resmi müesseselerin haricindeki kişi ve kurumlara satış yapması halinde 24. madde gereğince Türk Ceza Kanunu’nun 188. maddesi devreye girecektir303. Nitekim 2313 sayılı kanunun 24. maddesi “ Uyuşturucu maddeleri 15. maddede

zikredilenlerden başkasına satan ecza ticarethaneleri sahip ve mesul müdürleri ile

302 _{GÜNAL, s.60.} 303 _{GÜNAL, s.60.}

111

tabip reçetesi olmadan satan eczane sahip ve mesul müdürleri Türk Ceza Kanunu’nun ilgili maddeleri uyarınca cezalandırılır.” hükmünü getirerek bu gerçeği tespit etmiştir. Bu durumda TCK’nın 188. ve devamı maddelerinde düzenlenen uyuşturucu imal ve ticareti suçu hükümlerinin uygulanması gündeme gelecektir. Yukarıda bahsedilen suçun faili, 2313 sayılı kanunun 15. ve 24. maddelerinde belirtilen kişiler olacaktır. Başka bir ifade ile bu suç, özgü yani ancak belirli kişiler tarafından işlenebilen bir suç özelliğini mahiyetinde taşımaktadır.