Bu bölümde, ara rmada elde edilen bulgulardan yola ç larak ula lan sonuçlara ve bunlara yönelik önerilere yer verilmi tir.
5.1. Sonuçlar
Türkiye Cumhuriyeti döneminde üniversiteler ilk müdahaleyi 1933 y nda ya am r. Bundan sonraki süreçte de her siyasi k lman n ya and dönemde üniversiteyi yeniden düzenleme i ine giri ilmi , her yeni gelen iktidar, d sal müdahalelerle üniversiteleri ekillendirme çabas nda olmu tur. Tek partili sistemden çok partili sisteme geçi le birlikte iktidara gelen Menderes hükümeti yola “özgürlük” iar yla ç km , zaman içerisinde tek partili döneme ili kin ele tirdi i hatalar kendisinin yapt , üniversiteler ba ta olmak üzere kendisine muhalif olan kesimleri bask alt na almaya çal gözlenmi tir. Bu geli meler ve Menderes hükümetinin kendisini ele tiren ve muhalif olan kesimleri bask layan uygulamalar üniversiteleri, Menderes hükümetine kar olan askerin saflar na itmi ve üniversitelerin de deste ini alan asker, Menderes hükümetinin 27 May s 1960 tarihinde gerçekle tirdi i darbeyle sonunu getirmi tir. Asker yönetime gelmesiyle beraber ülkeyi yeniden ekillendirme i ine giri mi , bu yeniden ekillendirme i inden üniversiteler de nasibini alm r. Üniversitelerde bir yenile me ve reform ihtiyac o dönem üniversite çevrelerinde de
kça konu ulan ve tart lan bir durum olsa da tart malarda üniversitelerin daha bilimsel ve demokratik bir yap ya kavu mas için “bilimsel ve objektif k staslarla ve demokratik yollarla kendi içerisinden seçilmi organlarca” yap lar olu turmas gerekti i öne ç kan talep olmu tur.
1960 askeri darbesi sonras yönetimi ele alan Milli Birlik Komitesi taraf ndan kart lan 114 say kanunla, içlerinde darbenin gerçekle mesinde aç k destek veren retim görevlilerinin de bulundu u 147 ö retim üyesi görevlerinden tasfiye edilmi tir.
114 say kanunun ç kt 28 Ekim 1960 gününden itibaren bir buçuk y l boyunca kamuoyunun gündeminden dü meyen 147’lerin tasfiyesi, hemen her kesimden destekle 147’ler için bir geri dönü mücadelesine dönü mü tür. Karara ilk tepkiyi üniversite rektörleri vermi ve kendilerinin dahi haberi olmadan al nd söyledikleri bu karar kar nda istifa etmi lerdir.
stanbul Üniversitesi’nden 23’ü ordinaryüs profesör, 20’si profesör, 27’si doçent, 3’i eylemsiz doçent, 10’u asistan, 1’i uzman, 1’i ö retim görevlisi toplam 85 ki i, stanbul Teknik Üniversitesi’nden 6’s ordinaryus profesör, 15’i profesör, 5’i doçent ve 1 Asistan toplam 27 ki i ve Ankara Üniversitesi’nden de 21 Profesör, 7 Doçent, 6 Asistan ve 1 Ö retim Görevlisi toplam 35 ki i tasfiye edilmi tir. Tasfiye edilen 147 ki i fakülte içlerinde da nda en büyük tasfiye ise stanbul Üniversitesi p Fakültesi’nde gerçekle mi tir. stanbul Üniversitesi T p Fakültesi’nde 49 ve Ankara Üniversitesi T p Fakültesi’nden 10 olmak üzere toplam 59 t p fakültesi ö retim üye ve yard mc tasfiyeye u ram r. Di er fakültelerde ise durum u ekildedir; stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nden 15 ki i, Ankara Üniversitesi Dil, Tarih ve Co rafya Fakültesi’nden 12 ki i, stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden 16, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden 7 ki i, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nden 4 ki i, stanbul Üniversitesi ktisat Fakültesi’nden 1 ki i, stanbul Üniversitesi Fen Fakültesi’nden 4 ki i, Ankara Üniversitesi Fen Fakültesinden 1 ki i, Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi’nden 1 ki i ve stanbul Teknik Üniversitesi Mühendislik ve Mimarl k Fakültelerinden 27 ki i tasfiye edilmi tir. Bu tasfiye üniversite kadrolar nda ciddi bo luklar do urmu tur. Zira üniversitelerde 1959-1960
llar nda Ortado u Teknik Üniversitesi, Ege Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi ve asistanlar da dâhil olmak üzere 3911 ö retim eleman bulunmaktad r (Gürüz, 2003:316). Tasfiye edilen 147 ö retim üyesinin 123’ü Ordinaryüs Profesör, Profesör ve Doçentler aras ndan gerçekle tirilmi tir.
