Literatürde araştırmalar temel alınan felsefeleri, manipülasyon durumu, deneme koşulları ve bağımsız değişken sayısı gibi birçok ölçüte göre sınıflandırılmaktadır (Büyüköztürk, Kılıç-Çakmak, Akgün, Karadeniz ve Demirel, 2017). Araştırmada ilkokul 4. sınıf fen bilimleri dersinde otantik öğrenme uygulamalarının öğrencilerin karar verme becerilerine ve bu derse yönelik tutumlarına etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda araştırmada karma yöntem benimsenmiştir. Karma yöntem bir araştırmada hem nitel hem nicel verilerin toplanması, analiz edilmesi ve harmanlanmasına odaklanmaktadır. Genel amacı ise araştırma probleminin tek başına kullanılan herhangi bir yöntemden çok daha iyi anlaşılmasını sağlamaktır (Creswell ve Plano-Clark, 2014, çev. 2018). Karma yöntem, temeli nitel ve nicel araştırmalara dayanan bir zihinsel-pratik sentez olup üçüncü bir yöntem veya araştırma paradigmasıdır. Karma yöntem geleneksel nicel ve nitel araştırmanın öneminin farkındadır. Bununla birlikte eksiksiz, dengeli, kullanışlı ve en bilgilendirici yöntem olarak güçlü bir üçüncü paradigma fırsatı sunmaktadır (Johnson, Onwuegbuzie ve Turner, 2007).
Karma yöntem içerisinde farklı desenler bulunmaktadır. Bu araştırmada karma yöntem desenlerinden iç içe karma desen benimsenmiştir. İç içe karma desende araştırmacı deneysel çalışma gibi nicel bir çalışma içerisine nitel bir aşama veya durum çalışması gibi nitel bir çalışma içerisine nicel bir aşama ekleyebilir (Creswell ve Plano Clark, 2014, çev. 2018). Bu araştırmada da deneysel bir desen içerisinde araştırmacı günlükleri aracılığıyla nitel veriler toplanmıştır.
Araştırmanın nicel boyutu deneysel desende gerçekleştirilmiştir. Deneysel araştırma kullanılabilecek en güçlü araştırmalardan biridir. Deneme, değişkenler arasında neden sonuç ilişkilerinin kurulabileceği en iyi yoldur. Deneysel araştırmayı diğer tüm araştırmalardan ayıran temel özellik bağımsız değişkenin araştırmacı tarafından manipüle edilmesidir. Araştırmacı deneysel işlemin doğasına, kimlerle uygulama yapılacağına ve kapsamına karar vermektedir (Fraenkel, Wallen ve Hyun, 2011).
Deneysel araştırmalar deneme koşullarına göre temelde deneme öncesi, yarı deneme ve gerçek deneme araştırmaları olarak sınıflandırılmaktadır. Araştırmacı araştırmayı gerçek deneme modeline uygun olarak uygulamayı planlasa da bazı durumları kontrol altına alamayabilir. Bu durumda kontrol altına alamadığı durumun farkında olmalı ve deneme modellerinden uygun olanı belirlemelidir (Campbell ve Stanley, 2015). Bu araştırmada da deney ve kontrol grupları Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı bünyesindeki bir devlet okulunda eğitim-öğretim döneminin başlangıcında okul idaresi tarafından belirlenmiş olduğundan denekler gruplara seçkisiz olarak atanamamıştır. Dolayısıyla araştırma yarı deneysel desene uygun olarak gerçekleştirilmiştir.
Yarı deneysel desenlerden biri eşleştirilmiş desendir. Eşleştirilmiş desende yansız atama bulunmamaktadır (Büyüköztürk ve diğerleri, 2017). Deneklerin gruplara seçkisiz atanamadığı durumlarda eşleştirme yöntemi deneklerin seçiminde kullanılabilir. Bu yöntemde denekleri eşleştirme veya grup eşleştirme tercih edilebilmektedir (Eckhardt ve Erman, 1997’den aktaran Büyüköztürk ve diğerleri, 2017). Bu araştırmada grup eşleştirme yapılarak denekler seçilmiştir. Sekiz farklı 4. sınıf şubesi bulunan bir ilkokuldan seçilen deney ve kontrol grupları çalışma grubu ve seçimi başlığında detaylı olarak belirtilen bazı özellikler açısından eşleştirilmiştir.
Deneme modelinin benimsendiği bir araştırma mutlaka bir karşılaştırma içermelidir. Bu karşılaştırma kendi içinde bir karşılaştırma olabileceği gibi farklı şeyler arasında da olabilmektedir (Karasar, 2016). Deneysel desenlerin sınıflanmasında dikkate alınan bir diğer ölçüt olan deneme koşullarına göre desenler gruplar arası, grup içi ve karışık desenler olmak üzere üçe ayrılmaktadır. Farklı deneme koşullarında bulunan deneklerin karşılaştırıldığı desenler gruplar arası (ilişkisiz örneklemler); aynı deneklerin farklı koşullarda karşılaştırıldığı desenler gruplar içi (ilişkili örneklemler); gruplar arası ve gruplar içinin birlikte yer aldığı desenler ise karışık desenler olarak ifade edilmektedir (Ferguson ve Takane, 1989; Hovardaoğlu, 1994 ve Kirk, 1982’den aktaran Büyüköztürk ve
diğerleri, 2017). Bu araştırmada gruplar arası ve gruplar içi birlikte yer aldığından araştırma karışık desende bir araştırmadır.
Bağımsız değişken sayısına göre bir araştırma tek faktörlü ya da çok faktörlü desen olarak adlandırılabilir (Büyüköztürk, 2016). Araştırmanın tek bağımsız değişkeni otantik öğrenme uygulamalarıdır. Dolayısıyla tek faktörlü bir desen olduğu söylenebilir. Tek faktörlü ön test-son test kontrol gruplu yarı deneysel karışık desen olan araştırma deseninin simgesel gösterimi Tablo 4’te sunulmuştur.
