Ortaöğretim Okul Müdürlerinin Dönüşümcü Liderlik ve İşlemci Liderlik Stillerinin İletişim Becerileri Üzerindeki Yordamalarının İncelenmes

Araştırmanın dokuzuncu alt problemi, “Ortaöğretim okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik ve işlemci liderlik stilleri, iletişim becerilerini öğretmen görüşlerine göre yordamakta mıdır?” şeklinde ifade edilmiştir. Bu alt probleme ilişkin regresyon analizi tabloları aşağıda verilmiştir.

Tablo 15

Ortaöğretim okul müdürlerinin liderlik stillerinin iletişim becerileri üzerindeki yordayıcı etkisinin araştırılmasına yönelik regresyon analizi (öğretmen görüşlerine göre)

Kareler toplamı Sd Ortalama Kare F P

Regresyon 46.06 2 23.03 143.29 .00

Artıklar 51.75 322 0.16

Toplam 97.82 324

R2=0.47

Yukarıdaki regresyon analizi tablosu incelendiğinde okul müdürlerinin liderlik stillerinin iletişim becerilerini yordayıcı etkisinin olduğu görülmektedir [F(2,322)=143.29;

p<.05]. Elde edilen belirleme katsayısına göre dönüşümcü liderlik ve işlemci liderlik iletişim becerilerinin %47‟sini açıklamaktadır.

Tablo 16

Ortaöğretim okul müdürlerinin liderlik stillerinin iletişim becerileri üzerindeki yordayıcı etkisi için regresyon katsayıları (öğretmen görüşlerine göre)

Model B St. Hata t P

(Sabit) 2.81 0.13 21.40 .01

Dönüşümcü Liderlik 0.48 0.03 16.52 .01

İşlemci Liderlik -0.30 0.06 -5.25 .01

Bağımlı Değişken: İletişim Becerisi

Okul müdürlerinin liderlik stillerinin iletişim becerileri üzerindeki yordayıcı etkisi için elde edilen regresyon katsayılarından görüldüğü gibi her hem dönüşümcü liderliğin [t(322)=16.52; p<.05] hem de işlemci liderliğin [t(322)=-5.25; p<.05] iletişim

becerisi üzerindeki yordayıcı etkisi önemli bulunmuştur. Model katsayılarından da görüldüğü gibi dönüşümcü liderlik arttıkça iletişim becerisi artmakta, işlemci liderlik artıkça iletişim becerisi azalmaktadır. İşlemci liderlik düzeyi sabit iken dönüşümcü liderlik de genel olarak 1 puanlık artış iletişim becerisine ilişkin puanı ortalama olarak 0.48 arttırmaktadır. Diğer yandan, dönüşümcü liderlik düzeyi sabit iken işlemci liderlik de genel olarak 1 puanlık artış iletişim becerisine ilişkin puanı ortalama olarak 0.30 azaltmaktadır.

Araştırmanın dokuzuncu alt problemine ilişkin sonuçlarda öğretmen görüşlerine göre iki liderlik stilinin de iletişim becerisi üzerinde yordayıcı etkisi görülmüştür. Dönüşümcü liderlik stili davranışlarının arttıkça iletişim becerisinin da arttığı, buna ters olarak işlemci liderlik stili davranışlarının arttıkça iletişim becerisinin azaldığı görülmektedir.

Araştırmanın onuncu alt problemi, “Ortaöğretim okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik ve işlemci liderlik stilleri, iletişim becerilerini kendi görüşlerine göre yordamakta mıdır?” şeklinde ifade edilmiştir. Bu alt probleme ilişkin regresyon analizi tabloları aşağıda verilmiştir.

Tablo 17

Ortaöğretim okul müdürlerinin liderlik stillerinin iletişim becerileri üzerindeki yordayıcı etkisinin araştırılmasına yönelik regresyon analizi (okul müdürlerine göre)

Kareler toplamı Sd Ortalama Kare F P

Regresyon 0.47 2 0.23 8.69 .01

Artıklar 0.64 24 0.03

Toplam 1.11 26

R2=0.42

Yukarıdaki regresyon analizi tablosu incelendiğinde, okul müdürlerinin liderlik stillerinin iletişim becerileri yordayıcı etkisinin olduğu görülmektedir [F(2,24)=8.69;

p<.05]. Elde edilen belirleme katsayısına göre dönüşümcü liderlik ve işlemci liderlik iletişim becerilerinin %42‟sini açıklamaktadır.