Ayr ca 114 say kanunda isimleri yaz lan ö retim üyelerinin baz lar n ünvanlar n, baz lar n da isim ve soyadlar n yanl yaz ld gözlenmi tir. Örne in Ord. Prof. Dr. Muhittin Erel, Profesör olarak, Prof. Tevfik Berkman, Ordinaryüs Profesör olarak, Ord.Prof. Dr. Ziya Öktem Profesör olarak, Prof.Memduh Ya a Doçent olarak yaz lm r. Yine baz ö retim üyelerinin isimleri eksik ya da hatal yaz lm r. Mina Urgan, Kemal Ayd nl lu, Slavço Yanço, Muzaffer Esat Güçhan, Ayd n
Mehmet Ayd nc lu, Suat Nigar, Saadet Ergene Bayramo lu, Yusuf Keçecio lu’nun isimleri hatal veya eksik yaz lm r. Listede bu ekilde hatalar n olmas ki ilere ait özlük dosyalar incelenmeden, kulaktan dolma bilgilerle tasfiye yap ld üphesini yaratm r.
Di er yandan gerçekle tirilen tasfiyede nedenler ve k staslar gösterilmemi , tasfiyeye u rayan isimlerin kimler taraf ndan haz rland hiçbir zaman aç klanmam r. MBK aç klamas nda ‘herkes için k staslar n farkl ’ oldu u ifade edilmi tir ki bu durum keyfiyeti de beraberinde getirebilecek bir durumdur.
MBK yönetime ilk geldi inde Ba kan Cemal Gürsel taraf ndan okunan ilk bildiride “gayemiz Birle mi Milletler Anayasas na ve insan haklar ilkelerine tamam ile uyulacakt r” aç klamas na kar k hem uluslararas hukuk kurallar hem anayasa hem de insan haklar n temel prensipleri yok say ld gözlenmi tir. Asker, kendi devirdi i Menderes hükümetine bile Yass ada’da verdi i savunma hakk , tasfiye etti i 147 bilim insan na göstermemi , Anayasada ve insan haklar evrensel beyannamesinde yer alan savunma hakk hiçe say lm r. Anayasan n 58. maddesinde “herkes her türlü kamu hizmetlerine girme hakk na sahiptir” ve 40. maddesinde “herkes diledi i alanda çal ma hakk na sahiptir” maddeleri yok say larak 147 bilim insan kamu hizmetlerinden men edilmi ve 114 say kanunun 5. maddesiyle “affedilenler bir daha
retim üyeli i veya yard mc vazifesiyle görevlendirilemezler” maddesiyle mesleklerini yapma hakk ellerinden al nm r. 147 ö retim üyesine tasfiye edilme gerekçeleri hiçbir zaman aç klanmam , kendilerine yöneltilen suçlamalara kar kendilerini savunacaklar ya da ba vuracaklar bir merci gösterilmemi tir.
