5.2. Sosyal ve Fiziksel-Mekansal Bileşenlerin Geleneksel ve Modern Dokuda
5.2.1. Sosyal bileşenlerin karşılaştırılması
5.2.1.1.Kültür-mahremiyet
Geleneksel konut dokusu;
Geniş aile yapısıyla müstakil bahçeli evlerde yaşan insanların genellikle geçimlerini erkekler sağlamakta, kadınlar evlerinde çocuklarla dışa kapalı bir hayat sürdürmektedirler. Bu Türk Đslam kültüründe kabul gören bir durumdur. Çünkü Đslam dininde kadının diğer insanlardan korunması, gözlerden uzak tutulması gerekmektedir
Modern konut dokusu;
Selçuklu döneminde hakim olan ataerkil aile, günümüzde batılılaşma hareketleri ve kadının çalışma hayatına katılmasıyla yerini çekirdek aileye bırakmıştır. Sanayileşmiş toplumlarda sıkı ticaret ile birlikte gelen çeşitli yaşam iletişim sanat vb ilişkiler özellikle kültürümüzü çok etkilemiştir. Mahremiyet sınırları esnemiş bu esneklik kendini yaşanılan mekanlarda da göstermiştir.
5.2.1.2.Komşuluk
Geleneksel konut dokusu;
Geleneksel konut dokusunun sahip olduğu fiziksel özelliklerle de desteklenen komşuluk ilişkileri, oldukça güçlü olmaktadır. Kadınlar bütün işlerini komşularıyla ortaklaşa yapmakta, akşamları işlerinden dönen erkeklerle birlikte komşu ziyaretleri yapılmaktadır. Kamusal
mekandan özel mekana geçişi sağlayan hiyeraşik mekan düzenlemeleriyle insanlar komşuluk ilişkilerini güçlü bir şekilde bu mekanlarda yaşamaktadırlar.
Modern konut dokusu;
Komşuluk ilişkilerine olanak veren mekanların da azalmasıyla veya yok olmasıyla zaten azalan komşuluk ilişkileri oldukça tükenmeye başlamıştır. Yoğun iş yaşamından ötürü; aynı apartmanda oturan insanlar, değil komşuluk ilişkileri içinde bulunmayı birbirlerini bile tanımamaktadırlar.
5.2.1.3. Mülkiyet
Geleneksel konut dokusu;
Çoğunluğu özel mülkiyette olan geleneksel konut dokusu parselleri genellikle büyük boyutlarda, tek bir ailenin kullanımında olmaktadır. Mülkiyetle ilgili herhangi bir problemde sonuç genellikle özel mülkiyet lehine çözümlenmektedir. Kısacası özel mülkiyet, kamu mülkiyetinden daha önemli olmaktadır
Modern konut dokusu;
Parseller, üzerindeki yapının satışıyla veya veraset yoluyla küçük parçalara ayrılmış, değerleri artmış ve mülkiyet ortaklıkları ortaya çıkmıştır. Mülkiyetle ilgili herhangi bir problemde sonuç, genellikle kamu mülkiyeti lehine çözümlenmektedir
5.2.1.4. Güvenlik
Geleneksel konut dokusu;
Đnsanların yaşadıkları mekanları sahiplenmesiyle, hemen hemen herkesin birbirini tanıması ile ve dışardan gelen yabancının hemen fark edilmesiyle sağlanan bir güvenlik kalkanı bulunmaktadır (Resim 5.9).
Resim 5.9.Hacı Mahmut Sokağı Girişi (Orijinal 2007)
Modern konut dokusu;
Güvenlik, apartman bloklarını çevreleyen bahçe duvarları, sitelere girişte bulunan güvenlik görevlisi ve mekanik güvenlik sistemleriyle sağlanmaktadır (Resim 5.10).
