Sosyal ve Kültürel Yap•ya •li•kin Bulgu ve Yorumlar

Çal••man•n bu bölümünde Kemerpark Evleri sakinlerinin siteden memnuniyetlerini, site içindeki donat• kullan•m•n•, siteye ta••nd•ktan sonra hayatlar•nda ne tür de!i•ikler ya•and•!•n•, içinde ya•ad•klar• kente ili•kin duyarl•l•klar•n• ve site d•••ndaki alan• nas•l tan•mlad•klar•n• ölçmeye yarayan sorular sorulmu•tur. Kemer mahallesi sakinlerine ise sitenin kurulaca!•n• duyduklar•nda ne tür bir beklenti içine girdiklerini, sitenin kurulu•undan do!an•n nas•l etkilendi!ini, k•saca site hakk•ndaki fikirlerini tespit etmeye yönelik sorular yöneltilmi•tir. Son olarak her iki örneklem grubunun merkez alg•s•n• ölçmek için “Sizce •stanbul’un merkezi neresidir?” sorusu yöneltilmi•tir.

Anket uygulamas•na kat•lan Kemerpark Evleri sakinlerinin %95’i içinde ya•ad•klar• siteden memnun oldu!unu ifade etmi•, tüm kat•l•mc•lar•n %70’i ise Kemerpark’ta ya•aman•n ayr•cal•k oldu!unu belirtmi•lerdir. Ayr•cal•!•n sebebi soruldu!unda ise kat•l•mc•lar•n %44’ü siteyi güvenli bulduklar•n• (Foto!raf 20), %26’s• imkânlar•n bol oldu!unu, %13’ü ula••m•n rahat oldu!unu ifade etmi•tir (Foto!raf 21). Yan• s•ra site sakinlerinin elit tabakadan olmas•n• (%10) ve sitenin güzel bir ortama (%7) sahip olmas•n• da ayr•cal•k olarak de!erlendirenler olmu•tur (Grafik 28). Kemerpark sakinlerinin %30’u ise burada ya•aman•n herhangi bir ayr•cal•k sunmad•!•n• ifade etmi•tir.

Grafik 28: Kemerpark Evleri Sakinlerinin Siteden Duyduklar• Memnuniyet Sebepleri (%)

44 26 13 10 7 Güvenli •mkanlar bol Ula••m rahat Sakinleri elit

Foto•raf 20: 24 Saat Boyunca Güvenlik Elemanlar• ve Kameralar ile Korunan Kemerpark

Evleri’nin Bat• Giri•i

Foto•raf 21: Kemerpark Evleri’nin Do•usundan Geçen Tem Otoyolu

Kemerpark Evleri sakinlerinin siteye ta••nd•ktan sonra sosyal ya•ant•lar•nda meydana gelen de!i•iklikleri tespit etmek için sorulan soruya, kat•l•mc•lar•n %40’• (Grafik 29) hayatlar•nda kesinlikle hiçbir •eyin de!i•medi!ini, eski ya•ant•lar•na devam ettiklerini ifade etmi•lerdir. %31’i ise arkada• çevrelerinin de!i•ti!ini, eskisine göre daha kültürlü ve prestijli insanlarla dostluk kurma f•rsat• elde ettiklerini belirtmi•tir. %14’ü siteye ta••nd•ktan sonra öncelikle ev e•yalar•n• yenilediklerini ard•ndan ikinci bir araba ald•klar•n• ifade ederken, geriye kalan %10’u sosyal statülerinin yükseldi!ini, %5’i ise hayata bak•• aç•lar•n•n de!i•ti!ini ifade etmi•lerdir. Söz gelimi spor yapmaya ba•lad•klar•n• ifade edenlerin yan• s•ra böyle bir sitede oturman•n çocuklar•n•n gelece!i için avantaj sa!layaca!•n• belirtenler de olmu•tur. Ayr•ca site sakinlerinin %32’si

(Grafik 30) eski oturduklar• semtteki e• dostlar•yla s•k s•k görü•tüklerini ifade etmi•lerdir. Hiç görü•meyenlerin oran• ise %1’dir.

