Adapazarı ili ve çevresinin, zemin özelliklerinin depreme dayanıklı olmaması, her deprem sonrasında altyapı ve üstyapı çalışmalarının tekrar yapılmasına, kaynakların verimli kullanılamamasına neden olmaktadır. Kent merkezinin, zemin özelliklerinin iyileştirmesi fikri, büyük bütçeler ayrılması gerekliliğinden dolayı rasyonel bulunmamıştır. Fakat her deprem sonrası tekrarlanan alt ve üstyapı çalışmalarına rağmen, kent merkezinde maddi kayıpların yanı sıra can kayıpları da yaşanmaktadır. Bu bakımdan sıvılaşma kaynaklı zemin problemlerinin önlenmesi ve zarar azaltma çalışmalarının yapılması, öncelikli çalışma konusunu teşkil etmektedir. “Merkezin taşınması” ve “zemin iyileştirme çalışmaları” ile ilgili fizibilite raporları hazırlanarak, bu iki fikir kıyaslanmalı ve maddi açıdan en uygun proje gerçekleştirilmelidir.
Merkezdeki zemin sorununa ilişkin iyileştirme yapılmamasının yanı sıra, merkezdeki nüfusun ve ekonomik faaliyetlerin, daha sağlam zeminlerdeki alanlara taşınması yönünde bir teşvik gerçekleşmemiştir. Merkezdeki ticari işlevlerin Yenikent Bölgesi’ne taşınması; hem bölgedeki ticari faaliyetlerin canlanmasına, hem de bölgenin sadece konut alanı olarak görülmemesini sağlayacaktır.
Mevcut yerleşim alanı ile yeni yerleşim (kalıcı konut) alanları farklı biçimlerde ele alınarak planlanmalıdır. Mevcut kentsel dokularda zorunlu iyileştirme çalışmaları gerçekleştirilmeli ancak, kalıcı konut bölgelerinde ya da yeni planlanan kesimlerde deprem ölçütleri de göz önünde bulundurularak ideal planlama kriterleri çerçevesinde planlama yapılması ve bölge genelinde bütüncül bir planlama çalışması yapılmasına gereksinim olduğu vurgulanmalıdır.
Toplu konut alanları, geniş alanlara kuruldukları için yapı topluluklarının görünümü daha fazla önem kazanmaktadır. Bu alanlar Yenikent Bölgesi’nde büyük bir yer kapladıkları için çalışma alanının genel görünümü ve yapılaşma konularında fikir vermektedir. Dolayısıyla, toplu konut alanları bulundukları bölgeyi şekillendiren bir etkiye sahiptirler. Yenikent Bölgesi’nde hızlı bir projelendirme ve yapım programı
topoğrafyanın zorladığı durumlarda bazı adalarda değişken ada tipleri oluşturulmuş, bunun dışında belirgin bir konut sistemin tekrarlandığı görülmüştür. Yapı tiplerinin bir bölge ya da ada içinde farklılaşmaması, tekdüzeleşmeye, depremde konutları hasar gören hak sahiplerinin yeni yerleşim alanlarına uyum sağlama çabalarını olumsuz etkilemekte ve mekânsal zenginliği azaltmaktadır. Yapılan kalıcı konutların estetik açısından yetersizliği, çevre düzenlemeleri ve yeni yapılacak konutlarda renk, doku ve biçim farklılıkları ile giderilebilir.
Afet sonrası Adapazarı’nda kurum ve kuruluşlar tarafından birbirinden bağımsız aynı bölgeyi ilgilendiren çok sayıda çalışma yapılmıştır. Farklı kurumlar tarafından hazırlanan imar planları, bölgenin bir bütün olarak ele alınıp değerlendirilmemesine yol açmıştır. Örneğin 2004 yılında yapılan Karaman mahallesi ile kent merkezi arası bağlantı yolu projesine, Camili ve Korucuk uydukentleri dâhil edilmemiştir. Camili ve Korucuk uydukentlerinin ulaşım bağlantısı, 2005 yılında yapılan ilave imar planları ile sağlanmıştır. Bütüncül planlama anlayışı yerine parçacıl planlama anlayışının benimsenmesi hem maliyetin artışının olmasına, hem de zaman kaybına yol açmıştır.
