Etik Kurallara veya Standartlara aykırılık belli bir görevi etkilediğinde, görev sonuçları raporlanırken şu hususlar özel durum olarak açıklanmak zorundadır:
• Tam olarak uygunluğun sağlanamadığı Etik Kuralları veya Standart(lar)’a ilişkin ilkeler ve davranış kuralları.
• Aykırılığın sebepleri.
• Aykırılığın göreve ve görev sonuçlarının raporlanmasına etkisi
Gözden Geçirilmiş Standartlar, 1 Ocak 2017 tarihinden itibaren geçerlidir.
Başlarken
Standart 2431, Etik Kurallara veya Uluslararası İç Denetim Meslekî Uygulama
Standartlarına (Standartlar) aykırılıkların belirli bir görevin sonuçlarını etkilemesi halinde, bu durumun açıklanmasını gerektirmektedir. Bu sebeple, iç denetçilerin, hem IIA’nın Etik Kurallarını hem de Standartları iyice anlaması gerekir. Ayrıca, iç denetçiler, aykırılığın çeşitli görev seviyelerinde ortaya çıkabileceği potansiyel alanları öğrenmeli ve herhangi bir aykırılık veya uyumsuzluk meydana geldiği takdirde, bu sorunu üst yönetime ve yönetim kuruluna nasıl ve ne şekilde raporlayacaklarını, üst yönetimin ve yönetim kurulunun bu konudaki beklentileri doğrultusunda öğrenmeli ve anlamalılardır.
IIA’nın Etik Kuralları, iç denetim mesleği ve uygulamasına ilişkin kapsamlı ilkelerin yanı sıra, iç denetim tanımına uygun olarak iç denetim hizmetlerini sunan, gerçek ve tüzel kişilerden (IIA üyeleri, IIA sertifika sahipleri ve sertifikasyon adayları da dâhil) beklenen
davranışları tanımlayan daha somut ve özel bir takım davranış kurallarını da kapsar. Etik Kuralların amacı, iç denetim mesleğinin etik kültürünü geliştirmektir.
Standartlara Giriş bölümünde belirtildiği gibi, Standartların amaçları şunlardır:
1. Uluslararası Mesleki Uygulama Çerçevesinin zorunlu unsurları ile uyuma kılavuzluk etmek.
2. Geniş bir yelpazedeki katma değerli iç denetim hizmetlerini teşvik etmeye ve hayata geçirmeye yönelik bir çerçeve sağlamak.
3.İç denetim performansının değerlendirilmesine uygun bir zemin oluşturmak.
4.Gelişmiş kurumsal süreç ve faaliyetleri teşvik etmek.
Standartlar, ilke temelli ve aşağıdaki hususları içeren uyulması zorunlu gerekliliklerdir:
-İç denetim mesleğinin uygulanması ve uygulamanın etkinliğinin değerlendirilmesi amacıyla kurum ve fert seviyesinde uluslararası uygulanabilirliği olan ana gerekliliklere ilişkin beyanlar,
-Standartlarda geçen terim ve kavramları açıklığa kavuşturan “Yorumlar.”
Uygulamaya İlişkin Hususlar
Bazı durum ve koşullar, zaman zaman iç denetçilerin bir görevi Etik Kurallara ve
Standartlara uygun yerine getirmelerini engelleyebilir. Genellikle, bu gibi durumlar, bir iç denetçinin bağımsızlığı ve/veya objektifliği zarar gördüğü takdirde ya da iç denetçinin
güvenilir olmayan verilerle karşılaştığı, bilgi eksikliğinin ve kapsam sınırlamasının olduğu ya da başka diğer kısıtlamalara maruz kaldığı takdirde ortaya çıkmaktadır. Bu gibi durumlarda, iç denetçi, tam uyumun sağlanamadığı her bir prensibi, Standardı ve davranış kuralını tespit etmeli ve bu aykırılığın iç denetim görevinin sonuçlarını etkileyip etkilemediğini
değerlendirmelidir. Aykırılığın bir iç denetim görevinin sonuçlarını etkilediği durumlarda, görevlerin sonuçlarının iletildiği raporlarda, bu aykırılığın neden ve nasıl ortaya çıktığı ve görev sonuçlarının ve raporlarının bu aykırılıktan nasıl etkilediği açıklanmalıdır.
