Sevişler Baraj Havzasında Tarımsal Kuraklık Analizi

8. 4.1.2.4.1. Sevişler Baraj Havzasında Aylık Ortalama Zemin Nemi Verileri ile Farklı Zaman Ölçeklerindeki SYİ Değerlerinin Karşılaştırılması

Çalışmanın bu bölümünde tarımsal kuraklığı takip etmek amacıyla kuraklık çalışmaları için önemli bir parametre olan zemin nemi verileri ile çalışılmıştır.

Bilindiği gibi zemin nemi ölçümleri üç farklı metot kullanılarak yapılmaktadır. Bu metotlar, uydu gözlemleri (uzaktan algılama), hidrolojik modeller ve istasyonlardan yapılan direk ölçümlerdir [64]. Çalışmada iki farklı şekilde elde edilen aylık zemin nemi verileri kullanılmıştır. Çalışmanın ilk bölümünde AMSR-E uydusundan mikrodalga bandında gerçekleştirilen gözlemlerin kullanıldığı LPRM algoritması ile elde edilen 2002-2011 yılları arasındaki aylık ortalama zemin nemi verileri ve farklı zaman ölçeklerindeki SYİ değerleri ile çalışılmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde ise gözlem istasyonlarından yapılan direk ölçümlerden elde edilen 2008-2013 yılları arasındaki aylık ortalama zemin nemi verileri ve farklı zaman ölçeklerindeki SYİ değerleri ile çalışılmıştır [28-29]. Söz konusu gözlem istasyon verileri için havza merkezine en yakın kalibre edilmiş zemin nemi verileri kullanılmıştır Seçilen gözlem istasyonlarının havza merkezine olan uzaklıkları bazı istasyonlar için 70 km mesafeyi bulabilmektedir. Daha sonra farklı şekilde elde edilen aylık zemin nemi değerleri standartlaştırılmıştır ve elde edilen sonuçlar değerlendirilmiştir.

Havzada tarımsal kuraklık takibi için en uygun SYİ zaman ölçeğini tespit etmek amacıyla standartlaştırılmış aylık ortalama zemin nemi değerleri ile aylık SYİ değerleri ile karşılaştırılmıştır. Çalışmada standartlaştırılmış zemin nemi değerleri ilk önce sürekli veriler olarak ele alınmış ve farklı zaman ölçeklerinde SYİ değerleri ile karşılaştırılmıştır. Daha sonra, standartlaştırılmış zemin nemi değerleri ay bazında ele alınarak aynı aya karşılık gelen farklı zaman ölçeklerindeki SYİ değerleri ile karşılaştırılma yapılarak mevsimsel değişimler incelenmiştir.

118

4.1.2.4.1.1. Sevişler Baraj Havzasında Uydu Kaynaklı Gözlemlerden Elde Edilen Standartlaştırılmış Zemin Nemi Verilerinin Sürekli Veriler Olarak Ele Alınarak Farklı Zaman Ölçeklerindeki SYİ Değerleri ile Karşılaştırılması

AMSR-E uydusundan mikrodalga bandında gerçekleştirilen gözlemlerin kullanıldığı LPRM algoritması ile elde edilen 2002-2011 yılları arasındaki aylık ortalama zemin nemi verilerinden elde edilen standartlaştırılmış aylık zemin nemi değerleri ile farklı zaman ölçeklerinde SYİ değerleri arasında elde edilen korelasyonlar analiz edilmiş ve korelasyon değerlerinin değişimi (korelogram) Şekil 4.39’da gösterilmiştir. Daha öncede belirtildiği gibi 1-3 aylık toplam yağışta meydana gelebilecek eksilme zemin nem düzeyine hemen etki etmektedir, yani zemin nemi 1-3 ay bazındaki kuraklıktan daha çok etkilenmektedir. Bu sebeple, zemin nemi ve SYİ arasında kısa zaman ölçeklerindeki korelasyonlar incelenmiştir. Elde edilen bulgulara göre, zemin nemi ve SYİ arasında kısa zaman ölçeklerinde (1-2 aylık) daha anlamlı korelasyonların olduğu görülmektedir. İncelenen zaman ölçeklerindeki korelasyonlar kıyaslandığında, en iyi sonuç 1 aylık zaman ölçeğinde bulunmuştur. Maksimum korelasyon 1 aylık zaman ölçeğinde R=-0.04 olarak elde edilmiştir. Bu demektir ki, küçük ölçekli söz konusu havzada herhangi bir aydaki zemin nemi üzerinde bu aydaki yağış toplamları belirleyici rol oynamaktadır. Ayrıca, Sevişler Baraj havzasında kısa zaman ölçekli SYİ ve standartlaştırılmış zemin nemi arasında daha anlamlı bir ilişkinin olduğu ve uzun zaman ölçeklerinde ilişkinin giderek zayıfladığı görülmüştür.

