Sınırlar Arası Toplum Güvenliği ve Müttefik Güvenliği

Ulusal sınır güvenlik politikaları, yerel sınır kültürü, siyasî nüfuz, piyasa güçleri ve devlet faaliyetlerinin çokluğu, kuruluşlar ile sınırların ve sınır bölgelerinin yapıları üzerinde önemli bir rol oynamaktadır. Aşağıdaki şekilde; uluslararası sınır politikaları, tehlikeli kişi ve maddeleri tanıma olanağı sunma girişiminde iken, devletlerin artık sadece artan şekilde piyasanın yönlendirdiği sınırlar ve sınır

214 Dent, “Economic Security”, ss. 214, 216-217.

215 Barry Buzan, People, States and Fear: An Agenda for International Security Studies in the Post-Cold War Era, s. 235.

bölgeleri arasında mal ve insan akışları değil fakat aynı zamanda yerel kültür ve siyasî nüfuz akışları, diğer devletlerin kademeleri ve kuruluşları tarafından uygulanan sınır güvenlik politikaları ile de rekabet etmek zorunda olduğu görülmektedir. Diğer bir deyişle, sınır güvenliğinin başarısı insan unsuruna bağlıdır.217

Şekil 5: Sınır Bölgesi Çalışmalarının Teorisi

Kaynak: Emmanuel Brunet-Jailly ve Bruno Duperyon, “Introduction: Borders, Borderlands and Porosity”, Comparing Border Security in North America and Europe, (Ed.) Emmanuel Brunet-Jailly, Ottowa Ontorio,

University of Ontorio Press, 2007, s. 10.

Bununla beraber, güvenlik kavramının tanımının genişlemesiyle birlikte, sınırlar arası toplum güvenliğine; uyuşturucu trafiği, kirlilik, göç gibi problemler de dâhil olmuştur.218 Özellikle siyaset biliminde ve antropolojide, önde gelen bazı gelenekler kaçakçılığı, bir şeyin yokluğu olarak görmektedirler. Karşılaştırmalı siyasette, kaçakçılık, bozulma ve kayıt dışı ekonomi alanları, devletin zayıflığı ve

217 Emmanuel Brunet-Jailly ve Bruno Duperyon, “Introduction: Borders, Borderlands and Porosity”, Comparing Border Security in North America and Europe, (Ed.) Emmanuel Brunet-Jailly, Ottowa Ontorio, University of Ontorio Press, 2007, ss. 9-10.

218 Dent, “Economic Security”, s. 215. Yerel Sınırlar Arası Kültür

Ortak dil ya da etnik dil veya sosyo-ekonomik arka plan algısının sınır veya sınır bölgesini kapsaması

Kültür sınırlar arasında kalırsa sınır bölgesini yaratır.

Devletin Çeşitli Kademelerinde Politika Faaliyetleri

Çok aşamalı yönetişimin, sınırları; yerel, bölgesel, il, eyalet veya merkezi hükûmete bağlamak için genişletmesi ve belirli kamu ile özel sektör kuruluşlarına görev vermesi Hükûmet politikaları sınırlar arasında kalırsa, sınır bölgesi ile bütünleşir.

Yerel Sınırlar Arası Nüfuz

Aktif yerel, sivil ve siyasi organizasyonlar, bireysel inisiyatifler ile

Yerel, siyasi nüfuz sınırlar arasında kalırsa, sınır bölgesi ile bütünleşir.

Piyasa Güçleri ve Ticaret Akışı Mal, insan ve yatırım akışının bölgesel alanda bölgeyi kuşatması

Piyasa güçleri ve ticaret akışı sınırlar arasında kalırsa, sınır bölgesi ile bütünleşir.

Her analitik mercek diğerini, sınır bölgesi ile bütünleşmek ya da çözülmekyönünde geliştirebilir.

bürokratik kapasitenin düşüklüğü olarak algılanmaktadır.²¹⁹ Meksika-Amerika, İran-Türkiye, Suriye-Türkiye gibi ülke sınırları, bu bakış açısının ötesinde, paylaşılan kültürü, ülkelerin birbirleri üzerindeki nüfuzu, ülkeler arası ticaret akışı gibi unsurları da barındırmakta ve mevcut durumları daha karmaşık hale getirmektedir.

