türünü seçmek suretiyle Kuruma göndermeleri gerekmektedir.
4. Di¤er Prim ‹ndirimlerinden Yararlanmamak
a) 5763 say›l› Kanun ile getirilen di¤er indirimler
aa) Özürlü sigortal› çal›flt›ran iflverenlerin yararlanaca¤› prim indirimi
5763 say›l› Kanun’un 2. maddesiyle ‹fl Kanu- nu’nun 30. maddesinde yap›lan de¤ifliklikle 50 ve- ya daha fazla iflçi çal›flt›ran özel sektör iflverenleri için % 6 olan özürlü, eski hükümlü ve terör ma¤- duru çal›flt›rma zorunlulu¤u de¤ifltirilmifltir. Özürlü iflçilerle ilgili prim indirimiyle ilgili hususlara aç›k- l›k getirmek amac›yla Sosyal Güvenlik Kurumu’nca 19.8.2008 tarihli, 2008-77 say›l› Genelge yay›nlan- m›flt›r.
5763 say›l› Kanun ile yap›lan ve 1.7.2008 tari- hinden itibaren geçerli olan ‹fl Kanunu’nun 30. maddesindeki düzenlemeye göre, iflverenler 50 ve- ya daha fazla iflçi çal›flt›rd›klar› özel sektör iflyerle- rinde % 3 özürlü iflçiyi meslek, beden ve ruhi du- rumlar›na uygun ifllerde çal›flt›rmakla yükümlüdür- ler. Kamu iflyerlerindeki iflverenlerin ise % 4 özür- lü ve % 2 eski hükümlü eski hükümlü iflçiyi mes- lek, beden ve ruhi durumlar›na uygun ifllerde ça- l›flt›rma zorunluluklar› bulunmaktad›r. Bu düzenle- meyle 1.7.2008 tarihinden itibaren özel sektör ifl- yerlerinde eski hükümlü ve terör ma¤duru çal›flt›r- ma yükümlülü¤ü kald›r›lm›flt›r.9
Ayr›ca özürlü sigortal›lar›n, asgari ücret üzerin- den hesaplanan sigorta primine ait iflveren hissele- rinin tamam› Hazine taraf›ndan karfl›lanacakt›r. ‹fl- çinin ald›¤› ücrete bak›lmaks›z›n 1.7.2008 tarihin- den itibaren asgari ücret üzerinden primlerin iflve- ren pay› hazine taraf›ndan karfl›lanacak, bunun üzerindeki prim ise iflverence ödenecektir (m. 30/VI).
Bundan baflka, kontenjan fazlas› özürlü çal›flt›- ran, yani yükümlü olmad›klar› halde özürlü çal›flt›- ran iflverenlerin bu flekilde çal›flt›rd›klar› her bir
özürlü için prime esas kazanç alt s›n›r› üzerinden hesaplanan sigorta primine ait iflveren hisselerinin % 50’si Hazine taraf›ndan karfl›lanacakt›r (m. 30/VI).
bb) Genç iflçi ve kad›n iflçi istihdam eden iflverenlerin yararlanabilece¤i prim indirimi
5763 say›l› Kanun’la 4447 say›l› ‹flsizlik Sigorta- s› Kanunu’na geçici 7. madde eklenmifl ve baz› si- gortal›lar için prim indirimi öngörülmüfltür. Bu in- dirime iliflkin usul ve esaslara aç›kl›k getirmek amac›yla Sosyal Güvenlik Kurumu’nca 1.8.2008 ta- rihinde 2008-73 say›l› Genelge yay›nlanm›flt›r. Bu düzenlemeye göre, 18 yafl›ndan büyük ve 29 ya- fl›ndan küçük olanlar ile yafl flart› aranmaks›z›n 18 yafl›ndan büyük kad›nlardan; 26.12.2007- 26.5.2008 tarihleri aras›ndaki dönemde prim ve hizmet bel- gelerinde kay›tl› sigortal›lar d›fl›nda olmas› flart›yla, 26.5.2007- 26.5.2008 tarihleri aras›nda iflyerine ait prim ve hizmet belgelerinde bildirilen ortalama si- gortal› say›s›na ilave olarak 26.5.2008-26.5.2009 ta- rihleri aras›nda ifle al›nan ve fiilen çal›flt›r›lanlar için, 506 say›l› Kanunun 72. ve 73. maddelerinde say›lan ve 78. maddesi uyar›nca belirlenen prime esas kazanç alt s›n›r› üzerinden hesaplanan sigorta primine ait iflveren hisselerinin;
- Birinci y›l için yüzde yüzü, - ‹kinci y›l için yüzde sekseni, - Üçüncü y›l için yüzde altm›fl›, - Dördüncü y›l için yüzde k›rk›, - Beflinci y›l için yüzde yirmisi,
‹flsizlik Sigortas› Fonu’ndan karfl›lanacakt›r (4447 s.K. geçici m.7/I, 2008-73 s.Genelge, 1.).
