Örgütler de canlı organizmalar gibi hayatiyetlerini devam ettirmek için beslenmeli ve besini yaşama amaçları doğrultusunda harcamalıdırlar. Örgütlerin en önemli besin kaynağı insan kaynaklarıdır. Örgütün amaçlarına ulaşmasında büyük ve önemli bir yeri olan insan kaynaklarının davranışları yıllardır örgütsel davranış yazınında incelenmeye devam etmektedir.
İnsanı bir makine gibi gören ve insanın sosyo-psikolojik yapısını gözardı eden Klasik Yönetim Anlayışı Neoklasik Yönetim Anlayışıyla birlikte kırılmaya başlamıştır. Neo Klasik Yaklaşım; insanın verimini etkileyen fiziki ve maddi etmenlerin dışında başka faktörlerin de olduğunu gözlemlemiştir. Modern Ve Post Modern Yönetim Anlayışı ise olaya daha geniş bir perspektiften bakarak insanın karmaşık yapısının örgüt kültürüne adaptasyonu, örgüt ikliminin farklı bireylerin ihtiyaçlarına cevap verecek nitelikte yeniden dizaynı üzerine yoğunlaşmıştır. Örgütler sadece fiziki kaynaklara sahip olmakla amaçlarına ulaşamayacaklarını bilmek zorundadırlar. Fiziki ve beşeri kaynakların entegrasyonu, beşeri kaynaklar arasındaki işbirliği gerçekleştiğinde, beşeri kaynakların iş tatmini, motivasyonu, adalet algıları, örgüt kültürü ve daha çok birçok etmen yapbozun parçaları gibi bir araya geldiğinde çalışanlar adeta bir Voltran oluşturarak örgütün amaçlarına başarıyla ulaşması için ellerinden gelenin fazlasını yapacaklardır.
Karşılıklı olarak beklentilerin karşılanması halinde ilişkinin sağlıklı bir şekilde devam edeceğini ileri süren sosyal mübadele teorisi çerçevesinde çalışanlar eğer, örgütün kendilerini maddi ve manevi yönlerden (ücret, çalışma ortamı, kararlara katılma hakkı, yöneticiyle açık iletişim imkânları vb.) tatmin edeceğine inanırsa, örgüte, yönetime güvenirse, örgütte hakların dağıtımında, süreçlerde adaletli davranıldığını düşünürse, resmi rol tanımlarının da ötesinde ekstra gönüllü rol davranışları sergileme eğilimi göstereceklerdir.
Örgütsel vatandaşlık davranışı olarak adlandırdığımız bu davranışlar, yapılması halinde ödül, yapılmaması halinde ceza alınmayan, resmi rol tanımlarının dışında çalışanların gösterdikleri gönüllü eylemlerdir. Bu davranışlar bir kontrol altında da gerçekleşmemektedir. Örneğin, yeni işe başlayan personele işi öğrenmesi için yardım edilmesi, işe gelmeyen bir çalışma arkadaşının işinin gönüllü olarak üstlenilmesi,
örgüt içerisinde meydana gelebilecek bir zararın gerçekleşmeden giderilmesi, mesai içerisinde kişisel işler için zaman harcanmaması, örgüt içinde çatışma ortamlarında çözüm üretmede aktif rol oynanması gibi pek çok davranış gönüllü olarak gerçekleştirilmektedir.