Tablo 4
Deneysel Desenin Simgesel Gösterimi
Grup Atama Ön Test Denel İşlem Son Test
GD M O1 X1 O3
GK M O2 O4
GD: Deney Grubu GK: Kontrol Grubu
M: Grupların Eşleştirilerek Atanması
X1: Bağımsız Değişken (Otantik Öğrenme Uygulamaları) O1: Deney Grubunun Ön Testleri
O2: Kontrol Grubunun Ön Testleri O3: Deney Grubunun Son Testleri O4: Kontrol Grubunun Son Testleri
Araştırmanın nitel boyutunda ise veriler dokümanlar aracılığıyla toplanmıştır. Bu dokümanlar araştırmacı tarafından uygulama sürecinin her günü tutulan yapılandırılmış günlüklerdir. Nitel araştırma sürecinde araştırmacılar tarafından günlük yazılabilir. Araştırmacılar tarafından veri toplama veya yansıtma amacıyla yazılan günlük araştırmacı
günlüğü olarak bilinir (Ersoy, 2015). Araştırmanın akış şeması Şekil 5’te yer aldığı gibi gerçekleştirilmiştir.
Şekil 5. Araştırmanın akış şeması
Araştırmanın akış şemasında görüldüğü gibi araştırmada öncelikle araştırma konusu belirlenmiş ve literatür taraması sonrasında sorun sınırlandırılarak tanımlanmıştır. Sorunun sınırlandırılmasıyla ortaya çıkan araştırmanın ana problem cümlesi “İlkokul 4. sınıf fen bilimleri dersinde otantik öğrenme uygulamalarının öğrencilerin karar verme becerilerine ve bu derse yönelik tutumlarına etkisi nedir?” olarak belirlenmiş ve uygun alt problem cümleleri yazılmıştır. Bu problem cümlesi doğrultusunda 2018 Fen Bilimleri Dersi
Ekim 2018 Aralık 2018 Araştırma Konusunun Belirlenmesi Aralık 2018 Ocak 2019 Sorunun Sınırlandırılması ve Tanımlanması Ocak 2019 Şubat 2019 2018 Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programının İncelenmesi Öğretim Materyallerinin Hazırlanması Literatür Taraması Uzman Görüşü Alınması Veri Toplama Araçlarının Belirlenmesi Ocak 2019 Mart 2019 Gerekli İzinlerin Alınması 06 Mart 2019 Ön Testlerin Uygulanması
Karar Verme Becerisi Ölçeği Fen Bilimleri Dersi Tutum
Ölçeği
11 Mart 2019 24 Nisan 2019
Uygulamanın
Gerçekleştirilmesi Uygulama Boyunca Araştırmacı Günlüklerinin Tutulması
26 Nisan 2019 Son Testlerin
Uygulanması
Karar Verme Becerisi Ölçeği Fen Bilimleri Dersi Tutum
Ölçeği
Mart 2019
Ocak 2020 Verilerin Analizi
Ocak 2019
Öğretim Programı (MEB, 2018) incelenmiştir. Okulun ünitelendirilmiş yıllık planı incelenerek uygulamanın gerçekleştirilmesinin planlandığı tarih aralığında hangi ünitenin ele alınması gerektiği görülmüştür. Üzerinde çalışılacak ünite belirlendikten sonra öğretim materyallerinin hazırlanması aşamasına geçilmiştir. Öğretim materyalleri geliştirilirken ilgili literatür taraması yapılmış; bir fen bilgisi öğretmenliği, iki sınıf öğretmenliği ve bir bilgisayar ve öğretim teknolojileri eğitimi alan uzmanının görüşlerine başvurulmuştur. İlgili literatür taranarak bağımlı değişken olarak belirlenen karar verme ve fen bilimleri dersine yönelik tutumu ölçebilecek uygun veri toplama araçları belirlenmiştir. Bu araçları geliştiren araştırmacılardan e-posta aracılığıyla kullanım izinleri (Ek 1, Ek 2) için gerekli yazışmalar yapılmıştır. Uygulamanın gerçekleştirileceği okul araştırmacı tarafından belirlenmiştir. Uygulamanın gerçekleşmesi için T.C. Sakarya Üniversitesi Rektörlüğü Etik Kurulu (Ek 3) ve T.C. Sakarya Valiliği İl Millî Eğitim Müdürlüğünden (Ek 4) gerekli izinler alınmıştır. Ön test ve son testlerin uygulanacağı ve uygulamanın gerçekleştirileceği okulun müdürü ve öğretmenleri bilgilendirilerek gerekli izinler alınmıştır. Öğrenciler 18 yaşın altında olduğu için velilerinden, bilgilendirilmiş gönüllü onam formu aracılığıyla (Ek 5) araştırmaya katılım izni alınmıştır. Gerekli tüm hazırlıkların tamamlanması ve izinlerin alınmasının ardından ön testler uygulanmıştır. Deney grubunda Aydınlatma ve Ses Teknolojileri ünitesi araştırmacı tarafından otantik öğrenme uygulamalarıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmacı bu süreçte her gün yapılandırılmış günlükler tutmuştur. Kontrol grubunda ise kendi sınıf öğretmenleriyle mevcut öğretim programının dışına çıkılmadan öğrenme süreci devam ettirilmiş, sürece herhangi bir şekilde müdahale edilmemiştir. Deneysel uygulamanın tamamlanmasının ardından deney ve kontrol gruplarına veri toplama araçları son test olarak uygulanmıştır. Sonrasında ise toplanan veriler analiz edilmiş ve raporlaştırılmıştır.