Yap lan tasfiyenin nedenlerinin ve k staslar n hiçbir zaman aç klanmamas ve tasfiyede belirli k staslar n kullan p kullan lmad da tart ma konusu olmu tur. Zira MBK üyelerinden Orhan Erkanl ’n n ileriki y llarda söyledi i “Her türlü kanaate, inan a taaruz ediyorduk, solcusunu da sa da at yorduk, do um yeri arkta olana Kürtçü diye, namaza gideni softa ve gerici diye, kitab olan çalm r diye, kitaps zlar kitaps z diye, talebeye ciddi davranan kaba ve sert diye, samimi hareket edeni laubali diye, k zlarla fazla ilgileneni ahlaks z diye damgal yorduk” sözleri de bunun bir kan olarak gösterilebilir.
147 bilim insan için verilen tasfiye karar “görevden af ve meslek hakk ndan mahrumiyet” gibi iki a r cezay getirirken bir ceza kanunu olmas na ra men suçlar belirtilmemi tir. Di er yandan tasfiye edilenlerin 114 say kanunda isimlerinin tek tek yaz lmas na kamuoyu ‘onur k bir durum’ oldu u gerekçesiyle tepki göstermi tir. MBK taraf ndan 147’lere yönelik genel olarak ifade edilen “yetersiz, tembel veya ahlaks zlar” gibi aç klamalar, herkes taraf ndan bilinen ve tan nan bu insanlar n niçin tasfiyeye u rad klar merak art rm ve zaman geçtikçe sebeplerin aç klanmamas ve dosyalar n üniversitelere gönderilmemesi 147 ö retim üyesinin objektif ve bilimsel
staslara göre tasfiye edilmedi i görü ünün kuvvetlenmesi, 147 ö retim üyesine destek veren kesimi geni letmi tir.
Objektif k staslar n olmay ve karar n üniversitenin iç dinamiklerinden ba ms z al nm olmas üniversitelerde huzursuzlu u da beraberinde getirmi tir. Siyasi iktidarlar n tek ba lar na bir üniversite hocas n ilmi yeterlili ini ölçmek yetene ine sahip olmas oldukça güç, hatta imkâns zd r. Di er yandan bu da isimlerin belirlenmesinde üniversiteden seçilen baz hocalardan yard m al nd sorusunu ak llara getirmi tir. Ba kan Cemal Gürsel’in aç klamalar na da yans yan “biz tasfiyeyi üniversite içindekilerden ald z malumatlara göre yapt k, aldat lm z” eklindeki ifadesi yap lan tasfiyede ‘ispiyon ve iftira’ yap ld akla getirmi ve tasfiyeye yard m edenlerin kendi ç karlar gözeterek isimleri kadro kayg yla belirledi i görü ünü ortaya ç karm r. Bu görü ü kuvvetlendiren en büyük kan t üniversitelerin yetkili organlar n tasfiye sebeplerini içeren dosyalar resmi yollarla istemelerine ra men, Komite’nin dosyalar vermeyi idir.
147 bilim insan n bir buçuk y l süren hak mücadelesi di er yandan MBK aras nda konuya ili kin görü ayr klar da göstermi tir. Milli Birlik Komitesi üyelerinin aralar nda Ba kan Cemal Gürsel’inde bulundu u bir k sm kararda hata olabilece ini ve hata varsa düzeltilece ini ifade ederlerken, bir k sm kararda hata kabul etmeyerek asla verilen karardan dönülmeyece ini söylemi lerdir. Ba kan Cemal Gürsel’in 114 say karar n ç kart lmas n üzerinden birkaç gün geçmeden “hata varsa karar n düzeltilece ini” ifade etmesine kar n 147 bilim insan n geri dönü ü yakla k bir buçuk y l sürmü tür. MBK içerisindeki görü ayr klar sürecin bu kadar uzamas nda etkili olmu ve süreç hem MBK içerisinde hem de üniversite ile MBK aras nda bir inatla ma halini alm r.
