Moldova inşaat sektörü ile ilgili mevzuatlar

13 Nisan 2007 tarihinde çıkarılan 96 sayılı Kamu Đhale Kanunu; yapılacak inşaatın türü, süresi ve maliyetinin planlanmasına yardımcı olmaktadır. Bu kanunla işlerin

151

nasıl yapılacağı ve yapılacak işlerden kimlerin sorumlu olduğu belirtilmiştir. Sözleşme yapmaya yetkili olan yönetimlerin yapılacak işlerin en ince ayrıntılarına kadar belirtmeleri gerekmektedir. Yasaya göre bu ayrıntıları belirtirken kullanılacak kriterlerin ekonomik, sosyal, yasal, finansal, teknik ve beşeri tüm ihtiyaçları karşılayacak nitelikte olması gerekmektedir. [69]

28 Mayıs 1996 tarihli 285 numaralı yönetmelik ile inşaat yapımının yasal mevzuatının düzenlenmesi, yatırımcıların artırılması, müteahhitler ile sektörle ilgili yasal ve tüzel diğer kişiliklerin çoğaltılması amacıyla hükümet bir takım kurallar belirlemiştir. [70]

Bir inşaatın kabulünde inşaat ve ilgili işlerin müteahhit tarafından eksiksiz olarak kalite şartlarına uygun olarak yerine getirilmesi şart koşulmuştur. Yapılacak tüm tamirat, güçlendirme, yenileme, tebeddülat, genişletme v.b işlerde kabul iki aşamada yapılacaktır. Birinci aşama geçici kabuldur. Đkinci aşama ise garanti dönemi sonunda gerçekleşecek kesin kabuldür. Kabul heyeti en az beş kişiden oluşacaktır. Yüksekliği 28 metreyi geçen, 150 kişiden fazla insanın ya da çocuk ve yaşlılar gibi kendi kendini bir yangın durumunda tahliye edemeyecek insanların yaşayacağı otel, hastane ve konutların özellikle yangın merdivenine sahip olması gerekmektedir. Tarihi eser sayılan binalarda yapılacak işlemler için Kültür Bakanlığı’nın izni ve gözetimi gerekmektedir. Kabul heyeti görsel inceleme, teknik şartnamelere uygunluk incelemesi, projeye uygunluk incelemesi gibi incelemelerde bulunur. Şüpheye düşülen durumlarda kabul heyeti ilave incelemeler, testler ve araştırmalar yapabilir. Heyet eğer proje kapsamındaki inşaat işlerinde eksik ya da tamamlanmamış bir iş, yapım tekniğinde şartnamelere uygunsuzluk, bina dayanıklılığını etkileyecek yapım kusurları, binanın sağlamlığında oluşacak şüpheler sonucunda ilave testlerin yapılmasının gerekmesi, teknik şartnamelerdeki tariflerden farklı yapılan işler ya da inşaat izninin bulunmaması gibi eksiklikler tespit ederse kabul ertelenebilir. [70] Heyet giderilemeyecek kusurlar tespit ettiğinde yapıyı kabul etmeyebilir. Eğer yapımcı kabul gününde mevcut bulunmazsa heyet bağımsız bir teknik kabul uzmanı talep edebilir. Müteahhit kabul, erteleme ya da red hususlarında kabul gününden sonraki 3 gün içerisinde bilgilendirilir. Red durumunda yapımcı aşırı iklimsel koşullar hariç 90 işgünü içerisinde kusurları giderebilir. Eğer yapımcı bu eksiklikleri belirtilen süre içerisinde gideremezse yapıdan dolayı meydana gelen zarar

152

yapımcıdan tazmin edilecektir. Anlaşmazlık durumunda yapımcı Devlet Đnşaat Đncelemesi talep edebilecektir ve bu incelemeyi mahkemede kullanabilecektir. Kesin kabul garanti süresinin bitimini müteakiben 15 gün içerisinde gerçekleşmelidir. Garanti süresi sözleşmede belirtilmelidir. Kesin kabulde işveren makam, bu makam tarafından seçilen kabul heyeti, tasarımcı ve yapımcı mevcut bulunmalıdır. Kabul sonucunda yapılan gözlemler kabul heyeti tarafından raporlanacaktır. [70]

Ayrıca Avrupa Birliği’ne uyum amacıyla binaların enerji performansının geliştirilmesini hedefleyen 2002/91/EC numaralı Avrupa standardı Moldova’da yürürlüğe girmiştir. Rusya’nın Moldova’ya verdiği gaza çok kısa zaman içerisinde ardı ardına yüksek miktarlarda zamlar yapması sonucunda bu yönetmeliklerin kısa zamanda çıkarılması çok daha elzem bir hale gelmiştir. Bu yönetmeliğin oluşturulmasında Danimarka Đnşaat Mühendisliği ve Đnşaat Araştırma ve Test Enstitüsü, Bölgesel Kalkınma ve Đnşaat Bakanlığı ile Enerji Verimliliği Birliği gibi uluslararası danışmanlardan oluşan bir ekip rol almıştır.

