Seçim Sistemi

M.C.’de genel, doğrudan ve serbest seçimler halinde, 5 yıllık bir süre için gizli oylamayla seçilmiştir. M.C. Cumhurbaşkanının seçilmesi, M.C. Anayasası ve Seçim Yasası ile düzenlenmiştir. Bu nedenle, devlet başkanının seçimine atıfta bulunan yönetmeliği değiştirmek için, Meclis’in, toplam temsilci sayısının üçte iki çoğunluğu ile desteklenmesi gereken Anayasanın değiştirilmesine ilişkin bir karar alması gerekmiştir.

Cumhuriyet Başkanının yetkileri dâhilinde, M.C. Anayasa Mahkemesine iki hâkim önerip, M.C. Yargı Konseyi’nin iki üyesi ve Yayın Konseyi'nin iki üyesini teklif etmiştir. Cumhurbaşkanı, M.C. Ulusal Bankası Valisini önerip daha sonra Meclis tarafından atanmıştır.⁷¹

Bir Cumhurbaşkanı’nın seçimi, önceki Cumhurbaşkanı’nın görev süresinin son 60 günü içinde tamamlanmalı. Çeşitli nedenlerle, Cumhurbaşkanı’nın görev süresinin erken sona ermesi halinde, yeni bir Cumhurbaşkanı’nın seçimi, görev süresinin sona ermesinden itibaren 40 gün içinde yerine getiriliyordur. Başkanın görev süresinin sonuna kadar ya da ölüm durumunda (istifa ya da işlevi yerine getirememe durumunda) Anayasa yürürlüğe girebiliyordur.

Görev süresinin sona ermesi için şartların oluşturulmasının sadece M.C.

Anayasa Mahkemesi tarafından belirlenmiştir. Anayasa, cumhurbaşkanlığının performansında bir boşluk oluşmasına izin vermez, Başkanın bu işlevi yerine getirmesi

71 http://pretsedatel.mk/mk/pretsedatel/2011-07-07-13-45-55.html (Erişim Tarihi: 24-10-2017)

engellenirse, Anayasa Meclis Başkanı'nın yerini almasını sağlamıştır. Bu süre zarfında Meclis çalışmalarına katılmıştır. Devlet Seçim Komisyonu, Belediye Seçim Komisyonları ile birlikte, ülkede oy verme Seçim Kurulu ve M.C. Diplomatik ve Konsolosluk Temsilcilikleri, başkanlık seçimini elinde tutan seçim organları olmuştur.

DSK, M.C. Meclisi tarafından dört yıllık bir süre için seçilen yedi üyeden oluşmuştur.

DSK üyeleri, Meclisin kurucu oturumunun tutulmasından sonraki 60 gün içerisinde seçilmiştir. DSK, uzman, idari ve organizasyonel-teknik konularda uzman bir hizmet sunmuştur.⁷²Belediye Seçim Komisyonları her belediye düzeyinde oluşturulmuş ve seçimleri kendi toprakları altındaki topraklarda yürütmekten ve seçim kurullarının çalışmalarını denetlemekten sorumlu olmuştur. Biri başkan olan beş üyeden oluşmuş ve her üyenin bir vekili varmış. BSK üyeleri ve milletvekilleri, beş yıllık bir süre için yüksek öğrenime sahip devlet, kamu ve belediye idaresi çalışanları arasından seçilmiştir.

Seçim kurulu başkanı ve yardımcısı, iki üye ve milletvekili, dört yıl boyunca devlet, kamu ve belediye yönetimi çalışanları arasından rastgele seçilmiştir. Seçim Kurulu üyelerinin rastgele seçimleri, yetkili oldukları bölge için BSK ve Üsküp Şehri Seçim Komisyonu tarafından DKT’nin bir önceki eyleminden sonra yerine getirmiştir.