Görevli kurum, kuruluş ve birimler arasında koordinasyon ve işbirliği sağlanarak, benzer nitelikli çalışmaların üretilmesi yerine alana ilişkin daha çok verinin incelendiği, daha detaylı çalışmalar yapılmalıdır.
Yenikent Bölgesi’ne yerleşimin üzerinden 14 yıl geçmiş olmasına rağmen bölgedeki cadde ve sokaklar, hala ada ve parsel isimleriyle anılmaktadır. Planlama alanında önceliğin konut yapımı olması nedeniyle sokak, meydan isimleri ve yeşil alanlara gereken özen gösterilmemiş olup, bu durum mahalle bilincinin oluşmamasına yol açmıştır. Yerleşim birimlerindeki cadde ve sokaklara yeni isimler verilmesi, bölgede yaşayanlara aidiyet hissi sağlayacaktır.
Yeni yerleşim alanları sosyal ve ticari fonksiyonlar bakımdan gelişememiştir. Bunun nedeni, yapılan iş merkezlerinin merkezdeki ticari kullanımlardan farklı olması nedeniyle fonksiyonel bulunmaması ve ticaretle uğraşan kişilere bölgenin cazip gelmemesidir. Kent merkezindeki ticari kullanımlar, 20 metre genişliğindeki araç trafiğine kapalı Çark caddesi üzerinde ve ara yollar boyunca karşılıklı konumlanmıştır.
Bölgedeki ticari kullanımlar ise, Resmi Kurumlar Vadisi etrafındaki iş merkezlerinde yoğunlaşmıştır. Bununla birlikte belirtilen alanların da sadece alt katı kullanılmaktadır.
Bölgedeki iş merkezleri yatay olarak değil de, dikey olarak önerilmiştir. Bölgede eksikliği hissedilen diğer husus; sosyal donatı alanları, rekreasyon alanları ve alışveriş merkezleridir. Planda önerilen sosyal donatı ve rekreasyon alanları, hayata geçirilmiş fakat insanların eğlenme ve dinlenme ihtiyaçlarını karşılayamamıştır. Bölgede yaşayanlar hem kültürel, hem de alışveriş ihtiyaçlarını karşılamak için kent merkezine gitmeyi tercih etmektedirler.
Kent genelini ilgilendiren ve Yenikent Bölgesi’ni etkileyen diğer gelişmeler ise, kat adedi sınırlaması, kalıcı konutlara yerleşmeden önce hak sahiplerinin yaşadıkları kırsal alanlar ve bireysel tercihler sonucu gelişen Serdivan yerleşmesidir. Serdivan yerleşmesi, depremle birlikte Sakarya’nın uğradığı büyük yıkımdan daha az etkilenmesi, Serdivan’ın deprem bakımından güvenilir bir yer olduğu imajını güçlendirmiştir.
Depremden sonra bu yerleşme özellikle şehre yakınlığı sebebiyle yoğun bir şekilde özellikle orta ve üst gelir grupları tarafından talep görmeye başlamıştır. Bu durum depremin üzerinden 15 yıl geçmesinin ardından, felaketin unutulması ve çok sayıda fay kırığının olduğu, sıvılaşma riskinin son derece yüksek olduğu Gökçeören Ovası’na yerleşmelerin inmesi sonucunu doğurmuştur. Serdivan’ın ovalık kesimi son beş yıldan beri yoğun yapılaşmaya sahne olmaktadır. Bu gelişmede bölgenin yükselen imajının yanı sıra yeni bağlantı yollarının yapılmasıyla ulaşımın kolaylaşması da etkilidir.
Serdivan’ın ulaşım imkânları, merkeze yakınlık ve üniversitenin varlığından dolayı beklenmeyen gelişimi, Yenikent Bölgesi’nin gelişimini olumsuz etkilemiştir. Yenikent Bölgesi’nde yaşamayı düşünen birçok kişi, Serdivan’ın gelişimiyle bu düşüncesinden vazgeçmiş ve Serdivan’a yerleşmiştir.