Sınırlar arası toplum güvenliğinde en uç alınan önlemlerden bazıları 11 Eylül 2001’de hayata geçirilmiştir. Birleşik Meksika ve Birleşik Devletler-Kanada sınırları kapatılmıştır. Bu tarihten önce ülkenin sınırları resmî olarak kapatılmamışken, bu dönemde kafa karışıklığı ve belirsizliğin de getirdikleriyle, birinci düzeyin altında bir güvenlik seviyesinde trafik yavaşlamaktan durma noktasına geçmiştir. Takip eden günlerde, bomba tehditleri bazı giriş limanlarının tamamen kapanmasına neden olmuştur. Kanada ve Meksika sınırlarındaki bu gecikme ve kapanmalar, ihracatta bir önceki yıla göre 3 milyar dolar kayıp yaşanmasına sebebiyet vermiştir. Sınır şehirlerindeki bazı perakende dükkânlarında satışlar daha az Meksikalı müşteri bulunması nedeniyle düşmüştür. Kısacası, 11 Eylül’ün ve Birleşik Devletler’in bu olaya tepkisinin Güney Amerika’daki sınır topluluklarına olduğu kadar Kanada ve Meksika’ya da geniş bir siyasî-ekonomik etkisi olmuştur.220 11 Eylül’ün bazıları tarafından bölgeselleşme pahasına, küreselleşmenin büyüyen öneminin ilanı olarak görülmesine ve Amerika’nın, bölgesel çabalara tek taraflı zarar verici hareketlerine rağmen, pratikte, özellikle güvenlik alanında, bölgeselleşmede bir genişleme meydana gelmiştir.221 Amerika’nın ekonomisi için uluslararası ticaret çok önemlidir. ABD Gümrük ve Sınır Koruma Birimi (CBP), sınırları korurken ticareti kolaylaştırma vazifesine de vurgu yapmaktadır. Bununla beraber, malların dünyanın her tarafına akışını sağlamak için devletlerle ve özel sektörle işbirliği yapıldığı söylenmektedir. CBP gibi ulusal

219 Narges Erami ve Arang Keshavarzian, “When Ties Don’t Bind:Smuggling Effects, Bazaars and Regulatory Regimes in Postrevolutionary Iran”, Economy and Society, C: 44, S: 1, Şubat 2015, (Çevrimiçi) http://dx.doi.org/10.1080/03085147.2014.909986, 24 Aralık 2015, s. 117.

220 Jason Ackleson, “Border Security Technologies: Local and Regional Implications”, Review of Policy Research, C: 22, S: 2, Mart 2005, (Çevrimiçi) DOI: 10.1111/j.1541-1338.2005.00126.x, 13 Aralık 2015, s. 137.

221 Mustafa Aydın ve Neslihan Kaplanoğlu, “Regionalization of Great Power Security-Near Abroad, Broader Middle East, and European Neighbourhood”, Globalization and Environmental Challenges Reconceptualizing Security in the 21stCentury, (Ed.) Hans Günter Brauch vd., Hexagon Series on Human and Environmental Security and Peace, Cilt: 3, DOI: 10.1007/978-3-540-75977-5_60 ya da (Çevrimiçi)

https://www.academia.edu/1517823/Regionalization_of_Great_Power_Security_Near_Abroad_Broad er_Middle_East_and_European_Neighbourhood, 22 Aralık 2015, s. 763.

güvenlik temelli bir kurum, aynı zamanda, yedi öncelikli ticari konuya odaklanmaktadır. Bunlar; tarım, anti-damping ve telafi edici hizmetler, ithalat güvenliği ve fikrî mülkiyet hakları, para cezaları, gelir ve tekstildir.222 Bu sayılan alanların aynı zamanda ulusal güvenlik kadar önemsendiği görülmektedir. 11 Eylül’de Birleşmiş Devletler’e karşı terör faaliyetinde bulunanların, resmî dolaşım kanallarından gelen yabancı uyruklular olmalarından dolayı, 11 Eylül sonrası ABD’nin göçmenlik politika ve programlarının en önemli amacı, terörist faaliyetlerini saptamak ve önlemek olmuştur. Bununla beraber, göçmenlik politikalarına ulusal güvenlik gözüyle bakılmaya başlanmıştır.223 Aynı zamanda, devletin terörizm ile savaşında sivil hak savunucuları, devletin çok ileri gitmiş olabileceğini ve göçmen haklarını gereksiz yere ihlal ettiğini iddia etmektedir. Yabancı ziyaretçiler ile vatandaş olmamış (non-naturalized) göçmenler, ülkenin en savunmasız nüfusu olmalarına karşın, soruşturmaların merkezinde yer almakta ve bu durum, sınır güvenliğini olduğu kadar, müttefik olan ülkelerle ilişkileri de etkilemektedir.²²⁴

