Ortaöğretim Okul Müdürlerinin Dönüşümcü Liderlik ve İşlemci Liderlik Stilleri ile İletişim Becerileri Arasındaki İlişkilerin İncelenmes

Araştırmanın yedinci alt problemi, “Ortaöğretim okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik ve işlemci liderlik stilleri ile iletişim becerileri arasında öğretmenlerin görüşlerine göre anlamlı ilişkiler var mıdır?” şeklinde ifade edilmiştir. Bu alt probleme ilişkin Pearson momentler çarpımı korelasyon katsayıları Tablo-11 ve Tablo-12‟de verilmiştir.

Tablo 11

Ortaöğretim okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik ve işlemci liderlik stilleri arasındaki ilişki katsayıları (öğretmen görüşlerine göre)

İşlemci Liderlik Dönüşümcü Liderlik Koşullu Ödüllendirme İstisnalarla Yönetim (Pasif) İstisnalarla Yönetim (Aktif) Laissez- Faire Genel Entelektüel Uyarım .833** -.350** .359** -.613** .084 İdealleştirilmiş Etki (Davranış) .778** -.255** .358** -.558** .133* Telkinle Güdüleme .829** -.337** .373** -.625** .087 İdealleştirilmiş Etki (Atfedilen) .805** -.324** .344** -.664** .043 Bireysel Destek .807** -.297** .309** -.572** .097

Genel .897** -.347** .384** -.673** .096

* p<.05; ** p<.01

Okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik ve işlemci liderlik stilleri arasındaki ilişki katsayıları incelendiğinde, genel olarak dönüşümcü liderlik ile işlemci liderlik arasındaki ilişki katsayısının düşük olduğu görülmektedir (r=.096). Ancak dönüşümcü liderliğin ve işlemci liderliğin alt boyutları arasındaki ilişki katsayıları incelendiğinde istatistiksel olarak önemli görülen katsayılar vardır. Örneğin, işlemci liderliğin koşullu ödüllendirme alt boyutu ile dönüşümcü liderlik arasındaki ilişki katsayısı oldukça yüksektir (r= .897). Bu ilişki katsayısının pozitif olması koşullu ödüllendirmenin arttığı zaman dönüşümcü liderlik özelliklerinin de artacağı anlamına gelmektedir. Tablodan görüldüğü gibi işlemci liderliğin koşullu ödüllendirme alt boyutu dönüşümcü liderliğin bütün alt boyutları ile aynı yönde kuvvetli ilişkiye sahiptir. Yine tablodan, işlemci liderliğin istisnalarla yönetim(pasif) ve laissez-faire liderlik alt boyutlarının dönüşümcü liderlik ve dönüşümcü liderliğin alt boyutları ile ters yönde kuvvetli ilişkiye sahip olduğu görülür. Diğer yandan, işlemci liderliğin istisnalarla yönetim (aktif) alt boyutunun dönüşümcü liderlik ve alt boyutları ile aynı yönde kuvvetli ilişki içinde olduğu görülmektedir.

Tablo 12

Ortaöğretim okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik ve işlemci liderlik stilleri ile iletişim becerileri arasındaki ilişki katsayıları (öğretmen görüşlerine göre)

İletişim Becerileri Yöneticinin İlgisi İletişim Yöntemi Çevreyle Bütünleşme Öğretime Odaklaşma Genel Dö nü şü m cü L id er lik Entelektüel Uyarım .580** .515** .356** .140* .609** İdealleştirilmiş Etki (Davranış) .508** .447** .304** .164** .535** Telkinle Güdüleme .560** .474** .344** .122* .579** İdealleştirilmiş Etki (Atfedilen) .611** .535** .343** .133* .626** Bireysel Destek .598** .473** .321** .095 .588** Genel .636** .543** .370** .143** .652** İş lem ci L id er lik Koşullu Ödüllendirme .567** .487** .340** .103 .582** İstisnalarla Yönetim (Pasif) -.365** -.339** -.251** -.176** -.409** İstisnalarla Yönetim (Aktif) .149** .195** .103 .104 .188** Laissez-Faire -.560** -.469** -.364** -.158** -.590**

Genel -.136* -.090 -.108 -.077 -.149**

* p<.05; ** p<.01

Okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik ve işlemci liderlik stilleri ile iletişim becerileri arasındaki ilişki katsayıları incelendiğinde, iletişim becerilerinin genel olarak en fazla dönüşümcü liderliğin genel düzeyi ile ilişkili olduğu görülmektedir (r= .652). Diğer yandan iletişim becerilerine ilişkin genel düzeyin işlemci liderliğin genel düzeyi ile ters yönde ilişkili olduğu görülmektedir (r=-.149). Alt boyutlar açısından incelendiğinde ise iletişim becerilerinin genel düzeyinin, işlemci liderliğin istisnalarla yönetim (pasif) ve laissez-faire liderlik alt boyutları ile ters yönde kuvvetli ilişkiye sahip olduğu söylenebilir. İletişim becerilerinin genel düzeyinin, dönüşümcü liderliğin bütün alt boyutları ile aynı yönde kuvvetli ilişkiye sahip olduğu görülmektedir.

