STRATEJĠK YÖNETĠM

1.3.2.1. STRATEJĠK YÖNETĠMĠN TANIMI VE ÖNEMĠ

Stratejik yönetim kavramı, temel olarak iĢletme ile çevresi arasındaki iliĢkileri düzenleyen ve rakiplere üstünlük sağlayabilmek veya farklılık yaratabilmek için iĢletme kaynaklarının etkin kullanılmasını içeren bir anlam taĢımaktadır. Bu bağlamda stratejik yönetim salt uzun dönemli, geleceğe yönelik bir plan hazırlama faaliyeti olarak değerlendirilmemelidir. Çünkü iĢletmenin yaĢadığı çevrenin günümüzde hızlı bir değiĢim içerisinde olduğu düĢünüldüğünde geleceğe yönelik planlar yapmak ve bunları uygulamakta çok olası değildir. Stratejik yönetim, bir organizasyonun stratejik pozisyonun, gelecek için stratejik seçimlerinin ve faaliyetlerindeki stratejik dönüĢlerin anlaĢılmasını içerir. ĠĢletmenin stratejik pozisyonunu çevre, stratejik yetenekler, beklenti ve amaçlar belirler (Aktaran: Akgemici, 2007:7).

Stratejik yönetim, iĢletmenin genel yönetim sürecinin bir parçasıdır. BaĢka bir ifade ile hiyerarĢik olarak göz önüne alındığında üst kademenin ilgilendiği özel bir

bölümü kapsar. Bu açıdan stratejik yönetim, iĢletmenin dıĢ çevresi ile ilgili teĢhis ve çözümleri kapsayarak uzun vadede iĢletmenin ne olacağı ile ilgili soruları cevaplandırır (Koçoğlu, 2003:14).

Stratejik yönetim basit anlamıyla, bir iĢletmenin veya toplumun bakıĢını geleceğe çevirerek kendisine bir yön vermesi demektir (Hackman ve Silva, 1995:64).

Stratejik yönetim, bir organizasyonun ne yaptığını, varlık nedenini ve gelecekte ulaĢmak istediği hedefleri ortaya koyan bir yönetim tekniğidir (Bryson, 1988:5).

Stratejik yönetim, bir organizasyonun gelecekte varmak istediği hedefleri ve bu hedefe nasıl ulaĢılacağını gösteren süreci analiz eder (Barry, 1986:10).

Modernist görüĢ açısından stratejik yönetim: iĢletmenin uzun dönem yaĢamını devam ettirebilmek, ona sürdürülebilir rekabet üstünlüğü ve dolayısı ile ortalama kar üzerinde getiri sağlayabilmek amacıyla eldeki kaynakların etkili ve verimli kullanılması olarak tanımlanabilir (Aktaran: Ülgen ve Mirze, 2006:26).

Buraya kadar yapılan tanımlar çerçevesinde stratejik yönetimin baĢlıca unsurları ve özellikleri Ģu Ģekilde sıralanabilir (Akgemici, 2007:8);

- Stratejik yönetim, her Ģeyden önce tepe yönetiminin temel bir fonksiyonudur. Aynı zamanda alt kademe yöneticilere rehberlik eden bir fonksiyondur.

- Stratejik yönetim, iĢletmeyi bir sistem olarak algılar ve iĢletmeleri açık bir sistem olarak tanımlar.

- Stratejik yönetim, iĢletme kaynaklarının en etkili bir Ģekilde dağıtımı ve kullanımı ile ilgilidir.

- Stratejik yönetim, “uzun dönem” deki faaliyetlere ve “nihai sonuçlara” yoğunlaĢan bir iĢletme yönetim sürecidir.

- Stratejik yönetim, iĢletmenin uzun dönemde yaĢamını devam ettirebilmek için kendisini tehdit eden dıĢsal çevre unsurlarının incelenmesini zorunlu kılar.

- Stratejik yönetim, uzun dönemde iĢletme varlığını sürdürebilmesinin ancak rekabet üstünlüğü sağlayacak iĢler ve faaliyetlerle baĢarılacağının bilinciyle, “sürdürülebilir rekabet üstünlüğü” ve dolayısıyla “ortalama kar üzerinde getiri” elde edilebilecek iĢ ve faaliyet konularını inceleyerek iĢletme için bunları sağlamaya yöneliktir.

Hemen belirtelim, kimi yönetim uzmanları “stratejik planlama” ile “stratejik yönetim”in aynı anlama gelmediklerini, stratejik planlamanın esasen stratejik yönetimde bir aĢamayı oluĢturduğunu ifade etmektedirler. Gerçekten de, bir organizasyonda amaçların gerçekleĢtirilmesi için stratejiler oluĢturulurken ilk aĢamada bu stratejilerin bir planlaması yapılır, daha sonra bu planlanan stratejiler uygulanır ve son aĢamada ise uygulama sonuçları gözden geçirilir ve denetlenir. Bu nedenle, stratejik planlamayı, stratejik yönetim kavramından ayırmak gerekir. Yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde stratejik yönetimi Ģu Ģekilde tanımlamak mümkündür: Stratejik yönetim, bir organizasyonun amaçlarına ulaĢabilmesi için etkili stratejiler geliĢtirmesini, bunların planlanmasını, uygulanmasını ve kontrolünü ifade eder. Bir baĢka ifadeyle, stratejik yönetim, yoğun bir rekabetle yüzyüze bulunan Ģirketlerin rakipleri ile yarıĢabilmeleri için ne yapmaları, ne tür stratejiler izlemeleri gerektiğini inceleyen bir araĢtırma alanıdır. Stratejik yönetimin asıl amacı stratejiler oluĢturmak, bunları uygulamak ve sonuçlarını denetlemektir (Aktan, 1999:75).