Bu davranışların sergilenmesinde az önce de belirttiğimiz gibi önemli etmenlerden birisi çalışanların örgüt içinde algıladıkları iletişim tutumlarını ve hiyerarşik rolleri ortaya koyan güç mesafesi düzeyidir. Bir diğer önemli etmen ise örgütsel adalet algılamalarıdır ki; bu algılamalar çalışanların elde ettikleri sonuçların adil olmasını, herkese hakkının verilmesi (dağıtım adaleti), elde edilenleri belirlemek için bir karar verilirken kullanılan süreçlerin adil olması (prosedür adaleti) ve, süreçlerle ilişkili kişilerarası iletişimin adil olarak algılanmasını (etkileşim adaleti) ifade etmektedir
Bu bağlamda tez araştırmamızın konusu “Sosyal Mübadele Teorisi Çerçevesinde Güç Mesafesi ve Örgütsel Adalet Algılamalarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi” olarak belirlenmiştir. Emniyet Teşkilatı, hiyerarşik bir yapıya sahip olması sebebiyle güç mesafesi bakımından anlamlı bir örneklem olacağı, fedakâr ve yoğun çalışmalarıyla mesai tanımayan polislerimizin örgütsel vatandaşlık davranışı sergileme düzeyleri hakkındaki olumlu öngörülerimiz ve kurum içindeki adalet algılamalarının bu sürece bir katkı sağlayacağı beklentisi ile tez araştırma konumuzu iyi temsil edeceğine inandığımız bir örneklem olarak seçilmiştir. Araştırmamızın anket çalışması Konya İl Emniyet Müdürlüğü’ne Bağlı Merkez İlçe Emniyet Müdürlükleri ile Merkez Şube Müdürlükleri ve Büro Amirliklerindeki toplam 548 emniyet mensubu üzerinde yapılmıştır.
İlk önce araştırmaya katılan Konya İl Emniyet Müdürlüğü’ne bağlı emniyet teşkilatı mensuplarının demografik özelliklerine, örgütsel vatandaşlık davranışları, güç mesafesi beklentileri ve adalet algılamalarına ilişkin veriler tanımlayıcı istatistik analizleri ile ortaya konulmuştur. Tanımlayıcı istatistik analizlerine göre örgütsel vatandaşlık davranışı, örgütsel adalet algılamaları ve güç mesafesi beklentileri ölçeklerinde en az ve en çok puanı alanlar belirtilmiştir. Daha sonra örgütsel vatandaşlık davranışı ölçeği, örgütsel adalet ölçeği ve güç mesafesi ölçeği faktör analizine tabi tutularak boyutlara ayrılmıştır. Örgütsel adalet ölçeği literatürde yer
adaleti), güç mesafesi literatürdeki gibi bir boyut olarak kalmış, örgütsel vatandaşlık davranışı ölçeği ise literatürdeki beş boyuttan farklı olarak dört boyuta ayrılmış, dördüncü boyuta tarafımızdan profesyonellik ismi verilerek boyutlandırılmıştır.
Demografik özelliklere göre örgütsel vatandaşlık davranışları, güç mesafesi ve örgütsel algılamaları düzeylerinde anlamlı bir farklılaşmanın olup olmadığına ilişkin sonuçlara yer verilmiştir. Araştırmaya katılan Konya İl Emniyet Müdürlüğü mensuplarının görüşlerine göre, örgütsel vatandaşlık davranışları ile güç mesafesi ve adalet algılamalarına arasındaki ilişkilere dair sonuçlar ile güç mesafesinin ve adalet algılamalarının örgütsel vatandaşlık davranışını anlamlı düzeyde açıklayıp açıklamadığı, aralarında anlamlı bir etkilenme ve nedensellik bağının olup olmadığına dair sonuçlar yer almaktadır.
Bu bağlamda gerçekleştirilen korelasyon analizi sonuçlarına göre;
1.EGM çalışanlarının güç mesafesi ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasında negatif yönlü bir ilişki söz konusudur
2.EGM çalışanlarının adalet algılamaları ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasında pozitif yönlü bir ilişki söz konusudur.
3. EGM çalışanlarının güç mesafesi ile adalet algılamaları arasında negatif yönlü bir ilişki söz konusu değildir.
4.EGM çalışanlarına göre adalet algılamaları alt boyutu dağıtım adaleti ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasında pozitif yönlü bir ilişki söz konusudur.
5.EGM çalışanlarının adalet algılamaları alt boyutu prosedür adaleti ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasında pozitif yönlü bir ilişki söz konusudur.