Tablo 18

Ortaöğretim okul müdürlerinin liderlik stilinin iletişim becerileri üzerindeki yordayıcı etkisi için regresyon katsayıları (okul müdürlerine göre)

Model B St. Hata t P

(Sabit) 2.80 0.42 6.64 .01

Dönüşümcü Liderlik 0.48 0.12 4.10 .01

İşlemci Liderlik -0.15 0.21 -0.71 .49

Bağımlı Değişken: İletişim Becerisi

Okul müdürlerinin liderlik stillerinin iletişim becerileri üzerindeki yordayıcı etkisi için elde edilen regresyon katsayılarından görüldüğü gibi sadece dönüşümcü liderliğin iletişim becerisi üzerindeki yordayıcı etkisi önemli bulunmuştur [t(25)=4.10;

p<.05]. Model katsayılarından da görüldüğü gibi dönüşümcü liderlik arttıkça iletişim becerisi artmaktadır. Buna göre dönüşümcü liderlik de genel olarak 1 puanlık artışın iletişim becerisine ilişkin puanı ortalama olarak 0.48 arttırdığı söylenebilir.

Araştırmanın onuncu alt problemine ilişkin sonuçlarda okul müdürlerinin görüşlerine göre dönüşümcü ve işlemci liderlik stillerinin iletişim becerisi üzerinde yordayıcı etkisi bulunmuş, dönüşümcü liderlik davranışlarının artışının iletişim becerisin artırdığı gözlemlenirken, işlemci liderlik davranışının artması ile iletişim becerisinin azaldığı görülmüştür.

Bilir‟in (2007) yaptığı çalışmada dönüşümcü liderlik özelliği gösteren yöneticilerin öğretmenlerle iyi iletişim kurması yönündeki bulguyu destekler niteliktedir. Bilir‟in (2007), “Öğretmen Algılarına Göre İlköğretim Okul Yöneticilerinin Dönüşümcü Liderlik Özellikleri ile Öğretmenlerin İş Doyumu İlişkisinin İncelenmesi” adlı araştırmasında öğretmen algılarına göre ilköğretim okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik özellikleri ile öğretmenlerin iş doyumu düzeyleri arasında yüksek düzeyde pozitif anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Buna göre, dönüşümcü liderlerle çalışan öğretmenlerin iş doyumu düzeylerinin yüksek olduğu anlaşılmaktadır. Birlikte çalıştığı öğretmenlerle iyi iletişim kurabilen, onları değişime ve yeniliğe yönlendirebilen, ihtiyaçlarını önemseyen, iyi bir model olabilen ve rehberlik edebilen yöneticilerin öğretmenlerini olumlu yönde etkileyebildiği sonucuna varılabilir. Öğretmenlerin yaptıkları işten memnuniyet duymaları yöneticilerin çalışanların ihtiyaçlarının farkında

olmasından, onlara destek olmasından, adil ve demokratik tutumlarından kaynaklanıyor olabilir.

Dönüşümcü liderlik davranışı sergileyen yöneticilerin daha etkili bir iletişim kurması yönündeki bulgu, Cemaloğlu‟nun (2002) araştırması ile de paralellik göstermektedir. Cemaloğlu (2002) araştırmasında yöneticilerin öğretmen kaynaklı olarak ifade ettikleri “görevlerin aksatılması”, “aidiyet duygusu eksikliği” ve “motivasyon eksikliği” gibi faktörlerin yöneticinin görevleri olduğunu belirtmekte ve bu faktörleri yöneticinin iletişim becerisiyle ilişkilendirmektedir. Okullarda iletişimin birimler ve bireyler arasında açık olması gerektiğine dikkat çeken Cemaloğlu, okullarda iletişimin yetersiz olmasının öğretmenler arasında motivasyon düşüklüğüne ve okula olan aidiyet duygusunun zayıflamasına neden olacağını belirtmektedir.