5.2.2. Fiziksel-Mekansal Bileşenler
5.2.2.1. Doğal veriler
Geleneksel konut dokusu;
Genellikle konutlar, topografyaya uyumlu ve doğal verileri dikkate alır bir şekilde çözümlenmektedir. Güneş rüzgar gibi doğal veriler ve topografya, konutların arsa parçalarına yerleşmesinde belirleyici etkenler olmaktadır. Doğanın olumlu yanlarını hayata katmak, olumsuz yanlarından ise korunmak, yaşam çevrelerini oluştururken belirleyici ilkeler olmuştur.
Modern konut dokusu;
Arsa değerlerinin artmasıyla günümüz konutları olan apartmanlar, genellikle arsaya daha fazla sığacak şekilde konumlandırılmakta, doğal veriler pek fazla dikkate alınmamaktadır.
5.2.2.2. Kapalılık-süreklilik-hiyerarşi
Geleneksel konut dokusu;
Geleneksel konut dokusunda mekanlar kendi içinde tanımlı olup, sert bir kapalılığa sahiptirler. Bu da mekanlarda korunaklı ve düzenli bir görüntü oluşturmaktadır. Meydan, çıkmaz sokak, bahçe, konut şeklinde kamusal mekandan özel mekana geçişte, bir süreklilik içinde, hiyerarşi mevcuttur (Resim 5.11).
Resim 5.11. Geleneksel konut dokusunda kapalılık–süreklilik-hiyerarşi (Google Earth)
Modern konut dokusu;
Yüksek binalar, geniş bulvarlar grid yada radyal yol düzenlemeleri ile açıklık kapalılık dengesi kurulamamış olup, özellikle sitelerde kamusal mekandan özel mekana geçişte belli bir hiyerarşi görülmekte, fakat kapalılığın da etkisiyle süreklilik oldukça yetersiz olmaktadır (Resim 5.12).
Resim 5.12. Modern konut dokusunda kapalılık-süreklilik-hiyerarşi
KONUT BAHÇE ÇIKMAZ SOKAK KAMUSAL YOL SĐTE ĐÇĐ YAYA YOLU KAMUSAL YOL ORTAK BAHÇE APARTMAN BLOKLARI
5.2.2.3. Konut Tipolojisi
Geleneksel konut dokusu;
Konutlar genellikle 1-3 katlı, bahçeli, bahçelerin etrafı çoğunlukla insan boyundaki duvarlarla çevrili olmaktadır. Bu duvarlar, sokağın da konturlarını belirginleştirerek insanları ezmeyen bir kapalılık ölçüsü oluşturmaktadır. Dolap Mahmut Çıkmaz Sokağı’nda, konutlar 2 katlı yükseklikleri yaklaşık 6m, yol ise 2m dir. Bunun oranı da 6/2=3 dür(Resim 5.13).
Resim 5.13.Dolap Mahmut Çıkmaz Sokağı (Orijinal 2007).
Modern konut dokusu;
Genellikle yüksek apartman blokları günümüzün konut tipolojisinin temelini oluşturmaktadır. Beyzade sitesi 10 katlı yaklaşık 30 m boyunda bloklardan oluşmaktadır. Sitenin girişini aldığı yol ise 20 m dir. Bu oran 30/20=1,5 dir (Resim 5.14).
5.2.2.4. Doluluk-boşluk-yaya yolu
Geleneksel konut dokusu;
Çalışmada örnek alan olarak seçilen çıkmaz sokağa açılan konutlar ve bahçelerin oranlarına bakıldığında; 9308 m² lik sahada 3570 m² konut taban alanı, 4617 m² bahçe, 1120 m² yaya yolunun (çıkmaz sokak) yer kapladığı ortaya çıkmıştır. Konut taban alanı ve saha oranı yaklaşık 3570/9308 = ~0.38 dir.
Modern konut dokusu;
Çalışmada Beyzade Sitesi’nde 39095 m² lik alanda 9220 m² konut taban alanı, 29875 m² bahçe ve yaya yolunun yer kapladığı ortaya çıkmıştır. Konut taban alanı ve saha oranı yaklaşık 9220/39095= ~0.23 dür.