Stratejik yönetim bir anlamda çevresel karmaĢayı/değiĢimi yönetebilmektedir. Bu anlamda stratejik yönetim, geleceği beklemek yerine; geleceği karĢılama, geleceğe yön verme ve geleceği yönetme anlamındadır. Bu ise, çok hızlı değiĢen Ģartlarda örgütlerin, doğaçlama olarak hareket edebilecek Ģekilde yönetilebilmelerini gerektirir. Stratejik yönetim açısından, değiĢimi doğaçlama olarak yönetmede pasif bir iĢlem olan geleceği tahmin yeterli olmayıp, aktif bir iĢlev olan geleceği Ģekillendirme/yönetme önemlidir ve istenende budur. Çünkü geleceğin stratejik hedeflerine yalnızca ulaĢmanın hiçbir zaman yeterli olmayacağı bir ortamda;

hem eriĢilen hedeflerde kalabilmek hem de daha ileri hedeflere bilinçli ve sistemli sıçrayıĢlar yapabilmek, geleceği yönetmek ile mümkündür (Karakaya, 2004:228).

1.3.2.2. STRATEJĠK YÖNETĠM SÜRECĠ

Stratejik yönetim sürecinde esasen üç aĢama söz konusudur ve bu aĢamalar stratejilerin geliĢmesi ve stratejik planlama aĢaması, stratejilerin uygulanması aĢaması ve uygulanan stratejilerin gözden geçirilmesi ve denetimi aĢamalarıdır.

Açıklamalardan anlaĢıldığı üzere stratejik yönetimde baĢarıya ulaĢılabilmesi için öncelikle üst yönetimin bu konuda kararlı olması büyük önem taĢımaktadır. En baĢta stratejik yönetimde “stratejistlerin” belirlenmesi gerekmektedir. Stratejistlerin bir kısmı stratejik planlamanın hazırlanmasından, bir kısmı uygulanmasından bir kısmı ise yapılan uygulama sonuçlarının izlenmesinden sorumlu olacaktır. Organizazyon‟da stratejik planlamanın uygulanmasından önce vizyon ve misyonun çok açık olarak tesbit edilmesi gerekmektedir. Vizyon ve misyon bulunmadan bir organizasyonda strateji ve aksiyon planlarının oluĢturulması anlamsızdır. Strateji ve aksiyon planları organizasyon amaçlarına uygun olarak oluĢturulmalıdır (Bryson, 1994: 154).

1.3.2.2.1.STATEJĠLERĠN GELĠġTĠRĠLMESĠ VE STRATEJĠK PLANLAMA AġAMASI

Bu aĢamada üst yönetim tarafından organizasyonda iç ve dıĢ durum değerlendirilmesine yönelik SWOT analizi yapılır. Yine bu aĢamada organizasyonun vizyon ve misyon bildirileri hazırlanarak organizasyonda ortak amaç, ilke ve değerler ortaya konulur. Stratejik planlamada en önemli konu stratejik kararların alınması ve strateji seçimlerinin yapılmasıdır (Aktan, 1999:78).

Belirlenen stratejiler, firmanın güçlü yönlerini etki bir Ģekle değerlendirebilmeli, güçsüz yönlerin üstesinden gelebilmeli ve dıĢ tehditleri önleyebilmelidir (David, 1986:13).

Stratejilerin belirlenmesi aĢaması baĢlıca üç kademede gerçekleĢir; dıĢ çevrenin analizi, iĢletme içi kaynak ve yeteneklerin tespiti, stratejik amaç ve hedeflerin belirlenmesi (Dinçer ve Fidan, 1996:222).

1.3.2.2.2.STRATEJĠLERĠN UYGULANMASI AġAMASI

Ġkinci aĢamada üst yönetimin sorumluluğunda ve özellikle orta kademe yöneticiler ile iĢbirliği yapılarak stratejilerin uygulanmasına geçilir. Bu aĢamada daha önce belirlenen strateji ve aksiyon planlarının uygulaması yapılır (Aktan, 1999:79).

Uygulama aĢaması stratejilerin belirlenmesi aĢamasına göre yapısı gereği daha iĢlevseldir. BaĢarılı bir stratejik uygulamada subjektif ve nitel beceriler özellikle hayati öneme sahiptir. Stratejik yönetim sürecinde strateji belirleme aĢaması sadece tepe yönetimin ilgi alanı olmasına rağmen strateji uygulama faaliyetleri bir örgütteki tüm çalıĢanları ve yöneticileri ilgilendirir (David, 1986:16).

1.3.2.2.3.UYGULANAN STRATEJĠLERĠN GÖZDEN GEÇĠRĠLMESĠ VE DENETĠMĠ

Üçüncü aĢamada yapılan uygulamaların sonuçları gözden geçirilerek stratejik planlamada gerekirse değiĢiklikler yapılır.

Stratejik kontrol ve stratejik yönetimin en son halkasıdır. ÇağdaĢ stratejik kontrol yürütmenin uygulanması ve düzeltilmesi için faaliyet sonuçlarına dair geri beslemenin kontrolünü, yani amaçlar ve baĢarı standartları ile sonuçlar arasındaki uyumun değerlendirilmesini ve stratejik kararlar alınırken yapılan geleceğe yönelik tahminlerin ne ölçüde isabet ettirilebileceğinin belirlenmesini, çevredeki değiĢimlerin stratejik gözlemlerin sürekli olarak yapılmasını kapsar. Böylece stratejiler ve stratejik yönetim süreci kontrol sonuçlarından gelen geri besleme ile sürekli olarak iyileĢir (Alpkan, 2000:14).