6.EGM çalışanlarının adalet algılamaları alt boyutu etkileşim adaleti ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasında pozitif yönlü bir ilişki söz konusudur.
Regresyon analizine göre güç mesafesi beklentileri değişkeni ve örgütsel adalet ve alt boyutları olan dağıtım, etkileşim ve prosedür adaleti değişkenleri, örgütsel vatandaşlık algısı değişkenini açıklamada istatistiksel olarak anlamlıdır. Regresyon modeli istatistiksel olarak anlamlıdır. Yani örgütsel vatandaşlık algısı değişkenini güç mesafesi beklentileri, örgütsel adalet, dağıtım adaleti, etkileşim adaleti ve prosedür adaleti değişkenlerinden en az biri ile tahmin etmek istatistiksel olarak mümkündür.
Güç mesafesi beklentisi, dağıtım adaleti ve prosedür adaleti değişkenleri p değerleri 0,05’den büyük olduğu için istatistiksel olarak anlamlı değillerdir. Bunun dışındaki etkileşim adaleti değişkenleri p değerleri 0,05’den küçük olduğu için örgütsel vatandaşlık algısı değişkenini açıklamada istatistiksel olarak anlamlıdır ancak çoklu bağlantı olmadığına karar verilebilir.
Yapılan regresyon analizi sonucunda güç mesafesi beklentisi ve örgütsel adalet algısı değişkenlerinin örgütsel vatandaşlık algısı değişkenini açıklama oranı yaklaşık olarak % 22 olarak bulunmuştur ve bu açıklayıcılığa en büyük katkıyı etkileşim adaleti değişkeninin sağladığı görülmektedir.
Yapılan regresyon analizi sonuçlarında Emniyet teşkilatının güç mesafesi beklentisi ve örgütsel adalet algısı değişkenlerinin örgütsel vatandaşlık algısı değişkenini açıklama oranının yüksek çıkmaması birçok sebepten kaynaklanabilir. Emniyet teşkilatı mensuplarının örgütsel vatandaşlık davranışlarını etkileyen pek çok farklı değişken olabilir. Literatürdeki çalışmalara bakıldığında örgütsel vatandaşlık davranışı ile ilişkisi kurulmuş ve anlamlı sonuçlar elde edilmiş farklı değişkenler görülmektedir. Bunlar; tutuma ilişkin faktörler, örgütsel öğrenme, öğrenen örgüt algısı, örgütsel bağlılık, mesleğe bağlılık, örgütsel adalet, iş tatmini, iş performansı ve işten ayrılma niyeti, aşırı iş yükü, duygusal zeka, iş performansı, örgüt iklimi, iş performansı, örgütsel sağlık, örgütsel güven, bilgi paylaşımı, dönüşümcü liderlik, psikolojik güçlendirme, psikolojik güçlendirme, karizmatik liderlik, etik liderlik, hizmetkar liderlik, girişimcilik değerleri, güçlendirici lider davranışları, lider üye arasındaki etkileşimin psikolojik sözleşme ihlali, lider davranış biçimleri, lider üye etkileşimi, liderin kültürel zekası, duygusal zeka, kişilik ve duygusal zeka, algılanan yönetici desteği ve bireycilik-ortaklaşa davranışçılık, kontrol odağı, genel öz yeterlik, örgütsel özdeşleşme, örgütsel imaj, kurumsal imaj, algılanan içsellik statüsü, denetim odağı, örgütsel iletişim, algılanan örgütsel prestij, kişilik özellikleri, algılanan kişi- örgüt uyumu, sosyal kaytarma, işyerinde zorbalık, tükenmişlik, örgütsel sessizlik, motivasyon, mobbing, bürokrasi, sosyal sorumluluk, örgütsel kültür şeklindedir. Bu değişkenler içinden literatürde örgütsel vatandaşlık davranışını olumlu ya da olumsuz etkileyen farklı kavramlar seçilerek farklı analizler gerçekleştirildiğinde Emniyet mensuplarının örgütsel vatandaşlık davranışı sergilemesine olumlu ve olmuşuz