119

Şekil 4.43. Sevişler Baraj Havzasında Uydu Kaynaklı Gözlemlerden Elde Edilen Standartlaştırılmış Zemin Nemi Değerleri ile Farklı Zaman Ölçeklerindeki SYİ Değerleri Arasında Korelasyon

4.1.2.4.1.2. Sevişler Baraj Havzasında İstasyon Ölçümlerinden Elde Edilen Standartlaştırılmış Zemin Nemi Verilerinin Sürekli Veriler Olarak Ele Alınarak Farklı Zaman Ölçeklerindeki SYİ Değerleri ile Karşılaştırılması

Havza merkezine en yakın istasyonlardan yapılan direk ölçümlerden elde edilen 2008-2013 yılları arasındaki kalibre edilmiş aylık ortalama zemin nemi verilerinden elde edilen standartlaştırılmış aylık zemin nemi değerleri ile farklı zaman ölçeklerinde SYİ değerleri arasında elde edilen korelasyonlar analiz edilmiş ve korelasyon değerlerinin değişimi (korelogram) Şekil 4.40’da gösterilmiştir. Daha öncede belirtildiği gibi 1-3 aylık toplam yağışta meydana gelebilecek eksilme zemin nem düzeyine hemen etki etmektedir, yani zemin nemi 1-3 ay bazındaki kuraklıktan daha çok etkilenmektedir.

Bu sebeple, zemin nemi ve SYİ arasında kısa zaman ölçeklerindeki korelasyonlar incelenmiştir. Yapılan çalışmada, zemin nemi ve SYİ arasında kısa zaman ölçeklerinde (1-6 aylık) korelasyonların daha anlamlı olduğu görülmektedir. İncelenen zaman ölçeklerindeki korelasyonlar kıyaslandığında en iyi sonuç 1 ve 6 aylık zaman ölçeklerinde bulunmuştur. Görüldüğü gibi, korelasyon değerleri ilk olarak 1 aylık zaman ölçeğinde maksimum değere ulaşmaya çalışmış, fakat daha sonra 6 aylık zaman

120

ölçeğinde ulaşmıştır. Maksimum korelasyon 1 aylık zaman ölçeğinde R=0.04 ve 6 aylık zaman ölçeğinde R=0.12 olarak elde edilmiştir. Bu demektir ki, küçük ölçekli söz konusu havzada herhangi bir aydaki zemin nemi üzerinde bu aydaki ve kendinden beş ay önceki aylardaki yağış toplamları belirleyici rol oynamaktadır. Sevişler Baraj havzasında kısa zaman ölçekli SYİ ve standartlaştırılmış zemin nemi arasında nispeten anlamlı bir ilişkinin olduğu ve uzun zaman ölçeklerinde ilişkinin giderek daha da zayıfladığı görülmüştür.

Şekil 4.44. Sevişler Baraj Havzasında İstasyon Ölçümlerinden Elde Edilen Standartlaştırılmış Zemin Nemi Değerleri ile Farklı Zaman Ölçeklerindeki SYİ Değerleri Arasında Korelasyon

4.1.2.4.1.3. Sevişler Baraj Havzasında Uydu Kaynaklı Gözlemlerden Elde Edilen Standartlaştırılmış Zemin Nemi Verilerinin Farklı Zaman Ölçeklerindeki SYİ Değerleri ile Aylık Karşılaştırılması

Uydu kaynaklı gözlemlerden elde edilmiş zemin nemi verilerindeki mevsimsel değişimlerin incelenmesi amacıyla aylık karşılaştırmalar yapılmıştır. Şekil 4.41’de uydu kaynaklı gözlemlerden elde edilen aylık ortalama zemin nemi verilerinin standartlaştırılmış değerleri ve farklı zaman ölçeklerinde aylık SYİ değerleri arasında korelasyon değerleri gösterilmektedir. Burada zemin nemi değerlerinin farklı zaman

121

ölçeklerinde SYİ ile mevsimsel değişim gösterdiği göze çarpmaktadır. Yani zemin neminin farklı zaman ölçeklerindeki SYİ’e verdiği tepkide önemli mevsimsel farklılıklar vardır.