Depremin ardından konut taleplerinin hemen karşılanamaması, kentte yaşayan halkın kırsal alanlara yerleşmelerine neden olmuştur. Bu durum kent merkezine yakın köylerde yoğun arazi talepleri doğurmuştur. Bu da az ve verimli olan bitkisel üretim arazilerinin konut amaçlı kullanımını artırmıştır. Depremden en çok etkilenen fabrikalarda kısa ve uzun süreli hatta bir kısmının süresiz üretimin durması çalışanların kırsal alanlara
arazilerinde ilave parçalanmalara neden olmuştur. Kırsal kesimde oluşan yoğun ve düzensiz yerleşim, altyapı yetersizlikleri ile beraber çevre ve görüntü kirliliğine neden olmuştur. Az hasarlı konutlara sahip olan ve bu nedenle hak sahibi olamayan kişiler kent merkezindeki konutlarından uzaklaşarak, yeni yaşam alanları olarak köy yerleşimlerini tercih etmişler ve bu bölgelerde düzensiz yapılanmaya yol açmışlardır.
Bu bölgelerin planlamaya dâhil edilmesi ve yapılaşmaların hızla kontrol altına alınması gerekmektedir.
İl geneline getirilen kat adedi sınırlamasının temel nedeni, deprem sırasında kent merkezindeki 4-5 katlı yapıların neredeyse tamamının yıkılmasıdır. Bu nedenle, Adapazarı’nda yapılacak yapıların kat sayısının en fazla 3 olması gerekliliği ortaya çıkmıştır. Bu sınırlama, deprem öncesi yüksek katlı konutlarda yaşayan kişilerin konut talebinin artmasına ve bu kişilerin yeni yerleşim alanlarına yönlendirilmesi açısından olumlu bir gelişmedir.
Yerel yönetimler, mevcut gelişmeler ve eğilimler karşısında yeni yapılaşmaları daha sağlam bölgelere çekmekte etkin olamamışlardır. Depremin etkisinin unutulmaya başlanması, valiliğin ve diğer il müdürlüklerinin kent merkezine taşınma kararı, bölge için uygulanan kentsel politikaların başarısız olmasına yol açmıştır. Kent merkezine inen yapılaşma eğilimi, Yenikent Bölgesi’nin kentteki ikinci bir merkez olmak yerine sadece konutlardan oluşan bir bölge olacağı izlenimine yol açmaktadır.
İlin birinci derece deprem kuşağında olması, afet odaklı bir yerel yönetim yapılanmasına ihtiyaç duyulduğunun kanıtıdır. Genelde afet, özelde deprem tehlikelerini dikkate alan sivil destekli bütüncül afet yönetim organizasyonun oluşturulması gerekmektedir. Ancak Adapazarı’nda henüz afet yönetimi modeli oluşturulmamıştır.
Adapazarı, fizikî ve sosyal alanda yeniden inşa edilirken, Büyükşehir Belediyesi’nin proje kapsamında olan Afet Eğitim ve Koordinasyon Merkezi ve Mahalle Afet Yönetim Sistemi gibi çalışmalar hâlen tamamlanmamıştır.
Deprem öncesinde, deprem anı ve sonrasında nasıl davranılması gerekliliğiyle ilgili olarak halkın her kesimim eğitilmeli ve bilinçli hale getirilmelidir. Satın alacakları veya
aldıkları konutlarla ilgili olarak, zemin etütlerinin yapılıp, yapılmadığı konusunda bilgi sahibi olmaları gerekir. Zemin etütleri yapılmışsa, yetkili kişiler tarafından tekrar kontrol edilmesi ve bu etütler yapılmamış ise, mutlaka yaptırılması sağlanmalıdır.
Deprem sonrası yapılan tüm çalışmalar, depremin meydana getirdiği karmaşık ortam ve psikoloji altında gerçekleştirilmiştir. Bunun sonucunda oluşturulan kalıcı konut yerleşim alanlarından beklenen verim alınamamıştır.