Grafik 29. Kemerpark Evleri’ne Grafik 30. Eski Oturdu•unuz

Ta••nd•ktan Sonra Hayat•n•zda Yerdeki E•-Dostlar!n!zla Ne S!kl!kta Neler De•i•ti? (%) Görü•üyorsunuz? (%) (Kemerpark Evleri)

Kemerpark Evleri sakinleri, site içindeki donat!lardan %43’lük (Grafik 31) pay ile en çok marketi kullanmaktad!r. Sitedeki kapal! yüzme havuzunu kullananlar!n oran! %22; spor salonunu kullananlar!n oran! %20’dir. Ard•ndan ise yürüyü• parkuru ve kamelyalar gelmektedir (Foto"raf 22). Kemer mahallesi sakinlerine ise “Sitedeki sosyal imkan ve donat lardan! faydalanmak!ister!misiniz?”!sorusu yöneltilmi•tir.

Grafik 31. Site •çinde En Çok Kulland!"!n!z Donat!lar Nelerdir? (%)

(Kemerpark Evleri Sakinleri)

Buna göre mahalle sakinlerinin %65’i yararlanmak istediklerini, ancak belirli bir ücret teklif etmelerine ra"men bu hizmetlerden yararlanamayacaklar! konusunda site

40 31 14 10 5 Hiçbir •ey de•i•medi Arkada• çevrem Ya•am tarz•m (araba, e•ya, i•) Sosyal statüm Hayata bak•• aç•m 32 50 17 1 ^{S•k s•k} Bazen Pek görü•müyoru m Hiç görü•müyorm 43 22 20 10 5 Market Havuz Spor salonu Yürüyü• parkuru Kamelyalar

yönetiminden kesin bilgi ald•klar•n• belirtmi•tir. Geriye kalan %35’lik pay ise Esenler Belediyesi’nin in•a etti!i spor sahas• ve yüzme havuzunu kulland•klar• için sitedeki imkânlardan yararlanmak gibi bir isteklerinin olmad•!•n• ifade etmi•tir.

Foto•raf 22: Kemerpark Evleri’nde Yer Alan Donat•lar

Ankete kat•lan Kemerpark Evleri sakinlerinin %25’ine göre sitede ya•ayanlar•n sosyo-kültürel seviyeleri ayn•d•r. Çünkü konut sat••• yap•l•rken bu konuda titiz davran•lm••t•r. Sosyo-kültürel seviyenin farkl• oldu!unu belirtenler (%75) ise sitede çok farkl• kültürden insanlar•n oldu!unu, ancak ve ancak ekonomik benzerlik olabilece!ini ifade etmi•lerdir. Kat•l•mc•larda biri ise “Sitede üst düzey olanlar da var, d••ar•dakilerden bir fark• olmayanlar da” ifadesini kullanarak site d•••ndaki insanlar• keskin bir •ekilde soyutlam••t•r.

Sitedeki kat•l•mc•lar•n kentsel ve çevresel duyarl•l•klar•n• ölçmek için de çe•itli sorular yöneltilmi•tir. Bunlardan biri de Esenler’in en önemli sorununun ne oldu!udur. Al•nan yan•tlara göre kirlilik (%29) Esenler’in en önemli sorunudur (Grafik 32). Esenler’in otoyol ba!lant•lar•n•n üzerinde olmas•ndan dolay• trafi!e ba!l• olarak hava ve gürültü kirlili!inin yo!un oldu!undan •ikâyet edilmi•tir. Esenler’in ikinci önemli sorunu ise yo!un göçün konut talebini kar••layamamas•ndan kaynaklanan gecekondula•ma (%22) sorunudur. Site sakinleri, gecekondular•n görüntü kirlili!ine yol açt•!•n• ve bunun

