Depo Tasarımı

Depolar için birkaç önemli karar vsöz konusudur. Bunlara depoların sayısı ve büyüklüğü ve konumları da dâhildir. Bu stratejik kararlar alındığında, ekipmanın tipi ve düzeni gibi daha acil kararlar içerisinde değerlendirilmelidir.

133

• Tedarikçilerden gelen malzemelerin teslim edildiği, kontrol edildiği ve sıralandığı bir varış bölmesi veya rıhtımı;

• Malzemelerin stokta tutulduğu bir depolama alanı;

• Müşterilerin siparişlerinin toplandığı ve gönderildiği bir kalkış yeri veya iskelesi;

• Malzemeleri hareket ettirmek için bir malzeme taşıma sistemi; • Tüm malzemelerin yerini, tedarikçiden gelenleri, müşterilere gidenleri ve diğer ilgili bilgileri kaydeden bir bilgi sistemi. Süpermarkete alış veriş için girildiğinde, bir çeşit depoyla karşılaşırız. Malzemeler süpermarketin arkasında teslim edilir, sıralanır ve ortada raflara konur, daha sonra müşteriler istedikleri eşyaları önden alırlar. Bu temel taslağın üzerinde birçok varyasyon vardır. En yaygın olanı aslında iki depolama alanına sahiptir. Malzemeler tedarikçilerden teslim edildiğinde, doğrudan bir ana depoya konur. Gerektiğinde, dökme depodaki paketler ayrı birimlere bölünür ve daha küçük bir toplama deposuna taşınır. Bir müşteri siparişi geldiğinde, ihtiyaç duyulan eşyalar kalkış alanlarına taşınmadan önce küçük toplama dükkanından toplanır ve bir konsolidasyon alanında bir araya getirilir. Toplama deposundaki stoklar azaldığında, toplu depodan takviye edilir. Pratikte, genel düzen büyük ölçüde mevcut binanın şekli, mimarın görüşleri, mevcut site, yükseklik veya bazı fiziksel kısıtlamalar ile belirlenir. Bu kısıtlamalar dâhilinde, depo yöneticileri operasyonlarına en uygun detaylara uymak zorundadır. Bu ayrıntılı tasarıma yaklaşmanın bir yolu aşağıdakileri yapmaktır:

• Orta vadede (beş yıllık bir süre içinde) malzeme talebini tahmin etmek;

134 STOK YÖNETİMİ

• Bunu malzemenin depoya, depodan ve depodan çıkma tahminlerine çevirmek;

• Bu hareketleri ele almak için mevcut ekipmanı karşılaştırıp ve en iyisini seçmek;

• Her stok unsurunu saklamak ve taşımak için gereken alanı bulmak;

• Raflar için genel bir düzen tasarlamak;

• Hangi malzemelerin birbirine yakın olması gerektiğini (taşıma bölmelerine yakın hızlı hareket eden malzemeler, aynı bölgedeki soğutulmuş malzemeler, güvenli alanlarda yüksek değerli malzemeler vb.) ve birbirinden uzak olması gerekenleri (uzaktaki gıdalar gibi) görmek kimyasallardan uzak);

• Tesisler için taslak planlar geliştirmek, alternatifleri karşılaştırmak ve en iyisini seçmek;

• Son planlar için detaylar eklemek.

Görüldüğü gibi, ayrıntılı düzen depolama ve taşıma ekipmanının türüne bağlıdır. En temel depolama türü, farklı yerleri tanımlamak için bir ızgarada işaretlenmiş bir zemin alanına sahiptir. Hacimli veya ağır eşyalar, muhtemelen bir forklift tarafından bir yere konur. Bir sonraki depolama seviyesi, tipik olarak paletlerdeki malzemelerle koridorlarda yerleşik raflar veya raflar kullanır. Zemin alanını azaltmak için, bu koridorlar oldukça yüksek olabilir. Ancak raflar sığ olmalı, böylece tüm malzemeler erişilebilir durumda ve koridorlar uzun olma eğilimindedir. Tipik tasarım uzun, yüksek ve dar raflara sahiptir. Akış rafları, rafları çok daha derin hale getirerek depolama yoğunluğunu artırabilir. Bunlar arkadan doldurulmuş eğimli raflardır ve bir üniteyi önden çıkarırken,