147 bilim insan n bir buçuk y l süren mücadelesi için ba ta üniversiteler ve rektörler olmak üzere birçok kesim giri imde bulunmu ve mücadelelerine destek vermi tir. 18 Nisan 1962 günü Resmi Gazetede yay nlanarak yürürlü e giren 43 say kanunla 147 ö retim üye ve yard mc na sadece Senatolar n onay vermesi ko ulu ve senatolar kabul etmese dahi mahkeme yolu gösterilerek tekrar görevlerine dönü hakk verilmi tir. Karar n ard ndan ayn hafta içerisinde toplanan üniversite senatolar 147 retim üye ve yard mc için kararlar vermi tir. Senatolar tasfiye edilen üyelerin tamam üniversitelere kabul etmi tir. Bir buçuk y l süren zamanda iki ö retim üyesi; stanbul Teknik Üniversitesi’nden Emin Halid Onat ve stanbul Üniversitesi’nde Ziya Öktem vefat etmi tir. stanbul Üniversitesi’nden 3 ö retim üyesi Zeki Zeren, Cevdet Perin ve Abdulhak Kemal Yörük milletvekili oldu undan görev süreleri bitene kadar, Mazhar iro lu, Takiyettin Mengü lu, Fuat Sezgin, Türkan Erbengi, Ekrem Behçet Tezel, hsan ükrü Aksel ve Mehpare Heilbronn ise yurtd ndaki üniversitelerde görev yapt klar için anla malar bitene kadar izinli say lm lard r. Ayr ca stanbul Üniversitesi Senatosu 10 May s’ta toplanarak Ferit Hakk Saymen’in “bir ö rencisiyle ili kisi oldu u” iddialar do rultusunda durumu tekrar gözden geçirmi ve üniversiteye kabulünü reddetmi tir. stanbul Teknik Üniversitesi’nde de Kudret Mavitan milletvekili oldu u ve 8 ö retim görevlisi de yurtd nda görevli olduklar ndan izinli say lm lard r. Ankara Üniversitesi’nde de tasfiye edilen 35 ö retim üyesinin tamam üniversitelere kabul edilmi tir.
Di er yandan 28 Ekim 1960 günü yay nlanan Resmi Gazetede üniversiteleri ilgilendiren bir ba ka konu da 115 say yasad r. Üniversitelerin yönetimini ve i leyi ini yeniden düzenleyen 115 say yasa ile Milli E itim Bakan ’n n üniversite üzerindeki yetkileri tamamen kald lm r. Milli E itim Bakan ’n n üniversiteler aras kurulun ba olmas durumuna son verilmi , üniversiteyi ilgilendiren yönetmelikler daha önce Milli E itim Bakan ’n n onay ndan sonra yürürlü e girerken yeni düzenlemeyle Milli itim Bakan devreden ç kar larak yönetmeliklerin yürürlü e girmesi için Senatonun onay yeterli say lm r. Ayr ca 1961 anayasas n 120. maddesinde “Üniversiteler bilimsel ve idari özerkli e sahip kamu özel kurulu lar r”, “Üniversite organlar , retim üye ve yard mc lar üniversite d ndaki makamlarca her ne surette olursa olsun görevlerinden uzakla lamazlar”, “Üniversiteler kendileri taraf ndan seçilen yetkili
kurulmu olan devlet üniversiteleri hakk ndaki hükümler sakl r” maddeleriyle üniversite özerkli i güvence alt na al nm r.
5.2.Öneriler
Hayat bilime, sanata insanl n geli imine adayan insanlar n ya am öykülerini, mücadelelerini, insanl a hizmetlerini, ba ar lar ö renmek insanl a örnek olmalar bak ndan önemlidir. Bu sebeple insanl a hizmet etmi ki ilerin, hizmetlerine ili kin bilgilere ula lmas engellenmemeli, ara rmac lara gerekli bilgi ve materyallere ula m imkân sa lanmal r.
Üniversitelerde çal ve emekli olmu ö retim üye ve yard mc lar n biyografilerine ula mada s nt lar bulunmaktad r. Emekli olsalar dahi üniversitelerde çal akademisyenlerle ilgili biyografik ar iv deposunun kullan ma aç k hale getirilmesi, ara rmac lar n i ini kolayla racakt r.
