İç denetçiler, tarafsız ve önyargısız bir şekilde davranmak ve her türlü çıkar çatışmasından kaçınmak zorundadır.
Yorum:
Menfaat çatışması, itimat gerektiren bir pozisyonda bulunan bir iç denetçinin rekabet halinde meslekî veya kişisel çıkarlarının olması durumdur. Bu tarz birbirine rakip çıkarlar, iç
denetçinin görevlerini tarafsız olarak yerine getirmesini zorlaştırabilir. Menfaat çatışması, etiğe aykırı ya da uygunsuz hiçbir davranış vuku bulmasa bile söz konusu olabilir. Menfaat çatışması, iç denetçiye, iç denetim faaliyetine ve iç denetim mesleğine olan güven duygusuna zarar verebilecek bir uygunsuzluk görüntüsüne yol açabilir. Menfaat çatışması, kişinin görev ve sorumluluklarını tarafsız bir şekilde yerine getirmesine zarar verebilir.
Gözden Geçirilmiş Standartlar, 1 Ocak 2017 tarihinden itibaren geçerlidir.
Başlarken
Objektiflik, bir iç denetçinin menfaat çatışmalarından kaçınmak suretiyle sağladığı, tarafsız ve yansız zihinsel tutumuna atıfta bulunur. Bu standardı uygulamaya koymak için, iç denetim yöneticisi (İDY) bu zihinsel tutumu geliştirebilecek veya engelleyebilecek kurum içindeki ve iç denetim faaliyetinin içindeki politikaları veya faaliyetleri anlamak isteyecektir. Örneğin, pek çok kurumun standart performans değerlendirme ve ücretlendirme politikalarının yanı sıra personel menfaat çatışması politikaları bulunmaktadır. Çoğunlukla, iç denetim faaliyeti kurumsal düzeydeki bu politikaları özel olarak iç denetim rollerini ele almak amacıyla kendi ihtiyaçlarına göre uyarlar ve özel olarak iç denetim için eğitim gerekliliklerine ilişkin politikalar gibi başka ilgili politikalar geliştirebilir. İDY tanımlanan ilgili politikaların niteliklerini
anlamak ve iç denetim faaliyetinin objektifliğini etkileme potansiyellerini değerlendirmek isteyecektir.
Uygulamaya İlişkin Hususlar
Çoğu İDY’nin, iç denetimin objektifliğini etkin bir şekilde yönetebilmek amacıyla, tarafsız bir zihinsel tutum benimsemek için gereken beklentileri ve gereklilikleri tarif eden bir iç denetim politikası kılavuzu veya el kitabı bulunur. Böylesi bir politika kılavuzu aşağıdakileri tarif edebilir:
Objektifliğin iç denetim mesleği açısından kritik önemi.
Kişisel çıkar, öz-değerlendirme, samimiyet, taraflı davranma ve nüfuzu kötüye kullanmadan kaynaklanan ve objektifliği zedeleyebilecek tipik durumlar. Bir iç denetçinin kısa bir süre önce çalıştığı bir yerde denetim yapması, bir aile ferdini veya yakın arkadaşını denetlemesi veya herhangi bir kanıt olmaksızın, sadece önceki olumlu deneyimlere dayanarak, denetlenmekte olan bir yerin kabul edilebilir olduğunu varsayması buna örnek olarak verilebilir.
Bir iç denetçinin herhangi bir mevcut veya olası objektiflik kaygısından haberdar olması halinde alması gereken tavır, -örneğin- bu kaygıyı iç denetim müdürüyle veya İDY ile görüşmesi gibi tedbirlerdir.
Her iç denetçinin menfaat çatışmalarını periyodik olarak dikkate aldığı ve ifşa ettiği bildirim gereklilikleri. Çoğu zaman, politikalar iç denetçilerden menfaat çatışması politikasını anladıklarını belirtmelerini ve potansiyel menfaat çatışmalarını ifşa etmelerini bekler. İç denetçiler herhangi bir potansiyel tehdidin bulunmadığını belirten veya tüm potansiyel tehditleri beyan eden yıllık beyanlar imzalar.