Makedonya Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı’na aday olan kişiler: Makedonya Cumhuriyeti vatandaşı olmak; seçim günü en az 40 yaşını geçmemek; son 15 yılda en az 10 yıl M.C. vatandaşı olmak; daha önce iki kere Başkan olarak seçilmemiş olmak; 2 Ağustos 1944 tarihinden itibaren Tespit Yasası'nın öngördüğü şekilde Kamu Bilgilerine Serbest Erişim Yasasının uygulanmasına kadar geçen süre zarfında gizli bir işbirlikçi, operasyonel bağlantı ya da gizli bir bildirim ve veri toplama koleksiyonunda bulunmamış olmak, kamu görevlilerinin kullanılması, belgelere erişim ve devlet güvenlik yetkilileriyle işbirliğinin yayınlanması için bir kısıtlama koşulu olmamak, gibi şartları yerine getirmesi gerekmiştir.

Başkan adayı en az 30 milletvekili veya 10.000 seçmen tarafından aday gösterilmiştir.

Böylece, DSK’na kayıtlı tarafların koalisyonları, milletvekili ve bir grup seçmen, siyasi partiler aday listeleri için aday olarak gösterilmiştir. Bir grup seçmen tarafından imza

72 http://www.sec.mk/index.php?option=com_content&view=article&id=21

toplanması 15 gün sürmüştür. Bir Cumhurbaşkanı, sadece Cumhurbaşkanı adayı için tek bir listede imzasını verip imzalar resmi bir kişinin önünde, bir form üzerinde, belediye ve DSK’nun bölgesel birimlerinde toplanmıştır. Listeyi veren seçmenlerin M.C.’nde oy hakkı ve daimi ikâmetgahı olması gerekmiştir.⁷³

Seçim kampanyası organizatörü, yetki verdiği diğer kişiler tarafından yapılacak kampanya aktivitelerinin yanı sıra seçim kampanyasının uygulanmasından ve yasallığından sorumlu olmuştur. Cumhurbaşkanlığı’nın seçimi için seçim kampanyası seçim gününden 20 gün önce başlayıp ve seçimden önceki güne kadar sürmüştür. İlk ve ikinci tur oylamadan önceki gün, seçim kampanyasının gerçekleşmemesi gereken bir dönem olmuştur. Seçim kampanyası sırasında, kamu yayın hizmeti ve seçimleri bilgilendiren ticari yayıncılar bunu adil, dengeli ve tarafsız bir şekilde yapmakla yükümlüymüş. Seçim Yasası, seçmeli bir medya sunumu olarak hangi içeriğin seçildiğini, seçim kampanyasının başlamasından önce hangi tür içeriklerin yayınlanmaması gerektiğini ve seçim kampanyasının başlatılması için belirlenen güne kadar seçimlerin ilan edildiği günden itibaren yayıncıların davranış tarzını şart koşmuştur.⁷⁴

Cumhurbaşkanı’nın görev süresi, M.C. Meclisi önünde, nihai sonuçların açıklanmasından sonra 10 gün içinde gerçekleşmesi gereken, ancak önceki Cumhurbaşkanı’nın görev süresinin sona ermesinden önceki bir tarihte yapılması gereken ciddi bir deklarasyonun verilmesi ve imzalanması ile başlamıştır. Şu şekilde ifadeyi okur: “Makedonya Cumhurbaşkanı'nın görevini bilinçli ve sorumlu bir şekilde yerine getireceğimi, Anayasa ve yasalara saygı göstereceğimi ve Makedonya Cumhuriyeti'nin egemenliğini, toprak bütünlüğünü ve bağımsızlığını koruyacağımı beyan ederim”.

Seçimleri gözlemleme hakkı akredite gözlemcilere sahipmiş, DSK yetkilendirmeyi yayınlamıştır. Gözlemciler için akreditasyon, seçimden en az bir yıl önce kayıtlı olan yerli sivil kuruluşlar tarafından alınmış ve tüzüklerinde insan haklarının korunmasını ilke edinmiştir. Uluslararası örgütler ve yabancı ülke temsilcileri

73 Seçim İzleme Raporu, http://izbornaarhiva.mk/dokumentacija/pdf (Erişim Tarihleri: 26-10-2017)

74 http://www.sec.mk/files/IzborenzakonikzaWEB1.pdf

de seçimleri gözlemleyebilmiştir. Listedeki başvuru sahiplerinin yetkili temsilcileri, seçim organlarının çalışmalarını izleyecek olan temsilci seçme hakkına sahip olmuştur.⁷⁵