147’lerle ilgili olarak YÖK tarama sisteminde herhangi bir ara rmaya rastlanmam r. 147’ler tasfiyesi sosyoloji ve siyaset bilimi aç lar ndan da ara lmas gereken bir problem olarak kar za ç km r.
KAYNAKÇA
Akal n, .K. (2007). Hasan Eren’in Ard ndan: Bir Âlimin Ölümü. Tük Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 667(94), 267-275.
Aksu, N. (2003). Adnan Benk ve Türkiye’de Modern Edebiyat Ele tirisi. Yüksek Lisans Tezi, Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Akyaz, D. (2006). Askeri Müdahalelerin Orduya Etkisi-Hiyerar ik Örgütlenmeden Emir Komuta Zincirine. (2. Bask ). stanbul: leti im Yay nlar .
Akyol, . (2006). Medeni Hukuka Giri . Prof. Dr. Bülent Köprülü’nün An na Arma an. (2. Bask ). stanbul: Vedat Kitapç k.
Akyüz, Y. (2009). Türk E itim Tarihi. (21. Bask ). Ankara: Pegem Yay nc k.
Arap, S. K. (2010). Türkiye Yeni Üniversitelerine Kavu urken: Türkiye’de Yeni Üniversiteler ve Kurulu Gerekçeleri. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi,
65, 001-029.
Arslan, A. (2011). Türkiye’de Üniversite ve Siyaset. (1. Bask ). stanbul: Paraf Yay nlar .
Aru, K.A. (1995). An larda Mimarl k. Kemal Ahmet Aru. stanbul: Yap Endüstri Merkezi Yay nlar .
Aslanapa, O. ve hsano lu, E. (2000). Emin Bilgiç Hat ra Kitab . stanbul: slam Tarih ve Sanat ve Kültürünü Ara rma Vakf .
, A. (2000). Ord. Prof. Dr. Ali Fuad Ba gil Bibliyografyas . stanbul: Kubbealt Ne riyat .
Aydemir, .S. (2007). htilalin Mant ve 27 May s htilali. (7.Bask ). stanbul: Remzi Kitabevi.
Ayiter, K. (1977). Hocam z Bülent Nuri Esen. Prof.Dr. Bülent Nuri Esen’e Arma an, Ankara Ankara Hukuk Fakültesi Yay nlar . 417,1-6.
Ba gil, A.F. (2008). 27 May s htilali ve Sebepleri-Görüp Ya ad klar m. (4.Bask ). stanbul: Ya mur Yay nlar .
Bayülkem, F. (1998). Türkiye’de Nöroloji-Nöro urirji ve Psikiyatrinin Tarihsel Geli imi. stanbul: Ruh Hastalar Readaptasyon Derne i Yay nlar .
Berker, N. ve Yalç n, S. (2012). mparatorluktan Cumhuriyet’e T bbiye’nin ve Bir bbiyeli’nin Öyküsü. stanbul: Bankas Yay nlar .
Berzeg, S.E. (1995). Kafkas Diasporas nda Edebiyatç lar ve Yazarlar Sözlü ü. Samsun: Kafkasya Gerçe i.
Beyaz Kitap, (1962). 147’ler Meselesi. stanbul: Sermet Matbaas .
Beyerschen, A. (1985). Nazi Döneminde Bilim: 3. Riecht’te Üniversite. (Çev. Haluk Tosun). stanbul: Alan Yay nc k.
Bican, Z. (2011). Sekizinci ehir z B rakanlar. Ankara: Ertem Bas m Yay m.
Bilkan, A.F. (2011). Abdulkadir Karahan. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanl Yay nlar .
Birand, M.A. Dündar, C., Çapl , B. (1991). Demirk rat. (7. Bask ) stanbul: Do an Kitapç k.
Boratav, K. (1982). Türkiye’de Devletçilik. stanbul: Sava Yay nevi.
Bozer, A. (1986). Hikmet Belbez An na Arma an. stanbul: stanbul Üniversitesi Yay nlar .
Büyük Larousse (1986). Sözlük ve Ansiklopedi. stanbul: Geli im Yay nlar .
