52 Henry Moseley
X – ışınları ile deney yaparak ele-mentlerin atom numaralarına göre sınıflandırılması gerektiğini ortaya koymuştur.
(1887 – 1915)
William Ramsay
Soygazları keşfederek yeni bir grup oluşturulmasını sağladı
(1852 – 1916)
Gleen Seaborg
Yaptığı çalışmalarla 8 yeni ele-ment keşfederek periyodik cet-velde f bloklarının oluşmasını sağ-lamıştır.
(1912 – 1999)
MODERN PERİYODİK CETVEL
Periyodik cetvelde yatay sıralara “periyot” denir.
Toplam 7 tane periyot vardır.
Her periyot (1.periyot hariç: H) bir metalle başlar ve bir soygazla biter. (7. periyot hariç)
Periyodik cetvelde dikey sütunlara “grup” denir.
Periyodik tabloda 8 tane A, 8 tane B grubu vardır.
(8B grubu üç sütuna ayrılmıştır.)
8 tane A grubu ( Baş grup elementleri), 8 tane B grubu (Geçiş elementleri) vardır. (yan grup)
Aynı gruptaki elementler benzer fiziksel ve kimyasal özellik gösterir.
Periyotlar ve Özellikleri
1. Periyot:
1H 1s ve 1 2He 1s 2
1H : 1A grubunda bulunur ancak ametaldir. Nötronu olmayan tek elementtir.
2He : atom numarası 2 olmasına rağmen 8A soygaz-larda yer alır.
2. Periyot:
8 tane elementi vardır.
3Li, 4Be, 5B, 6C, 7N, 8O, 9F, 10Ne
2. Periyot elementlerinin 2 tane katmanları vardır.
3. Periyot:
8 tane elementi vardır.
11Na, 12Mg, 13Al, 14Si, 15P, 16S, 17Cl, 18Ar
3. Periyot elementlerinin 3 tane katmanları vardır.
1. 18.
2. 13. 14. 15. 16. 17.
3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.
1.P 2.P 3.P 4.P 5.P 6.P 7.P
1 2
PERİYODİK SİSTEM 11 KMY 004
53 4. Periyot:
18 tane elementi vardır.
4. Periyot elementlerinin 4 tane katmanları vardır.
Bu periyotta B grupları vardır.
B grupları; 3B grubu ile başlayıp 2B ile sonlanan 10 tane sütundan oluşan gruplardır.
8B 3A
6.periyottan itibaren Lantanit ve Aktinitler başlar. Lan-tanit ve Aktinitler 14 er tane elementten oluşur.
Lantanitler ve Aktinitler laboratuar şartlarında keşfe-dilmiş yapay elementlerdir.
Lantanit ve Aktinitler iç geçiş elementleri olarak da bilinir.
GRUPLAR VE ÖZELLİKLERİ
1A (Alkali metal) (1.Grup)
3Li, Na, K, Rb, Cs, Fr 11 19 37 55 87
En dış katmanlarında bir elektron olduğu için kolayca elektron verir ve soy gaz elektron dizilimine ulaşırlar.
En aktif metal grubudur. Isı ve elektriği iyi iletirler. Eri-me noktaları, cıva ve galyum hariç diğer tüm Eri- metalle-rinkinden daha düşüktür.
2A (Toprak alkali metal) (2.Grup)
4Be, Mg, Ca, Sr, Ba, Ra 12 20 38 56 88
En dış katmanlarında bir 2 elektron olduğu için kolay-ca elektron verir ve soy gaz elektron dizilimine ulaşır-lar. Alkali metallere göre tepkimeye girme yatkınlıkları azdır.
7A (Halojen) (17.Grup)
9F, Cl, Br, I 17 35 53
Doğada iki atomlu moleküller halinde bulunurlar.
F , Cl , Br , I . Oda koşullarında 2 2 2 2
F ve Cl gaz, 2 2 Br 2 sıvı, I katı haldedir. 2Tuz oluşturma eğilimleri fazladır. Bileşik oluştururlar-ken elektron alma eğilimi gösterirler.
Grupta yukarıdan aşağıda doğru erime ve kaynama noktası değerleri artar.
8A (Soygaz ya da asalgaz) (18.Grup)
2He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn 10 18 36 54 86
Kimyasal tepkimelere karşı çok isteksizdirler yani bileşik oluşturmak istemezler. Oda koşullarında hepsi gaz haldedir. Erime ve kaynama noktaları oldukça dü-şüktür. He’un yoğunlaşma noktası yaklaşık270 Co dir. Bu nedenle dondurucu sıvı olarak kullanılır. Soy-gazlar kararlı elektron dizilimine sahiptir. (Son dönem-lerde Kr ve Xe ‘un oksijen ve flor ile kararsız bileşikleri oluşturulabilmiştir.)
Helyum havadan daha az yoğun olduğu için uçan balonların ve zeplinlerin doldurulmasında kullanılır.
Helyum gazi sesi inceltir. Çünkü helyum içinde ses daha hızlı hareket eder. İnsan sesi daha tiz ve ince çı-kar.
PERİYODİK SİSTEM 11 KMY 004
54 SORU 1:
Modern periyodik cetvelde elementlerin benzer kimyasal özellik gösterdiği sütunlara ne ad verilir?