b) Farkl› iflçiler için üç ayr› prim indiriminin ayn› zamanda uygulanmas›
Di¤er teflvik kanunlar›na istinaden iflveren his- sesi sigorta prim teflviki uygulamas›ndan yararlan- makta olan iflverenlerin, teflvik kapsam›na giren si- gortal›lar›ndan dolay› ayn› dönem için ve mükerrer olarak 5510 say›l› Kanun’un 81. maddesinin (›) bendinde öngörülen befl puanl›k prim indirimin- den yararlanmalar› mümkün de¤ildir. Ancak, e¤er bir iflveren di¤er teflviklerden yararlanmakta iken 5510 say›l› Kanun m. 81/I-(›) kapsam›ndaki indiri- me giren baflka iflçileri ifle alm›flsa gecikme cezas› dahil prim borcu olmamas› kayd›yla bu indirimden de yararlanabilir.
Örne¤in, prim borcu olmayan bir iflveren, 18-29 yafllar› aras›nda yeni ifle ald›¤› 6 sigortal›s›ndan do- lay› 4447 say›l› Kanun’un geçici 7. maddesi hük- münden, iki sigortal›s›n›n özürlü olmas›ndan dola- y› 4857 say›l› Kanun’un 30. maddesi hükmünden yararlanabilecek durumda oldu¤u ve di¤er teflvik- lerin kapsam›na girmeyen 4 sigortal›s›ndan dolay› 5510 say›l› Kanun’un m.81/I-(›) kapsam›ndaki indi- rimden de yararlanabilecektir. Ayl›k prim ve hiz- met belgesini düzenlerken yararlan›lacak indirim- lerin belirtilmesi gerekir. Genelge’ye göre böyle bir durumda iflveren:
a) Sigortal›lar›n hepsi için 5510 s. Kanun türü, b) Özürlü sigortal›lar için 4857, di¤er sigortal›- lar için 5510 s. Kanun türü,
c) Yeni ifle al›nanlar 18-29 yafl aras› sigortal›lar için 4447, özürlü sigortal›lar için 4857, kalan 4 si- gortal› için 5510 say›l› Kanun türünü,
d) Yeni ifle al›nan 18-29 yafl aras› sigortal›lar için 4447, özürlü sigortal›lar ile kalan dört sigorta- l› için 5510 say›l› Kanun türünü,
seçebilecektir (Genelge, 8).
IV. PR‹M ‹ND‹R‹M‹N‹N
HESAPLANMASI
5510 say›l› Kanun’un prim oranlar› ve Devlet katk›s› bafll›kl› 81. maddesinin birinci f›kras›n›n (a) bendinde,
- Malûllük, yafll›l›k ve ölüm sigortalar› prim ora- n›n›n, sigortal›n›n prime esas kazanc›n›n % 20’si oldu¤u, bunun % 9’unun sigortal› hissesi, % 11’inin iflveren hissesi oldu¤u,
(b) bendinde ise, 4/I-a kapsam›nda çal›flan si- gortal›lar için uygulanacak malullük, yafll›l›k ve ölüm sigortalar› prim oran›n›n (a) bendinde belir- tilen % 20 oran›na; 40 ›nc› maddeye göre 60 fiilî hizmet gün say›s› eklenecek ifllerde 1 puan, 90 fii- lî hizmet gün say›s› eklenecek ifllerde 1,5 puan, 180 fiilî hizmet gün say›s› eklenecek ifllerde 3 pu- an eklenmesi suretiyle belirlenece¤i, bu flekilde bulunan oran ile (a) bendinde belirtilen % 20 ora- n› aras›ndaki farka ait primin tamam›n›n iflveren ta- raf›ndan ödenece¤i öngörülmüfltür.
Genelge’ye göre, 5510 say›l› Kanun’un 4/I-a kapsam›nda çal›flan sigortal›lar ve 5/I-c’de belirti- len harp malulleri ile 3713 ve 2330 say›l› Kanunla- ra göre vazife malullü¤ü ayl›¤› alanlardan k›sa ve uzun vadeli sigorta kollar›na tabi olanlar için esas
al›nacak malullük, yafll›l›k ve ölüm sigortalar› prim oranlar›,
- Fiili hizmet zamm›n›n uygulanmad›¤› ifllerde, % 9 sigortal› hissesi, % 11 iflveren hissesi,
- 60 gün fiili hizmet gün say›s› eklenecek ifller- de, % 9 sigortal› hissesi, % 12 iflveren hissesi,
- 90 gün fiili hizmet gün say›s› eklenecek ifller- de, % 9 sigortal› hissesi, % 12,5 iflveren hissesi,
- 180 gün fiili hizmet gün say›s› eklenecek ifller- de, % 9 sigortal› hissesi, % 14 iflveren hissesi,
olacakt›r.
