Rekabet Gücü Açısından İzlenebilecek Diğer Alternatif Stratejiler

İşletmelerin faaliyet içerisinde bulundukları pazarlarda çevresel faktörleri analiz ederek kendi kaynak ve yeteneklerini bu değişime uydurabilmek için çeşitli stratejiler uygulayabilmektedir. İnsan kaynakları, teknoloji, finansal güçlülük, müşteri değeri, hissedar değeri, uygulanan yönetimsel yaklaşımlar ve daha sayılabilecek birçok faktör işletmenin faaliyette bulunduğu sektör içerisinde uygulanabilecek stratejileri sınırlamaktadır. Bu nedenle çeşitli açılardan bakılarak, işletme amaçlarının etkin ve verimli bir şekilde başarılması için çeşitli stratejiler geliştirilmiştir. Söz konusu stratejiler, bir arada aşağıda ifade edilmiştir;

• Büyüme stratejileri; mevcut pazarlar için; pazara nüfuz etme ve mamul geliştirme stratejileri, yeni pazarlar için; azar geliştirme ve çeşitlendirme stratejileridir.

70 _{Lumpkin, Droege, Dess, a.g.e. p.331, 332.}

• Küçülme stratejisi; işletmenin asıl ana faaliyet konuları üzerine yoğunlaşarak, ana faaliyet konusu dışındaki işlerini konusunda uzman işletmelere yaptırması şeklinde ifade edilebilir.

• Birleşme stratejisi; işletmeler arası şirket evlilikleri olarak da isimlendirilen strateji, yatay ve dikey birleşme olarak ikiye ayrılmaktadır. Yatay birleşme; aynı sektörde faaliyet gösteren işletmeler arasında kurulan ortaklıktır. Dikey birleşme ise, ar-ge, pazarlama ve satış yönünden birbiriyle paralellik gösteren sektörlerde kurulan ortaklıktır.

• Bütünleşme stratejisi; geriye doğru ve ileriye doğru bütünleşme olarak iki şekilde geçekleştirilmektedir. Geriye doğru bütünleşmede, işletme girdilerini kendisinin üretmesi, ileriye doğru bütünleşmede ise, üretim sonrası dağıtım hizmetlerini sunan işletmelerin içselleştirilmesi söz konusu olmaktadır. • Geri çekilme stratejisi; işletmenin pazar payının ve rekabet gücünün düşük

olduğu alanlardan geri çekilmesini ifade etmektedir.

• Tasfiye stratejileri; işletmenin başarısız olduğu alanlardaki faaliyetlerinin bir kısmına veya tamamına son vermesini ifade etmektedir.

• Diğer stratejiler ise, uzmanlaşma, ürün farklılaştırma, işbirliği ve fonksiyonel stratejiler olarak ifade edilebilmektedir71.

İşletmelerin uyum ve geliştirme yetenekleri, kullanılacak stratejik formüllere büyük oranda bağımlılık göstermektedir. Özellikle faaliyet içinde bulunulan sektörel özellikler ve erken uyarı sistemlerinin varlığı ile rekabet analizi başarı açısından hayati derecede önem taşımaktadır.

71 _{Aktan, a.g.e. s. 107, 108.}

İKİNCİ BÖLÜM

İŞLETMELERDE LOJİSTİK FAALİYETLER VE TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ

Lojistik faaliyetler, işletme faaliyetlerine değer eklemenin yanısıra gerçekleştirilen faaliyetlerin etkinliğinin arttırılmasını sağlayarak müşteri değeri yaratılması ve bütünsel olarak işletmenin başarısının tesis edilmesinde son derece önemli bir konuma gelmiştir. İşletme amaçlarının yüksek bir performans düzeyinde başarılması büyük oranda lojistik faaliyetlere bağlı durumdadır. Çünkü pazarda yaşanan değişim neticesinde rekabetin yapısı ve kapsamı değişerek tedarik zincirleri ve lojistik faaliyetler arasındaki rekabete dönüşmüştür. Lojistik faaliyetler, küçük ya da büyük ölçekli işletme olmasına bakılmaksızın, tüm işletmeler açısından hayati derecede önem taşıyan bir işletme dinamiği haline gelmiştir. Lojistik faaliyetlerin ulusal veya uluslararası düzeyde faaliyet gösteren işletmeler açısından kapsamı oldukça geniş düzeydedir. İfade edildiği doğrultuda, ikinci bölümde lojistik faaliyetler ve tedarik zinciri yönetimine ilişkin bilgilere yer verilmiştir.

2.1. Lojistik Kavramı

Yönetim uygulamalarının ve yaklaşımlarının kökenine bakıldığında; bu uygulama ve yaklaşımların, askeri bir kökene sahip oldukları görülmektedir. Oyun kuramı, yöneylem araştırmaları gibi kantitatif teknikler ve rekabet stratejileri buna örnek olarak gösterilebilir. Lojistik faaliyetler de, temelde askeri bir kökene sahip olan, savaş ve savaş sanatı ile ilgili olarak kullanılmış genel bir kavramdır. Askeri birlikleri, donatımları, araç ve gereçleri yerleştirme, harekete geçirme, komuta etme başka bir ifade ile planlama, uygulama ve değerlendirme gibi konuları kapsamaktadır72. Lojistik; savunma, ticaret, eğitim ve sağlık kurumları gibi toplumsal yapının temel dinamikleri konumunda olan kurumların başarısında temel rol oynayan faaliyetler dizisinden oluşmaktadır. Özellikle askeri alanda ülke güvenliğinin sağlanması için birliklerin, savunma, saldırı ve tatbikat gibi eylemlerinin başarısı lojistik faaliyetlerin başarısına büyük oranda bağlıdır.

72 _{Ömer Z. Aşıcı, Ömer Baybars Tek, Fiziksel Dağıtım Yönetimi, Bilgehan Basımevi, İzmir, 1985,} s.3.

İş yaşamında azalan maliyetler, hızla gelişen ve ilerleyen teknolojik yenilikler sonucu iletişimin getirdiği olanaklarla tüketici tercihlerinin evrensel hale gelmesi ürün ve hizmetlerde de evrenselleşmeyi beraberinde getirmiştir. Oluşan yeni pazarlar yanında birçok pazar bölümlerinin ortaya çıkması ve ürünlerin küreselleşmesi sonucunda finans kaynakları da olağanüstü bir akışkanlık kazanmış ve yerel rekabetten küresel rekabete geçilmiştir73. Ayrıca, işletmelerin karşı karşıya kaldıkları yoğun rekabet koşullarında yaşamlarını devam ettirebilmeleri, rekabetçi yönlerini geliştirebilmeleri, toplumun ve müşterilerin beklentilerini maksimum fayda yaratarak karşılayabilmeleri ve yaptıkları faaliyetlerine değer ekleyebilmeleri lojistik faaliyetlerin başarılı bir şekilde planlanıp uygulanmasına bağlı bulunmaktadır. Modern yönetim yaklaşımları ve uygulamaları, temelde müşteri odaklı olma ve rekabet avantajı sağlayacak özelliklerin işletmelere kazandırılması felsefesi ile hareket etmektedir. Özellikle tedarik zinciri yönetimi ve lojistik yönetimi uygulamaları, değer yaratan faaliyetler olarak algılanmalarından dolayı rekabet gücü kazandırma ve müşteri yönlülüğün geliştirilmesinde işletmeler açısından büyük önem kazanmışlardır. Bu bölümde lojistik faaliyetler ve tedarik zinciri yönetimi kavramlarına ilişkin açıklamalara yer verilecektir.