Otantik değerlendirme

Değerlendirme iyi bir öğrenme sürecinin başarılı bir bileşenidir. Öğrenciler değerlendirme yapılmayacağını bildikleri alanlara nadiren ilgi göstermektedir. Öğrenme sürecinde bir değişiklik olması bekleniyorsa değerlendirme yaklaşımının da değişmesi gerekmektedir. Otantik değerlendirme ile geleneksel değerlendirme arasındaki bazı farklılıklar Tablo 2’de sunulmuştur (Lombardi, 2008):

Tablo 2

Geleneksel Değerlendirme ile Otantik Değerlendirme Karşılaştırması (Lombardi, 2008’den uyarlanmıştır)

Geleneksel Değerlendirme Otantik Değerlendirme Genelde seçmeye ve yazılı ölçümlere

dayanır.

Çeşitli yazılı ölçümleri ve performans ölçümlerini içerir

Öğrenciler için hedeflenen becerilerin yaklaşık olarak ölçülmesine dayanır.

Hedef becerilerin doğrudan ölçülmesine dayanır.

Doğru cevapların ezberlenmesini teşvik eder.

Olası cevaplar üretmek için farklı düşünmeyi teşvik eder.

Amaç edinilen bilginin ölçülmesidir. Amaç anlamlı becerilerin gelişimini arttırmaktır.

Müfredat değerlendirmeyi yönlendirir. Değerlendirme müfredatı yönlendirir. Bilgi birikimini geliştirmek vurgulanır. Gündelik hayattaki görevlerde yeterliliğin

sağlanması vurgulanır.

Bilginin ne olduğuna odaklanır. Bilginin nasıl edinildiğine odaklanır. Öğrencinin öğrenmesini anlık tespit eder. Zaman içinde öğrenmenin

değerlendirilmesini sağlar. Basit becerileri ve görevleri somut, tekil

bir şekilde değerlendirmeyi hedefler.

Öğrencileri gerçekçi problem ortamlarında bulunan belirsizlikler ve istisnalar için hazırlar.

Özetleyici sonuçlara veya ürüne öncelik verir.

Öğrenme sırası veya sürecine öncelik verir.

Öğrenme otantik olmaya başladığında standart değerlendirme yaklaşımları yetersiz kalmaktadır. Çoktan seçmeli veya doğru/yanlış gibi alıştırmalar yerini öğrenme süreci, algı ve problem çözme sürecini değerlendirmeye bırakmalıdır. Tekil olarak yapılan ön test veya son testler yerine bütünleşik, sürekli devam eden ve öğrenme sürecinin bir parçası olan değerlendirme tercih edilmelidir (Young, 1993).

Görevler tekil olarak denemeler, kısa sınavlar veya sınavlarla değerlendirilmek yerine, bütünleşik değerlendirilmelidir. Öğrenme sürecinde öğrencilerin etkinlikleri ve ürettikleri ürünler değerlendirilmelidir. Süreçte edindikleri bilgilerle etkin performans göstererek ortaya çıkardıkları tamamlanmış ürünler gerçek ve somut bir değerlendirme sağlamaktadır (Herrington ve diğerleri, 2010).

Otantik değerlendirme anlamlı öğrenme görevlerinin belirlenmesi ile başlamaktadır. Otantik değerlendirme araçları arasından öğrencilerin okul dışında anlamlı görevler sergilemelerine uygun olanların seçilmesi gerekmektedir (Scott, 2000). Otantik değerlendirme araçları arasında ürün dosyaları, performans görevleri, projeler, kontrol listeleri, dereceli puanlama anahtarları, kavram haritaları, sebep-sonuç diyagramları, grafikler, akış şemaları, zaman çizelgeleri, zihin haritaları, bulmacalar, gözlem raporları, anketler, hazırlıklı/hazırlıksız konuşmalar, öğrencilerin yönettiği konferanslar ve KWL (Bil-İste-Öğren) stratejisi bulunmaktadır (Bektaş ve Horzum, 2019; Scott, 2000).

Bir otantik bağlam içerisinde öğrencilerin geçirmiş oldukları öğrenme süreçleri ve problemin çözümüne katkı sağlayabilecek tamamlanmış ürünleri ile ilgili yazmış oldukları raporlar ve bunların halka açık olarak paylaşılması otantik değerlendirme sürecinde yer almaktadır. Öğrenciler ayrı olarak herhangi bir değerlendirmeye tabi tutulmazlar, değerlendirme yapmış oldukları araştırmalarla bütünleşiktir. Bununla birlikte sunumları hakkında akran değerlendirmelerinin de yapılması önerilmektedir (Herrington ve Oliver, 2000).

Otantik değerlendirme kapsamında performans ürünlerine yer verildiğinde öğrenciler gündelik hayat bağlamında bilgi oluşturma fırsatları kazanırlar ve öğretmen öğrencinin gerçekten ne öğrendiğini anlayabilir. Bu ürünler öğrencilere ön öğrenmelerini işe koşacakları, bilgilerini organize ederek bir görevi uzmanlaşmış bir şekilde tamamlayacakları önemli bir deneyim fırsatı sunar (Scott, 2000).

