Özellikle teknoloji ve toplumların sosyoekonomik yapılarıyla ilgili olarak yaşanan birtakım gelişmeler, geçtiğimiz yüzyıl boyunca pazarların yerelden ulusal düzeye, ulusaldan uluslararası düzeye ve oradan da küresel düzeye genişlemesine neden olmuştur. Bu genişleme sürecinde sürekli değişen dış çevre koşullarına ayak uydurabilmek için işletmeler yeni yetenekler geliştirmek zorunda kalmıştır. Genel bir gruplama yapılacak olunursa, yerelden küresel pazara geçiş döneminde bu yeteneklerin sırasıyla 1950 öncesinde seri üretim yeteneği, 1950’lerden itibaren iletişim yeteneği, 1980’lerden itibaren öğrenme yeteneği ve günümüzde de duygusal zeka yeteneği olduğu söylenebilir. Bunlardan duygusal zeka yeteneği, her ne kadar birbirinden farklı yetenekler olsalar da diğer üç yeteneğin hakim olduğu dönemlerde ortak olan ve iş ile duyguların ayrık tutulması gerektiğini öngören görüşe zıt yönde bir görüş öne sürmesi açısından farklıdır. Belki de bu nedenle, yazında sosyal zeka olarak geçmişi 1909’a, diğer bir deyişle seri üretim yıllarına, dayanan (21) ve 1990’dan itibaren bilimsel yazında duygusal zeka olarak geçen (12) bu yeni yeteneğin örgütsel yapıda kabul görmesinin 1998’e dek gecikmiş olduğu öne sürülebilir. Duygusal zeka yeteneğinin 1998’de Goleman tarafından örgüt yönetim seviyelerinde ilk kez incelenmesi ardından kısa süre sonra kavramın hem ilgili yazında hem de liderlik uygulamalarında tutunduğu görülmektedir. Bu tutunma sürecinde duygusal zeka yeteneği ile liderlik ilişkisini, pek çok iş kolunda çeşitli büyüklükteki örgütün farklı kademelerinde görev yapan çalışanları üzerinde inceleyen çok sayıda çalışma yapılmıştır (bkz. Ek-1-2). Bu çalışmalar arasında ne yazık ki konuyu spor kurumları ve spor yöneticileri özelinde araştıran az sayıda çalışmaya rastlanmıştır. Türkçe yazında duygusal zekayı spor alanında inceleyen önceki çalışmaların ilgilenim alanlarının genellikle performans sporcuları (18), profesyonel futbolcular (19) ve üniversite öğrencileri (20,18,) olduğu görülmektedir. Duygusal zeka ve liderlik ilişkisini, Türkiye’deki federasyon başkanları ve genel sekreterleri ile GHS il müdürlerinden oluşan üst düzey spor yöneticileri genelinde tamsayıma giderek inceleyen tez çalışmamız, ilgili yazında gözlemlenen bu eksikliğin giderilmesine katkıda bulunmak amacıyla tasarlanmıştır.
Araştırmamız sonrası elde edilen bulgular ilgili Türkçe yazına belki de ilk kez sunulan birtakım öznel çıkarımları ve görüşleri beraberinde getirmektedir. Bunlardan
ilki, bulgularımızın Türkiye’deki tipik bir üst düzey spor yöneticisini tanımlama girişmine olanak sağlamasıdır. Federasyon başkanı, federasyon genel sekreteri ve GHS il müdürü konumunda bulunan üst düzey spor yöneticilerinin, araştırma bulgularımız doğrultusunda tespit edilen tipik özelliklerine göre, genel bir tanımı şu şekilde yapılabilir: Tipik bir Türk üst düzey spor yöneticisi 50 yaş üzeri, üniversite mezunu, altında en çok 20 çalışan olan, en çok 15 yıldır bağlı olduğu kurumda 10 yıldan fazla süredir mevcut statüsünde bulunan, 10 yıldan fazla bir spor geçmişi olan (bkz. Çizelge 4.1), stresle başa çıkmada kimi zaman sorunlar yaşasa da genel olarak yüksek duygusal zeka seviyesine sahip (bkz. Şekil 4.1) ve kişiye-yönelik lider tarzını benimseyen (bkz.