135

kalan tüm üniteler öne doğru yuvarlanır. Diğer depolama seçenekleri arasında küçük birimler için güvercin delikleri, yatay karuseller (materyalleri bir toplayıcıya getirmek için dönen oval bir iz üzerinde kutular), dikey karuseller (malzemeleri ulaşıma getirmek için yukarı ve aşağı dönen raflar), giysiler için askı rafları, silolar ve sıvılar için tanklar ve çok çeşitli düzenlemeler sayılabilir.

Malzemelerin depolanması ile ilgili olarak, bunları taşımak için taşıma ekipmanı ve üç ana alternatif vardır.

1) Manuel depolar. Bu, muhtemelen raflarda veya kutularda saklanan öğelerle hayal edilmesi en kolay düzenlemedir. İnsanlar dolaşmakta, raflardan eşya almakta ve bir süpermarket arabası gibi bir çeşit konteynerde dolaşmaktadırlar. Malzemelerin taşınması için diğer ekipmanlar arasında, paletlerin taşınması için el arabaları ve malzemelerin toplayıcılara getirilmesi için karuseller bulunur, ancak aslında insanlar tüm hareketleri kontrol eder. Manuel depolar, yalnızca eşyaların kaldırılabilecek kadar küçük ve hafif olması durumunda, yürümeye yetecek kadar düşük ve birbirine yakın olan raflarla çalışır.

2) Mekanize depolar, manuel depoların kas gücünün bir kısmını makinelerle değiştirir. Mekanize ekipmanların tipik örnekleri: • Genellikle elektrikle çalışan kamyonlara ulaşır ve paletleri ve diğer yükleri depolama yerlerine taşır. Bir sürücü istif aracını kontrol etmek için yerde kalır, bu da yükleri dikey olarak önemli bir yüksekliğe yükseltebilir.

136 STOK YÖNETİMİ

• Sipariş toplama makineleri, sürücünün yüksek konumlarda almak veya teslim etmek için malzemelerle kaldırıldığı erişim kamyonlarındaki bir varyasyondur.

• Forkliftler, birçok farklı versiyonda gelir ve kısa mesafeler için paletlerin ve eşdeğer yüklerin standart yoludur. Çok manevra kabiliyetine sahip ve esnektirler, ancak çalışmak için alana ihtiyaç duyarlar ve kullanımları oldukça pahalıdır.

• Malzemeleri kaldırmak için kullanılan vinçler;

• Telesiyejler gibi römorkları sabit bir yol etrafında hareket ettirebilen sürekli kablolar olan çekme halatları;

• Büyük miktarlarda malzemeyi sabit yollar boyunca hareket ettiren konveyörler;

• Küçük mafsallı kamyonlar gibi römork ünitelerine yük çeken güç üniteleri olan traktörler veya trenler;

• Sabit bir palet etrafında dönen sürekli bir dizi çöp kutusu olan karuseller. Yolculuğun bir noktasında eşyalar bir çöp kutusuna konulur ve başka bir kanal veya toplama noktasından geçtiklerinde kutular boşaltılır.

Mekanize sistemler hakkındaki kilit nokta, hala bir operatörün kontrolü altında olmasıdır. Birisi aslında bir forklift kullanmakta veya bir çekme halatı boyunca hareketi kontrol etmektedir. Bir sonraki alternatif, hareketlerin kontrolünü bir bilgisayara aktarmaktır.

