Sıcak ortamın olumsuz etkileri

Bunun yanı sıra, ister ziyaretçi olsun, ister çalıĢan olsun termal ortamda tekrar tekrar bulunma sonucu oluĢan hava koĢullarına alıĢma süreci “aklimatizasyon” olarak adlandırılır. Özellikle ilk kez sıcak bir ortamda bulunanlar, sıcak ortamda çalıĢmaya yeni baĢlayanlar, izin ya da hastalık nedeni ile iĢten ayrı kalıp geri dönenler, sürekli olarak çalıĢanlara göre sıcaktan daha fazla etkilenirler. Isı zorlanması, çalıĢma haftasının baĢında, sonuna daha fazladır. Bunun nedeni, vücut sıcaklığını 37 0_{C dolayında tutmaya çalıĢan mekanizmaların tam olarak} devreye girememesidir (Yıldız, 2000:21). Sıcağa alıĢma, çalıĢanların sıcak ortamlarda çalıĢma kabiliyetlerini arttırmakta, sıcak ile ilgili hastalıkların oranının düĢürmektedir.

98 Tablo 3.5. Sıcak Ortama Uyumun Fizyolojik Sonuçları

DeğiĢken Sıcak Ortama Uyum Sağlandığında Saptanan DeğiĢiklik Kalp Hızı Önce artar sonra azalır

Deri Kan Akımı Azalır Kas Kan Akımı Artar

Kan Hacmi Bazen artar

Kan Basıncı Uygun bir Ģekilde devam eder

Terleme Artar, daha erken baĢlar, tuz içeriği daha azdır Terin BuharlaĢması Artar

Terle Tuz Kaybı Azalır

Bilinç Düzeyi BaĢ dönmesi, bulantı, huzursuzluk ve bayılmaya direnç artar Ten ve Rektal Sıcaklık Her ikiside daha az yükselir

Kaynak: Yıldız, 2000:23

ÇalıĢma alanı olsun ya da olmasın sıcak ortamda ortaya çıkabilecek sağlık sorunları benzerdir. Sıcağa bağlı sağlık sorunları bakımından sıcak hava dalgaları önemlidir. Sıcak hava dalgaları birbirini takip eden üç gün boyunca sıcaklığın 32,2 0_{C ve üzerinde olmasıdır. Sıcak ortamın sağlık etkileri sistemik rahatsızlıklar (sıcak} çarpması, sıcak bayılması, sıcak ödemi, sıcak krampı, sıcak bitkinliği) ya da cilt hastalıkları (isilik vb.) Ģeklinde sınıflandırılabilir. Bazı hastalıkları Ģiddetlendirmesi, üreme sağlığına etkisi sıcak ortamın diğer sağlık etkileridir (Yıldız, 2000:25). AĢağıda sıcaklığın belli baĢlı yan etkileri açıklanmaktadır;

Sıcak Krampı: ġiddetli terleme süresince kaybedilen tuzun yerine

konulmadan çok fazla miktarda su alındığı zaman meydana gelen tuz eksikliği nedeni ile oluĢmaktadır. Daha çok sıcakta çalıĢmaya alıĢmamıĢ ve yemeklerinde az tuz kullanan kiĢilerde görülür. Yiyeceklerle yeterli miktarda tuz alınması kramp oluĢmasını önleyebilir.

Akut sıcak yorgunluğu (bitkinliği) ve tropikal nevrasteni: Sıcağın

sistemik etkileri içinde en yaygın görülenidir. Isı yorgunluğu terleme ile kaybedilen su ve tuzun yetersiz ve dengesiz karĢılanması sonucu oluĢur.

Sıcak çarpması: Vücudun sıcaklığı ayarlama yeteneğinin kaybedilmesi ile

terlemenin durduğu, vücut acil olarak soğutulmazsa sürekli beyin hasarı veya ölümle sonuçlanabilen bir durumdur. Terleme azalır, hatta hiç terleme olmaz. Ancak hızlı geliĢtiği durumlarda baĢlangıçta hastanın vücudu terle kaplı olabilir. BaĢ

99 dönmesi, görme bozukluğu, ağrı olabilir. DolaĢım bozukluğu ve akciğer ödemi geliĢir.