‘4.3.2. LTÖ’nün Tanımlayıcı İstatistikleri’ başlıklı bölüm) bir erkektir (bkz. Çizelge 4.1). Her ne kadar bu betimleme bilimsel bir araştırmanın bulgularına dayalı bir tanım denemesiyse de, bu tanım denemesini genele yorabilmek için konu üzerine düzenlenecek sonraki çalışmaların bulgularına gereksinim vardır. Çünkü çalışmamızda anakütlenin tamsayımına gidilmiş olsa da, hedeflenen üst düzey spor yöneticilerinin yalnızca yarısından veri toplanabildiği unutulmamalıdır. Bu nedenle gelecekte düzenlenecek çalışmaların, aynı ya da başka spor yöneticisi kitleleri (örneğin: spor kulüp başkanları) üzerinde betimsel düzeyde toplayacakları veriler ışığında bu tanım denememize geliştirici ya da eleştirici katkıları önem taşımaktadır.
Çalışmamızın ilgili yazına önemli olabilecek bir katkı sağlayan diğer bulgusu, duygusal zeka yeteneğinin kişiye-yönelik ve işe-yönelik olarak değerlendirdigimiz liderlik tarzlarının her ikisiyle de pozitif yönlü güçlü bir ilişkisinin belirlenmiş olmasıdır. Bu bulgu, ‘5. Tartışma’ başlıklı önceki bölümde de değinildiği üzere, yazında genel kabul gören ve çok sayıda araştırmanın bulgularıyla desteklenen, kişiye-yönelik liderlerde duygusal zeka yeteneğinin işe-yönelik liderlere oranla daha yüksek olduğuna yönelik görüşün tersi yöndedir. Yazında bu bulgularımızla benzer sonuçlara ulaşan çok az sayıda çalışmaya rastlanmıştır. Bu nedenle, daha önce de belirtildiği üzere, söz konusu bulgularımızın yorumu tartışmaya açıktır. Bu bulgularımızı yorumlarken, Joseph ve Newman (177)’in özgün bakış açısından yararlandığımızı belirtmek gerekir.
Söz konusu bakış, önceliği işin belirtilen zamanda bitmesini ve sergilenen performansı dikkate alan işe-yönelik liderin, takipçilerinin performansını yüksek tutabilmek için onların halinden ve duygularından anlaması gerektiğini öne sürmektedir. Dolayısıyla işe-yönelik liderin duygusal zekayı oluşturan unsurlardan iletişim ve empati gibi
yeteneklere sahip olması beklenebilir. Her ne kadar mantık kapsamında kabul edilebilir ve Hochschield (246)’in duygusal emek kuramıyla bağdaşır olsa da, destekleyici deneysel bulgunun azlığı nedeniyle bu görüş, birtakım soruları da beraberinde getirmektedir. Bunlara örnek olarak şu iki soru verilebilir: (i) Bu durum spor alanına has bir gözlem midir? (ii) Benzer bulgular farklı alanlardaki yöneticilerde de gözlemlenebilir mi? Bu türden sorular oldukça mantıklı potansiyel araştırma soruları olarak değerlendirilebilir. Çünkü sporcu-antrenör ilişkisinde, antrenörün liderlik tarzı sporun rekabetçi doğası nedeniyle işe-yönelik olduğu gibi, sporun motivasyon ve bireysel farklılık gerektiren yanı itibariyle aynı zamanda kişiye-yönelik de olmak durumundadır. Tabi bu genellemenin sağlam temeller üzerinde yükselebilmesi ancak konu üzerine sonraki çalışmaların aynı yönde elde edeceği bulgularla mümkün olabilecektir.