Esenler için önemli bir problem te•kil etti•ini ifade etmi•lerdir. Üçüncü s•rada trafik ve otopark sorunu (%19) yer almaktad•r. Esenler’in otoyol ba•lant•lar• üzerinde olmas•ndan dolay• asl•nda ciddi bir trafik yo•unlu•undan söz etmek mümkün de•ildir. Ancak yak•n çevrede kapal• ya da aç•k bir otopark alan•n•n olmamas• önemli bir sorundur. Esenlerin dördüncü önemli sorunu gasp ve çetecilik (%13) gibi adi suçlard•r. Site sakinleri Esenler’in belirli yerlerinde kapkaç sorunlar•n•n oldu•unu, bu sebeple sitenin d•••n• güvenli bulmad•klar•n• ifade etmi•lerdir. Yerel yönetimlerin ba•ar•s•zl••• (%9) ise be•inci s•rada yer almaktad•r. Site sakinleri Esenler’deki kirlilik, otopark, gecekondula•ma gibi tüm problemlerin özellikle belediyenin ilgisizli•inden kaynakland•••n• belirtmi•lerdir. Ayr•ca gelir düzeylerinin yüksek olmas• ve her hanenin en az bir otomobilinin bulunmas•na ra•men site sakinleri belediye otobüslerinin yetersiz oldu•unun ve site önüne belediye dura•• yap•lmamas•n•n önemli bir sorun oldu•unu anket uygulamas• s•ras•nda yaz•l• ve sözlü olarak belirtmi•lerdir. Gelir adaletsizli•i ve yoksulluk (%6) ise çok dü•ük bir oranla alt•nc• s•rada yer alm••t•r. Belediye otobüslerinin yetersiz oldu•undan •ikâyetçi olan üst gelir grubu, Esenler’ deki gelir adaletsizli•ini önemli bir sorun olarak görmemi•lerdir. Arazi mafyas• gibi ç•karc• gruplar (%2) ise Esenler’ in yedinci sorunudur. Bu gruplar•n özellikle gecekondu sakinlerini hükümet ve yerel yönetimlere kar•• k••k•rtt•klar• için Esenler’ de toplu konut uygulamalar•n•n yeterli h•zda gerçekle•medi•ini, bu durumun da Esenler’ de görsel kirlili•e yol açt•••n• belirtmi•lerdir.

Grafik 32. Esenler’in En Önemli Sorunu Nedir? (Kemerpark Evleri Sakinleri) (%)

29 22 19 13 9 6 ² Kirlilik Gecekondula•ma ve göç Trafik ve otopark sorunu Adi suçlar (gasp, çete, cinayet) Yerel yönetimlerin ba•ar•s•zl••• Gelir adaletsizli•i ve yoksulluk Kentten haks•z rant elde etmek isteyen ç•karc• gruplar•n varl•••

Kemerpark sakinlerinin site d•••ndaki alan• nas•l tan•mlad•klar•na ili•kin soruya kat•l•mc•lar•n %49’u “gecekondu alan•” •eklinde cevap vermi•tir (Grafik 33, Foto•raf 23). Eski apartman yerle•mesi diyenlerin oran• %28’dir. “Alt düzey gelir grubuna ait yerle•im alan•” diyenlerin oran• %13 iken, “orta düzey gelir grubuna ait yerle•im alan•” diyenlerin oran• %11’dir. Yak•n çevreleri eski apartman yerle•mesi olmas•na ra!men buray• gecekondu bölgesi olarak gören site sakinlerinin %92’si site çevresini güvensiz bulmaktad•r. Bu güvensizli!in sebebi olarak ise, yak•n çevrenin düzensiz, kar•••k ve göç bölgesi olmas• gibi faktörler gerekçe gösterilmi•tir.

Grafik 33. Site D•••ndaki Alan• Nas•l Tan•ml•yorsunuz? (Kemerpark Evleri Sakinleri) (%)

Foto•raf 23: Kemer Mahallesinden Bir Görünüm 49 28 13 11 Gecekondu alan• Eski apartman yerle•mesi