Geniş bir perspektiften ele alındığında, devletlerle ve devlet dışı aktörlerle, diğer ekonomik güvenlik hedeflerini gerçekleştirmeye çalışırken uluslararası iktisadî ortaklık kurmak ve geliştirmek olarak tarif edilebilir. Bu ortaklıklar çeşitli şekiller alabilir. Herhangi bir uluslararası ticaret müzakeresine katılımın altında iki boyut yatmaktadır. Bunlar söz konusu ülkeye getireceği “kazançlar” ve ülkenin diğer ülkeler üzerinde sağlayacağı “kontrol”dür. Demokratik ve sanayileşmiş ülkeler, çeşitli alanlardan yerel siyasî baskılara cevap verirken, toplantılar aracılığıyla ticaretle ilişkili diplomatik kaynaklarını stratejik olarak paylaştırmaları bu ülkeler için önem arz etmektedir.225 Devletlerarası işbirlikleri çeşitli şekillerde ortaya

222 DHS, “Border Security: Trade”, (Çevrimiçi) http://www.dhs.gov/topic/trade, 22 Aralık 2015. 223 Muzaffar Chishti ve Claire Bergeron, “Post-9/11 Policies Dramatically Alter the U.S. Immigration Landscape”, Policy Beat, 8 Eylül 2011, (Çevrimiçi) http://www.migrationpolicy.org/article/post-911-policies-dramatically-alter-us-immigration-landscape, 22 Aralık 2015.

224 Muzaffar Chishti, “Immigration and Security Post-Sept. 11”, 01 Ağustos 2002, (Çevrimiçi) http://www.migrationpolicy.org/article/immigration-and-security-post-sept-11, 14 Aralık 2015. 225 Saadia M. Pekkanen vd., “Trading Gains for Control: International Trade Forums and Japonyaese Economic Diplomacy”, International Studies Quarterly, C: 51, S: 4, Aralık 2007, (Çevrimiçi) http://www.jstor.org/stable/4621750, 22 Aralık 2015, s. 946.

çıkabilir.226 Bunlardan ilki, “zımnî işbirliği”dir. Herhangi bir iletişim ya da açık anlaşma olmaksızın oluşurlar. İkinci tür olan “müzakere edilmiş işbirlikleri” ise, açık bir görüşme süreci sonucunda oluşturulurlar. Serbestleşmenin; piyasaya giriş güvencesi ile uluslararası ticarete küresel katılım için iktisadî olarak en verimli yol olduğu savunulmaktadır. Bu durumda, imtiyazlı ticaret anlaşmalarının (preferential trade agreements), sınır ötesi (behind border) meseleleri dâhilinde yer alan yatırım rejimi, teknoloji ve sağlık standartları, ticaretin kolaylaştırılması ve rekabet politikaları, fikrî haklar, çevrenin korunması, göç, emek hakları ve insan hakları hususları üzerindeki müzakerelerle “piyasaya giriş”in de ötesinde refah yaratıcı olabileceği iddia edilmektedir.227 “Devletler neden serbest ticaret anlaşmalarını tercih etmektedirler?” sorusuna yazında şu cevaplar verilmektedir:228

 Bölgeselleşme yayılmaktadır çünkü çok yönlü görüşmelerin gelişme göstermesi uzun sürmektedir.

 On yıllardır süren çok yönlü serbestleşme, daha düşük tarifeler ticaret saptırıcı maliyeti azalttığından beri, son zamanlarda yayılan çift yönlü inisiyatiflere yardımcı olmuştur.

 Sözde başı çeken (bandwagon) ya da taklit eden (emulation) tartışmaları; serbest ticaret anlaşmaları imzalayan “ticaret devleri” (ABD, AB, Japonya) ve diğer devletlerin davranışları arasında bir bağlantı olduğunu farz etmekle beraber, serbest ticaret anlaşmasını imzalamak ya da derinleştirmek dışarıda bırakılmış devletleri azaltabilmekte ve daha önce dışlanmış olanlarla yeni serbest ticaret anlaşmaları imzalanmasına vesile olabilmektedir.

 Politik ekonomi açıklamalarının belirttiği gibi, ihracatçılar için ters yönde etkilenmiş çıkar gruplarının koordinasyon başarısızlıklarından veya kâr

226 Helen Milner, “International Theories of Cooperation Among Nations: Strengths and Weaknesses”, World Politics, C: 44, S: 3, Nisan 1992, (Çevrimiçi) http://www.jstor.org/stable/2010546 ya da DOI: 10.2307/2010546, 24 Aralık 2015, s. 469.

227 Jean-Pierre Chauffour and Jean-Christophe Maur, Beyond Market Access: The New Normal of Preferential Trade Agreements, Policy Research Working Paper, World Bank Group, (Çevrimiçi) http://dx.doi.org/10.1596/1813-9450-5454, s. 2.