Standart 2431’in uygulanacağı birkaç senaryo yaratmak, bu Standardın anlaşılması açısından faydalı olabilir:
Bir iç denetçinin objektifliğinin veya bağımsızlığının zarar görmesi durumunda bu durumun görev sonuçlarını etkilediği tespit edilirse, sonuç bildiriminde bu etkiler, Standart 1120 - Bireysel Objektiflik ve Etik Kuralları altında “Objektiflik” başlıklı ilkelerine aykırılık olarak açıklanmalıdır.
İç denetim faaliyeti, yükümlülüklerini yerine getirmek için gerekli olan kolektif bilgi birikimi, beceri ve deneyime sahip olmadığı bir görevi üstlendiğinde, bu durum, sonuç bildirimlerinde Standart 1210 - Yeterlilik ve Etik Kuralları altında “Yetkinlik (Ehil Olma)” başlıklı ilkelerine aykırılık olarak açıklanmalıdır.
İç denetim faaliyeti, denetim çalışması yaparken, kayıtlara, personele ve tesislere erişim konusunda bir kısıtlamayla karşılaşırsa ve bu kısıtlamalar denetim görevinin kapsamını etkileyecek nitelikteyse, bu durum, denetim sonuçları bildiriminde, Standart – 2220, A1’e aykırılık olarak açıklanmalıdır.
İç denetim kaynakları görev hedeflerine ulaşılması açısından yetersiz kalıyorsa, bu durum, sonuç bildirimlerinde Standart 2230 – Görev Kaynaklarının Tahsisi standardına aykırılık olarak açıklanmalıdır.
Bu nitelikteki açıklamalar, normalde görev çalışma kâğıtlarında belgelenmektedir. İDY’nin, aykırılık durumlarının, mesleki sorumlulukları yerine getirmesi ve/veya paydaşların
beklentilerini karşılaması açısından iç denetim faaliyetlerini etkileyip etkilemediğine dikkat etmesi önemlidir. Ardından, İDY, bu sorunları üst yönetime ve yönetim kuruluna bildirilip bildirilmeyeceğine, bildirilecekse de nasıl ve ne şekilde olacağını belirleyecektir.
Açıklamalar, genellikle, üst düzey yönetimle yapılan bir görüşmede ele alınır ve bir toplantı esnasında da yönetim kuruluna bildirilirler. İDY, aykırılıkları, başlangıçta yönetim kuruluyla yapacağı özel bir toplantıda, yönetim kurulu başkanıyla birebir tartışabilir ya da bu
aykırılıkları başka uygun yöntemlerle açıklayabilir. Her şeyin tam ve eksiksiz açıklandığından emin olmak için, İDY, yaşanan aykırılıkların nihai görev raporuna eklenmesi gerekip
gerekmediğini de değerlendirmelidir.
Uyumun Kanıtlanmasına İlişkin Düşünceler
Standart 2431’e uygunluğu gösterebilecek materyaller aşağıdakileri içerir:
Görev çalışma kâğıtlarında tanımlanan Etik Kurallara ve/veya Standartlara aykırılığın açıklanmasına ilişkin yazılı departman politikalarını ve prosedürlerini;
Uyumun sağlanamadığı Etik Kuralları ilkelerini veya davranış kuralları ve standartları tanımlayan; aykırılığın veya uyumsuzluğun neden sağlanamadığını açıklayan ve aykırılığın görev ve raporlanan görev sonuçları üzerindekini etkisini tanımlayan tutanaklar, e-postalar veya diğer yazılı bildirimler;
Aykırılıkların nedenleri ile görevin ve iletilen görev sonuçları üzerindeki etkisinin sözlü olarak açıklandığını belgelendiren toplantı tutanakları veya diğer kayıtlar;
Nihai görev raporundaki açıklamaların kanıtları.