195 2.Yol
NO 2 N O 2 5
14g 32g 28g 80g
2 / 14g N 32g O
28g N 80g O
N sabit iken; O atomları arasında katlı oran 4dir.
5
Sonuç:
Bileşik formüllerinden bulunan katlı oran ile bileşikteki elementlerin birleşen kütleleri arasında bulunan katlı oran aynıdır.
SORU 1:
I. H O CO2 2 II. NO2N O2 III. C H2 4C H4 8
Yukarıdaki madde çiftlerinden hangileri arasında katlı oran yoktur?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
SORU 2:
I. N O2 3NO2 II. CO CO 2 III. C H3 6C H4 10
Yukarıda verilen bileşik çiftlerinden hangilerinde katlı oran 4
3 olamaz?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
SORU 3:
Aşağıdaki bileşiklerden hangisi oksijence en zen-gindir?
A) NO B) NO 2 C) N O 2 5 D) N O 2 3 E) N O 2
SORU 4:
X ve Y elementlerinden oluşan iki bileşikten birincide 12g X, 4g Y ile ikinci bileşikte 4g X, 2g Y ile birleş-mektedir.
Buna göre; aynı miktar X ile birleşen birinci bile-şikteki Y kütlesinin ikinci bilebile-şikteki Y kütlesine oranı nedir?
A) 1
3 B) 2
3 C) 1
D) 3
2 E) 3
SORU 5:
Bileşik Formül X g Y g
I. X Y 3 3 4
II. X Y a b 1 6
X ve Y elementlerinden oluşan iki farklı bileşiğin içer-diği X ve Y kütle değerleri yukarıdaki tabloda verilmiş-tir.
Buna göre, 2. bileşiğin formülü nedir?
A) XY B) X Y 2 C) X Y 3 D) X Y 2 3 E) X Y 4 3
1.C 2.D 3.C 4.B 5.D
KATLI ORANLAR VE HACİM ORANLARI KANUNU 11 KMY 014
196 SORU 6:
2 2 m
XY ve X Y bileşiklerinde eşit kütlede X ile birleşen Y kütleleri arasındaki oran4
3 olduğuna göre;
m değeri kaçtır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
SORU 7:
X ve Y elementlerinden oluşan iki farklı bileşikteki X ve Y kütleleri grafikteki gibidir.
I. Bileşiğin formülü X Y3 5ise, II. Bileşiğin formülü nedir?
A) X Y 4 3 B) X Y 3 4 C) X Y 3 2 D) X Y 2 3 E) X Y 2 5
SORU 8:
Bileşik X kütlesi (g) Y kütlesi (g)
XY 2 a 12
3 2
X Y 7 2
Aynı elementleri içeren XY ve 2 X Y bileşikleri için 3 2 kütlece birleşen miktarları yukarıda verilmiştir.
Buna göre, a değeri kaçtır?
A) 12 B) 14 C) 16 D) 18 E) 20
SORU 9:
12 şer gram X ve Y elementlerinden alınarak artansız bileşik oluşturuluyor.
Buna göre;
Bileşiğin formülü nedir?
(X:32, Y:16)
A) XY 2 B) XY 3 C) X Y 2 3 D) XY E) X Y 3 2
6.C 7.B 8.B 9.A
X kütlesi (g)
9
Y kütlesi (g) II. bileşik
12 12
20
I. bileşik
KATLI ORANLAR VE HACİM ORANLARI KANUNU 11 KMY 014
197 SORU 10:
I. C H 3 6 II. CH 4 III. C H 4 8
Yukarıda bileşiklerde karbon ( C ) elementlerinin kütlece yüzdeleri arasındaki ilişki hangisindeki gi-bidir?
A) II I III B) III I II C) III II I D) II I III E) I III II
SORU 11:
X ve Y elementleri arasında oluşan bileşiklerden I. nin 15 gramında 13 gram X vardır.
II. nin 43 gramında 4 gram Y vardır.
Buna göre bu bileşiklerin formülleri aşağıdakiler-den hangisi olabilir?
I. II.
A) X Y 2 X Y 3 4
B) XY X Y 2 3
C) X Y 2 3 X Y 2
D) XY 2 X Y 2 3
E) XY 2 X Y 3 4
4. HACİM ORANLARI KANUNU (Gay-Lussac) Gay-Lussac gazların sıcaklık karşısındaki genleşme-sini araştırmıştır. Ve meteorolojinin kurucularındandır.
Molekül kavramına açıklık getirmiştir. Gay-Lussac’a göre gaz fazında birleşen maddelerin birleşen hacim-leri arasında basit ve sabit bir oran vardır.
( g ) ( g )
2 2 (g)
H Cl 2HCl
1 hacim 1 hacim 2 hacim
Diğer şartlar sabit kalmak üzere HCl oluşumunda hacmin değişmediğini açıkladı.