Sıcak Bayılması: Kan basıncının düĢmesi ile oluĢur. Daha çok sıcak

ortalama alıĢkın olmayan kiĢilerde görülür. Hasta yatırılır ve ayakları baĢ seviyesinden yukarı kaldırılırsa iyileĢme hızlı olur.

GüneĢ çarpması: Sıcak çarpmasına benzer. BaĢ ve boyun güneĢin

ultraviyole ıĢınlarından etkilenmiĢtir. Nörolojik belirtiler ön plandadır. Hasta baĢ ağrısı ve idrar sıkıĢmasını takiben yere düĢer. Ense sertliği, nabız, hipertermi ve koma görülür.

Sıcak ödemi: Sıcak ortama uyum sağlamamıĢ bireylerde, tipik olarak uyum

aĢamasındaki kadınlarda, çalıĢmaya baĢladıktan sonra bir hafta içinde, el ve ayaklarda görülür. Serin ortamda birkaç saat dinlenme ile hafifler.

Bütün bu bilgilerin ıĢığında baĢarılı kaplıca tedavisi için aĢağıdaki faktörlerin önemi bir daha vurgulanmalıdır;

- Kaplıcaya girmeden önce doktorla görüĢülmeli ve onun önerilerine uyulmalıdır. - Tok karnına kaplıcaya girilmemelidir. Ağır yemeklerden kaçınılmalıdır.

- Kaplıca suyunun Ģifa verici radyoaktif ve kimyasal özelliklerinin bozulmaması için sabun, Ģampuan, krem, vb. kullanılmamalıdır.

- Sudaki Ģifa verici özelliklerin vücut tarafından kabul edilebilmesi için, kaplıca suyunda hareketsiz kalmak çok önemlidir.

- 41-42 dereceden yukarı sıcak suya girilmemeli, kaplıca suyuna girildikten sonra terleme baĢladıktan itibaren 5 dakika sonra çıkılmalıdır. Konfor Ģartları uygun ortamda 30 dk. ile 1 saat arasında terleme bitene kadar yatarak istirahat edilmelidir.

- Günde iki kereden fazla kaplıcaya girilmemelidir.

- Türkiye Ģartlarında (sosyo ekonomik sebepler dolayısıyla) kaplıca suyu ile kür tedavisinin en az 7 veya 10 gün olduğu unutulmamalıdır. GeliĢmiĢ ülkelerde bu süre ortalama 4 haftadır. Bir kaç günden oluĢan kaplıca uygulamaları önemli rahatsızlıklarda fazla faydası olmayacağı ancak dinlenme ve stres atma yönünde önemli faydalar sağlayacağı bilinmektedir.

100 - Tedavi süresinde vücut asla üĢütülmemelidir.

- Terleme müddeti sonunda çamaĢır değiĢtirilerek hafif bir gezinti yapılmalıdır. - Kaplıca tedavisi her kiĢide ayni etkiyi göstermez. Bazılarında bir iki banyo

sonra halsizlik, sinirlilik, yorgunluk, bas ağrısı, uykusuzluk olabilir. Merak edilecek bir Ģey yoktur. Birkaç banyodan sonra geçer.

- Gün içerisinde 2 den fazla kaplıca tedavisine giren 41-42 0C üzerindeki sularda uzun sure kalan hastalarda termal kriz oluĢabilir. Termal kriz halsizlik, bulantı, baĢ dönmesi ve ateĢ rahatsızlıklarının görülmesiyle anlaĢılır. Termal kriz oluĢtuğu zaman istirahat edilmelidir.

- Tedavinin ilk 3 gün içerisinde Ģifalı kaplıca sularının etkisiyle nadir olarak romatizma, siyatik, sinir ağrılarının arttığı görülürse de bu geçici durumdur tedavi ilerledikçe hafifler ve kaybolur.

- Banyodaki havalandırma çalıĢtırılmalı içeride temiz hava bulundurulmalıdır. Banyo kapısı kesinlikle kapalı tutulup termal buhar odalara bırakılmamalıdır. Odadaki buhar ve gazlar uyku düzensizliklerine sebep olur.