Bu yönetmeliğin ana amacı binaların enerji tüketimini ve sıcak su ihtiyacını azaltacak, yeni binaların termal yalıtım özelliklerini geliştirecek tasarım ve hesaplamaları gerçekleştirmektir. Ayrıca halihazırdaki müstakil evler, apartmanlar, ofis binaları, okul ve çok amaçlı binaların yalıtım sistemine sahip olarak enerji verimliliği açısından daha verimli hale gelmeleri hedeflenmektedir. Daha iyi elektrik iletim sistemleri geliştirerek toplam elektrik arzını olumlu yönde etkileyip karbondioksit salınımını azaltmak hedeflenmektedir.

Bu yönetmeliğin destek görebilmesi için bir bilinçlendirme rehberi hazırlanacaktır. Bu aktiviteler seminer, konferans ve farkındalık eğitimleri gibi farklı eğitimler sayesinde ilgili yönetimler, planlamacılar, yatırımcılar, teknoloji tedarikçileri v.b gibi farklı gruplar teşvik edilecektir. Proje Aralık 2009’da başarılı bir şekilde uygulanmaya başlanmıştır.

Bu yönetmeliklerin Avrupa Birliği’ndekine benzer bir şekilde başarılı bir şekilde uygulanması sayesinde enerji performans geliştirmesi açısından Moldova inşaat sektöründe yatırımcılara yeni bir kapı açılacaktır.

2 Şubat 1996 tarihli ve 721 numaralı yasada inşaat kalitesinin detayları anlatılmaktadır. Bu yasa Mimarlık ve Đnşaat Đdaresi tarafından uygulanmaktadır. Bu

153

yasa inşaat yapım faaliyetinde bulunacak şahıs ve şirketlerin inşaat kalitesindeki zorunluluk ve sorumlulukları ile ilgili olan yasal, teknik, ekonomik ve organizasyonel faaliyetlerini tanımlar. Yasanın bölümleri: Genel Hükümler, Đnşaatlarda Kalite Sistemi ile Yükümlülük ve Sorumluluklardır.

Genel Hükümler bölümünde inşaat kalitesi hususundaki temel gereksinimler; kalite sistemi, kalite yönetimi, kalite temini, kalite güvencesi, inşaatlarda kullanılan malzemelerin sertifikalandırılması, teknik sözleşmeler, malzeme kalite kontrolü yapan laboratuarların yeterlilik belgeleri, ilgili kalibrasyonlar, inşaat el kitabı ile binanın kullanım ömrü ile ilgili detaylar bulunmaktadır. Diğer kısımlarda ise bu yasanın ne türdeki yapılarda geçerli olduğu, yapıların güç ve dayanıklılığı, kullanım güvenliği, yangın güvenliği, hijyen, insan sağlığı ve çevresel etkiler, ısı yalıtımı, su yalıtımı ve enerji tasarrufu ile ses yalıtımı gibi hususlar kalite bağlamında irdelenmiştir.

Đnşaatlarda Kalite Sistemi bölümünde inşaatlardaki geçerli dökümanlar, inşaatta kullanılan malzemelerin sertifikalandırılması, bina yapımında kullanılan işlem ve ekipmanların teknik onayları, firmaların sertifikaları, inşaatta çalışan ustaların sertifikaları, kalite yönetim ve güvencesi, yapı malzemesi kalite kontrol analizlerini yapan firmaların lisans ve akreditasyonları ile resmi inşaat kalite kontrol belgelerini tanımlar.

Yükümlülük ve Sorumluluklar bölümünde yatırımcıların yükümlülükleri, tasarımcıların yükümlülükleri, müteahhitlerin yükümlülükleri, ilgili proje kontrolleri ile teknik denetçilerin teknik sorumluluklarının onaylayan görevlilerin yükümlülükleri, bina sahiplerinin yükümlülükleri, bina kullanıcıları ile yöneticilerinin yükümlülükleri, inşaat malzemesi üreticilerinin teknik yükümlülükleri tanımlanmıştır.