Bu ba¤lamda, prim ve prime iliflkin borcu bu- lunmayan iflverenlerin, kapsama giren sigortal›lar›- na iliflkin ayl›k prim ve hizmet belgelerini 5510 sa- y›l› Kanun türünü seçerek yasal süresi içinde Ku- ruma göndermeleri halinde, malullük, yafll›l›k ve ölüm sigortalar› primlerinden yukar›da belirtilen iflveren hisselerinin befl puanl›k k›sm›, ilgili ayda tahakkuk etmifl sigorta primlerinin iflveren hissesi- nin Hazinece karfl›lanmayan k›sm› ile sigortal› his- sesinin tamam›n›n yasal süresi içinde ödenmesi kayd›yla, Hazinece karfl›lanacakt›r.
Örne¤in, (A) Anonim fiirketi’nin 2008/Ekim ay›- na iliflkin ayl›k prim ve hizmet belgesinde kay›tl› sigortal›lar›na ait prime esas kazanç tutar› toplam›- n›n 5.000 YTL oldu¤unu kabul edersek, tahakkuk eden malullük, yafll›l›k ve ölüm sigortalar› primi oran› ve buradaki Hazine katk›s› afla¤›daki gibi olacakt›r:
MYÖ primine esas kazanç tutar› toplam›: 5000 YTL
MYÖ primi oran›: % 20,
ödenmesi gereken toplam prim tutar›: 5000 x % 20 = 1000 YTL’dir.
MYÖ priminin sigortal› pay› % 9,
MYÖ priminin toplam iflveren pay› % 11 olup, bunun % 5’ini Hazine karfl›layacak, % 6’s›n› ise ifl- veren ödeyecektir.
Malullük, yafll›l›k ve ölüm sigortas› primlerinin, 5.000 x % 5 = 250 YTL’si iflveren hissesine ait Hazinece karfl›lanacak olan tutar,
5.000 x % 6 = 300 YTL’yi iflveren hissesine ait iflverence ödenecek olan tutar,
5.000 x % 9 = 450 YTL’si sigortal› hissesine ait iflverence ödenecek olan tutard›r.
Bu durumda, iflverenin k›sa vadeli sigorta kolla- r›na iliflkin primi ile genel sa¤l›k sigortas› primi ile birlikte malullük, yafll›l›k ve ölüm sigortas›na ait 300 + 450 = 750 YTL’yi yasal ödeme süresinin son günü olan 30.11.2008 tarihinin Pazar gününe rast- lamas› nedeniyle ilk ifl günü olan 1.12.2008 Pazar- tesi gününe kadar ödenmesi halinde, 250 YTL tu- tar›ndaki MYÖ sigortas› primleri Hazinece karfl›la- nacakt›r.
E¤er iflveren taraf›ndan ödenmesi gereken k›sa vadeli sigorta kollar› primi ile genel sa¤l›k sigorta- s› primi ile birlikte 750 YTL’lik MYÖ sigortas› pri- mi 1.12.2008 tarihine kadar ödenmedi¤i veya eksik ödendi¤i takdirde, 750+250= 1000 YTL’nin tamam› ve di¤er prim borçlar› gecikme cezas› ve gecikme zamm› ile birlikte iflverenden tahsil edilecektir. ‹fl- veren de 250 YTL’lik Hazine katk›s›ndan yararlana- mam›fl olacakt›r.
V. SONUÇ
Malullük, yafll›l›k ve ölüm sigortalar› prim ora- n›n›n iflveren hissesine ait k›sm›ndan yap›lmas› öngörülen befl puanl›k indirimden 4/I-a kapsa- m›nda ki sigortal›lar› çal›flt›ran, özel sektör iflyeri iflverenleri yararlanabileceklerdir. Kamu sektörü iflverenleri ise geçici ya da sürekli olarak personel çal›flt›rsalar da bu indirimden yararlanamayacak- lard›r
Madde 81/I-(›) bendinde sadece 5510 say›l› Ka- nuna tabi olarak çal›flt›r›lan sigortal›lar için öden- mesi gereken primler indirimin kapsam›na al›nm›fl- t›. 506 say›l› Sosyal Sigortalar Kanunu’nun geçici 20. maddesine göre kurulan sand›k kapsam›ndaki sigortal›lar için ödenmesi gereken primler 81. mad- dede belirtilen indirim kapsam›nda de¤erlendirile- meyecekti. Daha sonra, 31.7.2008 tarih ve 5797 sa- y›l› “Sosyal Sigortalar ve Genel Sa¤l›k Sigortas› Ka- nunu ‹le Baz› Kanunlarda De¤ifliklik Yap›lmas›