Ortodoksluk

Hristiyanlığın üç büyük ana mezhebinden birisidir. Yunanca asıldan gelen Ortodoks kelimesi, “orthos” ve “doxa” kelimelerinin birleşmesinden oluşur ve "doğru inanç" demektir. Bu anlamda, Yahudilerin dindar kısmına ve Müslümanların sünni kısmına da aynı isim kullanılmaktadır491. Ortodokslar kendi tarihini Hz. İsa'ya kadar götürürler. Ortodokslarla Katoliklerin ayrılmasına en büyük sebep Ruh’ul-Kudüs’ün kimden kaynaklandığı sorusudur. Ortodokslar Oğul yoluyla Baba’dan çıktığına inanırken, Katolikler buna karşı çıkmış ve Baba ile Oğul’dan birlikte çıktığını iddia etmişlerdir. Bu sebeple Katolikler, 1054 yılında Ayasofya'ya bir belge göndererek Ortodokslardan ayrıldıklarını bildirmişlerdir. Daha sonraları, 1204 yıllarındaki haçlı seferlerinde İstanbul'a gelen haçlı ordusunun İstanbul'u

488_{Tümer - Küçük, a.g.e., s. 299-300; Mead - Hill, a.g.e., s. 95-96.} 489_{Matlins - Magida, a.g.e. s. 298.}

490_{Matlins - Magida, a.g.e. s. 301-304.}

491_{Bertholet, Alfred, Wörterbuch der Religionen, Stuttgart 1962, s. 202.; Katar, Mehmet, “Ortodoksluk”, a.g.e.,} s. 111; Matlins - Magida, a.g.e. s. 228.

yağmalaması, Ortodoks kiliselerini basıp papazları öldürmesi, Ortodoksların Katolik dünyasına olan nefretini artırmıştır492.

Kendilerini doğu kilisesi olarak adlandıran Ortodokslar, Roma'nın doğusundaki ülkelerin kendilerine ait olduğuna inanırlar. IX. Yüzyılda Slavlar bu mezhebi kabul etmişlerdir. Bulgarlar ve Sırplar da bu yüzyılda bunlara dahil olmuşlardır. Rus Ortodoks kilisesi 1917 ihtilalinden sonra Patriklik haline getirilmiştir. Kilisenin başı (eşitlerin birincisi) İstanbul'daki Patrik'tir. Doğu Ortodoks Kilisesi'ni oluşturan başlıca kiliseler Yunanistan, Rusya, Bulgaristan, Romanya ve Sırbistan kiliseleridir. Bununla birlikte Suriye, Koptik ve Habeşistan kiliseleri gibi bazı Asya ve Afrika kiliseleri de Doğu Ortodoks Kilisesi sınıflamasına dahil edilebilirler493.

Zamanla cemaatler arasında baş gösteren dini anlaşmazlıklar Doğu Ortodoks Kilisesi'nde de bölünmelere yol açmıştır. İstanbul Ortodoks Kilisesi de, Rum Ortodoks; Ermeni Ortodoks; Süryani Ortodoks olmak üzere başlıca üç kola ayrılmıştır. Rumlar İstanbul'u; Ermeniler, Erivan'ı; Süryaniler de Mardin'i merkez edinmişlerdir494. 1964 ve 1965 yıllarında Ortodoks kiliseleri baş patriği Athenagoras ile Papa VI. Paulus Kudüs'te buluşarak birleşme çalışmaları yapmış. Aralarında anlaşarak 900 yıllık afarozu kaldırmışlardır. Bugün bu iki büyük mezhep birbirinden bağımsız olarak varlıklarını devam ettirmektedirler495.

2002 rakamlarına göre Amerika'da,

Antiocian Ortodokslarının 227 kilisesi ve 70,000 üyesi vardır. Carpatha Rus Ortodokslarının 78 kilisesi ve 50,000 üyesi vardır. Yunan Ortodokslarının 508 kilisesi ve 1,500,000 üyesi vardır. Roma Ortodokslarının 56 kilisesi ve 25,000 üyesi vardır. Rus Ortodokslarının 721 kilisesi ve 1,000,000 üyesi vardır. Sırp Ortodokslarının 68 kilisesi ve 67,000 üyesi vardır. Ukrayna Ortodokslarının 27 kilisesi ve 5,000 üyesi vardır496.

Ortodokslar, Hz. İsa'nın hem insanî hem de Tanrısal yönünün olduğunu, bu yönünün Hz. Meryem onu dünyaya getirmeden önce de var olduğunu, çarmıha gerilme esnasında acı

492_{Mead - Hill, a.g.e., s. 243-244; http://tr.wikipedia.org/wiki/Ortodoksluk#cite_note-1 (2009)} 493_{Matlins - Magida, a.g.e. s. 228-229; http://tr.wikipedia.org/wiki/Ortodoksluk#cite_note-1} 494_{Mead - Hill, a.g.e., s. 245-247; http://ansiklopedi.turkcebilgi.com/Ortodoksluk (2009)} 495_{Hançerlioğlu, Orhan, İnanç Sözlüğü, İstanbul 1975, s. 475.}

çeken yanının tamamen insanî yönünün olduğunu, Tanrısal yönünün bundan hiç etkilenmediğini ileri sürerler.

