Kanal İstanbul projesi, Karadeniz ile Akdeniz’i birbirine bağlamak için alternatif suyoludur. Projenin Avcılar, Küçükçekmece, Başakşehir, Arnavutköy ilçelerinden geçeceği planlanmaktadır. Kanal İstanbul güzergahı Marmara Denizi'ni Küçükçekmece Gölü'nden ayıran kıstaktan başlıyor. Altınşehir ve Şahintepe mahallelerinden geçerek Sazlıdere Baraj Havzası boyunca devam edecektir. Kanal İstanbul, Terkos ve Durusu mahallelerinin yakınlarında Terkos Gölü'nün doğusundan Karadeniz'e ulaşacak. Proje alanı, Arnavutköy (28,6 km) Küçükçekmece (7 km),
315 Okay Kılıç, (2015), Türkiye’de Deniz Trafiğini İzlemeye Yönelik Sistemler, T.C. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, http://docplayer.biz.tr/2003089-Okay-kilic-daire-baskani-turkiye-de-deniz- trafigini-izlemeye-yonelik-sistemler.html (10.06.2017).
316 Canca, a.g.e., ss.57-58. 317 Canca, a.g.e., ss.59-60.
Başakşehir (6,5 km) ve Avcılar (3,1 km) ilçe sınırları içinde yer alması planlanmaktadır318
.
Şekil 3.2: Kanal İstanbul’un Geçeceği İlçeler319
Kanalın yapısı ise alttan kesik V harfi şeklinde, alt bölümün genişliği 100 m üst bölümün genişliği 6000 m olacağı ve derinliği 25 m, uzunluk ölçüsü ise 45 km olarak planlanmaktadır320
.
318Erhan Öztürk, (2018), İşte Kanal İstanbul Projesi, Sabah, 09 Ocak 2018,
https://www.sabah.com.tr/gundem/2018/01/09/iste-kanal-istanbul-projesi (30.01.2018).
319 İşte Kanal İstanbul’un Tüm Detayları, Yenişafak, 16 Ocak 2018 ,
https://www.yenisafak.com/ekonomi/iste-kanal-istanbulun-tum-detaylari-2994193, (30.01.2018).
320Tolgahan Alpyavuz,Kanal İstanbul Projesi, Montrö Boğazlar Sözleşmesi ve Türk Boğazlarından Geçiş
Rejiminin Muhtemel Geleceği, https://www.academia.edu/22943059/kanal_istanbul_ve_montr %C3%B6_5_may%C4%B1s (15.06.2017).
Şekil 3.3: Kanal İstanbul’un Olası Boyutları
520 m
25 m
100 m
Kanal İstanbul Avrupa yakasını ikiye ayıracak ve ada tarafında 19 ilçe yer alacaktır. 6 ilçe ise ada dışında kalacağı öngörülmektedir. İstanbul'un Avrupa yakasında yer alan Çatalca, Silivri, Büyükçekmece, Esenyurt, Avcılar ve Beylükdüzü ilçeleri ada içerisinde yer almazken, Arnavutköy, Küçükçekmece, Bahçelievler, Başakşehir, Bağcılar, Güngören, Zeytinburnu, Fatih, Bayrampaşa, Esenler, Gaziosmanpaşa, Sultangazi, Eyüp, Bakırköy, Beyoğlu, Beşiktaş, Kağıthane, Şişli ve Sarıyer ise ada içerisinde yer almaktadır321
.
321 Kanal İstanbul ile 19 İlçe Adalı Olacak ve 6 Köprü ile Birbirine Bağlanacak, Sabah, 24 Ocak 2018, https://www.sabah.com.tr/ekonomi/2018/01/24/kanal-istanbul-ile-19-ilce-adali-olacak-ve-6-kopru-ile- birbirine-baglanacak?paging=4 , (30.01.2018).