İletişim becerilerine ait alt boyutlar incelendiğinde ise yöneticinin ilgisinin en çok dönüşümcü liderliğin genel düzeyi ile aynı yönlü ilişki içinde olduğu söylenebilir (r= .636). Bu durum iletişim becerilerinin iletişim alt boyutu ve çevreyle bütünleşme alt boyutu için de geçerlidir. Diğer yandan iletişim becerilerinin öğretime odaklaşma alt boyutu işlemci liderliğin istisnalarla yönetim (pasif) alt boyutu ile ters yönde ilişkiye sahiptir.

Araştırmanın yedinci alt problemine ilişkin sonuçlar incelendiğinde öğretmen görüşlerine göre iletişim becerilerinin dönüşümcü liderlik stili ile ilişkili olduğu görülmektedir. Diğer yandan işlemci liderlik stili ile de ters yönde ilişkili olduğu sonucu ortaya çıkmıştır.

Araştırmanın sekizinci alt problemi, “Ortaöğretim okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik ve işlemci liderlik stilleri ile iletişim becerileri arasında okul müdürlerinin kendi görüşlerine göre anlamlı ilişkiler var mıdır?” şeklinde ifade edilmiştir. Bu alt probleme ilişkin Pearson momentler çarpımı korelasyon katsayıları Tablo-13 ve Tablo-14‟de verilmiştir.

Tablo 13

Ortaöğretim okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik ve işlemci liderlik stilleri arasındaki ilişki katsayıları (okul müdürlerine göre)

İşlemci Liderlik Dönüşümcü Liderlik Koşullu Ödüllendirme İstisnalarla Yönetim (Pasif) İstisnalarla Yönetim (Aktif) Laissez- Faire Genel Entelektüel Uyarım .561** -.168 .171 -.180 .239

İdealleştirilmiş Etki (Davranış) .692** -.108 .148 -.141 .354

Telkinle Güdüleme .342 -.276 .223 .164 .279

İdealleştirilmiş Etki (Atfedilen) .114 -.056 .132 .220 .229

Bireysel Destek .505** .122 .051 -.143 .298

Genel .567** -.139 .188 -.028 .349

* p<.05; ** p<.01

Okul müdürlerinin kendi görüşlerine göre dönüşümcü liderlik ve işlemci liderlik stilleri arasındaki ilişki katsayıları incelendiğinde, genel olarak dönüşümcü liderlik ile işlemci liderlik arasındaki ilişki katsayılarının önemsiz olduğu görülmektedir (p<.05). Tablo 13 incelendiğinde sadece işlemci liderliğin koşullu ödüllendirme alt boyutu ile dönüşümcü liderliğin genel düzeyi ve bazı alt boyutları arasındaki ilişki katsayılarının istatistiksel olarak önemli olduğu görülür. Koşullu ödüllendirme ile dönüşümcü liderliğin genel düzeyi arasında aynı yönlü kuvvetli bir ilişki vardır (r=.567). Benzer ilişki yapıları koşullu ödüllendirme ile dönüşümcü liderliğin entelektüel uyarım, idealleştirilmiş etki (davranış) ve bireysel destek alt boyutlarında da görülmektedir.

Tablo 14

Ortaöğretim okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik ve işlemci liderlik stilleri ile iletişim becerileri arasındaki ilişki katsayıları (okul müdürlerine göre)

İletişim Becerileri Yöneticinin İlgisi İletişim Yöntemi Çevreyle Bütünleşme Öğretime Odaklaşma Genel Dö nü şü m cü L id er lik Bireysel Destek .334 .560** .431* .230 .611** İdealleştirilmiş Etki (Davranış) .443* .561** .332 .509** .687** Telkinle Güdüleme .104 .558** .398* .146 .463* İdealleştirilmiş Etki (Atfedilen) .104 .317 .197 .099 .274 Bireysel Destek .077 .277 .567** .217 .459* Genel .285 .587** .476* .309 .639** İş lem ci L id er lik Koşullu Ödüllendirme .398* .550** .379 .345 .643** İstisnalarla Yönetim (Pasif) -.293 -.060 .197 -.187 -.112 İstisnalarla Yönetim (Aktif) .205 .139 -.212 -.240 -.022 Laissez-Faire -.563** -.211 .044 -.157 -.358