5.2.2.5.Görsel-Đşitsel donatılar-Yeşil Öğe
Geleneksel konut dokusu;
Genellikle bahçelerin hepsinde yeşil öğe bulunmaktadır. Ayrıca bu yeşil görünüm sokaklardan da açıkça gözlenmektedir (Resim 5.15). Çalışma alanında seçilen çıkmaz sokağın bahçe oranı/saha alanı 4617/9308= ~0.49 dur. Sokakların çıkmaz olması nedeniyle taşıtlar konutlara fazla yaklaşamamakta bu da gürültüyü engellemektedir
Resim 5.15.Geleneksel konut dokusunda yeşil öge (Orijinal 2007).
Modern konut dokusu;
Genellikle yeşil öğe yok denecek kadar az olup çalışma alanında bu oran bahçe/saha alanı 29875/39095= ~0.76 dir. Konutlar caddeden site bahçesiyle ayrılmakta fakat bahçenin yeşilinin de az olması nedeniyle caddeden gelen gürültü konutlara direkt ulaşmaktadır (Resim 5.16).
5.2.2.6. Đmar Düzeni
Geleneksel konut dokusu;
Dolap Mahmut Sokağı’na açılan konut ve bahçelerin kapladığı alan:9308 m², Taban alanları toplamı: 3570 m²,
Kat alanları toplamı: 4469 m²
TAKS = 3570.4144 ÷ 9308.1775 = 0.38 KAKS = 4469.0165 ÷ 9308.1775 = 0.48
Modern konut dokusu;
Beyzade Sitesi’nin kapladığı alan:39095 m², Taban alanları toplamı: 9220 m²,
Kat alanları toplamı: 87,750 m²
TAKS = 9220 ÷ 39095 = 0,23 KAKS = 87,750 ÷ 39095 = 2,24
BÖLÜM-6 SONUÇLAR
Konut ve yakın çevresi dünyadaki bütün insanlar için vazgeçilemez mimari mekanlar olmaktadır. Bu nedenle, konut ve yakın çevresinin insanlar için önemli olan, vazgeçemeyecekleri özellikleri taşıması gerekmektedir. Son yıllarda Türkiye’de konut ihtiyacı giderek azalmakta, özellikle günümüzde toplu konutlar ve genellikle siteler sayesinde konut açığı hızla kapanmaktadır. Fakat konutların artmasıyla dış mekandaki geleneksel özelliklerimiz yok olmakta, sahip olduğumuz önemli bir özellik olan mekan hiyerarşisi sağlanamamaktadır.
Türk toplumunun inancı gereği (Đslam) yaşadığı mekanların mahremiyet sınırlarını koruması, bütün bir çevre ortak olarak ele alınması, kamusal mekandan özel mekana geçişlerin kademeli olması gerekmektedir. Çünkü bu geçiş, geleneksel dokumuzda mevcut olup, yaşanabilir çevreler için geçerli bir özellik olmaktadır.
Günümüzde yapılan, çok kat ve sıkışık düzenli binalar, insanların yaradılışına uygun olmayıp, geçiş mekanlarını ya yok etmekte, yada özelliğini kaybettirmektedir.
Geleneksel konut dokusunda geçiş mekanları bulunmakta, evler genellikle1-3 katlı ve bahçeli olmaktadır. Đnsanlar bahçelerindeki evlerini istedikleri gibi topografyaya uygun olarak yapmakta, bu da bugün sahip olmadığımız hava sirkülasyonu, güneşi, bitki örtüsü, rüzgarı, eğimi olan mekanları yaratmaktadır.
Bu gün imar planları, yolları parselleri cetvelle bölmüş gibi mekanlar yaratıp, kamu mülkiyetini, özel mülkiyetin üzerinde tutup, tek düze yüksek binalarla çevrenin dolmasına neden olmaktadır.
Günümüzde; organiklik, kademelenme yerine sert köşeler ve keskin geçişler oluşturulmaktadır. Bahçe denilen, kullanılmayan, anlamı olmayan, betonla kaplanmış, anlamsız boşluklar konutları çevrelemektedir.