Emniyet teşkilatında yapılan bazı araştırmalara bakıldığında ise; Arslantürk ve Şahan (2012) çalışmalarında örgütsel adalet ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkiyi sorgulamış ve aralarında pozitif yönlü bir ilişkinin olduğu ve rütbe/görev durumu, mesleği seçme nedenine göre örgütsel adalet açısından araştırma grupları arasında anlamlı farklılıkların olduğu görülmüştür. Yiğit ve diğerleri (2011) çalışmalarında iş ve yaşam doyumları arasındaki ilişkiyi sorgulamış ve Emniyet personelinin iş doyumları ile yaşam doyumları arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Kaplan (2011) çalışmasında örgütsel vatandaşlık davranışı ve iş tatmini ilişkisini sorgulamış ve aralarında pozitif yönde anlamlı bir ilişkinin olduğu, iş tatmininin örgütsel vatandaşlık davranışını pozitif yönde etkilediği görülmüştür. Yukarıda da belirtildiği gibi başka değişkenlerle yapılacak yeni araştırmalarda daha anlamlı ve farklı sonuçlar elde edilebilir.
Bir diğer sebep kullanılan ölçekler olabilir. Araştırmada kullanılan ölçekler ve içerdikleri ifadeler Emniyet teşkilatı için uygun ifadeler olmayabilir. Dolayısı ile ileride yapılacak olan çalışmalarda bu konular yeniden irdelenerek farklı ölçeklerle ve ölçeklerde kullanılan dil ve ifadeler Emniyet teşkilatı için uygun hale getirilerek analiz edilebilir.
Bir diğer sebep seçilen kurum olabilir. Örgütsel vatandaşlık davranışı ile ilgili yapılan araştırmaların birçok farklı alanda uygulandığı görülmektedir. Bunlar; sağlık sektörü çalışanları (hemşireler, başhemşireler, doktorlar), eğitim sektörü çalışanları (ilköğretim, lise ve özel okullar-okul öğretmenleri ve yöneticileri otel çalışanları-), Kara Kuvvetleri Komutanlığı mensupları, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı mensupları, banka çalışanları ve yöneticileri, KOBİ çalışanları, beyaz-yakalı kamu çalışanları, Denizcilik sektörü çalışanları, akademisyenler, muhasebeciler, avukatlar, mühendisler, pazarlamacılar, tekstil sektöründe çalışanları, telekomünikasyon şirketleri çalışanları, Emniyet Teşkilatı mensuplarıdır. Araştırma farklı sektörlerde uygulandığında daha anlamlı ve farklı sonuçlar verebilir.
KAYNAKÇA
Acar, A.Zafer (2006). “Örgütsel Yurttaşlık Davranışı: Kavramsal Gelişimi İle Kişisel ve Örgütsel Etkileri”, Doğuş Üniversitesi Dergisi 7(1), s.1-14.
Ahmadi, Parviz, Forouzandeh Saeideh, Kahreh, Mohammad Safari (2010). “The Relation Between OCB And Social Exchange Constructs”, European Journal of Economics, Finance and Administrative Sciences, Issue 19, pp.107-121.
Akdoğan, Asuman, Cingöz Ayşe, Oflazer Mirap Selen (2009). Lider-Üye Etkileşiminin/Değişiminin Yenilikçi İş Performansı, Görev Performansı ve Bağlamsal Performans Üzerindeki Etkisinin Belirlenmesi, 17.Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, 21-23 Mayıs Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, s.379-386.
Akkaş Baysal, Emine (2013). İlköğretim Okul Müdürlerinin Dönüşümcü Liderlik Rollerinin Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarına Etkisi Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Afyon.
