Sigortacılık Mevzuatı

21.12.1959 tarihli ve 7397 sayılı Sigorta Murakabe Kanunu, 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu¹³⁸ ile yürürlükten kaldırılmıştır. 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun “Sigorta şirketleri ve reasürans şirketlerinin teşkilâtı” diye başlayan 4’ncü maddesinin sekiz numaralı fıkrasında;

137 Adiloğlu, s.33, 34.

138 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu, 14.06.2007 tarih ve 26552 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

“(8) Sigorta şirketleri ile reasürans şirketleri; tüm iş ve işlemlerinin, sigortacılık mevzuatı ve ilgili diğer mevzuata, şirketin iç yönergeleri ile yönetim stratejisi ve politikalarına uygunluğunun sürekli kontrol edilmesi, denetlenmesi ile hata, hile ve usulsüzlüklerin tespiti ve önlenmesi amacıyla risk yönetim sistemleri de dahil olmak üzere etkin bir iç denetim sistemi kurmak zorundadır. İç denetim, dışarıdan hizmet alımı yoluyla da yapılabilir.”

denilmektedir.

Bankacılık mevzuatında olduğu gibi, sigorta ile ilgili şirketlerin iç sistemlerine ilişkin yönetmelik hazırlanmış ve “Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin İç Sistemlerine İlişkin Yönetmelik” adıyla 21.06.2008 tarih ve 26913 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu yönetmeliğe göre, iç sistemler; iç kontrol, iç denetim ve risk yönetim sistemlerinden oluşmaktadır.

Üçüncü bölüm; tamamıyla iç denetim sistemine ayrılmıştır. Bu bölümde; iç denetim sisteminin amacı ve kapsamı, iç denetim birimi, iç denetçilerin nitelikleri ve yetkileri, iç denetim faaliyetleri ve çalışma esasları, iç denetim planı, denetim dönemi, iç denetim raporları, iç denetim sisteminin dışarıdan hizmet yoluyla satın alınması ile ilgili hususlar yer almaktadır.

1.2.9.5. 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu¹³⁹

Çoğu maddesi 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe giren yeni Türk Ticaret Kanunu’nun iç denetime bakışı önem taşımaktadır. Kanun maddeleri ışığında, iç denetime nasıl bir bakış sergilendiğini açıklamaya çalışalım.

Yeni TTK’nın “Görev Dağılımı” ile başlayan 366’ncı maddesinde; “Yönetim kurulu, işlerin gidişini izlemek, kendisine sunulacak konularda rapor hazırlamak, kararlarını uygulatmak veya iç denetim amacıyla içlerinde yönetim kurulu üyelerinin de bulunabileceği komiteler ve komisyonlar kurabilir.” denilmektedir.

Yine “Riskin erken saptanması ve yönetimi” başlıklı 378’nci maddede;

“(1) Pay senetleri borsada işlem gören şirketlerde, yönetim kurulu, şirketin varlığını, gelişmesini ve devamını tehlikeye düşüren sebeplerin erken teşhisi, bunun için gerekli önlemler ile çarelerin uygulanması ve riskin yönetilmesi amacıyla, uzman bir komite kurmak, sistemi

139 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu, 14.02.2011 Tarih ve 27846 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

çalıştırmak ve geliştirmekle yükümlüdür. Diğer şirketlerde bu komite denetçinin gerekli görüp bunu yönetim kuruluna yazılı olarak bildirmesi hâlinde derhâl kurulur ve ilk raporunu kurulmasını izleyen bir ayın sonunda verir.

(2) Komite, yönetim kuruluna her iki ayda bir vereceği raporda durumu değerlendirir, varsa tehlikelere işaret eder, çareleri gösterir. Rapor denetçiye de yollanır.”

hükmü mevcuttur.