Alt düzey gelir grubuna ait yerle•im alan•

Orta düzey gelir grubuna ait yerle•im alan•

Kemer mahallesi sakinlerinin kapal• yerle•melere bak•• aç•s•n• ölçmek ve Kemerpark Evleri hakk•ndaki fikirlerini ö•renmek için de çe•itli sorular yöneltilmi•tir. Bu kapsamda ilk olarak sitenin kurulu•undan sonra semte yat•r•mlar•n art•p artmad•!• sorulmu•tur. Buna göre kat•l•mc•lar•n %47’si yat•r•mlar•n artt•!•n•, %53’ü ise de!i•en bir •eyin olmad•!•n• belirtmi•tir. Mahalle sakinlerinin %66’s• sitenin kurulaca!•n• duydu!unda beklenti içine girdi!ini söylemi•tir (Grafik 34). Sitenin özellikle mahalle sakinlerine ev temizli!i ya da güvenlik eleman• gibi çe•itli i• kollar•nda istihdam (%51) sa!layaca!• dü•ünülmü•tür (Grafik 35). Esnaflar ise sat••lar•n artaca!• konusunda bir beklentiye girdiklerini ifade etmi•lerdir. Kat•l•mc•lar•n %30’u siteye üst gelir grubuna mensup insanlar ta••naca!• için semtte alt yap• hizmetlerinin art•r•laca!• beklentisine girerken, %15’i site sayesinde mahallede çevresel düzenlemenin yap•laca!•, ye•il alanlar•n art•r•laca!• beklentisine girdiklerini ifade etmi•lerdir. Geriye kalan %4’lük dilimde yer alanlar ise farkl• insanlar tan•ma beklentisine girdiklerini söylemi•lerdir. Oysa tüm bu beklentilerin kar••land•!•n• ifade edenlerin oran• yaln•zca %32’dir.

Grafik 34. Sitenin Kurulaca••n• Grafik 35. Beklentiniz Ne Oldu? (%)

Duydu•unuzda Beklenti !çine Girdiniz mi? (%)

Kemer mahallesi sakinlerinin %33’ü site kurulduktan sonra evlerin de•erinin artt•••n• ifade etmi•lerdir. Oysa geriye kalan %67’lik pay içindeki kat•l•mc•lar bu tip yerle•melerle birlikte toplu konutlar•n da artt•••n•, bu yüzden evlerin de•erinin dü•tü•ünü belirtmi•lerdir. Mahalle sakinlerinin %58’ine göre Kemerpark Evleri’nin in•a edilmesi do•ay• olumlu etkilemi•tir (Grafik 36). Çünkü onlara göre, eskiden mezbaha olan alan bugün (yüksek katl• bloklar in•a edilse de) görsel aç•dan iyile•tirilmi• ve bu sayede bo• araziler de•erlendirilmi•tir. Sitenin do•ay• olumsuz

66 34 Evet Hay•r 51 30 15 4 Gelir kap•s• Semtteki altyap• hizmetlerinin art•r•lmas• Çevresel düzenleme Farkl• insanlar tan•ma

etkiledi•ini dü•ünen ve %65’lik pay içinde yer alanlara göre ise yüksek katl• bloklardan dolay• ye•il alanlar yok olmu•, yer kazanmak amac•yla Kemer mezarl••• istila edilmi•tir (Grafik 37). Ayn• zamanda kat•l•mc•lara göre binan•n in•a edilmesi s•ras•nda surlar zarar görmü•tür.

Grafik 36. Sitenin Kurulu•u Do•ay• Grafik 37. Sitenin Kurulu•u Do•ay•

Olumlu Etkiledi, Çünkü… (%) Olumsuz Etkiledi, Çünkü… (%) (Kemer Mahallesi Sakinleri) (Kemer Mahallesi Sakinleri)

Anket uygulanan mahalle sakinlerinin %40’•n•n sitede tan•d•klar• bulunmakta (Grafik 38) ve bu tan•d•klar•n büyük bir ço•unlu•u mü•terilerden olu•maktad•r (Grafik 39). Buna göre sitenin mahalle esnaf•na ekonomik aç•dan yarar sa•lad•••n• söylemek mümkündür.

Grafik 38. Sitede Tan•d•••n•z Var M•? (%) Grafik 39. Sitedeki Tan•d•klar•n•z•n

(Kemer Mahallesi Sakinleri) Yak•nl•k Derecesi Nedir? (%) (Kemer Mahallesi Sakinleri)

58 42 Görsel aç•dan iyile•tirildi Bo• araziler de•erlendiril di 65 18 10 7 Ye•il alanlar yok oldu Mezarl•k istila edildi Ta• y•••nlar• görüntüyü bozdu Surlar• etkiledi 40 60 Evet Hay•r 42 26 16 16 Mü•teri Arkada• Eski kom•u Akraba