Türkiye, örgütlerin üst düzey yönetim kademelerinde bulunan kadın liderlerin erkek meslektaşlarına sayısal oranı bakımından (%30 kadın), 2012 itibariyle dünyadaki ilk 10 ülkeden biridir (214). Ancak duygusal zeka ile liderlik arasındaki ilişkiyi yöneticiler düzeyinde inceleyen çalışmalarda kadın katılımcıların örneklem kapsamındaki payının bu düzeyde olmadığı görülmektedir. Çalışmamızın ‘5. Tartışma’
başlıklı bölümünün girişinde de değinilen bu durum, yaklaşık %10 kadın spor yöneticisinin katılım sağladığı tez çalışmamız için de geçerlidir. Duygusal zeka ve liderlik konusunu spor alanlarında inceleyen çalışmalara kadın yöneticilerden yeterli oranda katkı sağlanması, konu üzerine cinsiyete dayalı karşılaştırmaların istatistiksel açıdan daha güvenilir yapılmasına olanak tanıyacak olması açısından önemlidir (178).
Yönetim kademelerinin halen çoğunlukla erkek egemenliğinde olması dışında, spor alanları için kadın-erkek dağılımının çarpıklığı spor dalı ile ilgili de olabilir. Bu nedenle liderlik davranışı ve duygusal zeka ilişkisinin, kadın liderlerin göreceli daha çok bulunduğu spor alanlarında ve yönetim kademelerinde araştırılması önerilebilir.
Antrenörlerin de liderlik yaptığı düşünülecek ve Newell (220)’in basketbol antrenörleri üzerinde yaptığı çalışması örnek alınacak olunursa, ülkemizde bu konuyu kadın antrenörlerin daha fazla olduğu bale, dans ve ritmik cimnastik gibi spor dallarında araştırmak yerinde olabilir. Örneklenen bu spor dallarında bilimsel çalışmaların sayısının da göreceli olarak azlığı göz önünde bulundurulursa, bu alanlarda duygusal
zeka ve liderlik tarzı ilişkisi üzerine çalışmalar düzenleyecek genç araştırmacıların teşvik edilmesi, ilgili Türkçe yazının gelişmesi açısından da değerli bir katkı olacaktır.
Duygusal zeka ve liderlik ilişkisi üzerine düzenlenecek daha uzun dönemdeki çalışmalar için, ilgili Türkçe yazın taramalarımızda gözlemlediğimiz bir eğilimin altını çizmeyi gerekli görmekteyiz. Konu üzerine çeşitli iş kollarındaki yöneticiler genelinde düzenlenen Türkçe yazındaki çalışmalarda, çoğunlukla Acar (4)’ın ve Mumcuoğlu (155)’nun ilk kez Türkçe’ye uyarladığı Bar-On EQ-i ölçeğini kullandığı gözlemlenmiştir. Bu durum duygusal zeka üzerine yapılan çalışmalar arasında bulguların tutarlı bir şekilde karşılaştırılmasına fırsat verdiği gibi, yakın gelecekte konu üzerine Türkçe yazında belki de ilk kez bir meta-analiz yapılmasına olanak tanıyacak potansiyel taşıyor olması açısından da, kanımızca son derece önemlidir. Yazın taramalarımız kapsamında, yabancı yazında çokça karşılaşılan meta-analiz türünden çalışmalara Türkçe yazında rastlanmamıştır. Meta-analiz çalışmaları, belirli bir konu ile ilgili tarihsel süreçte söz konusu değişkenlerin nasıl bir eğilim gösterdiğinin anlaşılması açısından faydalıdır. Bu nedenle, yakın gelecekte konu üzerine Türkçe yazında ilk olacak bir meta-analiz çalışmasının düzenlenmesi olasılık taşımaktadır.
Sonuç olarak çalışmamızın bulguları, ilgili yazında spor yöneticileri üzerine yeterli sayıda karşılaştırma yapacak öncül çalışma olmayışından dolayı, bu an itibariyle keşifsel niteliktedir. Bu nedenle, burada sunulan tüm önerilerimiz gelecekte konu üzerine düzenlenecek çalışmalara yönelik olarak sınırlı kalmaktadır. Mevcut bulgularımıza dayanarak, araştırmamızın kısıtları da göz önünde bulundurulduğunda, Türkiye’deki üst düzey spor yöneticileri ya da spor örgütleri için herhangi bir genel çıkarım yapılması bu an itibariyle söz konusu değildir. Tez çalışmamızın bulgularından hareketle genel bir yargıya varılması, erişilen sonuçlarımızın yakın gelecekte konu ile ilgili yürütülecek diğer çalışmaların bulgularıyla birlikte değerlendirildiğinde mümkün olabilecektir.