Şekil 4.45. Sevişler Baraj Havzasında Uydu Kaynaklı Gözlemlerden Elde Edilen Standartlaştırılmış Aylık Zemin Nemi Değerleri ve Farklı Zaman Ölçeklerindeki Aylık SYİ Değerleri Arasında Korelasyon Katsayıları

Çalışmada zemin nemi verileri kısa zaman ölçeklerinde tepki verdiği için 1-24 aylık zaman ölçekleri kullanılarak analiz yapılmış, fakat 1-6 aylık kısa zaman ölçeklerindeki elde edilen korelasyonlar değerlendirilmiştir. Değerlendirilen zaman ölçeklerinde her aya ait maksimum korelasyon değerleri (sadece haziran ayı için 6 aylık zaman ölçeği geçerlidir) 1-3 aylık zaman ölçeğinde bulunmuştur. Şekil 4.41’den görüldüğü gibi, incelenen zaman periyodunda en yüksek korelasyon değerleri (0.33≤R<0.42) kış mevsiminde (ocak ve şubat) görülmektedir. En yüksek korelasyon değerlerine, kış mevsiminde ocak ayında 1 aylık zaman ölçeğinde (R=0.42) ve şubat ayında 2 aylık zaman ölçeğinde (R=0.39) ulaşılmıştır. Bu zaman ölçeklerinde, özellikle sonbahar mevsiminde (eylül ve kasım), kış mevsiminde (aralık) ve yaz mevsiminde (haziran) korelasyon değerlerinin çok düşük olduğu ve tüm zaman ölçeklerinde negatif değerler

122

aldığı belirlenmiştir. Korelasyon değerlerinin düşük olduğu bu aylarda, maksimum korelasyon değerlerine (R≤-0.14) eylül ayında 2 aylık zaman ölçeğinde, kasım ayında 1 aylık zaman ölçeğinde, aralık ayında 2 aylık zaman ölçeğinde ve haziran ayında 6 aylık zaman ölçeğinde ulaşılmıştır.

Mevsimsel olarak bakıldığında, kış mevsimi başlangıcında korelasyon değerleri çok düşüktür ve tüm zaman ölçeklerinde negatif değerler elde edilmiştir. Korelasyon değerleri ocak ayında yükselmiş (R≤0.42) ve şubat ayında da nispeten yüksek korelasyon değerleri (R≤0.39) görülmeye devam etmiştir. Bu mevsimde ocak ve şubat ayları, en yüksek korelasyon değerlerinin (R≤0.42) bulunduğu aylardır. Maksimum korelasyonlara aralıkta 2 aylık, ocakta 1 aylık ve şubatta ise 2 aylık zaman ölçeklerinde ulaşılmıştır. Ayrıca, şubat ayında 16 aydan uzun zaman ölçeklerinde nispeten yüksek korelasyon değerlerinin (R<0.10) görülmesi dikkat çekmiştir. İlkbahar mevsiminde korelasyon değerleri mart ayından itibaren düşmeye başlamış (R≤0.10) ve mayıs ayına kadar düşmeye devam etmiştir. Mayıs ayında mevsimin en düşük korelasyon değerleri (R≤0.01) elde edilmiştir. Maksimum korelasyonlar mart ayında 3 aylık, nisan ayında 1 aylık ve mayıs ayında 2 aylık zaman ölçeğinde bulunmuştur. Yaz mevsiminde haziran ayında korelasyon değerleri düşmeye devam etmiş ve tüm zaman ölçeklerinde negatif değerler elde edilmiştir. Bu ayda, mevsimin en düşük korelasyon değerleri bulunmuştur. Fakat temmuz ve ağustos aylarında korelasyon değerlerinde (R≤0.31) yükselme görülmüştür. Haziran ayında 6 aylık, temmuz ve ağustos aylarında 1 aylık zaman ölçeklerinde maksimum korelasyon değerleri elde edilmiştir. Sonbahar mevsiminde ise korelasyon değerleri eylül ayında itibaren düşüş göstermiş (R≤-0.20) ve değerlendirilen tüm zaman ölçeklerinde negatif değerler elde edilmiştir. Ekim ayında ise korelasyon değerleri yükselmiş ve mevsimin en yüksek korelasyon değerleri (0.01≤R≤33) elde edilmiştir. Ayrıca 2 aylık zaman ölçeğinden uzun zaman ölçeklerinde korelasyon değerleri diğer aylara göre en yüksek değerleri almış ve özellikle 13 aylık zaman ölçeğinden uzun zaman ölçeklerinde de nispeten yüksek korelasyon değerlerinin (R≤30) görülmesi dikkat çekmiştir. Fakat, kasım ayında korelasyon değerlerinde çok düşüş olmuştur. Diğer mevsimlere göre en düşük korelasyon değerleri (R≤-0.35) kasım ayında bulunmuş ve maksimum korelasyon değerine 1 aylık zaman ölçeğinde ulaşılmıştır. Maksimum korelasyonlar eylül ayında 2 aylık ve ekim ayında 1 aylık zaman ölçeğinde elde edilmiştir.