Şirketin varlığını, gelişimini ve devamını güvence altına almayı amaçlayan bu düzenleme kurumsal yönetim ilkelerinden biri olup tasarının bu anlamda en dikkat çekici düzenlemelerinden bir tanesidir. Ancak bunun halka açık şirketlerle sınırlı tutulması çok da anlamlı değildir. Zaten Sermaye Piyasası mevzuatına tabi işletmelerde kurumsal yönetim ilkeleri geçerli olduğundan ve bankacılıkla ilgili düzenlemelerde zorunluluk bulunduğundan, buraya sınırlanmış olarak konmuş olmasının mevcut uygulamaya bir etkisi yoktur. Esasen belli büyüklükteki işletmeleri kapsayacak şekilde bu konunun denetim komitesi ile birlikte düzenlenmiş olması bu düzenlemeyi çok daha anlamlı hale getirecek, işletmelerde kurumsallaşmayı teşvik edecektir.¹⁴⁰

Ayrıca yukarıda verilen 378’nci maddenin birinci fıkrasında yer alan; diğer şirketlerde denetçinin bunun gerekli görüp yönetim kuruluna yazılı olarak bildirmesi halinde derhal kurulur hükmü bize özgü yeni bir düzenleme gibi görünmektedir.

Bilindiği üzere bağımsız denetçiler daha çok finansal raporlamanın güvenilirliği ile ilgili olarak denetim yaparlar. Hiç şüphesiz işletmenin sürekliliği ve iç kontrollerin etkililiği, risk temelli denetim yaklaşımlarında bağımsız denetçinin de en önemli ilgi alanlarından bir tanesidir. Ancak her durumda ilgi alanları, tarihi maliyetle hazırlanıp sunulan finansal raporlardır. Bu anlamda işletmenin tüm alanlarında risk yönetimi gibi her an takip gerektiren bir konuya o kadar da ayak uydurabilecek bir dinamizmi yoktur. Ayrıca dış/bağımsız denetçi işletmeye dışarıdan hizmet sağlayan konumundadır. Denetçi ve denetlenen müşteri ilişkisinde, işletmeye ek mali yük getiren böyle bir yükümlülük, tartışmalı bir durum yaratabilir. Oysa bu tür bir gereklilik de en etkili karar organı, yönetim kurulu içinde yer alan ve iç kontrol, iç

140 Nurhan Cömert, Türk Ticaret Kanunu Tasarısı Kapsamında İç Denetim ve İç Kontrol, http://www.

denetimnet.net/UserFiles/Documents/Makaleler/Akademik%20Makaleler/tttkicdenetimnurancomertm akale.pdf, (28.05.2013).

denetim, risk yönetimi ve bağımsız denetim konularında muhatap bir birim olarak görev yapan denetim komitesidir.¹⁴¹

1.2.9.6. 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu¹⁴²

Türk Kamu Yönetimi’nde, birçok konuda ciddi değişiklikler içeren 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, iç denetim faaliyetinin kamu kurumlarında uygulanmasına da öncülük etmiştir.

KMYKK’nın “İç Denetim” başlıklı 63’ncü maddesinde;

“İç denetim, kamu idaresinin çalışmalarına değer katmak ve geliştirmek için kaynakların ekonomiklik, etkililik ve verimlilik esaslarına göre yönetilip yönetilmediğini değerlendirmek ve rehberlik yapmak amacıyla yapılan bağımsız, nesnel güvence sağlama ve danışmanlık faaliyetidir.

Bu faaliyetler, idarelerin yönetim ve kontrol yapıları ile malî işlemlerinin risk yönetimi, yönetim ve kontrol süreçlerinin etkinliğini değerlendirmek ve geliştirmek yönünde sistematik, sürekli ve disiplinli bir yaklaşımla ve genel kabul görmüş standartlara uygun olarak gerçekleştirilir.

İç denetim, iç denetçiler tarafından yapılır. Kamu idarelerinin yapısı ve personel sayısı dikkate alınmak suretiyle, İç Denetim Koordinasyon Kurulunun uygun görüşü üzerine, doğrudan üst yöneticiye bağlı iç denetim birimi başkanlıkları kurulabilir.”

hükmü mevcuttur.

Bu konu ile ilgili detaylı açıklamalar, tezimizin Türk Kamu Yönetiminde İç Denetim Sistemi başlıklı ikinci bölümünde yer verilecektir.