KAYNAKLAR
1. Tomaney JA. New paradigm of work organization and technology. In: Amin A. Ed. Post-Fordism: A Reader, Oxford; Blackwell Publishers Ltd.; 1994: 157-194.
2. Griffey S. Conceptual frameworks beyond the learning organisation. The Learning Organisation, 1998; 5(2): 68-73.
3. Koçel T. İşletme Yöneticiliği. 11. Baskı, İstanbul: Arıkan Yayıncılık, 2007: 331-337.
4. Acar TF. Duygusal Zeka Yeteneklerinin Göreve Yönelik ve İnsana Yönelik Liderlik Davranışlarıyla İlişkisi: Banka Şube Müdürleri Üzerine Bir Alan Araştırması. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2001.
5. Hunter JE. Cognitive ability, cognitive aptitude, job knowledge, and job performance. Journal of Vocational Behavior, 1986; 29(3): 340-362.
6. Gerson R. Emotions in the work place: good, bad or fad? Tampa Bay Business Journal, 1999;
19(2): 47-50.
7. Tran V. The role of emotional climate in learning organisations. The Learning Organisation, 1998; 5(2): 99-103.
8. Ferris GR, Perrewe PL, Douglas C. Social effectiveness in organizastions: construct validity and research directions. Journal of Leadership and Organizational Studies, 2002; 9: 49-63.
9. Goleman D. Social Intelligence: The New Science of Human Relationships. New York: Bantam Dell, 2006: 34.
10. Eren E. Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi. İstanbul: Beta Yayınları, 1998: 25.
11. Goleman D. Emotional Intelligence. New York: Bantam, 1995.
12. Salovey P, Mayer JD. Emotional intelligence. Imagination, Cognition and Personality, 1989-1990; 9(3): 185-221.
13. Goleman D. What makes a leader? Harvard Business Review, 1998a; 76(6): 93-104.
14. Goleman D. İş Başında Duygusal Zeka. 4. Baskı, Çev. Handan Balkara. İstanbul: Varlık Yayınları, 1998b.
15. Goleman D. Emotional competence. Executive Excellence, 1999; 16(4): 19-21.
16. Goleman D. Duygusal Zeka. 31. Baskı, Çev. Banu Seçkin Yücel ve Osman Deniztekin. İstanbul:
Varlık Yayınları, 2001.
17. Yetim AA, Şenel Ö. Türkiye’de spor yöneticisi yetiştirme faaliyetlerinin görünümü. Milli Eğitim Dergisi, 2001; 150 (Mart-Nisan-Mayıs).
Erişim: http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/150/yetim_senel.htm 18. Tok S. Performans Sporcusu ve Spor Yapmayan Üniversite Öğrencilerinde Duygusal Zeka ve
Kişilik Özelliklerinin Karşılaştırılması. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 2008.
19. Adiloğulları İ. Profesyonel Futbolcularda Duygusal Zeka ile Örgütsel Bağlılık İlişkisi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2011.
20. Taşkın AK. Beden Eğitimi Öğrencilerinde Duygusal Zeka Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya, 2008.
21. Landy FJ. Some historical and scientific issues related to research on emotinoal intelligence.
Journal of Organizational Behavior, 2005; 26(4): 411-424.
22. Goleman D, Boyatzis R. Sosyal zeka liderliği geliştiriyor. Capital, 2008; 16(10): 208-216.
23. Thorndike EL. Intelligence and its uses. Harpers Magazine, 1920; 140: 227-235.
24. Chapin FS. Preliminary standardization of a social insight scale. American Sociological Review, 1947; 7: 214-225.
25. Thorndike R, Stein S. An evaluation of the attempts to measure social intelligence.
Psychological Bulletin, 1937; 34: 275-285.