123

İncelenen 1-6 aylık kısa zaman ölçeğinde, her mevsime ait en yüksek korelasyon değerlerine yaz mevsiminde 1 aylık zaman ölçeğinde temmuz ayında (R=0.31), sonbahar mevsiminde 1 aylık zaman ölçeğinde ekim ayında (R=0.33), kış mevsiminde 1 aylık zaman ölçeğinde ocak ayında (R=0.42) ve ilkbahar mevsiminde 3 aylık zaman ölçeğinde nisan ayında (R=0.10) ulaşılmıştır. Görüldüğü gibi, her mevsim için bulunan en yüksek korelasyon değerleri R=0.10 değerini aşmıştır. Sonuç olarak, kış mevsiminde ocak ayında en yüksek maksimum korelasyon değeri (R=0.42) ve sonbahar mevsiminde ise kasım ayında en düşük maksimum korelasyon değeri (R=-0.35) elde edilmiştir. Ayrıca, korelasyon değerlerinin diğer aylara kıyasla çok daha yüksek olduğu ayın da sonbahar mevsiminde ekim ayı olduğu tespit edilmiştir. Bunun yanında çalışmada, ekim ve şubat aylarında uzun zaman ölçeklerinde nispeten yüksek korelasyon değerlerinin görülmesi dikkat çekmiştir.

Şekil 4.42’de 1 aylık zaman ölçeğinde SYİ ile ocak ayının standartlaştırılmış zemin nemi değerleri birlikte gösterilmiştir. Burada, bu zaman ölçeğinde SYİ yardımıyla havzada daha önce kuraklık sebebiyle zemin neminde meydana gelen önemli değişimler (2002, 2006, 2007, 2008 ve 2011 kuraklıkları) kolayca ayırt edilebilmektedir. Buradan anlaşılan şudur ki, havzadaki kuraklık takibinde ocak ayında zemin neminde meydana gelen değişmeler üzerinde ocak ayında meydana gelen yağış toplamları daha açıklayıcı bir etkiye sahiptir.

124

Şekil 4.46. Sevişler Baraj Havzasında 1 Aylık Zaman Ölçeğinde SYİ ile Ocak Ayının Standartlaştırılmış Zemin Nemi Değerleri

4.1.2.4.1.4. Sevişler Baraj Havzasında İstasyon Ölçümlerinden Elde Edilen Standartlaştırılmış Zemin Nemi Verilerinin Farklı Zaman Ölçeklerindeki SYİ Değerleri ile Aylık Karşılaştırılması

İstasyonlardan yapılan direk ölçümlerden elde edilen kalibre edilmiş zemin nemi verilerindeki mevsimsel değişimlerin incelenmesi amacıyla aylık karşılaştırmalar yapılmıştır. Şekil 4.43’de istasyon ölçümlerinden elde edilen aylık ortalama zemin nemi verilerinin standartlaştırılmış değerleri ve farklı zaman ölçeklerinde aylık SYİ değerleri arasında korelasyon değerleri gösterilmektedir. Burada zemin nemi değerlerinin farklı zaman ölçeklerinde SYİ ile mevsimsel değişim gösterdiği göze çarpmaktadır. Yani zemin neminin farklı zaman ölçeklerindeki SYİ’e verdiği tepkide önemli mevsimsel farklılıklar vardır.