Son Fener Rum Patriği'nin ölümü üzerine boşalan Patriklik makamına Dimitri Bartalameos (Ekim 1991) seçilmiştir. Ortodoksluğun inanç esaslarını kısaca şöyle özetleyebiliriz. Baba, Oğul ve Kutsal Ruh'un bir Tanrı’nın üç parçası olduğuna yani teslise inanırlar. Patrik ruhânî başkandır. Papa'yı Hz. İsa'nın vekili olarak kabul etmezler. O da bir insandır ve hata edebilir. Kutsal Ruh, Oğul yoluyla Baba'dan çıkmıştır. Hristiyanlık tarihinde ancak ilk yedi Konsil (325-787) geçerlidir. Hz. Meryem, Hz. İsa ve azizlerin kutsal tasvirleri (İkona) saygıya değerdir. Her ülke kendi diliyle ibadet edebilir. Haç sağdan sola doğru çıkarılır, ikonların kolları eşit uzunlukta olmalıdır. Evharistiya âyininde ekmeğe maya, şaraba su katılır. Vaftizden hemen sonra onaylama (Confirmation) yapılmalıdır. Yedi sakrament vardır. Keşiş, piskopos ve patrikler evlenemez. Buna karşılık papazlar evlenebilir. A'raf, ahiret hayatına geçişte, günahkâr kişinin kısa süreli bir bekleme yeridir497.

Her Ortodoks kilisesinde ikon bulunur ancak bunlara tapmazlar. İbadet sadece Tanrı'ya yapılır. İbadetlerini kiliselerinde yaparlar ve bu ayinler sebebiyle Tanrıyla görkemli bir birleşme gerçekleştirdiklerine inanırlar. Bu ayinlerde farklı olarak papaz ya da başpapaz tarafından yakılan tütsüden çıkan dumanın duacıları Cennet'e taşıdığı kabul edilir. Ayinde erkekler takım elbise veya günlük elbise giyerler ama kot giymek yasaktır. Kadınlar omuzlarını ve dizlerini örtmek mecburiyetindedir498.

Diğer Hristiyanlardan farklı olarak "Haçın Yükselişi" ayinini 14 Eylül'de kutlarlar. Tüm gün oruç tutulur. Mart'ın 25'inde Hz. Meryem'in hamile kalışını temsilen "Duyuru" ayini yaparlar. Ocağın 6'sında başlayan ve bir hafta süren "Tanrı'nın Görünümü" kutlamaları yapılır. Bu ayinde "Şanlı İsa" diye tebrikler yapılır. Bu, İsa Mesih'in vaftizine işaret eder499.

Ortodokslar, yeni doğan çocuklarını vaftiz ederek günahlarından arındırdıklarına inanırlar. Gençlikte tekrar kiliseye kabul için 1 ila 3 hafta kiliseye hizmet eder ve tekrar bir ayinle kabul töreni yapılır500. Evlilik ve cenaze merasimleri de kilisede yapılır. Ortodokslar ölümle ruhun bedenden ayrıldığını kabul ederler. Hz. İsa tekrar dirilip geldiğinde krallığını kuracak ve yeni bir çağ başlatacaktır. Hesaplar o zaman görülüp insanlar Cennet ve

497_{Matlins - Magida, a.g.e. s. 234; Tümer - Küçük, a.g.e., s. 162; Mead - Hill, a.g.e., s. 246-247;} http://tr.wikipedia.org/wiki/Ortodoksluk#cite_note-1

498_{Matlins - Magida, a.g.e. s. 230-231.} 499_{Matlins - Magida, a.g.e. s. 234-235.} 500_{Matlins - Magida, a.g.e. s. 238-239.}

Cehennem'e yaşayışlarına göre gönderilecektir. Ortodokslar, yeni bir eve taşındıklarında da "ev kutsama" töreni yaparlar, dua ederler. Yaklaşık 10-15 dakika sürer.501

Amerika’da bulunan Hristiyan grupları bu bilgilerini vermeye çalıştıklarımızla sınırlı değildir. Bunlar yanında, Assemblies of God, Quakers (Friends), Bible Churchs, First Nations, Reformed Churchs, Pentecostal, United Church of Christ, Amishler, Anabaptistler ve bunun yanında bilgi vermeye çalıştığımız mezheplerin onlarca alt mezhepleri ile yüzleri aşan Hristiyan mezhebi bulunmaktadır502.

501_{Matlins - Magida, a.g.e. s. 242-243.}

III. BÖLÜM

HRİSTİYANLARIN İSLAM’A BAKIŞI:

(WASHINGTON DC BÖLGESİ ÖRNEĞİ)

III.BÖLÜM

HRİSTİYANLARIN İSLAM’A BAKIŞI:(WASHINGTON DC BÖLGESİ ÖRNEĞİ) A. WASHINGTON DC METROPOL BÖLGESİ

Çalışmanın bu bölümünde yapılan anketleri değerlendimeye geçeceğiz. Ancak, bunu yapmadan önce araştırmanın yapıldığı Washington DC bölgesi hakkında kısaca bilgi vermek yerinde olacaktır.