Charle ve Verger (2005). Üniversitenin Tarihi. Ankara: Dost Yay nlar .
Çankaya, A. (1954). Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler. Ankara: Ankara Üniversitesi Yay nlar .
Çavdar, A. (1994). Dünya’da ve Türkiye’de Bilim, Etik ve Üniversite Aç Konu mas . Ankara TÜBA Bilimsel Toplant lar Serisi.
Çavdar, T. (2008). Türkiye’nin Demokrasi Tarihi-1950’den Günümüze. (4.Bask ). Ankara: mge Kitabevi.
Çebi, B. (2011). Yitik Hazinenin Pe inde Bir Medeniyet Ka ifi: Fuat Sezgin. Aksiyon Dergisi, 897, 2-5.
Çelik, Z. ve Gür, B.S. (2012). Akademik Özgürlü e Kör Bir Üniversite Özerkli i. itime Bak Dergisi, 23(8), 23-30.
Çiner, R. (1958). Gaziantep Çevresinde Paleolotik Bulgular. Ankara Üniversitesi DTCF Dergisi, 16, 3-4.
Demir, R. ve At lgan, D. (2008).Dil ve Tarih-Co rafya Fakültesi ve Türkiye’de Be eri Bilimlerin Yeniden as . Ankara: Ankara Üniversitesi Bas mevi.
Dicle, E. (2004). Haldun Taner'in Benzetmeci Oyunlar Üzerine Göstergebilimsel Bir Çözümleme, Yüksek Lisans Tezi, Bo aziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, stanbul.
Dölen, E. (2007). Türkiye’de Üniversite Anlay n Geli imi (1861-1961). Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
Ercan, F. (1999). itim: Ne çin? Üniversite: Nas l? YÖK: Nereye?.Neoliberal E itim Ekonomisi;Ele tirel Bir Çerçeve Denemesi. Ankara: Ütopya Yay nlar .
Erez, S. ve Taner D. (2008). Haldun Taner’in Timsah . stanbul: Bilgi Yay nevi.
Erkanl , O. (1972). An lar m, Sorunlar, Sorumlular. stanbul: Baha Maatbas .
Erman, H. (2009). Zahit mre’ye Arma an. stanbul: Der Yay nlar .
Esin, N. (2005). Devrim ve Demokrasi: 27 May s An lar . stanbul: Do an Yay nc k.
Fi ekçi, O. (1977). Kurulu unun 50. Y Dolay yla Ankara Hukuk Fakültesi Ö retim Üye ve Yard mc lar Bibliyografyas ”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yay nlar , 402.
Gökçe, B. (1990). Türkiye Ko ullar nda Yeni Bir Üniversite Nas l Kurulmal ?.Yüksek retimdeki Sorunlar ve Çözümler. stanbul: Cem Yay nlar .
Göney, S. (1985). Ya Haddinden Emekli Olmas Münasebetiyle Hocam z Prof. Dr. smail Yalç nlar. stanbul Üniversitesi Co rafya Dergisi, 1, 1-14.
Gunergun, F. (2006). Celal Saraç ve Bilim Tarihi. .Ü. Osmanl Bilim Ara rmalar Dergisi. 8(1).2-34.
Güler, U. (2006). Türkiye’de Siyasal Bir Aktör Olarak Ordu. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Program ,
zmir.
Günay, D. (2004, 27-29 May s). Üniversitenin Neli i, Akademik Özgürlük ve Üniversite Özerkli i. Uluslararas Yüksekö retim Kongresinde sunuldu, stanbul.
Günay ve Aydemir (1997, 16-17 Ekim). Üniversitenin Anlam ve Türkiye
Üniversitelerinin Durumu. Ulusal Makina Mühendisli i ve E itimi Sempozyumunda sunuldu, stanbul.
Günçavd , Ö. (2000). stanbul Teknik Üniversitesi’nde ktisat Bilimi ve ktisat itiminin 100. Y . stanbul: TÜ Ekonomik ve Sosyal Ara rmalar Merkezi
Gürüz, K. (1994). Türkiye’de ve Dünya’da Yüksekö retim Bilim ve Teknoloji. stanbul:TÜS AD Yay nlar .
