Nikaragua Kanal Projesi

Nikaragua Kanal projesi, Atlas Okyanusu ve Büyük Okyanus arasında en kısa geçiş hattının birisi olarak planlanmaktadır. Kanal ile Panama Kanalı’na alternatif geçiş noktasını oluşturmaktadır. Bu geçiş noktasında dünya ticaretinin % 5’ini Panama Kanalı oluştururken yeni kanal inşaatından sonra bu dilim azalacaktır265

.

Nikaragua’da kanal açma fikri ilk olarak 1524 yılında CharlesV, iki okyanus arasında geçişleri kontrol edenlerin dünyanın sahibi olabileceğini belirten bir mektup göndermiştir. 1539 yılında Alonso Calero araştırması ile tatlı su gölü Lago Nikaragua’yı Karayip Denizi ile bağlayan bir rota buldu. Bu yol ile Kosta Rika, Havana ve Cartegena’yı oluşturan bölgeler boyunca bu alanlarda ticareti mümkün kıldı. Nikaragua aracılığıyla kanal açma fikri ABD’nin de gündemine gelmişti. Nikaragua Gölü’nü

263

Adıbelli, a.g.e., s.146.

264 _{Arıdemir, (2017), http://afroavrasya.org/581-2/ (01.08.2017).}

265 _{Emine Akçadağ, (2015), ABD’nin Panama Kanalı’na Rakip: Çin’in Nikaragua Kanalı, BİLGESAM,}

üzerinde birkaç güzergâh belirlendi fakat Panama bölgesinde kanal açma fikri daha cazip gelmesinden dolayı bu coğrafyadan vazgeçildi266

.

Çinli girişimci Wang Jing tarafından kurulan Hong Kong Nikaragua Kanalı Geliştirme Şirketi (HKDN) ile Nikaragua’nın Başkanı Daniel Ortega ile Haziran 2013’te kanalın inşasına dair sözleşme imzalandı. Nikaragua hükümeti, kanal serbest ve ticaret bölgelerine ulaşım ve Nikaragua altyapısının özel hukuku olarak adlandırılan 840 sayılı kanunu onaylayarak yürürlüğe koydu. Andlaşma kanalın özel operasyon ekibine Nikaragua yasalarına karşı dokunulmazlık sağlayacağını ve Wang’ın soyundan gelenlerin 2129 yılına kadar kanalın sahipleri olacağını belirtir267

.

Şekil 2.7: Nikaragua Kanal Projesi’nin Güzergâhı268

266_{Juan Antonio Márquez Domínguez ve José Díaz-Diego, (2016), The Nıcaragua Interoceanıc Grand} CanalIn The Central Amerıcan Regıonal DevelopmentContext: Consıderatıons For The Debate, https://rua.ua.es/dspace/bitstream/10045/61029/1/Investigaciones_Geograficas_66_02.pdf, (21.11.2017).

267_{Adriana Peralta, (2017), Four Years Later, China-Backed Nicaragua Canal Struggles to Take Off the}

Ground, https://panampost.com/adriana-peralta/2017/05/08/four-years-later-china-backed-nicaragua- canal-struggles-to-take-off-the-ground/, (22.11.2017).

268 _{Şekil 2.8. kaynak: https://www.joc.com/port-news/panama-canal-news/nicaragua-canal-construction-} begin-december_20140911.html, (22.11.2017).

Temmuz 2014 tarihinde resmi rotası belirlendi ve 22 Aralık 2014’te inşaat başlamıştır, kanalın 2019 yılında bitmesi planlanmaktadır. Kanalın uzunluğu 278 km uzunluğunda ve 395 kilometrekare bir yapay göl oluşturulacak. Yapay göl ile Nikaragua Gölü’nün seviyeleri aynı olacaktır. Panama Kanalı’nda bulunan Gotun Gölü gibi benzer özellikler Nikaragua Kanalı’nda da olacaktır269_{. 248 bin tonluk gemilerin geçmesine}

izin verecek tek ülke olma özelliği taşıması olası planlar dâhilindedir. Kanalın yapılmasından sonra gayri safi milli hasılanın ikiye katlayacağı planlanmaktadır. Kanalın yanında iç limanlar, finans merkezleri, turizm ve enerji yatırımları söz konusudur. Panama Kanalı’nın derinliği 13,8 m iken bu kanal 27m olacak ve Panama’dan üç kat uzunluğa sahip olacak. Büyük Denizlerarası Kanal olarak da ifade edilen kanal sadece Panama Kanalı’nın ticaret hacmini bölmesi değil birçok ticaret yollarının güzergâhlarının değişebileceği düşünülmektedir sebebi ise büyük tonajlı gemilerin bu yolu kullanmasıdır. Nikaragua Gölü, Orta Amerika’da büyük kargo uçakları ve bazı yolcu uçaklarının kullanabileceği en büyük ve en modern havaalanı yapılması proje dâhilindedir. Nikaragua fakir bir ülke olmasından dolayı kanalla birlikte iş sahasının çoğalacağı ekonomik kalkınmanın gerçekleşeceği düşünülmektedir270