Yeni yerleşim alanları ile ilgili, sorunlar, şikâyetler ve istekler aktarılarak aktif katılım sağlanmalıdır. Depremzedelerin çoğunluğunun, söz konusu yerleşmeleri kalacak başka bir yerlerinin olmaması ve çaresizlikten seçmiş oldukları görülmektedir. Depremden etkilenen halkın seçim yapma şansının olmadığı dikkati çekmektedir. Ancak Korucuk bölgesindeki konutların özel sektör tarafından yapılması nedeni ile nüfusun yarısının tercih yapma şansı olmamıştır.
Depremden sonra Adapazarı’nda ve batı komşusu İzmit’te yaşanan gelişmeler veya kentlerin kuzeydeki platolara doğru yönlendirilmesi, yeni bir durumun ihtimaline neden olmuştur. Bu gelişme, iki kent arasındaki TEM ve D-100 kara yolları üzerinden bütünleşmesindeki engeli kaldıracaktır. Sapanca Gölü’nün su toplama havzasının kuzeyinden çok daha işlek bir bağlantının doğmasına neden olacaktır. Bu yol ile Adapazarı merkeze, kent trafiğine girmeden, çok daha kısa yoldan İzmit’e ulaşmak mümkündür. Bu yolun kullanımının ve kalitesinin artmasıyla birlikte 20-30 yıllık bir sürecin sonunda da her iki yerleşme kuzeyden birleşeceği öngörülmüştür. Bu gelişmenin yerel yönetimlerce teşvik edilmesi, orta vadede iyileşme sağlanması bakımından zorunlu görülmektedir.
Karaman, Camili, Korucuk ulaşım bağlantıları incelendiğinde, karayolu ulaşımı dışında ulaşım sistemlerinin geliştirilmesi konusunda herhangi bir değerlendirmenin olmayacağı görülmüştür. Hafif raylı ulaşım sistemi, karayolu taşımacılığına göre daha az maliyetli ve daha çok kişi kapasiteli toplu taşım aracıdır. Kent merkezi ve Yenikent Bölgesi arasında önerilen raylı sistem bütçe yetersizliği nedeniyle yapılmamıştır. Hafif raylı sistemin hayata geçirilmesi, toplu taşım araçlarında yeni bir alternatif oluştururken,
hatta bölgede raylı sistem güzergâhları boş bırakılmıştır. Bölgede yetersiz bulunan alanlar; sosyal donatı alanları, rekreasyon alanları ve alışveriş merkezleridir. Planlarda önerilen bu alanların geliştirilmesi, sadece Yenikent Bölgesi’nin değil hatta ilin ilgisini çekecek yatırımların yapılması, alana nüfus hareketliliğini sağlayacaktır.
Kentsel politikaların sadece zemin özellikleri dikkate alınarak değil, bölgede yaşayanların ihtiyaçları doğrultusunda yapılması, kalıcı konut alanlarında yerleşimin sürekli hale gelmesine ve planlama başarısına olanak sağlayacaktır. Kentsel mekan varlığı, özellikleri, yerel halkın beklentileri ve ilgili kamu kurumlarının projeleri ve politika önerileri gibi birçok faktöre bağlı olarak kentsel politikaların geliştirilmesi ve başarılı uygulama yapılması mümkündür. Kentsel mekan ve insan ilişkilerini düzenlemeye yönelik bütün kararları ve uygulamaları kapsayan kentsel politikaların geliştirilmesi ve uygulanmasında, gayrimenkul geliştirme ve yönetimi uzmanlarının görev alması, politika geliştirme ve uygulama başarısı yönünden zorunlu görülmektedir.
Yenikent Bölgesi’nde uygulanan kentsel politikaların nüfus yetersizliği ve merkezin taşınamaması nedeniyle başarısızlığa uğraması sonucunda, atıl durumda olan iş merkezleri ve konut alanlarının bölgeye geri kazandırılması için gayrimenkul geliştirme ve yönetimi uzmanları, mimarlar, şehir plancıları ve jeoloji mühendisleri ile sosyolog ve ekonomistlerin görevlendirileceği stratejik planlama grubu oluşturulması zorunludur.