Gürüz, K. (2001). Dünyada ve Türkiye’de Yüksekö retim Tarihçe ve Bugünkü Sevk ve dare Sistemleri. Ankara: ÖSYM Yay nlar .
Halid Kemal Elbir’e Arma an. (1996). stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi E itim retim ve Yard mla ma Vakf Yay , 2 s,11
Hatipo lu, T. (1998). Türkiye Üniversite Tarih, 1845-1997. Ankara: Selvi Yay nlar .
Hatipo lu, M.T. (2000). Türkiye Üniversite Tarihi. Ankara: Selvi Yay nlar .
Hirsch, E.E. (1979). Üniversite Kavram ve Türkiye’deki Geli imi. stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yay nlar , 593.
nan, N. (1989). Türkiye’de Üniversitelerin ve Yüksekö retim Kavram n Nitelikleri.Yüksekö retimde De meler, Türk E itim Derne i 12. E itim
Toplant . Türk E itim Derne i Yay .
shako lu, S. (1998). stanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Tarihçesi. stanbul Üniversitesi Yay nlar . 4106, 189-191.
TÜ Ar iv. (2012). stanbul Teknik Üniversitesi Ar ivinden 11 Aral k 2012 tarihinde al nm r.
Kahya, E ve Erdemir, A. (2000). Osmanl ’dan Cumhuriyet’e T p ve Sa k Kurumlar . Ankara: Türkiye Diyanet Vakf Yay nlar .
Kalyoncuo lu, O.D. (1951). stanbul Üniversitesi T p Fakültesi 1950-51 Stajyerleri. stanbul: stanbul Üniversitesi T p Fakültesi Yay .
Kaptan, S. (1998). Bilimsel Ara rma ve statistik Teknikleri. Ankara: Tek k Web Ofset.
Karavelio lu, K. (2007). Bir Devrim ki Darbe-27 May s, 12 Mart, 12 Eylül. stanbul: Gürer Yay nlar .
Karpat (2010). Türk Demokrasi Tarihi. stanbul: Tima Yay nlar .
Kaynar, R. (1963). Üniversiteye Darbe (147’ler Mücadelesi). stanbul: smail Akgün Matbaas .
Kazanc gil, A. ve Aksu, F. (2001). Cerrahpa a T p Fakültesi Kad n-Do um Anabilim Dal nda XX. Yüzy lda Uzman Olanlar (1892-2000). T p Tarihi Ara rmalar Dergisi, 10. 89-119.
Kazanc gil, A. (2003). Ord.Prof.Dr. Üveis Maskar (1900-1982) Hayat ve Çal malar . p Tarihi Ara rmalar Dergisi, 1,. 138-140.
Korkut, H. (1984). Türk Üniversiteleri ve Üniversite Ara rmalar . Ankara:Ankara Üniversitesi Bas mevi.
Korkut, H. (1993). Demokratik Üniversite. Amme daresi Dergisi, 26,2.119-133.
Ku çu, A. D. (2010). Bir Portre: Prof. Dr. erif Mekki Ba tav. Türk Yurdu Dergisi,30,280.
Kula, O.N. (1999). Ayd nlanma Felsefesinde Üniversite Kavram . Dü ünen Siyaset, 1(3),43-45.Kunter, S. (2011). Türkiye’de Radyoloji Biliminin Kurulu Tarihi. Türk Onkoloji Dergisi, 26, 22.
Küçük, S. (2008). Rumeli’den 27 May sa. stanbul: Mikada Yay nlar .
Küçükcan, T. ve Gür S. (2009). Türkiye’de Yüksekö retim Kar la rmal Bir Analiz. Ankara: Seta Yay nlar .
Lima Bildirgesi. Akademik Özgürlük ve Yüksekö retim Kurumlar n Özerkli i. itim, Tolum, Bilim. 2003, 47-53
Oran, B. (1990). Üniversite Nedir-Ne De ildir. Türk Üniversiteleri ve YÖK. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi,47(1), 371-378.
