Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının Karşılaştırmalı Sonuçları

Suudi Arabistan Krallığı’nda 2015-2016 yılında yürürlükte olan sosyal bilgiler ders programı ve Türkiye Cumhuriyeti’nde 2005’te uygulamaya konan sosyal bilgiler ders programlarının karşılıklı incelenmesi sonucunda aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır:

 Suudi Arabistan’da 4., 5., 6., 7., 8. ve 9. sınıf düzeyinde 6 sınıfta sosyal bilgiler eğitimi verilirken, Türkiye’de ise 4., 5., 6. ve 7. sınıf düzeyinde 4 sınıfta sosyal bilgiler eğitimi verilmektedir.

 Suudi Arabistan’da sosyal bilgiler dersi haftalık 15 saat iken, Türkiye’de ise haftalık 12 saat olarak yer almaktadır.

 Suudi Arabistan’da sosyal bilgiler dersi ilköğretim I. kademede 4., 5. ve 6. sınıflarda yer almakta ve haftada 31 saat olarak belirlenmiştir. Türkiye’de ise ilköğretim birinci kademede sadece 4. sınıf düzeyinde yer almakta ve haftalık 30 saat olarak sosyal bilgiler dersine yer verilmiştir. İkinci kademede her iki ülkede de öğrenciler toplam 35 saat sosyal bilgiler dersi almakta olup, Türkiye’deki bir öğrenci ilköğretim birinci ve ikinci kademede 135 saat sosyal bilgiler eğitimi alırken, Suudi Arabistan’daki bir öğrenci 200 saat sosyal bilgiler eğitimi almaktadır. Suudi Arabistan ve Türkiye’nin sosyal bilgiler dersine ayırdığı süreden

hareketle, Suudi Arabistan’daki öğrencilerin daha fazla sosyal bilgiler eğitimi aldıkları değerlendirilmemelidir, çünkü Türkiye’de 8. sınıftan itibaren sosyal bilgiler kapsamındaki derslere programda yer verilmiştir.

 Suudi Arabistan’da eğitim gören öğrencilerin sosyal bilgiler dersine diğer derslere oranla ayrılan haftalık ders saati % 7,3 iken, bu oran Türkiye’de % 8,8

düzeyindedir.

 Suudi Arabistan ve Türkiye sosyal bilgiler ders programları, sınıflar, ünite sayıları, öğrenme alanları ve konu sayıları açısından farklılıklar Tablo 36’da gösterilmiştir. Tablo 36

Suudi Arabistan ve Türkiye Sosyal Bilgiler Öğretim Programındaki Ünite, Öğrenme Alanı ve Konu Sayılarının Karşılaştırılması

Sınıf Ünite sayısı Öğrenme alanı

sayısı Konu sayısı

Suudi Arabistan 4 6 5 33 Türkiye 8 8 31 Suudi Arabistan 5 5 5 25 Türkiye 8 8 46 Suudi Arabistan 6 8 5 33 Türkiye 7 7 38 Suudi Arabistan 7 6 5 36 Türkiye 7 7 36 Suudi Arabistan 8 8 5 32 Türkiye - - - - Suudi Arabistan 9 10 5 34 Türkiye - - - -

 Türkiye 2005 sosyal bilgiler öğretim programında 9 öğrenme alanı bulunmakta ve bu öğrenme alanları, 17 farklı disiplinle ilişkilendirilmiştir. Suudi Arabistan sosyal bilgiler ders programında 5 farklı öğrenme alanı olup, bu öğrenme alanlarıyla 9 farklı disiplinin ilişkilendirildiği saptanmıştır. 2005 sosyal bilgiler öğretim programında 4. sınıfta 46 kazanım, 5. sınıfta 46 kazanım, 6. sınıfta 43 kazanım ve 7. sınıfta ise 39 kazanıma yer verilmiştir. 4., 5., 6. ve 7. sınıflarda toplam 174 kazanım bulunmaktadır. Ancak Türkiye’de her öğrenme alanıyla en az 3 en fazla 6 disiplin ilişkilendirilirken, Suudi Arabistan’da ilişkilendirilen disiplinler 1 ile 4 öğrenme alanı arasında kalmaktadır.

 Suudi Arabistan sosyal bilgiler öğretim programı daimicilik ve esasicilik eğitim felsefesinin etkisi altında olup, programda davranışçı öğrenme kuramının etkili

olduğu, Türkiye’de ise ilerlemecilik ve yeniden kurmacılık felsefeleri esas alınarak, yapılandırmacı öğrenme kuramının etkin olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

 Suudi Arabistan’da 2015-2016 eğitim öğretim yılında yürürlükte olan sosyal bilgiler programında 21 genel hedef bulunurken, Türkiye’de 2005’te uygulamaya konan sosyal bilgiler programında 17 genel hedef bulunmaktadır. Suudi Arabistan sosyal bilgiler öğretim programlarında öğrencileri sorumluluk sahibi, haklarından daha çok görevlerinin bilincinde olan itaatkar vatandaş olmalarına katkıda bulunmayı genel olarak amaçladığı, Türkiye sosyal bilgiler öğretim programlarının ise öğrencilerin aktif, sorumluluk sahibi ve bilinçli birer vatandaş olmalarına katkıda bulunmayı genel olarak amaçladığı tespit edilmiştir. Suudi Arabistan’da demokrasi ve insan hakları kavramlarının sosyal bilgiler ders programlarında hiç yer almadığı, Türkiye sosyal bilgiler ders programlarında ise demokrasi, insan hakları, adalet gibi kavramlara sıklıkla yer verildiği saptanmıştır.

