Birebir yetiştirme ve yapılandırılmış destek

Otantik öğrenmede öğretmen öğrencilerine motivasyon sağlayan, bir meydan okuma fırsatı ve öğrenci başarısı için gerekli desteği sunan bir rehber veya bir kolaylaştırıcıdır (Revington, 2019). Herhangi bir öğrenme ortamında öğretmenin rolü otantik olmalıdır. Öğretmen didaktik olma yerine otantik görevlerin karmaşıklıklarıyla uğraşan öğrencilere izin veren olmalıdır (Reeves, 2006). Öğretmenin bu rolü otantik öğrenmenin bileşenlerinden biri olan birebir yetiştirme ve yapılandırılmış destek ile açıklanabilir. Literatürde birebir yetiştirme ve yapılandırılmış destek için ortak bir sınıflama bulunmamaktadır. Bazı araştırmacılar (McLoughlin, 2002) birebir yetiştirmeyi yapılandırılmış desteğin bir formu olarak; bazıları (Collins, Brown ve Newman, 1989) yapılandırılmış desteği birebir yetiştirmenin bir yansıması olarak görürken bazı araştırmacılar ise (Enkenberg, 2001; Jarvela, 1995) bu iki kavramı bilişsel çıraklığın içinde ayrı iki strateji olarak görmüşlerdir (aktaran Dennen, 2004).

İngilizce terminolojide coaching olarak yer alan birebir yetiştirme öğretmenin koçluk görevi üstlenmesine işaret etmektedir. Enkenberg’e (2001) göre birebir yetiştirme öğrencilerin etkinliklerini izleme ve gerektiğinde onlara yardımcı olma, destek olmadır. Collins’e (1988) göre bilişsel çıraklıkta da ele alınan birebir yetiştirme geleneksel çıraklıkta yer alan süreçleri işe koşmakta fakat bunu fiziksel becerilerde değil bilişsel boyutta yapmaktadır. Birebir yetiştirmenin kazanımları arasında:

• Öğrencileri problem çözme sürecinde gözlemleyerek gerçek zorluk anında onlara yardım edilmesi ve böylece nerelerde zorlandıklarının belirlenebilmesi,

• Öğrencilerin bir görevle mücadele ederken kritik karar alma süreçlerinde ve en çok yardıma ihtiyaç duydukları kritik zamanda yardıma imkân sunması,

• Öğrencilerin kendi başlarına yapamayacakları, gerçekten onları zorlayan görevle baş edebilmelerini ve öğretmenin desteğinin zamanla azalarak kontrolün tamamen öğrenciye bırakılmasını sağlaması ve

• Öğrencilerin bir duruma daha önce hiç bakmadıkları perspektiften bakmalarını sağlaması bulunmaktadır.

Yapılandırılmış destek ise görevle baş edebilmeleri için öğrencilere destek vermedir. Bu süreç aynı zamanda öğretmenin desteğini kademeli olarak azaltmasını ve öğrencinin kendi başına baş edebilir duruma gelmesini sağlamayı içermektedir (Enkenberg, 2001).

İngilizcede scaffolding olarak yer alan yapılandırılmış destek Türkçeye iskele olarak çevrilmektedir (Tureng, 2020). İskelenin tanımlarından biri ise “Yapıların dışında sıvama, boyama veya onarım için keresteden kat kat kurulan, çalışma sırasında üstüne çıkılan çatkı” olarak geçmektedir (TDK, 2020). İskele bir binanın yapımı veya tamiri aşamasında kullanılan geçici bir yapıdır. Bu süreçte önce iskele kurulur. Yeni binanın her aşaması yapıldığında iskele sökülmeye başlar. İskele geçici bir yapıdır fakat binanın başarılı bir şekilde inşa edilmesi için gereklidir. Aynı şekilde yapılandırılmış destek de öğretmenin öğrenciye bir durumu öğrencinin daha sonra tek başına yapabilir hâle gelmesini sağlamak amacıyla verdiği geçici destektir. İskelede olduğu gibi öğretmen, öğrenciye ilk önce güçlü bir destek verir, sonrasında zamanla desteği üzerinden azaltır ve nihayetinde tamamen desteğini öğrencinin üzerinden çeker. Geleceğe yöneliktir ve öğrencinin özerkliğini artırmayı amaçlamaktadır (Gibbons, 2015).