Aksoy, Seval (2012). Etik Liderlik ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarının Örgütsel Performansa Etkisi Üzerine Bir Araştırma, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü SBE, İşletme ABD, Yüksek Lisans Tezi, Gebze.
Akyel, Yusuf (2011).Örgütsel Vatandaşlık ve Duygusal Zeka Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Spor Yönetiminde GSGM ve Özerk Spor Federasyonları Örneği, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Spor Yönetim Bilimleri Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Akyol, Şeyda (2009) . Örgüt Kültüründe Güç Mesafesi ve Liderlik İlişkisi, Marmara Üniversitesi SBE, İletişim Bilimleri ABD, Halkla İlişkiler BD, Doktora Tezi İstanbul.
Akyürek, Salih (2001). Türk Silahlı Kuvvetlerinde Güç Mesafesi ve İletişime Etkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi SBE, Ankara.
Akyüz, Bülent (2012). Hizmetkâr Liderlik Davranışlarının Örgütsel Adalet, Örgütsel Vatandaşlık Davranışları ve Performans Üzerine Etkisi: Eğitim Sektörü
Üzerinde Bir Uygulama, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü SBE, İşletme ABD, Doktora Tezi, Gebze.
Altay, Hüseyin (2004). “Güç Mesafesi, Erkeklik-Dişilik ve Belirsizlikten Kaçınma Özellikleri İle Başarı Arasındaki İlişkilerin İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Y.2004, Cilt:9, Sayı:1, s.301-321.
Altunışık, Remzi, Coşkun Recai, Bayraktaroğlu Serkan ve Yıldırım Engin (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı, 6.Baskı, Sakarya Yayıncılık: Ankara.
Altuntaş, Serap (2008). Hemşirelerin Örgütsel Güven Düzeyleri İle Kişisel- Mesleki Özellikleri ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki, İstanbul Üniversitesi SBE, Hemşirelikte Yönetim ABD, Doktora Tezi, İstanbul.
Araza, Aylin, Aslan Gonca, Bulut Çağrı (2013). “Örgütsel Sosyalleşme: Bir Literatür Taraması (Organizational Socialization: A Literature Review)”, Journal of Yaşar University 8(32), s.5556-5582.
Arlı, Didem (2011). Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarının Örgüt Kültürü Algıları ve Örgütsel Güven Düzeyleri Açısından İncelenmesi, Ege Üniversitesi SBE, Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Eko. ABD, Doktora Tezi, İzmir.
Arslantaş, C.Cüneyt (2007). “Dönüşümcü Liderliğin Psikolojik Güçlendirme ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt:40, Sayı:4, s.81-101.
Arslantürk, Gökhan, Şahan Selman (2012). “Örgütsel Adalet ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkinin Manisa İl Emniyet Müdürlüğü Örnekleminde İncelenmesi”, Polis Bilimleri Dergisi, Cilt 14(1), s.135-159.
Aslan, Şebnem (2009). Karizmatik Liderlik Ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İlişkisi: “Kurumda Çalışma Yılı” ve “Ücret” Değişkenlerinin Rolü, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt:6, Sayı:1, s.256-275.
Atalay, İlker (2005). Örgütsel Vatandaşlık ve Örgütsel Adalet, Afyon Kocatepe Üniversitesi SBE, İlköğretim Sınıf Öğretmenliği ABD, Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar.
Ateş, Zeki (2004). Organizasyonlarda Algılanan Örgütsel Adaletin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerine Etkileri ve Kayseri'de Bir Araştırma, Erciyes Üniversitesi SBE, İşletme ABD, Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
Aytemiz Seymen, Oya, Kılıç, Taşkın, Saç, Özgür (2013). “Örgütsel Adalet Algısının Oluşmasında “Başkalarına Dönük Uygulamaların” Anlamlı Etkisi Var Mıdır?”, 21. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, 1.Basım, Nobel Yayınları, Ankara, s.526-531.