Genel -.108 .248 .232 -.085 .120

* p<.05; ** p<.01

Okul müdürlerinin kendi değerlendirmelerine göre dönüşümcü liderlik ve işlemci liderlik stilleri ile iletişim becerileri arasındaki ilişki katsayıları incelendiğinde, iletişim becerilerinin genel olarak en fazla dönüşümcü liderliğin idealleştirilmiş etki (davranış) düzeyi ile ilişkili olduğu görülmektedir (r=.687). Diğer yandan iletişim becerilerine ilişkin genel düzeyin işlemci liderliğin genel düzeyi ile ilişkili olmadığı görülmektedir (p<.05). Alt boyutlar açısından incelendiğinde ise iletişim becerilerinin genel düzeyinin, işlemci liderliğin sadece koşullu ödüllendirme alt boyutu ile aynı yönde kuvvetli ilişkiye sahip olduğu söylenebilir (r=.643). İletişim becerilerinin genel düzeyinin, dönüşümcü liderliğin idealleştirilmiş etki (atfedilen) hariç bütün alt boyutları ile aynı yönde kuvvetli ilişkiye sahip olduğu görülmektedir.

İletişim becerilerine ait alt boyutlar incelendiğinde ise yöneticinin ilgisinin en çok işlemci liderliğin laissez-faire liderlik alt boyutu ile ters yönlü ilişki içinde olduğu söylenebilir (r=-.563). İletişim becerilerinin iletişim yöntemi alt boyutu ise en fazla dönüşümcü liderliğin genel düzeyi ile aynı yönlü kuvvetli ilişkiye sahiptir (r=.587). Çevreyle bütünleşme alt boyutunun en yüksek ilişkide olduğu alt boyut dönüşümcü liderliğin bireysel destek alt boyutudur. Diğer yandan, öğretime odaklaşma alt

boyutunun sadece idealleştrilmiş etki (davranış) alt boyutu ile aynı yönde yüksek ilişkiye sahip olduğu görülmektedir (r=.509).

Araştırmanın sekizinci alt problemine ilişkin bulgular incelendiğinde okul müdürlerinin kendi görüşlerine göre iletişim becerilerinin dönüşümcü liderlik stili ile ilişkili olduğu, diğer yandan işlemci liderlik stilinin alt boyutlarından sadece koşullu ödüllendirme ile ilişkili olduğu ortaya çıkmıştır. İşlemci liderliğin diğer tüm alt boyutları ile iletişim becerileri arasında ise ters yönde bir ilişki vardır. Diğer bir ifadeyle iletişim becerilerini etkili bir biçimde gerçekleştiren okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik stilinin alt boyutlarını daha fazla gerçekleştirdiği söylenebilir. Aynı zamanda işlemci liderlik davranışı gösteren okul müdürlerinin iletişim becerilerinin zayıf olduğu sonucuna ulaşılabilir.

Doğan (2005) tarafından yapılan çalışmada da okul yöneticileri ve öğretmenler arasında bir iletişim kopukluğu ve gösterdikleri liderlik boyutları ortaya konmuştur. Bu bulgu iletişim becerilerinin liderlik stilleri ile ilişkili olduğu bulgusu ile paralellik göstermektedir. Doğan‟ın (2005) “İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Liderlik Stilleri İle Kullandıkları Çatışma Çözüm Stratejileri Arasındaki İlişki” isimli çalışmasında elde edilen bulgular şu şekilde özetlenebilir: Öğretmen ve yöneticilerin, yöneticilerin liderlik stillerine ilişkin görüşlerinde anlamlı ilişkiler olduğu görülmüştür. Bu farklılıklar incelendiğinde; okul yöneticilerinin, okulda gösterdikleri “öğretimsel liderlik” davranışları ile öğretmenlere sağlıklı mesajlar iletemedikleri ve bunun sonucu olarak, taraflar arasında iletişim kopukluğunun var olduğu, okul yöneticileri ve öğretmenlerin etik kurallara farklı bakış açılarıyla yaklaştıkları, okul yöneticileri tarafından ortaya konulan vizyonun öğretmenler tarafından tam olarak anlaşılmadığı ya da desteklenmediği, okul yöneticileri tarafından okullarda yapılan yenilik ve değişimlerin öğretmenler tarafından yeterli görülmediği saptanmıştır. Yine Bahar (1999) tarafından yapılan çalışma da araştırmanın bulgularını desteklemektedir. Bahar (1999) tarafından yapılan “Özel Okul Müdürleri İle Devlet Okulu Müdürlerinin Liderlik Davranışlarının Yeterlik Düzeyi Arasındaki Farklar” isimli çalışmada elde edilen bulgular aşağıda özetlenmiştir: Resmi okullarda okul yönetimi ve personel arasındaki iletişimin yetersiz olduğu ve bunun nedeninin okul müdürlerinin liderlik davranışlarından haberleşmeye çok önem vermedikleri olduğu ifade edilmektedir.

4.4. Ortaöğretim Okul Müdürlerinin Dönüşümcü Liderlik ve İşlemci Liderlik