228 Alessandro Antimiani ve Luca Salvatici, “Regionalism versus Multilateralism: The Case of the European Union Trade Policy”, Journal of World Trade, C: 49, S: 2, 2015, (Çevrimiçi) https://www.kluwerlawonline.com/document.php?id=TRAD2015011, 22 Aralık 2015, s. 254.

kazançlarından daha fazla ithal-rekabetçi endüstriler tarafından kayba uğratıldıkları için mağdur olacaklardır.

Günümüzde dünyada çok sayıda ekonomik bütünleşme hareketi bulunmaktadır. Bütünleşme hareketleri temelde üç grupta toplulaşmıştır ki, bunlar Avrupa Birliği, APEC (Asia-Pacific Economic Cooperation) ve NAFTA (North American Free Trade Agreement)’dır. Bu bütünleşmelerin göze çarpan iki önemli noktası vardır:

 Gelişmiş ülkeler arasında oluşturulmuşlardır,  Liderlik gelişmiş ülkelere aittir.229

Birleşik Devletler, 14 çift yönlü anlaşmayı hali hazırda yönetmektedir, bunlardan bir kısmı birkaç ülkeyi (NAFTA; ABD, Kanada ve Meksika’yı; CAFTA, bir grup Karayip ülkesini) içermektedir. Avrupa Birliği, toplamda 35 çift yönlü anlaşmaya taraftır. Örneğin; Kore, Meksika, Kanada, Singapur, İsrail ve Şili’nin hem AB hem ABD ile çift yönlü anlaşmaları vardır.230 Bu anlaşmalarla ülkeler;²³¹

 Mal, hizmet ve tarım ticareti ile yatırımlarında, kotaları bertaraf ederek piyasalara girişi artırmak ve ilaveten kamu tedarik piyasalarının açılması;  Mevzuata ilişkin uyumluluğun ve işbirliğinin geliştirilmesi;

 Doğrudan yabancı yatırım, fikrî mülkiyet hakları, emek, çevre ve 21. yüzyılın yükselen ticaret alanları (veri akışının, arz zinciri çevresinde ticaretin kolaylaştırılmasının ve kamu sahipliğindeki girişimlerin rolünün düzenlenmesi vb.) ile ilgili yeni kurallar geliştirmek arayışındadırlar. Bununla beraber Birleşik Devletler ve Avrupa Birliği, çok yönlü ticari serbestleşmeyi ilerletmek, beynelmilel kurallar ve standartlar oluşturmak, küresel ekonomide

229 Ahmet İncekara ve Mesut Savrul, “Küreselleşme, Büyüme ve Ekonomik Entegrasyonlar Türkiye Açısından Bir Değerlendirme”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 2011, (Çevrimiçi) http://www.journals.istanbul.edu.tr/iuifm/article/viewFile/1023009190/1023008538, 24 Aralık 2015, s. 12.

230 Gabriel J. Felbermayr ve Mario Larch, “The Transatlantic Trade And Investment Partnership (TTIP): Potentials, Problems and Perspectives”, CESifo Forum, C: 14, S: 2, Yaz 2013, (Çevrimiçi) https://www.cesifo-group.de/ifoHome/publications/docbase/details.html?docId=19093256, 22 Aralık 2015, s. 50.

231 Shayerah Ilias Akhtar ve Vivian C. Jones, “Proposed Transatlantic Trade and Investment Partnership (T-TIP): In Brief”, US Congressional Research Service Reports, S: R43158, 11 Haziran 2014, (Çevrimiçi) https://www.fas.org/sgp/crs/row/R43158.pdf, 22 Aralık 2015, s. 1.

Çin’in ve diğer yükselen piyasaların büyüyen rolü ile ilişkili karşı karşıya kalınan zorlukların üzerine gitmek için anlaşmayı hayata geçirmek istemektedirler.

“Dayatılan işbirlikleri”nde, ilişkideki güçlü taraf işbirliği anlaşmasını diğer taraf ya da taraflara empoze etmektedir. DEP gücü için, bir taraftan dış müdahaleler tarafından uygulanan istismarlardan iç bağımsızlığını ve ekonomik egemenliğini muhafaza ederken diğer taraftan da yerel refahı arttırmayı sağlamak adına dış güçleri davet etme gereksinimi dilemma yaratmaktadır. Bu anlaşmalar aracılığıyla ulus devletler hareket alanlarını genişletmekte, arz zinciri güvenliklerini sağlamakta ve yeni pazarlara giriş imkânları yakalayarak ekonomik güvenliklerini sağlamlaştırmaya da çalışmaktadırlar.