Planlama Seviyeleri

Bir hammadde stoku olduğu varsayılsa; bu malzemeleri kullanmak için hangi işlemlerin planlandığı bilinirse, ne kadar stok gerektiğine dair daha iyi bir fikir edinilebilir. Örneğin, bir inşaatçı önümüzdeki üç ay içinde belirli sayıda ev inşa etmeyi planlıyorsa, kaç tuğlaya ihtiyacı olacağını ve bunların ne zaman stokta olması gerektiğini bilir. Başka bir deyişle, stok hakkında karar vermek için planlı işlemleri kullanabilir. Bu bölümde bu planların nasıl tasarlandığını ve stokları nasıl etkilediği görülür.

154 STOK YÖNETİMİ

Her işletmenin hiyerarşik bir düzende karar verme mekanizmaları vardır. Bunlar;

• Stratejik kararların uzun vadede etkileri vardır, birçok kaynağı içerir ve en risklidir.

• Taktik kararlar, stratejileri orta vadede uygular; daha fazla ayrıntıya bakarlar, daha az kaynak ve biraz risk içerirler.

• Operasyonel kararlar taktikleri kısa vadede uygular; en ayrıntılı olanlarıdır, az kaynak ve az risk içerir.

Stratejik kararlar geniş bir görevi, kurumsal stratejiyi, iş stratejisini ve fonksiyonel stratejileri içerir.

Geleneksel görüşe göre, üst düzey yöneticiler, kurumu rotasında belirleyen stratejik kararları alır. Bu stratejik kararlar, aracılar tarafından alınan taktik kararlar için hedefler, kısıtlamalar ve bağlam sağlar. Bunlar da genç yöneticiler tarafından alınan operasyonel kararlar için hedefler, kısıtlamalar ve bağlam sağlar. Belirli bir örnek vermek gerekirse, üreticinin dört veya beş yıl sonra yeni bir fabrika açma kararı stratejiktir; gelecek yıl bir üretim hattını değiştirme kararı taktiktir; gelecek hafta verilecek birim sayısı hakkında bir karar operasyoneldir. Her bir karar türünün zaman ölçeği veya maliyetleri hakkında özellikli olmak zordur, çünkü bunlar pek çok farklı faktöre bağlıdır. Elektrik üretimi için stratejik bir karar, 20 yıl sonra yeni bir elektrik santrali inşa etmeyi düşünebilir ve milyarlarca lira harcamayı içerebilir. Küçük bir restoran için stratejik bir karar geleceğe bir iki yıl sürebilir ve birkaç bin lira harcamayı içerebilir.

155

Şirket ve iş stratejileri, stoklarla ilgili kararlar için gerçek bir ortam oluşturur. Birçok alternatif strateji söz konusu olup, ancak “yalın” ve “çevik” iki baskın strateji öne çıkmaktadır. Yalın bir strateji her işlemi mümkün olan en az kaynakla yapar. İnsanlar, alan, stok, ekipman, zaman, para, gibi çok sayıda unsur sayılabilir. Çevik bir strateji, farklı veya değişen şartlara hızlı bir şekilde cevap vererek yüksek bir müşteri hizmeti verir. Yalın ve çevik stratejiler çatısı altında işletmeler, ürünlerinin ve işlemlerinin zamanlama, maliyet, kalite, ürün ve hacim esnekliği, çeşitlendirme, teknoloji, konum gibi hususları dikkate alarak kararlarını alırlar.

Önemli olan nokta, her strateji ve odaklamanın stoklar üzerinde doğrudan bir etkisi olmasıdır. Düşük maliyet stratejisi, uzun vadeli maliyetleri en aza indirmeyi amaçlayan stok hakkında stratejik kararlara yol açacaktır. Ancak bu stratejik kararlar, işletme için daha ayrıntılı taktik planlara ve stoklar hakkında daha ayrıntılı taktik kararlara yol açar. Buna karşılık, taktik kararlar işletme için ayrıntılı operasyonel kararlara ve stokla ilgili operasyonel kararlara yol açar. Mesaj, stoklarla ilgili kararların tüm seviyelerde gerçekleştiği ve işletme içindeki diğer kararlarla doğrudan bağlantılı olduğudur. Stok için stratejik bir konu düşünülürse, bitmiş ürünler için depo inşa etmek veya üretim tesislerinden müşterilere doğrudan nakliye arasında seçim yapmak olacaktır. Bu, işletme içindeki diğer kararlarla açıkça bağlantılıdır ve önümüzdeki birkaç ay içinde planlanan stok yatırımı ile ilgili taktik kararlar için ortam hazırlar. Bu taktik kararlar yine işletme içindeki diğer kararlarla bağlantılıdır ve bu hafta sipariş edilecek unsurun miktarı hakkında operasyonel kararlar için zemin hazırlar.