Olumsuz hızlı gelişmelerle birlikte, olumsuz kentsel mekanlar ve kentler; bu olgunun sonucu olarak da pek çok sorunlar ortaya çıkmaktadır ki bunlar; yapısal mekansal, estetik, kültürel, psikolojik, sosyal, yerleşim ve ulaşım sorunları olarak sayılabilmektedir. Đnsanlar da bu olayı gerek yakın çevrelerinde, gerekse konutlarında özel ve yarı özel, yarı kamusal kamusal mekanlarda ağırlıklı olarak yaşamakta, hissetmekte ve olumsuz etkilerini görmektedir. Bu da çevrelerinden ve yaşamlarından hoşnutsuzluk, çevreye yabancılaşma, sosyal ilişkilerde zayıflama, eskiyi arama, eskiye özlem, nereye ait olduğunu veya kendisine nelerin ait olduğunu bilememe gibi sorunlar yaratmakta ve bunların yarattığı boşluklar olan sosyal, kültürel, biyolojik bozukluklar gibi pek çok şekillerde ortaya çıkmaktadır.
Ülkemizde bu önemli konunun gerek olumlu-olumsuz değişimler etkisinde sonuçları incelensin, gerek örnek çözümler üzerinde incelensin, yaşama çevrelerinde bir takım kayıplar gözlenebilmektedir. Bu kayıplar özellikle yarı özel-yarı kamusal mekan ölçeğindeki kayıplar olmaktadır. Günümüz yaşama çevrelerinde, bu kayıpların gözlenmesinin yanında tamamlanmamış ve tanımlanamayan atıl-artık mekanların çoğunlukta olması da çok önemli diğer bir olumsuzluk olmaktadır. Kayıpların incelenmesi ve alternatiflerin gerçekleştirilmesi, söz konusu mekanların hem sayısal hem de niteliksel eksikliklerinin giderilmesi gerekmektedir.
Belirtilen sorunların çözümüne yönelik, özellik-kamusallık olgusu özellikle iki başlıkta ele alınabilmektedir:
• Birincisi; özel mekandan kamusal mekana geçişteki mekanların-tampon bölgelerin sürekliliğini sağlayan, tanımlanabilir mekanlar oluşturmak ve bu geçişteki ara mekanlara, yarı özel-yarı kamusal özellikleri verebilecek yumuşak arayüzler oluşturmak,
• Đkincisi ise; özellik-kamusallık olgusunun bir diğer boyutu olan kişisellik, komşuluk, toplumsallık yani sosyal çevreyle ilgili olan boyut olmaktadır. Bu anlamda insanları bir araya getiren, paylaşmayı, birlikte olmayı, birlikte bir şeyler yapabilmeyi vb gibi gereksinmelerini karşılayabilmeleri için farklı ölçek (konut yakın çevresi mahalle kent) ve farklı açık kapalılık konumlarında, özellik-kamusallık derecesi sunan ölçeklerde, yarı kamusal-yarı özel mekanların gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Ele alınan her iki başlığın da ihmal edilmeden doğru çözümlerle olanaklı bir çevre oluşturma amacında işlendiğinde, yaşayanlarına sahiplenilebilir, güvenilir bir yaşama çevresi sunabilecektir.
Özel-kamusal, yarı özel-yarı kamusal mekan olgularının bölgeler, kültürler iklimler açısından farklılaşmalar gösterip, zaman içinde pek çok faktöre bağlı olarak olumlu veya olumsuz yönde değişimler gösterebileceği ortada olmaktadır. Mekana bağlı gereksinmeler kapsamında, özellik-kamusallık diğer gereksinmelerle ilişki içerisinde, önemle çözümlenmesi gereken bir gereksinme olmaktadır.
BÖLÜM-7 KAYNAKLAR
Abu-Lughod, J. 1987. The Đslamıc City, Historic Myth, Đslamıc City: Historic Myth, Islamıc Essence and Contemporary Relevance, International Journal of Middle East Studies.
Acar, E. 1975. Osmanlı Anadolu Kentinde Mülkiyet-Doku Đlişkileri, Yüksek Lisans Tezi, ODTÜ Mimarlık Fakültesi, Ankara.