. Kanal projesinin güzergâhında bulunan yerli halkın evleri ve arazilerinin alınması büyük tepkilere yol açmıştır. Kamulaştırılan bölgede 30 bin civarında çiftçi ödenmesi gereken tazminatın yetersiz bulunduğuna dair protestolar ve çeşitli mahkemelere başvurularda bulunulmuştur. Orta Amerika’nın tamamının tatlı su rezervinin Nikaragua Gölü’nden sağlandığı için çevreciler tarafından endişe ile karşılanmaktadır271_{. Nikaragua Gölü’nün havzası ve kıyı ekosistemleri ile tropikal}

ormanları ve sulak alanları etkileyeceği ekolojik felakete yol açacağı, deniz kaplumbağaları ile yunusların yaşam alanlarının etkilendiği söylenmektedir. Çevreye verilen en büyük risk Nikaragua Gölü’nde olduğu ticari gemi trafiği ile suyun bulanıklığı artacak göldeki yaşam alanını bozması söz konusudur272

.

Deniz ticaretinin artması, yeni deniz yollarının açılması ve tehlikeli yük taşıyan gemileri, konteyner gibi gemilerin giderek arttan boyuttaki taslağa dayanabilecek

269 _{Michael Gross, (2014), Will the Nicaragu Canal Connet or Divide? https://www.sciencedirect.com/} science/article/pii/S0960982214013554, (22.11.2017).

270_{Domínguez veDíaz-Diego, a.g.m., s.35.}

271 _{Nicaragua Canal Scheme ‘Must be Dropped’, (2016), BBC,http://www.bbc.com/news/world-latin-}

america-37654194, (222.2017).

Nikaragua Kanalı’nın Panama Kanalı’na rakip olması bakımından Çin ile ABD hegemonyası arasında güç mücadelesi olarak yansımıştır273_{. Çin’in amacının çok}

kutuplu dünya teşkil ederek Latin Amerika’daki doğal kaynaklara ulaşmak, ticaret ortaklarını arttırmak ve bölgede ABD hegemonyasını kırarak bölgede etkin olma düşüncesindedir274

.

Panama Kanalı genişletilmesinden sonraki durumu büyük gemilerin kullanılması tam anlamıyla cevap verememektedir. Bundan dolayı Orta Amerika’da daha geniş ve büyük ikinci bir kanalın inşa edilmesi bir ihtiyaç dâhilidir. Çin’in son yıllarda gerçekleştirdiği ekonomik gelişimi büyük oranda ihracata bağlı olan ve yeni büyük boyutlu gemilerin önemli kullanıcısıdır. Bu sebeple Nikaragua Kanalı’nın bu gemilerin geçişine imkan tanıyarak Atlantik-Pasifik ticareti için daha hızlı sefer süresi ve daha düşük maliyet olanağı yaratması Çin’in çıkarlarıyla örtüşmektedir. Söz konusu kanal, Çin sanayisi için başta Venezüella (petrol ve doğalgaz) ve Brezilya (demir cevheri) gibi bölgesel kaynak sağlayıcılar olmak üzere Latin Amerika ülkeleriyle ticareti kolaylaştırmaya ve ucuzlatmaya yardımcı olacaktır. ABD ile Çin arasında olası bir anlaşmazlıkta Çin’in ticaret gemilerinin Panama Kanalı’nı kullanmaması Çin ticaretine büyük zarar verebileceği, ekonomik durumunun kötü yönde etkilemesinin önündeki engelin kaldırma durumu olarak görülmekteydi275

.

Global Times’ın haziran ayında yaptığı habere göre, Wang projeden düzenli olarak bahsetti ancak 2015 yılının borsa çöküşünde servetinin çoğunu kaybetti ve projenin sürmekte olduğuna dair yeni bir kanıt bulunamadı. Çin yetkilileri resmi olarak Wang'ın projesini desteklemiyorlardı ve genişleyen Panama Kanalı ile daha fazla fırsat sunuyor, Çinlilerin kanal yapma ihtimalleri azdı diyerek kanalın son durumunu gündeme getirdi276

.