Gayrimenkul geliştirme ve yönetimi uzmanlarının; planlama aşamasında gayrimenkullerin en uygun kullanım biçimlerinin tespiti ve buna göre plan işlevlerine karar verilmesi, kentsel alan ve yakın çevresinde önemli gayrimenkul projelerinin geliştirilmesi, maliyetleri ve gelirlerinin analizi, proje değerleme ve proje yönetimi çalışmalarının yapılması, altyapı projelerinin değerlemesi ve finansmanının sağlanması, bölgesel gelişme ve gayrimenkul projelerinin tanıtımının yapılması, pazarlama tekniklerini kullanarak bölgenin konut ve ticari açıdan canlandırılması sürecinin yönetimi ile bir bütün olarak kentsel gelişme sürecinin yönetimi çalışmasını yapması ve kent yöneticileri ve karar organlarına öneriler sunması ve bu yolla bölgenin kentsel ve ekonomik gelişimine önemli ölçüde katkı yapılması mümkün ve yararlı görülmektedir.
KAYNAKLAR
Anonim. 1999a. Karaman Köyü Çevresi Afetzede Yerleşim Alanı İmar Planı Açıklama Raporu. İller Bankası, Ankara.
Anonim. 1999b. 17 Ağustos 1999 Doğu Marmara Depremi Adapazarı Kuzey Gelişim Bölgesi Çevre Düzeni Planı, Plan Notları, Plan Açıklama Raporu. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Ankara.
Anonim. 1999c. 17 Ağustos 1999 Gölcük-Arifiye (Kuzeydoğu Marmara) Depremleri Sonrası Sakarya İli ve Ona Bağlı Yerleşkeler İçin Yeni Yerleşim Alanları Araştırma Raporu. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
Anonim. 2000a. Sakarya ve Deprem. Sakarya Valiliği, Sakarya.
Anonim. 2000b. Marmara Depremi Acil Yeniden Yapılandırma Projesi Adapazarı Afet Konut Alanı Jeolojik ve Jeoteknik Etüt Raporu. Başbakanlık Proje Uygulama Birimi, Ankara.
Anonim. 2000c. Marmara Depremi Acil Yeniden Yapılandırma Projesi Kapsamında Yapılacak Kalıcı Konut Alanları Planlaması- Adapazarı Kalıcı Konut Alanı Planlama Raporu. Başbakanlık Proje Uygulama Birimi, Ankara.
Anonim. 2000d. Karaman Köyü Çevresi Afetzede Konut Yerleşim Alanı İlave-Revizyon İmar Planı Açıklama Raporu. İller Bankası, Ankara.
Anonim. 2000e. Camili II Afetzede Yerleşim Alanı İmar Planı Açıklama Raporu.
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Ankara.
Anonim. 2000f. Adapazarı Afetzede Yerleşim Alanı Planlama Raporu. Başbakanlık, Ankara.
Anonim. 2001. Deprem ve Sonrasında Bayındırlık ve İskan Bakanlığı. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Yayınları, Ankara.
Anonim. 2002a. Karaman-Camili Bağlantı Yolu ve Yakın Çevresi1/1.000 Uygulama İmar Planı Açıklama Raporu. Adapazarı Büyükşehir Belediyesi, Sakarya.
Anonim. 2002b. Karaman Yerleşik Alan 1/1.000 Uygulama İmar Planı Raporu.
Adapazarı Büyükşehir Belediyesi, Sakarya.
Anonim. 2002c. Korucuk Yerleşik Alanı 1/1.000 Uygulama İmar Planı Raporu.
Adapazarı Büyükşehir Belediyesi, Sakarya.
Anonim. 2002d. Camili Yerleşik Alan 1/1.000 Uygulama İmar Planı Açıklama Raporu.
Adapazarı Büyükşehir Belediyesi, Sakarya.
Anonim. 2002e. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın Marmara ve Düzce Depremleri Sonrası Faaliyetleri. Sayıştay Dergisi, Ankara.