3) Otomatik depolar. Geleneksel depolar, hatta mekanize olanlar bile yüksek işletme maliyetlerine sahiptir. Bu işletme maliyetleri otomasyon kullanılarak azaltılabilir ve hizmetin bazı yönleri iyileştirilebilir. Ne yazık ki, bunun ekipmana yoğun bir yatırım

137

yapması gerekmekte olup sadece çok büyük mağazalar için değerlidir. Otomatik bir deponun tipik unsurları şunlardır: • Otomatik ekipmanla erişilebilen depolama alanları; bunlar genellikle yüksek yoğunluklu malzeme elde etmek ve taşınan mesafeleri en aza indirmek için 40 m yüksekliğe kadar dar koridorlar kullanır;

• Malzemeleri depo çevresinde taşımak için ekipman; bunlar genellikle zemindeki teller tarafından kontrol edilen, ancak konveyörler, traktörler veya bir dizi başka hareketli ekipmanı içerebilen otomatik güdümlü araçlardır;

• Otomatik olarak malzeme almak ve onları dar koridorlardaki herhangi bir noktaya çok hızlı bir şekilde ulaşabilen yüksek hızlı istifleyici vinçler de dâhil olmak üzere depoya koymak;

• Malzemeleri farklı ekipman türleri arasında transfer etmek için ekipman; bu otomatik yükleyiciler ve boşaltıcılar endüstriyel robotları içerebilir;

• Malzeme konumlarını kaydetmek ve tüm hareketleri kontrol etmek için bir depo yönetim sistemi.

3.2.7. Paketleme

Birçok malzeme paletler (yaklaşık dört feet kare standart ahşap tepsiler) ve konteynerler (20 veya 40 metrelik metal kutular) üzerinde taşınır. Malzemelerin bu standart paketlerde toplanmasına birim yükler oluşturmak için birimizasyon denir. Bir kuruluş standart yükler kullanıyorsa, her türlü farklı şekil ve boyutta uğraşmak yerine, tüm

138 STOK YÖNETİMİ

taşıma ekipmanlarını bunları verimli bir şekilde hareket ettirecek şekilde ayarlayabilir.

Birim yüklere koyulsalar bile, birçok ürün - özellikle elektronik gibi hassas ürünler - özel koruyucu ambalajlara ihtiyaç duyar. Bazen ambalaj malzemeleri yağmur veya güneş gibi zorlu ortamlardan koruyabilir; bazen şeker ve benzin gibi birbirini kirletecek malzemeleri ayırmak gerekir; bazen gıda maddeleri ve ilaçlar gibi içeriği temiz tutar. Genel olarak, ambalaj dört temel fonksiyonu yerine getirir:

• Ürünü tanımlar ve temel bilgiler verir;

• Tedarik zinciri boyunca taşınırken eşyaları korur; • Kullanımı kolaylaştırır;

• Pazarlama, ürün tanıtımı, reklam ve müşterilere bilgi verme konularında yardımcı olur.

Bunlar arasındaki denge büyük ölçüde ürüne bağlıdır. Örneğin, çikolata kalıpları pazarlamaya daha fazla önem verebilirken, dondurma kutuları koruma ile daha fazla ilgilenebilir. Dikkate alınması gereken iki tür ambalaj vardır. İlk olarak, iç mekan veya tüketici ambalajı, müşteri için tasarlanmıştır ve pazarlama ve promosyon malzemelerini içerir. İkincisi, dış veya endüstriyel ambalaj, içeriği tanımlamak, tedarik zincirindeki kuruluşlara bilgi vermek, içeriği korumak ve kullanımı kolaylaştırmak için tasarlanmıştır. Muhtemelen ambalajı karton kutular açısından düşünülür, ancak birçok farklı malzemeden yapılabilir. Tüketici ambalajları parlak renkler, plastik ve selofan, endüstriyel ambalajlar ise mat kartona yönelmektedir. Bazı parfümler ve alkollü içecekler, içerikten daha pahalıya mal olan çok ayrıntılı kaplarda gelir.

139

Bu, yeniden kullanım ve geri dönüşümün önem kazandığı bir alandır ve mevzuat, atılan ambalaj miktarını azaltmaktadır.