Bu politikaların önemini pekiştirmek ve tüm iç denetçilerin bunların önemini içselleştirmelerini temin etmeye yardım etmek amacıyla bazı İDY’leri bu temel kavramlarla ilgili rutin atölye çalışmaları (workshop) veya eğitimler düzenler. Bu eğitim oturumları, çoğu zaman, iç denetçilerin objektifliğe zarar veren senaryoları ve bu senaryoların en iyi nasıl ele alınacaklarını düşünerek objektifliği daha iyi anlamalarını sağlar. Örneğin, daha fazla sayıda kıdemli denetçi ve müdür, objektifliğin sorgulandığı veya bir menfaat çatışması yaratan ve kendilerinin ifşa ettiği bir ilişkilerini veya tecrübelerini içeren kişisel deneyimlerini paylaşabilirler. Yaygın olarak ele alınan başka bir eğitim konusu ise mesleki şüpheciliktir. Bu eğitim şüpheciliğin doğasını ve taraflı olmaktan kaçınmanın, açık ve meraklı bir zihinsel tutumu sürdürmenin kritik önemini pekiştirir.
İlaveten, iç denetçileri spesifik görevlere atarken İDY (veya vekili) objektifliğe zarar verecek olası durumları dikkate alacak ve yukarıda tarif edildiği gibi herhangi bir menfaat çatışması
yaşayabilecek ekip üyelerini görevlendirmekten kaçınacaktır. Örneğin, iç denetçilerin iç denetime diğer departmanlardan gelmeleri durumunda, İDY, iç denetçilerin önceden sorumlu oldukları faaliyetleri bu sorumluluklarının sona ermesinin ardından en az bir yıl süreyle değerlendirmemelerini şart koşan Standart 1130.A1’i takip etmeli ve uygulamalıdır. Bunun yanı sıra, İDY (veya vekili) potansiyel denetim ekibi mensuplarıyla işin niteliğini ve müdahil kişileri ve departmanları görüşecek ve iç denetçilerden herhangi birinin objektifliğini zedeleyecek (veya zedeliyor izlenimi uyandıracak) herhangi bir menfaat çatışmasının söz konusu olup olmadığını araştıracaktır. İç denetçiler herhangi bir iç denetim göreviyle ilgili taşıdıkları tüm kaygılarını paylaşmaya teşvik edilirler ve böylece iç denetim yönetimi söz konusu iç denetçinin ilgili görevde yer alıp almayacağına karar verebilir.
Performans ve ücretlendirme uygulamalarının bir kişinin objektifliğini önemli ölçüde ve olumsuz yönde etkileyebileceği yaygın şekilde anlaşılmaktadır. Örneğin, bir iç denetçinin performans değerlendirmesi, maaşı veya ikramiyesi müşteri memnuniyet anketlerine bağlı olarak belirleniyorsa, bu iç denetçi müşterinin düşük bir memnuniyet notu vermesine neden olabilecek olumsuz sonuçları raporlamak konusunda tereddüt edebilir. Diğer yandan, iç denetçinin değerlendirilmesi süreci ağırlıklı olarak gözlem sayısına veya bütçeyi aşmamaya odaklanmış ise, bu durum iç denetçinin objektifliğini kaybetmesine ve nispeten daha önemsiz bir sorunu denetim bulgusu olarak raporlamasına ya da bütçenin bitmek üzere olduğu görev sonuna doğru ortaya çıkan yeni sorunların uyarı işaretlerini göz ardı etmesine yol açabilir. Bu sebeple, İDY, iç denetim performans değerlendirme ve ücretlendirme sistemini tasarlarken dikkatli olmalı ve bu ölçümlerin iç denetçinin objektifliğini zedeleme potansiyelinin olup olmadığını dikkate almalıdır. İdeal olarak, değerlendirme süreci denetçinin performansını, denetim sonuçlarını ve müşteri geribildirim ölçümlerini dengeler.
Uyumun Kanıtlanmasına İlişkin Düşünceler
Standartlara uyumu gösterebilecek dokümanlar arasında performans değerlendirme ve ücretlendirme süreçlerinin yanı sıra objektifliğe, menfaat çatışmalarından kaçınmaya ve menfaat çatışması durumlarını raporlamaya dair açık politikaları içeren iç denetim politikası kılavuzu bulunur. Eğitim kayıtları veya materyalleri iç denetçilerin, objektifliğin önemi, objektifliği hedef alan tehditlerin niteliği ve menfaat çatışması örnekleri konusunda bilgilendirildiklerini gösterebilir.
Ek olarak, kurum düzeyinde veya iç denetim düzeyinde ilgili bir politika mevcutsa, menfaat çatışmalarının varlığını (yokluğunu) ifşa etmek için imzalı beyan formları bulunabilir. Görev çalışma kâğıtları görevlendirilen denetim ekibini belgeler ve bilinen menfaat çatışmalarından sakınıldığını teyit etmek için personel kayıtları veya beyan formlarıyla kıyaslanabilir.