İşlemci liderlik davranışı sergileyen yöneticilerin öğretmenlerle iyi bir iletişim kuramadığı yönündeki bulgu Celep‟in (1992) araştırmasının bulgularıyla paralellik göstermektedir. Celep (1992) araştırmasında, örgüt içerisindeki iletişimin çift yönlü olarak gelişme gösterebilmesi, öncelikle yöneticinin tutum ve davranışı ile yöneticilik anlayışına bağlıdır sonucuna ulaşmıştır. Araştırmanın yapıldığı ilkokullarda çift yönlü iletişimin yeterince gelişme göstermediği anlaşılmaktadır. Yöneticilerin, eğitim ve öğretim etkinlikleri, özlük hakları ve iş başarısı konusunda öğretmenlere yeterli bilgi vermedikleri ve kişisel sorunların iletilmesine olanak sağlamadıkları gözlenmektedir. Öğretmenler de özellikle eğitim ve öğretim etkinlikleri konusundaki görüşlerini ve kişisel sorunları, çalışma arkadaşlarının sorunlarını yöneticiye iletmemektedirler. İlkokullarda yönetici-öğretmen iletişimini belli ölçüde de olsa biçimsel bir özellik taşıdığı ileri sürülebilir. Yöneticilerin iletişim sürecinde yetkisini hissettiren bir davranış gösterdikleri, öğretmenlerle iyi arkadaşlık ilişkisi kurmada başarılı olamadıkları ve öğretmenlerce düzenlenen sosyal etkinliklere katılmadıkları belirlenmiştir. Yönetici ile öğretmen arasındaki iletişim; kişisel sorunlarla ilgilenme, yöneticinin benimsenmesi, yöneticiden gurur duyma ve başka okulda çalışma isteği değişkenleri açısından önemli farklılıklar göstermektedir. Özellikle yöneticinin deneyim ve bilgisine güvenmeyen, yöneticisinden gurur duymayan, yöneticisini benimsemeyen öğretmenlerle yönetici arasında yalnızca yukarıdan aşağıya doğru olan tek yönlü bir iletişim söz konusudur. Diğer bir anlatımla, emirlerini yazılı olarak bildiren, emrin yerine getirilme gerekçesini açıklamayan, okulun uygulanan ve gelecekteki eğitim ve öğretim etkinlikleri ile iş

başarısı konusunda bilgi vermeyen, görevinde yeterince başarı gösteremeyen, öğretmene yol gösterici bilgi vermeyen, resmi iletişime önem veren, öğretmenlerle iyi arkadaşlık ilişkisi kuramayan yöneticilere karşı, öğretmenlerin kişisel veya görevle ilgili sorunlarını rahatlıkla iletemedikleri, eğitim ve öğretim etkinlikleri konusundaki görüşlerini bildirmekten çekindikleri sonucuna varılmıştır.

Çavdar (1998), “İşletmelerde Örgütsel İletişimin Yönetim Kararlarında Kullanılması ve Uygulamasından Bir Örnek” adlı çalışmasında örgütlerin ve yönetimin başarılı olmasında en gerekli temel kaynağın bilgi olduğunu, bu bağlamda yönetimin iç ve dış çevre ile gerekli ilişkileri kurması gerektiğini belirtmiştir. Araştırma sonucunda örgütlerde etkinlik ve üretkenliğin yükseltmenin ve değişime ayak uydurmanın iletişim gücüne sahip bir yönetici-lidere sahip olmaya bağlı olduğuna işaret etmiştir.

Sy ve diğ. (2006), çalışmalarında yöneticinin duygusal zeka, iletişim gibi özelliklere önem vermesi gerektiği, bunun astlar üzerinde önemli bir etkisi olduğu sonucuna varmıştır. Duygusal zeka, iletişim, çalışmamızda yer verdiğimiz gibi liderlik özellikleridir.

Kaya (2003), çalışmasında Baird ve Deilbort‟un iş tatminindeki artışların yöneticilerle iyi ve sık iletişim kurma arasında bağlantı olduğu bulgusuna değinmiştir.

BÖLÜM V