156 STOK YÖNETİMİ

Bunun nasıl çalıştığını görmek için, planlama sürecini işletme aracılığıyla takip etmeli ve bazı kararlara daha ayrıntılı bakılmalıdır. 3.4.3. Stok Planlama Teknikleri

Stok planlama, firmanın farklı planlama ufukları için ihtiyaçlarını değerlendirmek için kullanılabilir. Sağlam ve güvenilir bir Malzeme / stok planına sahip olmak için, aşağıda verildiği gibi stok planlaması için farklı teknikler uygulanabilir:

Geçmiş Tüketim Analizi: Sürekli üretim birimleri tarafından kullanılan basit bir tekniktir. Pamuklu tekstil fabrikalarının çoğunda üretim stok veya doğrudan pazara yöneliktir, yani belirli bir iş emrine dayanmaz. Bu, geçmiş tüketim analizinin istenmeyen malları sürekli olarak pazara dökmesi gerektiği anlamına gelmez. Üretimi talep ile eşleştirmek ve aynı zamanda kaynak kullanımını optimize etmek için sadece gerekli malları üretmenin ikiz hedeflerine ulaşmak için, farklı girdilerin geçmiş tüketim analizi ve aynı zamanda piyasadaki nihai mallara olan talebin analizi bir ön şartıdır.

Malzeme Listesi Değişim Grafikleri: Satış tahmini, malzeme planlamasının temelini oluşturur. Malzeme listesi, doğru malzeme ihtiyaçlarına ulaşmak için bilgisayarlarda etkili bir şekilde düzenlenebilir.

Malzeme Listesi: Hammadde, bileşen ve alt montajların listesini, birim tüketim ve konum kodunu, tedarik şartlarını, belirli bir nihai ürünün üretimi için gereken teslim süresini içeren bir belgedir. Malzeme Listeleri mühendislik çizimlerinden hazırlandığından, eski ve geçersiz

157

kartlar için yeni kartlar değiştirilebilir ve bazı öğeler delikli kartlar kullanılarak kaydedilebilir.

Değişim Grafikleri: Bir matris formunda bir araya getirilmiş bir dizi malzeme listesidir, böylece farklı bileşenler için ihtiyaçlar birleştirilebilir. Bilgisayarlı malzeme planlaması, artırılmış ihtiyaçları gelecek dönem için gönderir. Ancak bu, bir ürün yapısı hazırlanmadan, yani bitmiş ürünün her zaman sıfır seviyesinde olduğu farklı seviyelerin atanması ve hammaddelerin, montajların, alt montajların diğer seviyelerde gösterilmesi mümkün değildir.

En erken / en yeni zaman, teslim süresi, reddetme oranı vb. İle birlikte tüm ürünler için ortak olan ortak parçaların ve daha kullanıcı dostu bileşenlerin toplam ihtiyaçlarını bulmak imkânsızdır.

Stok / Malzeme Bütçesi: Bütçe, belirli bir hedefe ulaşmak amacıyla o dönemde izlenecek politikanın belirli bir süre öncesinde hazırlanan finansal veya nicel bir ifadedir. Stok bütçesi, farklı bileşenlerin ihtiyaçlarını ve bunların kullanımını, satın alınmasını, stok seviyelerini, depolama seviyeleri gibi sadece nicel olarak değil finansal açıdan da gösteren plandır. Genellikle stok bütçeleri, malzeme planları gibi periyodik olarak gözden geçirilmesi gereken yıllık olarak hazırlanır. 3.4.3. Yıllık İşletme Planları

Bu teknik kapsamında planlama, bütçelemeye benzer, yani yıl içinde yapılacak operasyonların tahminleri önceden iyi hazırlanmış ve bu doğrultuda farklı türdeki malzemelerin ihtiyaçları ve stok seviyeleri planlanmıştır.

158 STOK YÖNETİMİ

Bayes Analizi

Geleneksel olarak, malzeme planlaması, özellikle belirsizlikler altındaki kararlar için ya hep ya hiç temelinde yapılır.

Bayes analizi, belirsizlikler altındaki kararlara daha gerçekçi bir yaklaşım sağlayan bir tekniktir. Olguların dikkatle değerlendirilmesinden sonra çeşitli olayların meydana gelme ihtimalinin tahmin edilmesini sağlar. Belirsizliklerin altında kararların göreli değerlerini ve bunların ortaya çıkma ihtimalini tartmak için nicel bir temel sağlar.