26. Hançer M, Tanrısevdi A. Sosyal zeka kavramının bir boyutu olarak empati ve performans üzerine bir inceleme. Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2003; 27(2): 211-225.
27. Feffer M, Suchotliff L. Decentring implications of social interactions. Journal of Personality and Social Psychology, 1966; 4: 415-422
28. Piaget J. The Psychology of Intelligence. London (UK): Routledge & Kegan Paul Ltd, 1950.
29. Taft R. The ability to judge people. Psychological Bulletin, 1955; 52: 1-23.
30. Lowman RL, Leeman GE. The dimensionality of social intelligence: social abilities, interests and needs. The Journal of Psychology, 1988; 127: 279-290.
31. Marlowe HA. Social intelligence: evidence for multidimensionality and construct independence.
Journal of Educational Psychology, 1986; 78: 52-58. behaviors: heterosocial anxiety as a moderating influence. Personality and Social Psychology Bulletin, 1992; 18: 76-83.
35. Gotmann J. What Predicts divorce: The Relationship Between Marital Processes and Marital Outcomes. Hilsdale NJ: Lawrence Erlbaum Associates, 1993.
36. Gross AL, Ballif B. Children’s understanding of emotion from facial expressions and situations:
a review. Developmental Review, 1991; 11: 368-398.
37. Gürsoy A. Liderlikte Duygusal Zeka (Liderlik Özellikleriyle Duygusal Zekalı Liderlere Ulaşılması): Türk Silahlı Kuvvetlerinde Örnek Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa, 2005.
38. Hacıoğlu B. Duygusal Zekanın Örgütsel İletişim Üzerindeki Etkileri ve Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2007.
39. Yan İ. Duygu-Zeka İlişkisi ve Duygusal Zekanın Yöneticiler Üzerindeki Etkilerine Yönelik Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon, 2008.
40. Akın M. İşletmelerde Duygusal Zekanın Üst Kademe Yöneticiler İle Astları Arasındaki Çatışmalar Üzerindeki Etkileri (Kayseri’deki Büyük Ölçekli İşletmelerde Bir Uygulama).
Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir, 2004.
41. Tuna Y. Örgütsel İletişim Sürecinde Yöneticilerin Duygusal Zeka Yetenekleri. Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir, 2008.
42. Özaslan ÖB, Acar AB, Acar AC. Duygusal zeka ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik bir araştırma. Yönetim, 2009; 20(64): 98-111.
43. Ural A. Yöneticilerde duygusal zekanın üç boyutu. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2001; 3(2): 209-219.
44. Barutçugil İ. Organizasyonlarda Duyguların Yönetimi. İstanbul: Kariyer Yayıncılık, 2002.
45. Yaylacı GÖ. Kariyer Yaşamında Duygusal Zeka ve İletişim Yeteneği. İstanbul: Hayat Yayınları, 2006.
46. Güleryüz G, Güney S, Aydın EM, Aşan O. The mediating effect of job satisfaction between emotional intelligence and organisational commitment of nurses: a questionnaire survey.
International Journal of Nursing Studies, 2008; 45(11): 1625-1635.
47. Ulusal Tez Tarama Merkezi. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, 2011.
Erişim: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
48. Bar-On R. The Bar-On model of Emotional-Social Intelligence (ESI). Psikothema, 2006;
18(Suppl.): 13-25.
49. Brodie I. ‘Newtron bomb’ fall-out changes slang. The Times, 5.1.1996: 26.
50. Davies M, Stankov L, Roberts RD. Emotional intelligence: in search of an elusive construct.
Journal of Personality and Social Psychology, 1998; 75(4): 989-1015.
51. Roberts RD, Zeidner M, Matthews G. Does emotional intelligence meet traditional standards for an intelligence? some new data and conclusions. Emotion, 2001; 1(3): 196-231.
52. Delice M, Günbeyi M. Duygusal zeka ve liderlik ilişkisinin incelenmesi: polis teşkilati örneği.
Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2013; 27(1): 209-239.
53. Komitski C, John OP. The implicit use of explicit conceptions of social intelligence.
Personality and Individual Differences, 1993; 15(1): 11-23.