 Suudi Arabistan sosyal bilgiler öğretim programı amaçlarında sosyoloji, ekonomi vb. disiplinler arası amaçlara Türkiye’ye göre daha az yer verilmesi programın zenginlik, kapsam genişliği ve yeterliği bakımından Türkiye’den daha iyi durumda olmadığını göstermektedir. Suudi Arabistan sosyal bilgiler öğretim programında; tarih, coğrafya ve vatandaşlık disiplin ve alanlarına daha çok yer verilmesi bu programların konu alan yaklaşımı (çekirdek disiplin) yapıda olmasıyla açıklanabilir.

 Suudi Arabistan sosyal bilgiler öğretim programında vatandaşlık aktarımı geleneğinin etkilerini sürdürdüğü, Türkiye sosyal bilgiler öğretim programında daha çok sosyal bilimler olarak sosyal bilgiler geleneğinin hakim olduğu, ancak konuların özelliğine göre yansıtıcı inceleme alanı ve vatandaşlık aktarımı yaklaşımlarının kullanıldığı sonucuna varılmıştır.

 Suudi Arabistan sosyal bilgiler öğretim programı vizyonunda İslamiyet’in kurucusu ve peygamberi Hz. Muhammed’in hayatı, söz ve davranışlarıyla örnek alınacak en önemli tek kişi olduğu anlaşılmıştır. Türkiye sosyal bilgiler öğretim programı vizyonunda cumhuriyetin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk sonrası Türk modernleşmesinin Atatürk’ün bıraktığı siyasal modernleşme mirası üzerinden, Batılılaşma ve demokrasi kültürünün yerleştirilmesi noktalarında önemsendiği görülmektedir.

 Suudi Arabistan sosyal bilgiler öğretimi programı vizyonundaki dini vurgu ülkenin teokratik monarşi ile yönetilmesinin sonucudur. Türkiye’de sosyal bilgiler öğretimi programı vizyonunda Suudi Arabistan’daki gibi dini vurgunun bulunmaması Türkiye Devleti’nin laik yapıda olduğunu göstermektedir.

 Suudi Arabistan sosyal bilgiler öğretim programı öğretmen merkezlilik, Türkiye sosyal bilgiler öğretim programında ise öğrenci merkezliğin benimsendiği saptanmıştır.

 Suudi Arabistan sosyal bilgiler öğretim programında öğrencilerin pasif olarak sürece katıldıkları, Türkiye sosyal bilgiler öğretim programında ise öğrencilerin aktif olarak öğrenme öğretme sürecine katıldıkları saptanmıştır.

 Suudi Arabistan sosyal bilgiler ders programında eğitim materyalleri; CD-ROM, multimedia araçları, telekomünikasyon hizmetleri, haritalar, çizelgeler, slaytlar, bilgi teknolojisi ürünleri, görsel ve işitsel kaynaklardır. Öğretim programlarında harita kullanımı ve harita becerilerinin geliştirilmesine önem verildiği tespit edilirken, Türkiye sosyal bilgiler kapsamındaki öğretim programlarında öne çıkan eğitim materyalleri; CD-ROM, kasetçalar, multimedia araçları, telekominikasyon hizmetleri, gazeteler, haritalar, çizelgeler, slaytlar, istatistikler, kronolojik tablolar, yıllıklar, yayınlar, fonograflar, belgeler, sanat eserleri, seyahat ve gezi, diyagram, TV programı, bilgisayar oyunları, bilgi teknolojisi ürünleri, görsel ve işitsel kaynaklardır. Özellikle harita kullanımı ve harita becerilerinin geliştirilmesi ayrı bir önem taşımaktadır. Türkiye sosyal bilgiler öğretim programında öğrenme öğretme sürecinde gazete kullanımının, müze ile eğitimin, müze ziyaretlerinin öğrenme öğretme sürecinde önemsenmesi gerektiği belirtilmiştir.

 Suudi Arabistan sosyal bilgiler öğretim programında yalnızca öğrenme ürününün değerlendirildiği, öğrenme sürecinin yazılı ve sözlü sınavlar gibi geleneksel yöntemlerle değerlendirildiği belirlenirken, Türkiye sosyal bilgiler öğretim programında ölçme ve değerlendirmede çok yönlü ve çoklu değerlendirmenin esas alındığı ve bu bağlamda çeşitli ölçme değerlendirme tekniklerine yer verildiği anlaşılmıştır.