Anonim. 2003. Camili Köyü Çevresi Afetzede Yerleşim Alanı 1/1.000 Uygulama İmar Planı Açıklama Raporu. Başbakanlık, Ankara.
Anonim. 2004. Büyükşehir Belediyesi Faaliyet Raporu. Sakarya Büyükşehir Belediyesi, Sakarya.
Anonim. 2005a. Büyükşehir Belediyesi Faaliyet Raporu. Sakarya Büyükşehir Belediyesi, Sakarya.
Anonim. 2005b. Deprem Hasar Verileri. Adapazarı Belediyesi, Sakarya.
Anonim. 2006. Serdivan Belediyesi Faaliyet Raporu. Serdivan Belediyesi, Sakarya.
Anonim. 2008. Yenikent Devlet Hastanesi Bağlantı Yolu Güzergahı 1/5.000 Nazım İmar Planı Açıklama Raporu. Doğukan İmar İnşaat Ticaret Ltd. Şti, Ankara.
Anonim. 2010. Deprem Riskinin Araştırılarak Deprem Yönetiminde Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırma Komisyon Raporu. TBMM Yayınları, Ankara.
Anonim. 2014a. Web Sitesi: http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama
=gtd&guid=TDK.GTS.59ccf13b07b993.88338592, Erişim Tarihi:21.10.2014.
Anonim. 2014b. Web Sitesi: http://wowturkey.com/forum/viewtopic.php?t=26701, Erişim Tarihi:29.10.2014.
Anonim. 2014c. Web Sitesi: http://www.emlakansiklopedisi.com/wiki/uydu-kent, Erişim Tarihi:04.11.2014.
Akyol, M. 2007. Sakarya’da 17 Ağustos 1999 Depremi Sonrası Kurulan Yeni Yerleşim Alanları. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya Anabilim Dalı, Sakarya.
Altınışık, C. 2007. Adapazarı Kalıcı Deprem Konut Alanlarının Peyzaj Tasarımı Açısından İrdelenmesi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Gedikli, B. 2001. Adapazarı’nda Doğu Marmara Depreminin Sonuçlarının, Kentleşme ve Planlama Süreçleri Çerçevesinde Değerlendirilmesi. TMMOB Şehir Plancıları Odası Yayınları, Ankara.
Gülkan, P. 2000. Deprem Zararlarının Azaltılmasında Alan Kullanımı, TMMOB Mimarlar Odası Yayınları, Ankara.
Hayır, M. ve Jentsch, C. 2004. Kocaeli Depreminin Yerleşme ve Sanayi Üzerindeki Etkileri, Kentsel Ekonomik Araştırmalar Sempozyumu. Devlet Planlama Teşkilatı, Ankara.
Hayır, M. ve Akyol, M. 2007. 17 Ağustos 1999 Depremi Sonrasında Serdivan’ın Şehirsel Gelişimi. Akademik İncelemeler Dergisi, Ankara.
Hayır, M. ve Akyol, M. 2009. Deprem Konutları ve Adapazarı Şehrinin Gelişmesine Etkisi. Doğu Coğrafya Dergisi, Erzurum.
İsbir, G. 1986. Şehirleşme ve Meseleleri. Ocak Yayınları, Ankara.
Keleş, R. 2010. Kentleşme Politikası. İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
Kesici, E. 2002. Deprem Etkilerinin Azaltılmasında Planlamanın Rolü: Örnek Kent Kocaeli. Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Mengi, A. 2007. Kent ve Planlama Geçmişi Korumak Geleceği Tasarlamak. İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
Mestan, Ç. 2005. Deprem Zararlarının Azaltılmasında Fiziksel Planlamanın Rolü- Adapazarı Örneği. Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Özdemir, A. 2005. Afet Sonrası Planlanan Kalıcı Konutların Mekansal ve Sosyo-Ekonomik Bütünleşme Sorunları: Adapazarı Örneği. Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Sey, Y. 1999. Deprem Bölgesinde Yerleşme ve Konut, Depreme Güvenli Konut Sempozyumu. Mesa Yayınları, İstanbul.