Yapılandırılmış destek terimi ilk kez Wood, Bruner ve Ross’un (1976) çalışmalarında geçmiştir. Araştırmacılara göre iyi bir yapılandırılmış destek çocuğu kendisi için tanımlanabilir çözümlere götürebilecek eylemlere yönlendirmekle başlar. Sonrasında öğretmen aykırı durumları çocuğa yorumlayabilir. Nihayetinde ise öğretmen onaylayıcı bir rol üstlenerek çocuğun kendi başına hareket etmesini sağlamalıdır.

İlk kez Wood ve diğerlerinin (1976) çalışmalarında geçmiş olsa da yapılandırılmış destek kavramı zamanla Vygotsky’ye atfedilmeye başlamıştır. Bu kavram daha çok Vygotsky’nin ele almış olduğu yakınsak gelişim alanı, gelişime açık alan gibi çevirilere sahip olan zone

of proximal development kavramı ile birlikte ele alınmıştır. Vygotsky bir bireyin gelişim

düzeyini belirlerken mevcut gelişim düzeyi ile birlikte gelişime açık alanın da dikkate alınması gerektiğini ifade etmiştir. Gelişime açık alan bireyin bağımsız olarak baş edebilecekleri olarak açıklanan mevcut gelişim düzeyi ile yetişkin rehberliği veya daha yetenekli akranları ile işbirliği içerisinde yapabileceklerinin arasında kalan alandır (Vygotsky, 1978). Yapılandırılmış destek verilirken bireyin gelişime açık alanının bilinmesinin etkili bir yol gösterici olacağı söylenebilir.

Bir öğretmenin öğrenme sürecine müdahalesi model olmanın ötesinde bir rol olmalıdır. Bu rol yapılandırılmış destek olarak ifade edilir. Bu destek temelde yetişkinin başlangıçta öğrencinin kapasitesinin üzerinde gibi görünen görevleri kontrol etmesi, böylece onun kendi yetki alanı içindeki görevlere konsantre olmasına ve görevleri tamamlamasına yardımcı olur. Böylece görev başarılı bir şekilde tamamlanır. Ayrıca öğrenci, görevi tamamlamaktan çok daha fazlasını başarmış olur (Wood ve diğerleri, 1976).

Yapılandırılmış destek öğretmenin öğrenciden yardımını adım adım çekerek öğrencinin kavramları ve becerilerini bağımsız olarak kullanabilir hâle gelmesini sağlamasıdır (Cholewinski, 2009). Tüm tanımlamalardan hareket ederek kısaca yapılandırılmış destek ilk etapta öğrenciye üst düzey bir destek verme, zamanla bu desteği azaltma ve öğrencinin öğrenme serüvenini bağımsız olarak ilerletebilir hâle gelmesi olarak açıklanabilir.

Yapılandırılmış destek sürecinde koçun bazı görevleri vardır. Bu görevler (Wood ve diğerleri, 1976):

• Öğrencinin ilgilerine ve görevin gereklerine bağlılık,

• Çözüme ulaşmak için gereken temel eylem sayısını azaltarak görevin basitleştirilmesi,

• Zamanla etkinliğin kendisinin hedef hâline gelmesini önlemek için amaçtan sapmalar olduğunda onların amaç üzerinde kalmasını sağlamak için motive etme, • Görevle ilgili kritik özellikleri vurgulama,

• Hayal kırıklıklarını önleyerek öğrencilerde bu problem çözme sürecini bir koç ile sürdürmenin daha güvenli olduğu hissini oluşturma,

• Problem çözme sürecinde model olarak örnekler sunmadır.

İşbirliği gruplarında gerçekleşen bir öğrenme sürecinde belli bir alanda daha yetenekli olan grup arkadaşları da koçluk ve birebir yetiştirmede arkadaşlarına yardımcı olabilir (Herrington ve Oliver, 2000). Bununla birlikte yapılandırılmış desteğin sadece öğrencilere değil öğretmenlere de sağlanabileceği ifade edilmektedir. Örneğin öğretmenler bu yaklaşımı nasıl uygulayabileceklerine dair yardım alabilirler (Young, 1993). Süreçte koçluk görevini üstlenen öğretmen için otantik öğrenme çok emek isteyen, zaman alıcı ve zorlu bir öğrenme sürecidir. İyi bir planlama, rehberlik, iletişim, ara buluculuk, esneklik, araştırma, sabır ve yaşam becerileri gerektirir. Bununla birlikte kazanmaya en fazla değecek deneyimlerden biridir (Revington, 2018). Tüm süreçte sürdürülen değerlendirme faaliyetlerini kapsayan otantik değerlendirme otantik öğrenme bileşenlerinden bir diğeridir.