Kemer mahallesi sakinlerinin %74’ü bu tarz yerle•melerin artmas•n• istemi•tir. Çünkü bu sayede gecekondula•man•n meydana getirdi•i kötü görüntünün ortadan kalkaca••n• ve çevre kalitesinin artaca••n• (%31) dü•ünmektedirler (Grafik 40). Kat•l•mc•lar•n %25’i ise kentsel dönü•ümün sa•lanmas• ve Esenler’in yenilenmesi için yeni konutlar•n yap•lmas•n• hatta toplu konut uygulamalar•n•n artmas•n• istemi•tir. Baz•lar•na göre ise bu tarz kapal• yerle•meler ile ya•am standartlar• yükselecek (%19) ve güvenlik (%10) sa•lanacakt•r. Kat•l•mc•lara göre bu tür yap•la•man•n avantajlar• aras•na altyap•n•n iyile•tirilmesi (%8)ve yeni i• imkânlar•n•n do•mas• (%7) da eklenebilir.

Grafik 40. Esenler’de Bu Tür Yat•r•mlar Artmal•, Çünkü… (%)

(Kemer Mahallesi Sakinleri)

Ankete kat•lan mahalle sakinlerinin %26’s• ise kapal• yerle•melerin artmas•n• istemediklerini ifade etmi•lerdir. Çünkü bu dilimde yer alanlar•n yar•dan fazlas• (%55) kapal• yerle•melerin sosyal ayr•mc•l••a sebep oldu•unu belirtmi•lerdir (Grafik 41). Çok katl• bloklardan olu•an bu arz yap•lar yüzünde kentin beton y•••n•na döndü•ünden (%17) •ikâyetçi olanlar ve yerel yönetimin kentsel yenileme bahanesiyle arsa ve evlerine el koyaca••ndan (%14) endi•elendi•i için yeni konutla•ma e•ilimine s•cak bakmayanlar da mevcuttur. Kimilerine göre ise apartmanla•ma yüzünden insan ili•kileri yüzeyselle•mektedir (%10). Kat•l•mc•lar aras•nda, bu tarz yap•la•malar artsa da bunlara sahip olacak maddi imkânlar•n•n olmad•••n• bu yüzden de mutsuz olacaklar• için oturduklar• semtte kapal• yerle•melerin artmas•n• istemediklerini ifade etmi•lerdir (%4).

31 25 19 10 8 7

Çevre Kalitesi artar

Kentsel dönü•üm sa•lan•r Ya•am standartlar• yükselir Güvenlik sa•lan•r Altyap• iyile•tirilir •• imkan• do•ar

Grafik 41. Esenler’de Bu Tür Yat•r•mlar Artmamal•, Çünkü… (%)

(Kemer Mahallesi Sakinleri)

Kat•l•mc•lar•n merkez alg•s•n• ölçmek için “Sizce $stanbul’un Merkezi Neresidir?” sorusu sorulmu•tur. Kemerpark sakinlerine göre $stanbul’un birinci merkezi Fatih (%34), ikinci merkezi Taksim (%22)’dir (Grafik 42). Kat•l•mc•lar sosyal ya•am•n Fatih ve Taksim’de daha hareketli oldu#unu, bu yüzden buralar•n merkez oldu#unu ifade etmi•tir. Ard•ndan Sultanahmet (%14), Be•ikta• (%10), Bak•rköy (%9), Üsküdar (%6) gelmektedir. Kat•l•mc•lar•n %5’i ise Kemerpark’•n "stanbul’un merkezi oldu•unu, çünkü Kemerpark’ta her türlü imkân•n oldu#unu, bu yüzden d••ar•ya ç•kmaya gerek duymad•klar•n• ifade etmi•lerdir. O halde merkez alg•s•nda sosyal hayat•n hareketlili#i ve eri•imin etkili oldu#unu söylemek mümkündür.