Otantik öğrenme rutin ilkelerin kullanılmasından çok bilgi ve becerilerin uygulanmasını içermektedir. Otantik bir görevin üç temel özelliği bulunmaktadır. Bunlar bilginin

yapılandırılması, disiplinli bir şekilde sorgulama ve okul dışında değerli olmasıdır. Değerlendirme yapılırken de sadece bilginin yapılandırılması ve sorgulama süreçleri değil okul dışındaki süreçler de dikkate alınmalıdır (Newmann ve diğerleri, 2007).

Otantik değerlendirme bilişsel ve psikomotor alanlar ile birlikte duyuşsal alan ve tutumların da değerlendirilmesini içerir. Önemli olan öğrencilerin öz farkındalığını ve yansıtıcı düşünme becerilerini geliştirmektir. Öğrenciler kendilerini değerlendirebilmeli ve düşünme süreçleri hakkında düşünebilmelidir. Bu durum özetle öğrencilerin üst bilişsel becerisini geliştirmesi olarak ifade edilebilir (Scott, 2000).

Otantik öğrenme sürecinde daha çok biçimlendirici değerlendirme tercih edilmektedir. Otantik öğrenmenin başından sonuna kadar yapılan biçimlendirici değerlendirme öğrencilerin durumunu sürekli olarak ortaya koymakta ve eksiklikleri giderme noktasında fırsat sunmaktadır (Laur, 2013). Bununla birlikte otantik değerlendirme biçimlendirici veya özetleyici değerlendirmenin ötesindedir. Sürecin sürekli bir parçasıdır. Ancak sürecin kesintisiz ve sürekli bir parçası olan değerlendirme öğrencilere ve öğretmene doğru geribildirimler verebilir (Young, 1993). Değerlendirme süreçleri öğrenmenin bir parçası olduğundan stresli olmaktan çok neşeli olacaktır. Etkili bir biçimlendirici değerlendirme yapmak için öğrenciler günlük tutabilir. Böylece öğrencilerin otantik öğrenme deneyimlerini nasıl yansıttıkları süreç boyunca takip edilebilir (Laur, 2013).

Türkiye’de 2005 yılında öğretim programlarında yapılmış olan köklü değişiklik sonrasında eğitim felsefesinin yapılandırmacılık olmasıyla birlikte alternatif değerlendirme gündeme gelmiştir. Zaman içerisinde ise alternatif değerlendirme ile otantik değerlendirme aynı anlamda kullanılmaya başlamıştır. Oysa ikisi farklı anlamlara sahiptir. Alternatif değerlendirme, değerlendirme araçlarında yapılmış olan değişikliklerle portfolyo, kavram haritaları, yapılandırılmış grid, tanılayıcı dallanmış ağaç, kelime ilişkilendirme gibi araçların kullanılarak sürecin değerlendirilmesini vurgulayan bir yaklaşımken otantik değerlendirme, otantik öğrenme sürecinin önemli bir bileşeni olup otantik öğrenme sürecinin bütüncül olarak değerlendirilmesini kapsamaktadır. Otantik değerlendirme, otantik öğrenme sürecini gerektirmekte olup öğrencilerin gündelik hayat durumları içerisindeki doğal davranışlarını sistematik bir şekilde incelemeyi içermektedir (Bektaş ve Horzum, 2019; MEB, 2005).

Otantik öğrenmenin bileşenlerinin ayrı ayrı farklı kuram, strateji veya yöntemlerde vurgulandığı görülmektedir. Ancak otantik öğrenme bu bileşenlerin tamamının ve eş

zamanlı olarak işe koşulmasıyla gerçekleşebilir. Bu durum dişli çarklara benzetilebilir. Çarklardan biri hareket ettiğinde diğerleri de eş zamanlı olarak hareket edecektir. Şekil 4’te sembolize edilmiştir.

Şekil 4. Otantik öğrenme bileşenlerinin eş zamanlı çalışması

Özetle otantik öğrenme okulların öğrencilerin iş hayatına ve yetişkin dünyasına atılmadan önce katlanmak zorunda oldukları değil de katılmak istedikleri yerler olmalarını sağlayabilme; öğrencilerin analiz etme, eleştirel düşünme, karar verme, öngörülemeyen problemlerle karşılaştıklarında etkili düşünebilmeleri ve yaratıcı yollarla çözümler üretebilme, bireylerin tutum, inanç ve değerler sistemine saygı göstererek toplum ile uyum içerisinde yaşayabilmelerini sağlayabilme ve toplumun ihtiyacı olan bilgiyi gündelik hayat durumlarında kullanabilen bireyleri yetiştirebilme potansiyeli taşıması açısından önemlidir (Renzulli, 1997). Otantik öğrenmenin nasıl uygulanabileceğine dair literatürde örnekler yer almaktadır. Bunlardan biri Mims (2003) tarafından önerilen otantik öğrenme uygulama rehberidir.