125

Şekil 4.47. Sevişler Baraj Havzasında İstasyon Ölçümlerinden Elde Edilen Standartlaştırılmış Aylık Zemin Nemi Değerleri ve Farklı Zaman Ölçeklerindeki Aylık SYİ Değerleri Arasında Korelasyon Katsayıları

Çalışmada zemin nemi verileri kısa zaman ölçeklerinde tepki verdiği için 1-24 aylık zaman ölçekleri kullanılarak analiz yapılmış, fakat 1-6 aylık kısa zaman ölçeklerindeki elde edilen korelasyonlar değerlendirilmiştir. Değerlendirilen zaman ölçeğinde her aya ait maksimum korelasyon değerleri (sadece şubat ayı için 4 aylık zaman ölçeği geçerlidir) 1-2 aylık ve 6 aylık zaman ölçeklerinde bulunmuştur. Şekil 4.43’den görüldüğü gibi, incelenen zaman periyodunda en yüksek korelasyon değerleri (0.60≤R<0.69) sonbahar mevsiminde (kasım), kış mevsiminde (aralık ve şubat) ve ilkbahar mevsiminde (mart ve nisan) görülmektedir. En yüksek korelasyon değerlerine sonbahar mevsiminde kasım ayında 2 aylık zaman ölçeğinde (R=0.68), kış mevsiminde aralık ayında 2 aylık zaman ölçeğinde (R=0.62) ve şubat ayında 4 aylık zaman ölçeğinde (R=0.60), ilkbahar mevsiminde mart ayında 1 aylık zaman ölçeğinde (R=0.62) ve nisan ayında 2 aylık zaman ölçeğinde (R=0.63) ulaşılmıştır. Bu zaman ölçeklerinde, özellikle sonbahar mevsiminde (eylül ve ekim), ilkbahar mevsimi sonunda (mayıs) ve yaz mevsimi başlangıcında (haziran) korelasyon değerlerinin çok düşük olduğu belirlenmiştir. Bu aylarda, incelenen zaman ölçeklerindeki bütün korelasyon değerlerinin negatif değerler aldığı görülmüştür. Maksimum korelasyon

126

değerlerine (R≥-0.16) sonbahar mevsiminde eylül ve ekim aylarında 6 aylık zaman ölçeğinde, ilkbahar mevsiminde mayıs ayında 6 aylık zaman ölçeğinde ve yaz mevsiminde haziran ayında 1 aylık zaman ölçeğinde ulaşılmıştır.

Mevsimsel olarak bakıldığında, kış mevsimi başlangıcı aralık ayında tüm ayların en yüksek korelasyon değerlerinden birine (R≤0.62) ulaşılmasına rağmen, ocak ayından itibaren korelasyon değerleri düşüşe geçmiş ve bu ayda kış mevsiminin en düşük korelasyon değerleri (R≤0.32) görülmüştür. Şubat ayında ise korelasyon değerleri (R≤0.60) yükselmiştir. Bu mevsimde maksimum korelasyonlar aralıkta 2 aylık, ocakta 1 aylık ve şubatta ise 4 aylık zaman ölçeklerinde elde edilmiştir. İlkbahar mevsiminde mart ve nisan ayında yine yüksek korelasyonlar (R≤0.63) görülmeye devam etmiş ve kış mevsimine göre değişme olmamıştır. Fakat, mayıs ayında korelasyon değerleri ciddi bir düşüş göstererek, mevsimin en düşük korelasyon değerleri (R≤-0.02) elde edilmiş ve değerlendirilen zaman ölçeklerinde negatif korelasyonlar bulunmuştur. Bu mevsimde maksimum korelasyonlar martta 1 aylık, nisada 2 aylık ve mayısta ise 6 aylık zaman ölçeklerinde elde edilmiştir. Yaz mevsimi başlangıcında haziran ayında düşmeye devam eden korelasyon değerleri, değerlendirilen zaman ölçeklerinde negatif korelasyonlar bulunarak mevsimin en düşük korelasyon değerleri (R≤-0.01) elde edilmiştir. Korelasyon değerleri temmuz ve ağustos aylarında nispeten yükseliş (R≤0.22) göstermiştir. Haziran ayında 1 aylık, temmuz ayında 6 aylık ve ağustos ayında 1 aylık zaman ölçeklerinde maksimum korelasyon değerleri elde edilmiştir.

