Standart 1210 – Yeterlilik
İç denetçiler, kişisel olarak, sorumluluklarını yerine getirmek için gereken bilgi, beceri ve diğer vasıflara sahip olmak zorundadır. İç denetim faaliyeti de, toplu olarak, kendi
sorumluluklarını yerine getirmek için gereken bilgi, beceri ve diğer vasıflara sahip olmak veya bunları edinmek zorundadır.
Yorum:
Yetkinlik, iç denetçilerin mesleki sorumluluklarını etkili bir şekilde yerine getirmeleri için gerekli olan bilgi, beceri ve diğer vasıfları ifade eden kolektif bir terimdir. İlgili tavsiye ve önerilere olanak sağlamak için; mevcut faaliyetler, eğilimler ve yeni konuların dikkate alınmasını kapsar. İç denetçiler, Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsü (IIA) ve diğer ilgili meslekî kuruluşlar tarafından verilen Uluslararası İç Denetçi (CIA) unvanı ve diğer unvanlar gibi uygun meslekî unvan sertifikası ve vasıfları edinerek yeterliliklerini ispatlamak için teşvik edilirler.
Gözden Geçirilmiş Standartlar, 1 Ocak 2017 tarihinden itibaren geçerlidir.
Başlarken
Bu standardı yerine getirmek için, iç denetçilerin IIA’nın Zorunlu Rehberi olan Uluslararası Mesleki Uygulama Çerçevesini (UMUÇ) anlamaları ve uygulamaları ve belirli bilgi, beceri ve yetkinliklere sahip olmaları gereklidir. İç denetim faaliyetinin tamamında yetkinliğin sağlanması; iç denetim planını gerçekleştirmek ve kuruma değer katmak amacıyla iç denetim faaliyetini ve kaynaklarını etkin bir şekilde yönetmesi gereken iç denetim yöneticisinin (İDY) genel sorumluluğudur. (2000 standartlar dizisi, iç denetim faaliyetini ve kaynaklarını yönetmekle ilgili detayları ele almaktadır.)
IIA’nın Global İç Denetim Yetkinlik Çerçevesi, personel, yönetim ve idari alanlar dâhil iç denetim mesleğinin tüm mesleki kademelerine lazım olan UMUÇ gereksinimlerinin ihtiyaç duyduğu temel yetkinlikleri tanımlar. İDY ve iç denetçiler, Standart 1210’a uymak için, Yetkinlik Çerçevesini kapsayan yetkinlikleri gözden geçirmek, anlamak ve bunlar üzerinde düşünmek isteyebilirler.
Uygulamaya İlişkin Hususlar
İDY, iç denetim faaliyetine yetkinlik kazandırmak ve bunu sürdürmek için, Yetkinlik Çerçevesini ya da başka bir referans noktasını (örneğin gelişmiş bir iç denetim faaliyeti) esas alarak bir yetkinlik değerlendirme aracı ya da beceri değerlendirme aracı geliştirebilir.
Ardından, İDY, uygun öğrenim durumuna ve deneyime sahip iç denetçileri çekmeye ve işe almaya yardımcı olması için, temel iç denetim yetkinlik kıstaslarını iş tanımlarına ve işe alım materyallerine dâhil edebilir. İDY, yetkinlik değerlendirme aracını, boşlukları tespit etmek amacıyla iç denetim biriminde periyodik bir beceri değerlendirmesi yapmak için de kullanabilir.
İDY, bunları yaparken, 1210.A2 ve 1210.A3 standartlarına uygun olarak suiistimal ve BT ile ilgili riskleri ve mevcut teknoloji-tabanlı denetim tekniklerini dikkate almalıdır.
İDY, iç denetim faaliyetinin toplu olarak yetkinliğini sağlamakla ilgili ek yükümlülüklere sahiptir. Bu yükümlülükler arasında, iç denetim faaliyetini UMUÇ’un Zorunlu Rehberlerine uygun bir şekilde yönetmek (Standart 2000 – İç Denetim Faaliyetinin Yönetimi) ve iç denetim planını gerçekleştirmek için gereken bilgi, beceri ve diğer yetkinliklerin uygun karışımının bulunmasını sağlamak (Standart 2030 – Kaynak Yönetimi) bulunur. İç denetim birimi kadrosunda uygun ve yeterli kaynaklara sahip değilse, İDY’nin her türlü boşluğu doldurmak amacıyla yetkin kişilerden tavsiye ve yardım alması beklenmektedir. İDY, iç denetim faaliyetinin toplam yetkinliklerinde boşlukları tespit ederken ve bu kapsamda boşlukları kapatmak için işe alım, eğitim, dış kaynak kullanımı ve başka yöntemlerle planlar hazırlarken, Yetkinlik Çerçevesinde tanımlanmış kıstasları kullanabilir. (Standart 2050 ve standardın ilgili
uygulama rehberi, faaliyetler ile diğer iç ve dış güvence ve danışmanlık hizmetleri sağlayıcıları arasında eşgüdümü sağlamakla ilgili detayları ele alır)
İDY, iç denetim faaliyetinin yetkinliğini artırmak amacıyla iç denetçilerin mesleki gelişimini teşvik edecektir; bu teşvik, görev başı eğitim, mesleki konferanslara ve seminerlere katılım ya da mesleki sertifikaları almaya teşvik etmek şeklinde olabilir. İDY, iç denetçilerin performansını düzenli olarak gözden geçirerek eğitim ihtiyaçlarını daha iyi anlayabilir ve bireyleri geliştirmek üzere geribildirimde bulunabilir.