Orta , . (2004). Üniversite Özerkli i Nedir? Bilim, E itim ve Dü ünce Dergisi, 4(1) 45-62.
Ozankaya, Ö. (1999). Toplumbilim. stanbul: Cem Yay nevi.
Öncel, Ö. ve Namal A. (2009). Ülkemizde T p Ö renimi Gören lk Han mlardan ç Hastal klar Uzman Prof.Dr. Müfide Küley (1904-1995) Emek ve mücadele Dolu Bir Akademik T rman n Öyküsü. Nobel Medicus Dergisi, 5(3),102-107.
Özbudun, S. ve Demirer, T. (1999). itim: Ne çin? Üniversite: Nas l? YÖK: Nereye?.Egemen E itimin Üniversite(ler) Gerçe i. Ankara: Ütopya Yay nlar .
Özer, G. (2011). Takiyettin Mengü lu’nun E itim Anlay . Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, stanbul.
Özturanl , . (2004). Büyük Hukukçular. stanbul: Toplumsal Dönü üm Yay nlar .
Özerkli inin Yeniden Tan mlanmas veya Özerklik Kavram ve Üniversite Özerkli i. Üniversite ve Toplum Dergisi, 6(4), 45-60.
Öztürk, S. (2006).Üniversite Özerkli i Göstergeleri Üzerine Bir De erlendirme. itim, Bilim, Toplum Dergisi, 4(16),114-142.
Palavan, S. (1993). Satrançta Kale Finalleri. stanbul: nk lâp Kitapevi.
Rosovsky, H. (1994). Üniversite: Bir dekan anlat yor (çev. S. Ersoy). Ankara: Tubitak.
Safa, O. (1995). An larda Mimarl k: Orhan Safa. stanbul: Yap Endüstri Merkezi Yay nlar .
San, C. (1992). Bir Toplumsal Kurum Olan Üniversite’de Özerklik ve Bilim Özgürlü ü. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Dergisi,48 (1).149-153.
Sar , N., Özayd n, Ö., Akgün, B. (2009). Kurulu undan Günümüze Cerrahpa a T p Fakültesi 1827-1967-2007. stanbul: Türkiye Bankas Yay nlar .
Senemo lu, O. (1999). 1933 Üniversite Reformunda Bat Dilleri ve Süheyla Bayrav. stanbul Üniversitesi Alman Dili ve Edebiyat Dergisi,1, 59-64.
Serin, N. (1984). Prof. Dr. Aziz Köklü An na Arma an. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi,535.5-7.
SGK Ar iv. (2012). Sosyal Güvenlik Kurumu Ar ivinden 10 Aral k 2012 tarihinde al nm r.
Songar, A. (1980). Polvan Hoca çin. .Ü. Cerrahpa a T p Fakültesi Psikiyatri Klini i Vakf Yay nlar . stanbul: Güryay Matbas .
Sönmez, N. (2008). Öncü Bir Dü ünür Mazhar evket iro lu. stanbul:Yap Kredi Yay nlar .
Tan, M. (2008). Türkiye’de Askeri Darbelerin Siyasal ktidar Üzerine Etkisi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siyaset Bilimi ve Sosyal Bilimler Dal , stanbul.
Tanilli, S. (1991). Uygarl k Tarihi.(6. Bas m). stanbul: Say Yay nlar .
Tarhan, T.M. (1996). Sevgili Hocam z Prof.Dr. Afif Erzen. stanbul Üniversitesi Anadolu Ara rmalar ,14,1-19.
Tekeli, . (2003). “Dünya’da ve Türkiye’de Üniversite Üzerinde Konu man n De ik Yollar ,” Toplum ve Bilim Dergisi,97,123-143.
Tekinalp, Ü. (1978). Halil Arslanl ’n n An na Arma an: Arslanl ’n n Olu turdu u Bilimsel Eserin Katk Üzerine. stanbul Hukuk Fakültesi Yay nlar , 561, 21-28.