Sonbahar mevsiminde ise, diğer mevsimlere göre en düşük korelasyon değerleri eylül ayında bulunmuş ve maksimum korelasyon değeri 6 aylık zaman ölçeğinde (R=-0.16) elde edilmiştir. Ekim ayında ise, korelasyon değerleri (R≤-0.15) nispeten yükselmiş ve maksimum korelasyon değerine 6 aylık zaman ölçeğinde ulaşılmıştır. Fakat kasım ayında korelasyon değerleri ciddi bir yükseliş göstererek tüm ayların en yüksek korelasyon değerleri (0.56≤R≤0.68) elde edilmiştir. Kasım ayında 2 aylık zaman ölçeğinde maksimum korelasyon değeri (R=0.68) bulunmuştur. Ayrıca bu ayda 6 aydan uzun zaman ölçeklerinde de yüksek korelasyon değerlerinin görülmesi dikkat çekmiştir.

İncelenen 1-6 aylık kısa zaman ölçeğinde, en yüksek korelasyon değerlerine yaz mevsiminde 6 aylık zaman ölçeğinde temmuz ayında (R=0.22), sonbahar mevsiminde

127

2 aylık zaman ölçeğinde kasım ayında (R=0.68), kış mevsiminde 2 aylık zaman ölçeğinde aralık ayında (R=0.62) ve ilkbahar mevsiminde 2 aylık zaman ölçeğinde nisan ayında (R=0.63) ulaşılmıştır. Görüldüğü gibi, her mevsim için bulunan en yüksek korelasyon değerleri R=0.20 değerini aşmıştır. Sonuç olarak, sonbahar mevsiminde kasım ayında en yüksek maksimum korelasyon değeri (R=0.68) ve sonbahar mevsiminde ise eylül ayında en düşük maksimum korelasyon değeri (R=-0.16) elde edilmiştir. Ayrıca, çalışmada kasım ve aralık aylarında özellikle 6 aylık zaman ölçeğinden daha uzun zaman ölçeklerinde yüksek korelasyon değerlerinin (R<0.69) görülmesi dikkat çeken bir durumdur.

Şekil 4.44’de 2 aylık zaman ölçeğinde SYİ ile kasım ayının standartlaştırılmış zemin nemi değerleri birlikte gösterilmiştir. Burada, bu zaman ölçeğinde SYİ yardımıyla havzada daha önce kuraklık sebebiyle zemin neminde meydana gelen önemli değişimler (2008 ve 2012 kuraklıkları) kolayca ayırt edilebilmektedir. Buradan anlaşılan şudur ki, havzadaki kuraklık takibinde kasım ayında zemin neminde meydana gelen değişmeler üzerinde ekim ayından itibaren meydana gelen yağış toplamları daha açıklayıcı bir etkiye sahiptir.

Şekil 4.48. Sevişler Baraj Havzasında 2 Aylık Zaman Ölçeğinde SYİ ile Kasım Ayının Standartlaştırılmış Zemin Nemi Değerleri