( g ) ( g )
(g) 2 2
2CO O 2CO
2 hacim 1 hacim 2 hacim
Aynı şekilde CO oluşumunda hacmin 2 1
3 oranında azaldığını açıkladı.
Dalton, Gay Lussac’ın gözlemleri doğruysa aynı sı-caklık ve basınçta eşit hacimli gazlarda eşit sayıda ta-necik bulunması demek olacağını gördü. Ancak bu düşünceyi reddetti. Bunun iki nedeni vardı.
1. Kimyasal tepkimeleri sadece bir atomun diğer atomla birleşmesi olarak kabul etmiştir.
H O HO
(Dalton’a göre su oluşumu)
2. Birer hacim azot ve oksijen birleştiğinde iki hacim azot monoksit oluştuğunu Dalton biliyordu.
azot + oksijen azot monoksit 1 hacim 1 hacim 2 hacim
n atom n atom 2n molekül
Dalton’a göre son tepkimeyi yazmak olanaksızdı.
Çünkü n tane bölünemeyen atomların tepkimesinden, n den fazla sayıda tanecik oluşması mümkün değildi.
Bu sonucun dayanağı ise Dalton’a göre elementlerin taneciklerinin tek atomlu olmasıydı.
Bu nedenlerden dolayı Dalton, eşit hacimler, eşit sayı-lar varsayımını reddetmiştir.
Eşit hacimler-eşit sayılar varsayımının doğruluğu ilk olarak Avogadro tarafından bulundu.
10.E 11.E
KATLI ORANLAR VE HACİM ORANLARI KANUNU 11 KMY 014
198
Avogadro, gaz haldeki elementlerin çoğunun tek atomlu değil çok atomlu moleküller halinde olması ge-rektiğini söylemiştir. Azot ve oksijen gazlarından azot monoksit oluşumu aşağıdaki gibidir.
( g) ( g )
Avogadro, aynı koşullarda (aynı sıcaklık ve basınçta) gazların hacimleri ile tanecik sayılarının doğru orantılı olduğunu kabul etmiştir.
Avogadro varsayımı ilan edildiğinde o çağın bilim insanları tarafından çok basit olduğu gerekçesi ile ka-bul görmemiştir. Ancak 1860 da Cannizaro’nun ele-ment ve bileşiklerin buhar yoğunluklarının sayısal de-ğerlerini hesapladıktan sonra Avogadro hipotezi yasa niteliği almıştır.
Avogadro hipotezi iki şekilde ifade edilebilir.
1. Aynı koşullarda farklı gazların eşit hacimleri eşit sayıda atom ya da molekül içerir.
2. Aynı koşullarda farklı gazların eşit sayıdaki mole-külleri eşit hacim kaplar.
SORU 12: ürün-lerdeki toplam hacme eşittir.
II. Dalton’a göre bu tepkimedeki hacim oranları (1:1:1) olmalıdır.
III. Aynı sıcaklık ve basınçta 1L N kullanıldı ise 2 1L NO gazı oluşur.
verilen yargılardan hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
SORU 13:
Avogadro hipotezi ile ilgili aşağıda verilen yargı-lardan hangisi yanlıştır?
A) Aynı sıcaklık ve basınçtaki gazların hacimleri ile tanecik sayıları doğru orantılıdır.
B) Birleşen hacim oranları yasası (Gay-Lussac) Avogadro hipotezi ile daha anlaşılır hale gelmiştir.
C) Avogadronun molekül kavramı Dalton ile örtüşür.
D) Bazı elementler iki atomlu moleküller halinde bulu-nur.
E) Avogadro hipotezi uzun zaman kabul görmemiştir.
tepkimesinden 2 hacim Z gazı oluşuyor.
Buna göre oluşan Z gazının formülü aşağıdakiler-den hangisidir?
A) X Y 2 4 B) XY 3 C) X Y 3 2 D) X Y 3 4 E) X Y 2 3
12.B 13.C 14.C 15.E
KATLI ORANLAR VE HACİM ORANLARI KANUNU 11 KMY 014
199 SORU 16:
( g ) ( g ) ( g)
3 8 2 2 2 (g)
C H 5O 3CO 4H O
tepkimesine göre 6L C H ve 10L O3 8 2 gazlarından aynı koşullarda en fazla kaç litre CO2 gazı oluşur?
A) 4 B) 6 C) 8 D) 12 E) 16
SORU 17:
Eşit hacimde alınan N ve H gazlarından tam verim-2 2 le NH gazı oluşturulurken aynı koşullarda 5L hacim 3 azalması oluyor.
Buna göre hangi gazdan kaç litre artar?
A) 5LH 2 B) 5LN 2 C) 8LH 2 D) 8LN 2 E) 10LN 2
16.B 17.B
206