Adam, M. Altaban, Ö. Tekeli Đ. 1977. Türkiye’de Arsa ve Konut Sorunlarına Eleştirel Bir Yaklaşım, TMMOB Mimarlar Odası Yayını, Đstanbul.
Akbar, J. 1984. Responsibility and Tradational Muslim Built Environment Cambridge
Aktüre, S. 1978. 19. yy Sonunda Anadolu Kenti Mekansal Yapı Çözümlenmesi, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Basım Đşliği, Ankara.
Akçura, N. 1993. Muğla’da Geleceğe Yönelik Çabalar ve Tarihi Çevre Koruması, Tarih
Đçinde Muğla, Derleyen: Đlhan Tekeli, s 240-268, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları, Ankara.
Aru, K.A. 1998. Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme, Tarih Vakfı, s 329-334.
Aru, K.A. 1998. Türk Kenti, Türk Kent Dokularının Đncelenmesine ve Bugünkü Koşullar Đçinde Değerlendirilmesine Đlişkin Yöntem Araştırması, YEM Yayınları, Đstanbul.
Aydemir, Ş. 1999. Kentsel Alanların Planlanması ve Tasarımı, K.T.Ü. Mühendislik Mimarlık Fakültesi Ders Notları, No:54, s 339, Trabzon.
Anonim, Gönüllerin Başkenti KONYA, Konya Büyükşehir Belediyesi Yayınları-24.
Bala, H. 1997. Konut Yakın Çevresinde Đmar Mevzuatının Dış Mekan Oluşumuna Etkileri, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya.
Balamir, A. 1994. Kent Mekanları Sanatı, Kent Planlama, Politika, Sanat, s 105-113, Derleyen: Đlhan TEKELĐ, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayını, Ankara.
Balamir, M. 1994. Kira Evinden Kat Evlerine Apartmanlaşma: Bir Zihniyet Dönüşümü Tarihçesinden Kesitler, Mim. Der. Sayı 260, s 29-33.
Batur, A. 1998. 1925-1950 Döneminde Türkiye Mimarlığı 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık, s 209-235.
Barlas, A. 2006. Urban Streets and Urban Rituals, Mimarlık Fakültesi Yayınları, Ankara. Arredamento Mimarlık, s 97-98, 2006/12.
Baykara, T. 1985. Türkiye Selçukluları Devrinde Konya, Konya Valiliği, Đl Kültür Müdürlüğü Yayını, Arı Ofset Matbaacılık, Konya.
Bektaş, C. 1996. Türk Evi, Y.K.Y.
Berktay, A. 1996. Modernleşme Sürecinde Osmanlı Kentleri Editör: Paul Dumont ve Francois Georgeon Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Đstanbul.
Bektaş, C. 1996. Türk Evi, YKY.
Burunschvig, R. Urbanisme Medievol et Droit Musulman Revue des Etudes Đslamigues.
Buder, S.1990. Visionaries and Planners: The Garden City Movement And The Modern Community. New York: Oxford Univ. Pr.
Bilgin, Đ. 1992. Konut Üretiminin Karşılaştırmalı Analizi, Yumfed Yay. Đstanbul
Bilsel, C. 2000. On Dokuzuncu Yüzyılda Osmanlı Liman Kenti Đzmir’de Kültürler, Mekan Üretim Biçimleri ve Kent Mekanının Dönüşümü, Osmanlı Mimarlığının 7. yüzyılı; Uluslar Üstü Bir Miras, Yem Yayınları, s 213-220, Đstanbul.
Can, Y. 1995. Đslam Şehirlerinin Fiziki Yapısı, (H. I-III/M. VII-IX Yüzyıl), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
Canan, Đ. 1996. Đslam Geleneğinden Günümüze Şehir ve Yerel Yönetimler,ĐlkeYayınları,
Đstanbul.
Cezar, M. 1977. Anadolu Öncesi Türklerde Şehir ve Mimarlık, Đşbankası Kültür Y.Y. No:176, Đstanbul.