128

Uydu kaynaklı gözlemler mekânsal olarak geniş alan kapsayabilmekte fakat zamansal olarak daha seyrek olarak sağlanabilmekte olup, istasyonlardan yapılan ölçümlerin ise zamansal çözünürlüklerinin iyi olmasına karşın mekânsal çözünürlükleri daha düşük olduğu bilinmektedir [64]. Bu çalışmada ise, her iki farklı yöntemle elde edilen aylık zemin nemi verileri kullanılmıştır. Çalışmanın bu bölümünde, iki farklı yöntemle elde edilen aylık zemin nemi verilerinin standartlaştırılmış değerleri sürekli ve ay bazında ele alınarak farklı zaman ölçeklerindeki SYİ değerleri ile karşılaştırılması sonucu bulunan korelasyonlar değerlendirilmiştir. Fakat, uydu ve istasyon kaynaklı zemin nemi verilerinin değerlendirilen zaman periyodları farklı olduğu için bu iki veri seti birbirleri ile kıyaslama yapılmamıştır. Genel olarak bu bölümde yapılan analizleri özetlemek gerekirse, büyük ölçekli bir havza olan Sevişler Baraj havzasında her iki farklı yöntemle elde edilmiş aylık zemin nemi değerlerinin yağış verileri ile uyumu araştırılmıştır. Çalışmada, istasyon ölçümleri kaynaklı ve uydu kaynaklı zemin nemi verilerinden elde edilen korelasyonların düşük çıkmasının nedeninin, verilerin değerlendirilen zaman aralıklarının kısa olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir.

Bilindiği gibi 1-3 aylık toplam yağışta meydana gelebilecek eksilme, zemin nem düzeyine hemen etki etmektedir, yani zemin nemi 1-3 ay bazındaki kuraklıktan daha çok etkilenmektedir. İki farklı şekilde elde edilen aylık ortalama zemin nemi veri serisinin sürekli veri olarak ele alınarak farklı zaman ölçeklerindeki SYİ değerleri ile yapılan karşılaştırmada 1 ve 6 aylık kısa zaman ölçeklerinde maksimum korelasyon değerine ulaşılmıştır. Özellikle istasyon kaynaklı zemin nemi veri serisi ile yapılan karşılaştırmada ilk olarak maksimum korelasyon değerine 1 aylık zaman ölçeğinde ulaşmaya çalışması gözden kaçırılmamalıdır. Daha önce literatürde kuraklık takibi için yapılan çalışmalarda, zemin nemi için 1-3 aylık SYİ zaman ölçeği tespit edilmiştir.

Görüldüğü gibi, her iki çalışmada da kuraklık takibinde kullanılmak amacıyla elde edilen SYİ zaman ölçekleri teorik çalışmalarda belirtilen sınırlar içerisindedir.

Mevsimsel karşılaştırmalarda ise, incelenen kısa zaman ölçeklerinde uydu kaynaklı zemin nemi verileri ile yapılan çalışmada en yüksek maksimum korelasyon değerine kış mevsiminde 1 aylık zaman ölçeğinde ocak ayında (R=0.42) ve en düşük maksimum korelasyon değerine 1 aylık zaman ölçeğinde sonbahar mevsiminde kasım ayında (R=-0.35) ulaşılmıştır. Ayrıca elde edilen bulgulara göre, 1 aylık zaman ölçeğinden uzun zaman ölçeklerinde tüm ayların en yüksek korelasyon değerlerinin sonbahar mevsiminde ekim ayında görülmüştür. Sonuç olarak çalışmada, en yüksek korelasyon

129

değerleri kış mevsimi (ocak ve şubat) ile sonbahar mevsimi ortasında (ekim) ve en düşük korelasyon değerleri ise sonbahar mevsiminde (eylül ve kasım), kış mevsimi başlangıcında (aralık) ve yaz mevsimi başlangıcında (haziran) bulunmuştur. İstasyon kaynaklı zemin nemi verileri ile yapılan çalışmada ise en yüksek maksimum korelasyon değerine sonbahar mevsiminde 2 aylık zaman ölçeğinde kasım ayında

değerleri kış mevsimi (ocak ve şubat) ile sonbahar mevsimi ortasında (ekim) ve en düşük korelasyon değerleri ise sonbahar mevsiminde (eylül ve kasım), kış mevsimi başlangıcında (aralık) ve yaz mevsimi başlangıcında (haziran) bulunmuştur. İstasyon kaynaklı zemin nemi verileri ile yapılan çalışmada ise en yüksek maksimum korelasyon değerine sonbahar mevsiminde 2 aylık zaman ölçeğinde kasım ayında