Bu standart, her iç denetçinin sorumluluğunu etkin ve verimli bir şekilde yerine getirebilmesi için gereken bilgiler, beceriler ve vasıflara sahip olmasını da gerektirir. Bireyler, öz-değerlendirme yaparken Yetkinlik Çerçevesini temel alabilir. Ayrıca, bu standart, hem bireyin kendisi hem de bir bütün olarak iç denetim faaliyeti için mesleki gelişimin ve yetkinliğin artmasını daha iyi desteklemek amacıyla iç denetçileri uygun sertifikalar almaya ve vasıflar edinmeye teşvik etmektedir. Benzer şekilde, Standart 1230 – Sürekli Mesleki Gelişim, iç denetçilerin sürekli mesleki gelişimle yetkinliklerini artırmalarını ve geliştirmelerini gerektirmektedir. İç denetçiler, ellerinde bulunan her türlü mesleki sertifikanın geçerliliğini sürdürmek için katılmaları gereken mesleki eğitim kursları hakkında bilgi sahibi olmalıdırlar.
Standart 1210’a göre güncel faaliyetleri, eğilimleri ve ortaya çıkmakta olan sorunları dikkate almayı da içine alan bir yetkinliğe sahip olmak gerektiğinden dolayı, sürekli mesleki eğitimle, kurumu ya da iç denetim mesleğini etkileyebilecek sektör değişiklikleri hakkında bilgi edinme fırsatları elde edilebilir. İDY, bu konuda iç denetim faaliyetinin tamamının yetkinlik kazanmasına yardımcı olabilir. Örneğin İDY, yeni yayımlanmış çalışmalar ve otoritelerin yayınladığı makaleler hakkında bilgiler içerebilecek sektörel haber hizmetlerine ya da e-posta üzerinden gönderilen haber bültenlerine abone olabilir. İDY, ayrıca çevrimiçi veya sınıf içi seminerlere katılabilir ya da iç denetim personeline katılmalarını tavsiye edebilir. İDY, iç denetim uygulamalarındaki yeni teknolojileri veya değişiklikleri tanıtmak için, dönemsel olarak iç denetim personeli için eğitim etkinlikleri programlayabilir ya da düzenleyebilir.
Münferit görev aşamasında İDY, kaliteyi, hedeflere ulaşılmasını ve personel gelişimini sağlamak için görevin gözetim sorumluluğunu tamamen üstlenir (Standart 2340 – Görevin Gözetim ve Kontrolü). İç denetçilerin yetkinliği ve deneyimi, gereken gözetimin derecesini belirlemeye yardımcı olur. İDY, sürekli güncel kalmak amacıyla iç denetçilerin her birinin becerilerini dönemsel olarak yeniden değerlendirebilir. Ayrıca bir görev tamamlandığında, İDY ya da sorumlu denetçi, iç denetçinin görevi yerine getirirken gösterdiği yetkinlik hakkında
geribildirim almak için denetlenenle (resmi ya da gayri resmi) bir anket ve/veya görüşme yapabilir.
Görev planlama aşamasında iç denetçilerin şahsi sorumlulukları arasında, kaynakların görev hedeflerine ulaşmak açısından uygunluğunu ve yeterliliğini dikkate almak bulunur (Standart 2230 – Görev Kaynaklarının Tahsisi). İç denetçiler, genellikle denetim görevlerinin hedeflerini ve kapsamını gözden geçirir ve daha sonra, vasıflarında bu görev hedeflerine ulaşmalarını engelleyebilecek her türlü sınırlamayı İDY ile tartışır.
Uyumun Kanıtlanmasına İlişkin Düşünceler
İç denetçiler, özgeçmişleri veya CV’leriyle ya da sertifikalarının ve sürekli mesleki gelişim faaliyetlerinin kayıtlarını tutarak (örneğin sürekli eğitim kredileri için kurslar; konferanslara, atölyelere ve seminerlere katılma; performans gözden geçirmeleri) yeterliliklerini kanıtlayabilirler.
Bir yetkinlik değerlendirme aracı kullanmak ve iç denetim politikaları, prosedürleri ve eğitim materyalleri geliştirmek, İDY’nin yetkin bir iç denetim faaliyeti oluşturma ve sürdürme çabasına kanıt olabilir. İş tanımları ve diğer işe alım materyalleri, yeterli ve yetkin iç denetçileri işe alma ve tutma çabalarını yansıtabilir.
İDY ya da sorumlu denetçi, iç denetçilerin her birine ve bir bütün olarak iç denetim faaliyetine ilişkin değerlendirmesinin kayıtlarını saklayabilir. Bu değerlendirmeler, bireysel performans gözden geçirmelerini ve görev-sonrası tartışmaları, kısa raporları ve toplantı tutanaklarını kapsayabilir. Görev sonrasında denetlenenle yapılan anketler ve görüşmelerden elde edilen belgelenmiş geribildirim de, iç denetim faaliyetinin, iç denetçinin ya da her ikisinin yeterliliğine kanıt oluşturabilir.
Aşağıdaki dokümanların herhangi biri, iç denetim faaliyetinin tamamında standarda uyulduğuna ilişkin bir kanıt olabilir:
Kaynak gereksinimlerinin bir analizini içeren iç denetim planı;
Mevcut denetim personelinin becerilerinin bulunduğu bir döküm ya da vasıfların sıralandığı bireysel profiller;
İç denetim faaliyetinin kullandığı hizmet sağlayıcılarının vasıflarının yer aldığı bir listeyle birlikte bir güvence haritası ve
İç değerlendirmelerin belgelenmiş sonuçları.