Cezar, M. 1985. Tipik Yapılarıyla Osmanlı Şehirciliğinde Çarşı ve Klasik Dönem Đmar Sistemi Mimar Sinan Üniversitesi Yayını No:9 Milli Eğitim Basımevi Đstanbul.
Cerası, M. 1999. Osmanlı Kenti, Aslı ATAÖV (çev.), Yapı Kredi Yayınları, Đstanbul.
Curtıs, JR.W. 1997. Le Corbusier Ideas And Forms, Phadion, London
Çevik, S. 1991. Mekan-Kimlik-Kimliklendirme Trabzon Sokakları Örneği, Doktora Tezi, K.T.Ü. Müh. Mim. Fak. Trabzon.
Çevik, S., Özen, H., 1995. Özel Kamusal Mekan Olgusunun Geleneksel ve Günümüz Yaşama Çevrelerinde Đrdelenmesi, Uluslar arası 7. Yapı ve Yaşam Fuarı Kongresi, Bursa.
Çelik, Z. 1996. 19. Yüzyılda Osmanlı Başkenti Değişen Đstanbul Türk Tarih Vakfı Yurt Yayınları Đstanbul.
Çubuk, M. Yüksel, G. 1978 Şehircilikte Yeni Bir Disiplin: Kentsel Tasarım/Urban Desing- Bir Yaşam Sorunu Olarak Kentsel Tasarım Gerekliliği, ĐDGSA Mimarlık Fakültesi.
Çörtoğlu, S. 1982. Komşuluk Hukukunda Taşınmaz Mülkiyetinin Kullanılmasının Çevreye Etki ve Sonuçları Ankara Đktisadi Ticari Đlimler Akademisi Yayınları Ankara
Daunton, M.J. 1983. House And In The Victorian City: Working Class Housing 1850- 1914, Edward Arnold Pub., London, 1983.
Davis, S. 1977. The Form of Housing Von Nostrand Reinhold Company London.
Denel, S. 1982. Batılaşma Sürecinde Đstanbul da Tasarım ve Dış Mekanda Değişim ve Nedenleri, ODTÜ Ankara.
Durummond, L.B.W. 2000. Street Scenes: Practices of Public and Private Space in Urban Vietnam, Urban Studies, Vol. 37, No. 12, 2377-2391, 2000.
Duany, A. Plater-Lyberk E. Kriger A. Krier R. 1990. Town &Town Making Principles Harvard University Graduate School of Desing Press New York.
Davis, H.C. 1969. What WeDon’t Know About Open Space, Open Space Action.
Düzenli, R. 1988. Toplu Konutlarda Kullanıcı Konut Kullanıcı Çevre Đlişkileri ve Sorunları KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi Trabzon.
Dowey, K. 1985. Home and Homelessness in C.W. Altman (Ed.) Home Environments, Plenum Pres, New York.
Esirgen, S. 1986. Konut Bölgelerinde Parsel Düzeni Uygulamasının Kent Topraklarını Rasyonel Kullanımı Çerçevesinde Mimari Açıdan Değerlendirilmesi Gazi Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi Fen Bilimleri Enstitüsü Ankara.
Ettınghousen, R. 1973. Muslim Cities old and New From Medina to Metropolis
Heritage and Change in the Near Eastern City L. Corl Brown (ed) Darwin Press New Jersey.
Erdem, R.-Özcan, K. 2004. XVI. Yüzyıl Anadolu-Osmanlı Kentlerinde Çıkmaz Sokak Olgusunun Kökenleri Üzerine Bir Araştırma, Proje No: 2000/049, s 8-21.
Ergin, O. N. 1995. Mecelle-i Umur-u Belediye, Đstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları, Đstanbul.
Esirgen, S. 1986. Konut Bölgelerinde Parsel Düzeni Uygulamasının Kent Topraklarının Rasyonel Kullanımı Çerçevesinde Mimari Açıdan Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Eşkinat, Y. 1992. Kent Planlama ve Tasarım Arasında Gerekli Ara Ölçek: Kentsel
Tasarım, 2. Kentsel Tasarım ve Uygulamaları Sempozyumu Bildiriler Kitabı. 1992, Đstanbul.