54. Heggestad ED. A really big picture view of social intelligence. Journal of Personality Assessment, 2008; 90(1): 102-104.
55. Landy FJ. Thelong, frustrating, and fruitless search for social intelligence: a cautionary tale. In:
KR Murphy Ed. A Critique of Emotional Intelligence , Mahwah, NJ (ABD): Lawrence Erlbaum;
2006: 81-123.
56. Zirkel S. Social intelligence: the development and maintenance of purposive behavior. In: Bar-On R, Parker JDA. Eds. The Handbook of Emotional Intelligence: Theory, Development, Assessment, and Application at Home, School, and in the Workplace, San Francisco; Jossey-Bass; 2000: 3-27.
57. Thorndike EL. The Elements of Psychology. New York: AG Seiler, 1905.
58. Cantor N, Kihlstrom, J. Personality and Social Intelligence. Englewood Cliffs, NJ (ABD):
Erlbaum, 1987.
59. Saarni C. The Development of Emotional Competence. New York: Guilford Press, 1999.
60. Lysyuk LG. The development of productive goal-setting with 2- to 4-year old children.
63. Ajzen I, Fishbein M. Understanding Attitudes and Predicting Social Behavior. Englewood Cliffs, NJ (ABD): Prentice-Hall, 1980.
64. Burtt H. Principles of Employment Psychology. New York: Harper, 1942.
65. Ford ME, Tisak MS. A further search for social intelligence. Jorurnal of Educational Psychology, 1983; 75(2): 196-206.
66. Silvera DH, Martinussen M, Dahl TI. The Tromso Social Intelligence Scale, a self-report measure of social intelligence. Scandinavian Journal of Psychology, 1991; 42(4): 313-319.
67. Ferris GR, Witt LA, Hochwarter WA. Interaction of social skill and general mental ability on job performance and salary. Journal of Applied Psychology, 2001; 86(6): 1075-1082.
68. Riggio RE. Assessment of basic social skills. Journal of Personality and Social Psychology, 1986; 51(3): 649-660.
69. Schneider RJ, Ackerman PL, Kanfer R. To “act wisely in human relations”: exploring the dimensions of social competence. Personality and Individual Differences, 1996; 21(4): 469-481.
70. Gardner H. Frame of Mind: The Theory of Multiple Intelligences. New York: Basic Books, 1983.
71. Sherer M, Maddux JE, Mercandante B, Prentice-Dunn-S, Jacob B,Rogers RW. The self-efficacy scale: construction and validation. Psychological Reports, 1982; 51(2): 663-671.
72. Ruesch J. The infantile personality. Psychomatic Medicine, 1948; 10(3): 134-144.
73. MacLean PD. Psychosomatic disease and the “visceral” brain: recent developments bearing on the Papez theory of emotion. Psychosomatic Medicine, 1949; 11(6): 338-353.
74. Kelman N. Clinical aspects of externalized living. American Journal of Psycoanalysis, 1952;
12(1): 15-23.
75. Taylor GJ, Bagby RM. An overview of the alexithymia construct. In: Bar-On R, Parker JDA.
Eds. The Handbook of Emotional Intelligence: Theory, Development, Assessment, and Application at Home, School, and in the Workplace, San Francisco, CA: John Wiley; 2000: 40-67.
76. Nemiah JC, Freyberger H, Sifneos PE. Alexithymia: a view of the psychosomatic process. In:
Hill OW. Eds. Modern Trends in Psychosomatic Medicine, Cilt 3, London: Butterworths; 1976:
430-439.
77. Taylor GJ, Ryan DP, Bagby RM. Toward the development of a new self-report alexithymia scale. Psychotherapy and Psychosomatics, 1985; 44(4): 191-199.
78. Bagby RM, Parker JDA, Taylor GJ. The twenty-item Toronto Alexithymia Scale: item selection and cross-validation of the factor structure. Journal of Psychosomatic Research, 1994;
38(1): 23-32.
79. Applebaum SA. Psychological-mindedness: word, concept and essence. The International Journal of Psychoanalysis, 1973; 54(1): 35-46.