Seyyar, A. 2011. Deprem Sonrası Sosyal Belediyecilik Örneği: Adapazarı. Sosyal Politikalar Derneği Yayını, İstanbul.
Sünbül, B. Dağdeviren, U., Gündüz, Z. ve Arman, H. 2007. 1999 Marmara Depremi Sonrası Adapazarı Şehir Merkezi Hasar Durumlarının Analizi ve Depremin Ekonomik Boyutu. TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası, Ankara.
Turoğlu, H. 2004. Zemin Sıvılaşmasının 17 Ağustos 1999 Depreminde Adapazarı’ndaki Hasara Etkisi. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Yayınları, İstanbul.
EKLER
EK-1: 17 Ağustos 1999 Doğu Marmara Depremi Adapazarı Kuzey Gelişim Bölgesi Çevre Düzeni Planı Plan Açıklama Raporu ... 82 EK-2: Camili, Korucuk ve Alandüzü Mahalleleri Arazi Kullanım Tablosu
(Karar No:15/ Karar Tarihi: 29.03.2000: Sakarya Valiliği, Planlama ve Bilim Kurulu Kararı) ... 85
EK-1: 17 Ağustos 1999 Doğu Marmara Depremi Adapazarı Kuzey Gelişim Bölgesi Çevre Düzeni Planı Plan Açıklama Raporu
17 Ağustos 1999 tarihinde Doğu Marmara Bölgesinde yaşanan deprem felaketi sonrası Sakarya ilinde yıkık ve ağır hasar sonucu evsiz kalan ailelerin yeniden iskânı ile gelecekte kentin gelişeceği alanların afet riski seviyesi ve yan etkilerini azaltacak önlemlerin göz önünde tutularak belirlenmesi amacıyla Çevre Düzeni Planı hazırlanmıştır. Adapazarı kenti, Sakarya Nehri’nin oluşturduğu alüvyonel ovada yer aldığından 17 Ağustos Doğu Marmara Depreminde kent merkezi ve yakın çevresindeki konut ve işyerleri, ağır hasara maruz kalmıştır. 28.09.1999 tarihli kesin hasar tespit sonuçlarına göre yaklaşık 19.000 konut 4000 işyeri yıkık-ağır hasar görmüştür. En yoğun yıkık ve ağır hasar gören bölge; kentin yoğun yerleşimini oluşturan Adapazarı, Serdivan ve Erenler Belediyeleridir. Kent merkezinde yaklaşık 16.500 konut ve 3800 işyeri yıkık ağır hasar görmüştür. Dolayısıyla, Adapazarı kentinin problemi kent merkezinin ağır hasara maruz kalmış olmasıdır. Getirilen çözüm önerileri de kentin yeniden yapılanmasına ve gelecekte kentin gelişeceği alanları belirleme üzerine olmuştur.
17 Ağustos Doğu Marmara Depremi Sonrası Sakarya ilinde yürütülen “Daimi iskan Alanları Yer Seçimi” çalışmaları sonucunda ele alınan “Adapazarı Kuzey Gelişim Bölgesi Çevre Düzeni Planı” kapsamında hedef aile sayısı 20.000 olarak belirlenmiştir.
Bakanlıkça hedeflenen konut sayısında en temel veri kesin hasar tespit çalışmalarına göre belirlenen yaklaşık 19.000 yıkık/ağır hasar gören konut sayısı olmuştur. Buna ek olarak; rezerv alan bırakma gereği, deprem felaketini yasayanların merkezden kaçma eğilimi ve kentin gelişimini yönlendirme amacına yönelik olarak kent parçası oluşturma amacı göz önünde tutulduğunda hedef aile sayısı 20.000’e yükseltilmiştir.
“Adapazarı Kuzey Gelişim Bölgesi Çevre Düzeni Planı” deprem felaketinden zarar gören ailelerin iskân edilmesi amacına yönelik olarak ele alınması nedeniyle Bakanlıkça
“Adapazarı Kuzey Gelişim Bölgesi Çevre Düzeni Planı” deprem felaketinden zarar gören ailelerin iskân edilmesi amacına yönelik olarak ele alınması nedeniyle Bakanlıkça