Evyapan, G. 1981. Kentleşme Olgusunun Hızlanması Nedeniyle Yapılar Yakın Çevresi Düzeyinde Açık Alan ve Mekanların Değişimi, O.D.T.Ü. Yayınları Ankara.
Eyüce, Ö. 1991. Toplu Konut: Sorunlar Ve Nedenleri-Konut Çevrelerinin Mekansal Gerekliliklerine Bireyin Tatmini Açısından Psikolojik Bir Yaklaşım, Yayınlanmamış Doktora Tezi, DEÜ. Fen. Bil. Ens. Mim. Böl. Tezi, Đzmir.
Hakim, B. 1986. Arabic-Islamic Cities Building and Planing Principles Koagon Paul Press London.
Hassan, R. 1972. Islamond Urbanization in the Medieval Middle East Ekistis No:195.
Hall, P. 1996. Cities Of Tomorrow, Blackwell Publihers, Oxford
Hall, E. 1985. ‘Mekan Antropolojisi: Bir Düzenleme Modeli’ Seminer Dergisi, Ede. Fak. Yayınları, Đzmir, No: 4, p.182-189
Hansen, T.F. 1977. Karl Kramer Verlag, Stuttgart.
Hohfeld, V. 1977. Anatolische Kleinstädte-Anglage Verlegung und Wachstum Srichetung Seit Dem 19. Johrhundert Erlangen.
Gehl, J. 1987. Life Between Buildings, Using Public Space, Van Nostrand Reinhold Pub., New York.
Günay, R. 1998. Türk Ev Geleneği ve Safranbolu Evleri, YEM Yayınları, Đstanbul.
Grunebaum, G.E. Von. 1961. The Structure of the Muslim Town Essays in the Nature and Growth of a Cultural Tradition, Routledge&Kegan Paul Limited, London.
Giritlioğlu, C. 1991. Şehirsel Mekan Öğeleri ve Tasarım, ĐTÜ Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi, Đstanbul.
Greater London Conucil, 1983. An Đntroduction to Housing Layout, Nichois Publishing Company, New York.
Fıshman, R. 1991. Urban Utopias ın the Twentiethcentury MIT Press Combridge
Jenks, C. 1987. Le Corbusier and The Tragic View of Architecture, Penguin PUB., London.
Kaçel, E. 1998. Đngiltere’de Konut Standartlarının Değişen Bağlamı, Yümfed, Đstanbul.
Karakaya, C. 2003. Konya Kent Merkezinde Dış Mekan Karakterinin Meydanlar Bağlamında Değerlendirilmesi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı, Konya.
Keleş, R. 1999. Kent Bilim Terimleri Sözlüğü, Đmge Yayınları, Ankara.
Konuk, G.Y. 1985. Kentsel Tasarıma Giriş, Lisansüstü Ders Notları, MSÜ Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, Đstanbul.
Kostof, S. 1991. The City Shaped, Thames & Hudson, London.
Köhler, C. 1981. Stadterleben. Kritische Bemerkungen Wahrnnehmungs und Verhaltenstheoretischen Ansatzen und Zur Praxis Gegenwartigen Stadtgestaltung, R.G., Fischer Velag, Frankfurt, 1981.
Kuban, D. 1997. Sinan’ın Sanatı ve Selimiye Türk Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Đstanbul.
Lapıdus, I.M. 1973. Traditional Muslim Cities Structure and Change From Madina to Metropolis Heritage and Change in The Near Eastern Cities L. Corl Brown (ed) Darwin Press New Jersey.
McDowell, L. 1999. Gender Identity and Place Understanding Feminist Geographies Comridge Polity Pres.
Meydan Larousse, Büyük Lügat ve Ansiklopedi, Sayı: 13, s 275.
Mıtchell, D. 1995. The and of Public Space, People’s Park, Definitions of the Public and Democracy, Annals of the Association of American Geographers 85.