80. Beitel M, Cecero JJ. Predicting psychological mindedness from personality style and attachment security. Journal of Clinical Psychology, 2003; 59(1): 163-172.
81. Beitel M, Ferrer E, Cecero JJ. Psychological mindedness and cognitive style. Journal of Clinical Psychology, 2004; 60(6): 567-582.
82. Beitel M, Cecero JJ, Prout T. Exploring the relationships among early maladaptive schemas, psychological mindedness and self-reported college adjustment. Psychology and Psychotherapy, 2008; 81(1): 105-118.
83. Conte HR, Ratto R, Karusa T. The Psycological Mindedness Scale: factor structure and relationship to outcome of psychotherapy. Journal of Psychotherapy Practice and Research, 1996; 5(3): 250-259.
84. Piper WB, McCallum M. Psycological Mindedness: A Contemporary Understanding.
Hillsdale, NJ (ABD): Lawrence Erlbaum, 1997.
85. Lane RD, Schwartz GE. Levels of emotional awareness: a cognitive developmental theory and its application in psychopathology. American Journal of Psychiatry, 1987; 144(2): 133-143.
86. Hedlung J, Sternberg RJ. Too many intelligences? integrating social, emotional, and practical intelligence. In: R Bar-On, Parker JD. Eds. Handbook of Emotional Intelligence, New York, NY: Jossey-Bass; 2000: 136-167.
87. Tull M. Increasing emotional awareness: how to better understand what you are feeling. Erişim:
(http://ptsd.about.com/od/selfhelp/qt/aware.htm) 03.04.2009. Erişim tarihi: 07.11.2013.
88. Daus CS, Ashkanasy NM. Will the real emotional intelligence please stand up? on deconstructing the emotional intelligence debate. The Indistrial-Organizational Psychologist, 2003; 41(2): 69-72.
89. Mayer JD. Emotional intelligence: popular or scientific psychology? APA Monitor, 1999; 30 (September): 50.
90. Matthews G, Zeidner M, Roberts RD. Emotional Intelligence: Science and Myth. Cambridge, MA (ABD): MIT Press, 2002.
91. Sternberg RJ. Foreword. In: Matthews G, Zeidner A, Roberts R. Eds. Emotional Intelligence:
Science and Myth, Cambridge, MA (ABD): MIT Press; 2002: xi-xiii.
92. Mayer JD, DiPaolo M, Salovey P. Perceiving affective contentin ambiguous visual stimuli: a component of emotional intelligence. Journal of Personality Assessment, 1990; 54(3-4): 772-781.
93. Mayer JD, Caruso DR, Salovey P. Selecting a measure of emotional intelligence: the case for ability scales. In: Bar-On R, Parker JDA Eds. The Handbook of Emotional Intelligence: Theory, Development, Assessment, and Application at Home, School, and in the Workplace, San Francisco, CA: Jossey-Bass; 2000: 320-342.
94. Boyatzis RE, Goleman D, Hay/McBer. Emotional Competence Inventory. Boston, MA (ABD), Hay Group, 1999.
95. Bradberry T, Greaves J. The Emotional Intelligence Quick Book. New York, NY: Simon and Shuster, 2005.
96. Palmer BR, Stough C. The Swisburne University Emotional Intelligence Test (SUEIT).
Hawthorn, Victoria (Australia): Organizational Research Unit, Swisburne University of Technology, 2001.
97. Brody N. What cognitive intelligence is and what emotional intelligence is not. Psychological Inquiry, 2004; 15(3): 234-238.
98. Mayer JD, Salovey P, Caruso DR. Emotion as zeitgeist, as personality, and as a mental ability.
In: Bar-On R, Parker JDA Eds. The Handbook of Emotional Intelligence: Theory, Development, Assessment, and Application at Home, School, and in the Workplace, San Francisco, CA:
Jossey-Bass; 2000b: 92-117.
99. Mehrabian A, Epstein N. A measure of emotional empathy. Journal of Personality, 1972;
99. Mehrabian A, Epstein N. A measure of emotional empathy. Journal of Personality, 1972;