A) Periyot B) Grup C) Triat
D) Oktet E) Dublet
SORU 2:
Moseley bazı elementlerin yaydıkları X - ışınlarının karekökü ile atom numaralarının doğru orantılı oldu-ğunu yaptığı deneylerle keşfetmiştir.
Buna göre;
I. Kimyasal özelliğin atom ağırlıklarıyla ilişkisini ispat-lamıştır.
II. Periyodik cetvelin atom numarasına göre, düzen-lenmesi gerektiğini savunmuştur.
III. Mendeleyev’in periyodik tablosundaki sıralama yanlışlıklarının nedenini açıklamıştır.
yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
SORU 3:
Modern periyodik cetvel elementlerin hangi özel-likleri dikkate alınarak hazırlanmıştır?
A) Kimyasal özellikleri B) Fiziksel özellikleri C) Nükleon sayıları D) Nötron sayıları E) Proton sayıları
SORU 4:
Mendeleyev’in hazırladığı periyodik cetvel ile ilgili;
I. Artan atom ağırlıklarına göre hazırlanmıştır.
II. Elementlerin isimlerine göre hazırlanmıştır.
III. Proton sayılarına göre hazırlanmıştır.
yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
SORU 5:
8A grubu elementleri ile ilgili aşağıdaki yargılar-dan hangisi yanlıştır?
A) İlk defa William Ramsay tarafından keşfedilmiştir.
B) Tepkime verme istekleri yüksektir.
C) Soygazlar grubu olarak da bilinirler.
D) He elementi hariç elektron değerlik elektron sayıla-rı 8'dir.
E) Doğada gaz fazındadırlar.
SORU 6:
Elementlerin sınıflandırılmasını yaparken hazırla-dığı tabloda keşfedilmemiş elementler için bloklar bırakan bilim insanı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Mendeleyev B) Meyer C) Ramsay D) Moseley E) Döbereiner
1.B 2.D 3.E 4.A 5.B 6.A
PERİYODİK SİSTEM 11 KMY 004
55 ELEMENTLERİN SINIFLANDIRILMASI
Metaller
Yüzeyleri parlaktır.
İşlenebilirler (tel ve levha haline getirilebilirler).
Isı ve elektriği iyi iletirler. (katı ve sıvı halde).
Oda koşullarında katı halde bulunurlar (cıva hariç).
Bileşiklerinde daima pozitif değerlik alırlar.
Kendi aralarında bileşik yapamazlar. Alaşım yaparlar.
Oksitlerinin sulu çözeltisi genellikle bazik özellik göste-rir.
Metaller ametallerle iyonik bağlı bileşik yapar.
Ametaller
Yüzeyleri mattır.
İşlenemezler, kırılgandırlar.
Isı ve elektriği iletmezler (karbonun allotropu olan grafit hariç).
Oda koşullarında katı, sıvı ve gaz halinde bulunabilir-ler (karbon-katı, brom-sıvı, oksijen-gaz).
Bileşiklerinde hem (+),hem (-) değerlik alırlar.
(flor daima -1 yüklüdür.)
Kendi aralarında kovalent bağlı bileşik yaparlar.
Oksitlerinin sulu çözeltisi genellikle asidik özellik gös-terir.
Soy gazlar
He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn
Doğada tek atomlu olarak bulunurlar.
Kararlıdırlar. Ne kendi aralarında ne de başka ele-mentlerle bileşik yapmazlar (Xe ve Rn nın yapay bile-şikleri elde edilmiştir).
He hariç son yörüngelerinde 8e- vardır.
SORU 7:
Periyodik tabloda bulunan ametallerin özellikleri ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Elektron almaya yatkınlardır.
B) Tümü iletkendir.
C) Kendi aralarında bileşik yaparlar.
D) Mattırlar.
E) Bileşiklerinde + ve – değerlik alabilirler.
SORU 8:
X, Y, Z ve T elementleri ile ilgili;
X; Isı ve elektriği iyi iletir.
Y; Son katmanında 8 elektron bulunur.
Z; Kırılgandır, tel ve levha haline gelemez.
T; Bileşik oluştururken hem (+), hem de (–) değerlik alabilir.
bilgileri veriliyor.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi kesinlikle doğ-rudur?
A) X, Z ile X Z bileşiğini oluşturur 2 B) Atom numarası en büyük olan Y’dir.
C) X ile T elektron alışverişi yapar.
D) Y ile Z arasında elektron ortaklaşması olur.
E) X bileşik oluştururken elektron alır.
SORU 9:
Aynı periyotta oldukları bilinen X, Y ve Z element-leri ile ilgili;
X: Elektron alma eğilimindedir.
Y: Tel ve levha haline gelebilir.
Z: Bileşik oluşturmaz.
bilgileri veriliyor.
Buna göre, X, Y ve Z elementlerinin proton sayıları arasındaki ilişki aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?
A) XY Z B) ZX Y C) X Z Y D) ZY X E) YX Z
7.B 8.C 9.B
PERİYODİK SİSTEM 11 KMY 004
56 Periyodik Cetvelde Grup ve Periyodun Bulunması Bir elementin periyodik tablodaki yerini bulmak için o elementin, nötr haldeki elektron dağılımından yararla-nılır.
8O 2 6