Newman, O. 1972. Defensible Spaces Mac Millan Newyork.
Petherbrıdge, Guy T. 1984. Vernacular Architecture The House and Society Architecture at the Islamıc World Its Hıstory and Social Meanning George Mıchell (ed) Thames and Hudson London.
Pınon, P. 2000. Anadolu ve Balkanlardaki Osmanlı Kentlerinde Kentsel Dokular Tipolojisi Üzerine Bir Deneme, Osmanlı Mimarlığının 7. yüzyılı; Uluslar Üstü Bir Miras, Yem Yayınları, s 166-179, Đstanbul.
Odabaşı, S. 1998. Geçmişten Günümüze Konya Kültürü, Konya.
Önder, S. 1997. Konya Kenti Açık ve Yeşil Alan Sisteminin Saptanması Üzerinde Bir Araştrma, S.Ü. Araştırma Fonu, Doktora Tezi, Danışman Prof. Dr. Yalçın Memlük, s 84, Konya.
Özgen, E.Y. 2002. An Analytical Approach To Semi-Private And Semi-Public Spaces Within The Context of Urban Housing Pattern A Dissertation Submitted To The Graduate
School In Partial Fulfilment Of The Requirements for the Degree Of Doctor Of Philosophy Department: Architecture Major: Architecture Izmir Institute of Technology Izmir, Turkey September
Rapoport, A. 1969. House Form and Culture, Prentice-Hall, Inc. Eaglewood Cliffs, N.J., London.
Raymond, A. 1995. Osmanlı Döneminde Arap Kentleri Ali Berktay (çev.) Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Đstanbul.
Rykwert, J. 1982. Learning From The Street, The Necessity of Artifice, s 102-113 New York Arredamento Mimarlık, s 97-98, 2006/12.
Saoud, R. 2002. Introduction of the Islamıc City FSTC Limited Manchoster.
Schwarz, G. 1959. Allegemein Siedlungsgeographiche Lehrbuch der Allegemeinen Geographie Band:IV Berlin.
Sözen M.-Tanyeli U. 1992 Sanat Terimleri Sözlüğü, Remzi Yayınları, Đstanbul.
Stern, S.M. 1970. The Institution of the Islamıc City The Islamıc City A.H. Hourani- M.S. Stern (ed) Unıversity of Pennsylvonia Press Oxford.
Stone, R.L. 1973. Philippine Urbanization The Politics of Public and Private Property in Greater Manila Delcalb IL: Northern Illinois Unıversity.
Şener, Ö. 1999. Türk Ailesinin Yaşadığı Mekanlara/Konutlara Đlişkin Eğilimler, T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı, 1. Cilt, s 39.
Şor, O.E. 1998. Ortaçağ Kayseri Kent Dokusunun Gelişimi Dr. Tezi Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı.
Tanyeli, U. 1987. Anadolu Türk Kentinde Fiziksel Yapının Evrim Süreci, Doktora Tezi,
Tosun, Y. 1979. 17.-19. yüzyıllarda Batı Anadolu da Osmanlı Türk Şehir Dokuları Bu Dokuları Oluşturan Evler ve Korunmaları Dr. Tezi Đzmir.
Trancik, R. 1986. Finding Lost Space Van Nostrand Reinhold.
Ulusoy, M. 1999. Konya’da Apartman Yapılarının Tarihsel Gelişimi, Konya
Uluoğlu B. 2007 Arredamento Mimarlık, s 2-21, 2007/02.
Yavuz, Y. 1979. Türkiye de Çok Katlı Sosyal Konuta Đlk Örnek: Đstanbul-Laleli’de Harizedegan Katevleri, Çevre Dergisi, sayı 4, s 80-84, Đstanbul.
Yasufumi, K. 1989. Street Networks and Open Space in Islamic Cities, The Proceedings of the International Conference on Urbanism in Islam, vol:I, s 314-335, Tokyo.
Yerasimos S. 1996. Modernleşme Sürecinde Osmanlı Kentleri. Paul Dumant, François