Bakan, İsmail ve Büyükbeşe Tuba (2010). “Liderlik “Türleri” ve “Güç Kaynakları”na İlişkin Mevcut ve Gelecek Durum Karşılaştırması: Eğitim Kurumu Yöneticilerinin Algılarına Dayalı Bir Alan Araştırması”, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(19), s.73-84.
Balcı, Ali, Baltacı Ali, Fidan Tuncer, Cereci Caner, Acar Uğur (2012). “Örgütsel Sosyalleşmenin, Örgütsel Özdeşleşme ve Örgütsel Vatandaşlıkla İlişkisi: İlköğretim Okulu Yöneticileri Üzerinde Bir Araştırma”, Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, Cilt:2, Sayı:2, s.47-74.
Baltacı, Adem (2011). “Kırklareli Sanayisinin Gelişiminde Sosyo-Kültürel Faktörler”, Istranca Panelleri I-II 2010 Yılında Kırklareli’nde Sanayi ve Sağlanan Teşvikler Bildiriler Kitabı, Kırklareli İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları:2, s.76-85.
Basım, Nejat ve Şeşen Harun (2006). “Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği Uyarlama ve Karşılaştırma Çalışması”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61-4:83- 101.
Baş, Gökhan ve Şentürk Cihad (2011). “İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Örgütsel Adalet, Örgütsel Vatandaşlık ve Örgütsel Güven Algıları”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, Cilt:17, Sayı:1, s.29-62.
Begley, Thomas M., Lee, Cynthia, Fang, Yongqing Li, Jianfeng (2002). “Power Distance as a Moderator of the Relationship between Justice and Employee Outcomes in a Sample of Chinese Employees”, Journal of Managerial Psychology, 17(8), p.692-711.
Berber, Ayşin (2010). Çalışanların Örgütsel Adalet Algılamaları İle Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesine Yönelik Bir Uygulama, Yıldız Teknik Üniversitesi SBE, İşletme Anabilim Dalı, İşletme Yönetimi Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Beşiktaş, İlknur (2009). İş Tatmini ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki, Marmara ÜniversitesiSBE, Çalışma Ekonomisi Anabilim Dalı, Yönetim ve Çalışma Psikolojisi Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Bilsel, Mehmet Ali (2013). Örgütsel Adalet Algısının Banka Çalışanlarının Performans ve Motivasyonlarına Etkisi: Bir Araştırma, Gazi Üniversitesi SBE, İşletme ABD, Yönetim Organizasyon BD, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Birsel, Melek, İslamoğlu Güler, Börü Deniz (2009). “Kültürel Boyutlar İçerisinde Şekillenen Çatışma Tarzları”, İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt:10, Sayı:2, s. 243-260.
Bolat, Oya İnci ve Bolat, Tamer (2008). “Otel İşletmelerinde Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İlişkisi”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:11, Sayı:19, Haziran 2008, ss.75-94.
Buluç, Bekir (2008). “Ortaöğretim Okullarında Örgütsel Sağlık İle Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki”, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6 (4), 571-602.
Bulut, Murat (2012). Örgüt İkliminin Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarına Etkisi ve Bir Askeri Kurumda Uygulama, Dumlupınar Üniversitesi SBE, İşletme Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Kütahya.
Bülbül, Aslıhan (2010). Çalışanların Örgütsel Adalet Algısının, Örgütsel Vatandaşlık Ve Örgütsel Bağlılığa Etkisi Üzerine Bir Çalışma, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Edirne.
Cihangiroğlu Necmettin, Şahin Bayram, Naktiyok Atılhan (2010). “Hekimlerin Örgütsel Adalet Algıları Üzerine Bir Araştırma”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 6(12), s.67-82.
Cohen-Charash, Yochi, & Spector, Paul E. (2001). "The role of justice in organizations: A meta-analysis", Organizational Behavior and Human Decision Processes, Vol.86, No.2, November, pp..278-321.