Şekil 3.4: Kanal İstanbul Projesi’nin Güzergahı322
Çılgın proje ile ikiye bölünecek Avrupa Yakası'nda ada dışında kalan 6 ilçenin yüz ölçümleri hesaplandığında 3 bin 562 km2 alan içinde yer alan Avrupa Yakası'nın yaklaşık 1000 km2'sinin ada içinde kaldığı görülüyor323
. Yenişafak'ın haberine göre kanalın ayıracağı ilçeler ile bağlantının 6 farklı güzergaha konumlandırılacak köprüler ile sağlanması planlanıyor. Toplam maliyetinin 5 milyar lirayı bulması beklenen köprülerden geçiş ise ücretsiz olacağı söylenmekte olup köprülerin tam olarak hangi noktalara yapılacağı ise henüz belli değil. Köprülerin yapımı kanaldan önce olacak. D100, TEM ve D20 karayolları ile de bağlantıların sağlanacağı köprülerin su seviyesinden yüksekliği Boğaz köprülerinin yüksekliğine yakın bir yükseklikte yani 60
322 Şekil 3.3. Kaynak Kanal İstanbul’un Güzargahı Belli Oldu, Hürriyet, 9 Ocak 2018,
http://www.hurriyet.com.tr/kanal-istanbulun-guzergahi-belli-oldu-40703906, (15.01.2018).
323Kanal İstanbul ile 19 İlçe Adalı Olacak ve 6 Köprü ile Birbirine Bağlanacak, Sabah, 24 Ocak 2018, https://www.sabah.com.tr/ekonomi/2018/01/24/kanal-istanbul-ile-19-ilce-adali-olacak-ve-6-kopru-ile- birbirine-baglanacak?paging=5 , (30.01.2018).
metre olacak. Köprülerin yapımında ise Amerika'daki Kentucky Louisville Downtown Köprüsü modeli uygulanacak324
. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Aslan’ın yaptığı açıklamada “Kanaldan önce iki yakayı birleştirme alternatifi de çalışılıyor. Eğer kanaldan önce demiryolu bağlanmış olursa bir ama kanaldan sonra bağlanacak olursa iki olacak. Kanaldan önce birleşirse mesela Anadolu yakasında Çayırova'da birleşecek, Akyazı'da birleşecek, aynı şekilde burada da Halkalı'da birleşebilir, Kınalı’da birleşebilir. Halkalı’da birleşirse tek geçiş olacak kınalıda birleşirse çift geçiş olacak.” dedi ve Marmara Denizi’nde limanda yapılacağı düşünüldüğünü ifade etti. Kruvaziyer Limanı dâhil olmak üzere kanalın giriş tarafına, Karadeniz tarafına dolgu şeklinde ileriye doğru doldurma da olabilir ada da olabileceğini ihtimaller dâhilinde olduğunu söylenmiştir325
.
Proje kapsamında hem Marmara Denizi'ne hem de Karadeniz'e konteyner yük limanı inşa edilecek. Karadeniz'e yapılacak liman 4,8 kilometre uzunluğunda olacak. Bin 500 hektar alana lojistik merkez kurulacak. 3. havalimanı ve demir yolu ile entegresi sağlanacak. Küçükçekmece Gölü'ne 200, ile Sazlıdere'ye 860 tekne kapasiteli yat limanları yapılacak326
.
324Kanal İstanbul ile 19 İlçe Adalı Olacak ve 6 Köprü ile Birbirine Bağlanacak, Sabah, 24 Ocak 2018, https://www.sabah.com.tr/ekonomi/2018/01/24/kanal-istanbul-ile-19-ilce-adali-olacak-ve-6-kopru-ile- birbirine-baglanacak?paging=6, (30.01.2018).
325
Kanal İstanbul’a Marmaray Modeli, Sabah Gazetesi, 11 Nisan 2017 http://www.sabah.com.tr/ ekonomi/2017/04/11/kanal-istanbula-marmaray-modeli, (01.08.2017).
326Erhan Öztürk, (2018), İşte Kanal İstanbul Projesi, Sabah, 09 Ocak 2018, https://www.sabah.com.tr/ gundem/2018/01/09/iste-kanal-istanbul-projesi (30.01.2018).