Grafik 42: $stanbul’un Merkezi Grafik 43: $stanbul’un Merkezi

Neresidir? (%) Neresidir? (%) (Kemerpark Evleri sakinleri) (Kemer mahallesi sakinleri)

Kemer Mahallesi sakinlerine göre ise $stanbul’un birinci merkezi Taksim (%30), ikinci merkezi Fatih (%20)’dir (Grafik 43). Site yerle•mesinde oldu#u gibi mahalledeki kat•l•mc•lar da sosyal ya•am•n hareketli olmas•ndan dolay• buralar•n merkez oldu#unu

55 17 14 10 4 Ayr•mc•l•k artar

Her yer beton y•#•n• olur

Evlerimiz elimizden al•n•r

!li•kiler yüzeyselle•ir

Ula•amayaca#•m •eyleri görmek beni mutsuz eder

34 22 14 10 9 6 ⁵ Fatih Taksim Sultanahmet Be•ikta• Bak•rköy Üsküdar KEMERPARK 30 20 17 12 7 3 11 ^Taksim Fatih Esenler Sultanahmet Eminönü Laleli Di#er

belirtmi•lerdir. Ard•ndan Esenler (%17), Sultanahmet (%12), Eminönü (%7) ve Laleli (%3) gelmektedir. Çok dü•ük oranlar olsa da !i•li, Suriçi, Üsküdar ve Ba•ak•ehir’i de •stanbul’un merkezi olarak dü•ünenler mevcuttur.

Alan ara•t•rmas•na ili•kin bulgular• özetlemek gerekirse; Kemerpark Evleri ile Kemer mahallesi sakinlerinin sosyo-kültürel ve ekonomik özellikleri aras•nda büyük farkl•l•klar bulunmaktad•r. Söz gelimi Kemerpark Evleri sakinlerinin ayl•k hane geliri genel olarak 4000 TL’nin üzerinde iken Kemer mahallesi sakinlerinin ayl•k hane geliri genel olarak 1000-1500 TL aras•d•r. Sitedeki kat•l•mc•lar• e•itim düzeyi daha iyi oldu•u içi avukat, doktor, mühendis vb. i•lerde istihdam edilenlerin oran• yüksektir. Mahallede ise e•itim düzeyi ilkokul ve ortaokul düzeyinde kald••• için vas•f•z i•lerde istihdam edilenler a••rl•ktad•r.

Kemerpark Evleri’nde ikamet eden kat•l•mc•lar siteye yerle•me sebepleri aras•nda i•yerine kolay eri•imden dolay• ula••m•, •stanbul’un kaosundan korunmak için ise güvenli•i gerekçe göstermi•lerdir. Mahalle sakinleri ise Esenler’e yerle•me sebebi olarak i• olanaklar•n•n varl•••n• belirtmi•lerdir. Mahalle sakinleri, herhangi bir ekonomik s•k•nt• durumunda memleketlerine geri döneceklerini, çünkü orada i•leyecekleri toprakla geçim sa•layabileceklerini ifade ederken, site sakinleri herhangi bir olas• durumda ta••nmay• dü•ünmediklerini ya da daha lüks bir siteye ta••nacaklar•n• belirtmi•lerdir.

Kemerpark Evleri sakinleri site d•••ndaki alan• gecekondu olarak tan•mlam•• ve site d•••n• güvensiz bulduklar•n•, site d•••ndaki görüntüden rahats•zl•k duyduklar•n• belirtmi•lerdir. mahalle sakinleri ise sitenin kurulaca••n• duyduklar•nda, yeni i• alanlar• olu•abilece•ine dair beklentiye girdiklerini ancak bu beklentilerinin kar••lanmad•••n• belirtmi•, f•rsat e•itli•i sa•lanmas• •art•yla oturduklar• semtte bu tarz yerle•melerin artmas•n• istediklerini vurgulam••lard•r.

Yukar•daki bulgular dikkate al•nd•••nda; Kemerpark Evleri ile Kemer mahallesi aras•nda derin ekonomik, sosyal ve kültürel farkl•l•klar•n olmas•, ayr•ca sitenin güvenlik elemanlar•, kameralar ve yüksek duvarlar ile koruma alt•na al•nmas• ve bütünüyle kamusal kullan•ma kapat•lmas• Esenler ilçesinin Kemer mahallesinde mekânsal kutupla•maya yol açm••t•r.

3.2. Kemerpark Evleri ve Kemer Mahallesi Alan Ara•t•rmas•nda Elde Edilen