Çapraz, Hasan (2009). Ortaöğretim Kurumu Öğretmenlerinin Örgütsel Adalet Algıları ve İş Doyum Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Şişli İlçesi Örneği), Yeditepe Üniversitesi SBE, Eğitim Yönetimi ve Denetimi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Çarıkçı, İlker Hüseyin, Atilla, Gaye (2009). “Erillik/Dişillik Boyutunun Empatik Beceri İle İlişkisi”, Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 1(2), s.52-63.
Çelik, Mazlum (2007). Örgüt Kültürü ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı –Bir Uygulama-, Atatürk Üniversitesi SBE, İşletme ABD, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum.
Çelik, Mazlum, Çıra, Ahmet (2013). “Örgütsel Vatandaşlık Davranışının İş Performansı ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisinde Aşırı İş Yükünün Aracılık Rolü”, Ege Akademik Bakış, Cilt:13, Sayı:1, s.11-20.
Çetin, Seydi Ahmet (2009). Otel İşletmelerindeki İşgörenlerin Örgütsel Adalet Algılamalarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarına Etkisi: Afyonkarahisar’daki 4 ve 5 Yıldızlı Termal Otellerde Bir Uygulama, Dumlupınar Üniversitesi SBE, İşletme ABD, Yüksek Lisans Tezi, Kütahya
Çetin, Şahin (2011). Okul Müdürlerinin Liderliği İle Müdür-Öğretmen İlişkisinin Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Yönetimi ve Denetim BD, Doktora Tezi, Ankara.
Çıtak, Zümral (2010). Motivasyon ve İş Tatmininin Örgütsel Vatandaşlık Davranışına Etkisi Üzerine Bir Araştırma, Niğde Üniversitesi SBE, İşletme Anabilim Dalı, Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Niğde.
Çöp, Serdar (2008). Türkiye ve Polonya’da Turizm Sektörü Çalışanlarının Örgütsel Adalet ve Örgütsel Bağlılık Algılarına İlişkin Bir Uygulama, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Dağlı Abidin, Baysal Nigah, Korkut Ali (2013). “İlköğretim Okullarında Örgütsel Adalet”, Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), s.1-20.
Dainton, Marianne and Zelley Elaine D. (2011), Applying Communication Theory for Professional Life: A Practical Introduction, SAGE Publishing, USA California.
Dede, Bahar (2009). Kişilik Özelliklerinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerinde Etkileri: Bankalar Örneği, Karadeniz Teknik Üniversitesi SBE, İşletme Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Trabzon.
Demirel, Yavuz ve Dinçer, Evren (2011). “Örgütsel Adalet”, Edt: Aykut Bedük, Örgüt Psikolojisi Yeni Yaklaşımlar - Güncel Konular, 1.Basım, Atlas Akademi, Konya.
Deniz, Ayhan (2013). Okullarda Güç Mesafesi ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki, Balıkesir Üniversitesi SBE, Eğitim Bilimleri ABD, Eğitim Yönetimi ve Teftişi BD, Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir.
Dilek, Hakan (2005). Liderlik Tarzlarının ve Adalet Algısının; Örgütsel Bağlılık, İş Tatmini ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerine Etkilerine Yönelik Bir Araştırma, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü SBE, İşletme ABD, Doktora Tezi, Gebze.
Dinçer, Ker, Müjde, Öksüz Burcu (2011).“Hizmetkâr Liderlik Anlayışı İle Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Geliştirmek”, Erciyes Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, Cilt:2, Sayı:2, s.2-18.
Doğan, Hulusi, (2002). İşgörenlerin Adalet Algılamalarında Örgüt İçi İletişim ve Prosedürel Bilgilendirmenin Rolü, Ege Üniversitesi, Akademik Bakış Dergisi, C.2, S. 2, s.69-76.
Doğan, Neşe (2006). Örgütsel Yurttaşlık Davranışında Oryantasyonun Önemi: Sabancı Üniversitesi’nde Bir Araştırma, Kocaeli Üniversitesi SBE, İşletme