Şekil 3.5: Adalar, Endüstriyel Liman ve Lojistik Alan Dolgusu327
Kanal İstanbul Projesi'nin yeni güzergâhıyla birlikte imar planlamasında yoğun çalışmalar gerçekleştirdiklerini belirten Küçükçekmece Belediyesi Plan ve Proje Müdürü Fatih Bilgin, "Yat limanları, marinalar, konut, ticaret, sosyal ve yeşil alanlarla birlikte bölgede hareketlenme olacak. Özellikle Arnavutköy bölgesinde 500 bin kişilik yeni şehir inşa edilecek" diye konuştu.328
Söylevlere göre kanal inşaatından önce köprüler yapılacak sonra kanal kazı çalışmaları yapılacaktır. Bakan Ahmet Arslan’ın açıklamasına göre tatlı su geçişinin sağlanması için kanalda Marmaray tarzında sarnıçlar yapılması planlanmaktadır329
327 Kanal İstanbul ile 19 İlçe Adalı Olacak ve 6 Köprü ile Birbirine Bağlanacak, Sabah, 24 Ocak 2018, https://www.sabah.com.tr/ekonomi/2018/01/24/kanal-istanbul-ile-19-ilce-adali-olacak-ve-6-kopru-ile- birbirine-baglanacak?paging=4
328Atilla Serdar Hamzaoğlu, (2018), 500 Bin Kişilik Yeni Şehir Kurulacak, Sabah, 17 Ocak 2018, https://www.sabah.com.tr/ekonomi/2018/01/17/500-bin-kisilik-yeni-sehir-kurulacak (30.01.2018). 329Kanal İstanbul’a Marmaray Modeli, Sabah Gazetesi, 11 Haziran 2017, http://www.sabah.com.tr/ ekonomi/2017/04/11/kanal-istanbula-marmaray-modeli
Kanal İstanbul’un amacı; İstanbul Boğazı’ndaki trafiği azaltarak minimalinize etmektir. Boğaz trafiğini sona erdirerek İstanbul Boğazı’nı eski günlerine döneceğini ve spor faaliyetlerinin yapılacağı düşünülmektedir. Boğazdan geçiş yapan gemiden kaynaklanan kirliliğini engellemek ve Karadeniz’e geçiş trafiğini hızlandırmaktır. Kanalın yapılmasıyla birlikte kanal çevresinde modern bir yaşam alanı oluşturmak üzere kazılardan çıkan toprakla üç adalar yapılması planlanmaktadır330
.
Kanal, karayolu ve demiryolu projeleriyle ticaretin aksaklıklara uğramaması sağlanacaktır. Uluslararası ticaretinin büyük bölümü deniz ticaretinden sağlanmaktadır. Deniz ticaretinin ulusal ekonomide yeri de ve maliyetin düşük olması deniz taşımacılığını ön plana çıkartmıştır331
.
Proje kapsamında planlı serbest ticaret bölgesinin ihracatı artırması ve bununla beraber dış ticarete olumlu katkı sağlayacağı, inşa edilecek kültür, eğitim ve merkezlerinin yeni istihdam sahalarını açabileceği ve hizmet sektöründe artış olabileceği öngörülmektedir. İstanbul Kanalı ile Panama ve Süveyş Kanalları örneğinde olduğu gibi gemilerden elde edilebilecek geçiş ücretlerinin ekonomiye olumlu katkısının olacağı düşünülmektedir. Mimari ve mühendislik açısından başarılı olacağı ve dünya çapında beğenilen yapıların kanal etrafında oluşturulmasının projeye milli kimlik kazandıracağı öngörülmektedir. Kanal etrafında oluşturulacak marinaların yurt içi ve yurt dışı deniz aktivitelerinin ilerlemesine katkı sağlayacağı ve bunların ekonomiye büyük katkı yapacağı düşünülmektedir.
3.5. KANAL İSTANBUL VE TÜRK BOĞAZLARI