Misyon Vizyon ve Genel Amaçların Belirlenmesi ve Üniversitelerden Misyon ve Vizyon Bildirimi Örnekleri 

Misyon, örgütün kendisine seçtiği en kapsamlı amaçtır. Bu amaç, örgütü  benzerlerinden  ayıran  kapsamdadır  ve  kendine  özgü  eşsiz  bir  niteliktedir 502 .  Misyon  bildirileri,  örgütlerin  varlık  nedenlerine,  amaçlarına  ve  ne  yapmak  istediklerine  ilişkindir 503  ve  örgüt  kültürünü  ve  örgütsel  ilke  ve  değerleri  şekillendirici bir özelliğe sahiptir. Bu nedenle üniversitelerin misyon bildirimleri,  öğrenci  odaklı  olmalı,  dolayısıyla  öğrencilerin  aldıkları  hizmetten  tatmin  olabilmelerini amaçlamalıdır 504 . 

Misyon  bildirimi,  strateji  geliştirme  ve  uygulama  sürecinin  değerli  bir  aracıdır.  Üniversitelerde  misyon  bildirimi  yapılırken  öncelikle  örgüt  imajı  geliştirilmeli  ve  ikinci  olarak  kurum  personeli  motive  edilmelidir 505 .  Ünivesitelerin temel misyonu, öğrenci ihtiyaçlarının belirlenmesi ve karşılanması  olmalı,  bu süreç  üniversitelerin temel işlevi olmalıdır 506 .  Bu kapsamda  temel  bir  tanımlama  yapılması  gerekirse  üniversitelerin  esas  misyonu,  sıradan  insana  kültürlü bir şahsiyet ve mesleğinin ideal bir üyesi olmayı öğreten, bunu sağlamak  için  kültürel  disiplinler  ile  mesleki  derslerin  sistematik,  sentezci  ve  rasyonel  tarzda  sunulduğu,  öğretim  elemanlarının  seçiminin  sentez  yeteneklerine  ve  öğretme becerilerine dayandığı kurumlar olabilmektir 507 . 

Orta  Doğu  Teknik  Üniversitesi’nin  misyonu,  bilginin,  toplumun  ve  insanlığın,  sosyal,  kültürel,  ekonomik,  bilimsel  ve  teknolojik  alanlarda  gelişmesi  yönünde kullanılmasıdır. Üniversite bu amaçla, uluslararası standartlar düzeyinde  eğitim, araştırma ve toplum hizmeti yürütmeyi ilke edinmiştir 508 . 

Muğla  Üniversitesi’nin  misyonu,  bilimsel  çalışma,  araştırma  ve  yayınlarını  çağdaş  dünyanın  kabul  ettiği  bilim  adamlarının  rehberliğinde 

502 

Şimşek, a.g.e., s. 130. 

503 

Christopher  K.  Bart,  Nick  Bontis  ve  Simon  Taggar,  “A  Model  of  the  Impact  of  Mission  Statements on Firm Peformance”, Management Decision, Vol. 39, No 1, 2001, s. 19.  504  Carle M. Hunt, Kenneth W Oosting, Robert E Stevens, David L Loudon ve R Henry Migliore,  Strategic Planning for Private Higher Education, Hawort Press, US/Canada, 1997, ss. 71­72.  505  Convay vd., a.g.m., s. 29.  506 

Howard Nattrass, “Why is Continuous Quality  Improvement  Important in Higher Education”, 

Yükseköğretimde  Toplam  Kalite  Yönetimi  Prensiplerinin  Uygulanması,  Ed.  Mithat  Çoruh, 

Haberal Eğitim Vakfı Yayınları, Ankara, 1998, s. 278.  507  Ortega Y. Gasset, Üniversitenin Misyonu, Çev. Bülent Üçpınar, Birleşik Yayıncılık, İstanbul,  1997, ss. 125­126.  508  http://www.odtu.edu.tr/about/misguide.php#1, 07.09.2004.

gerçekleştirilecek  eğitim­öğretimle;  ülkesi  ve  insanlık  için  yapması  gerekenler  konusunda  fikri  yapısı  şekillenmiş;  hür  ve  bilimsel  düşünme  gücüne  sahip,  laik,  demokrat  ve erdemli  bir  birey  olmanın  ancak  sevgi  ve  hoşgörü dolu bir  yürekle  mümkün  olabileceğine  inanmış;  milletimizin  ve  insanlığın  geleceğe  güvenle  bakmalarını  mümkün  kılacak  bilgi,  beceri,  heyecan  ve  iradeyle  donatılmış;  Atatürk ilke ve inkılapları ışığında Türk toplumunun değerlerini tanıyan ve tanıtan  bireyler  yetiştirmek  ve  öğrencileri  ile  birlikte  Muğla  Üniversiteli  olmanın  gururunu çalışanlarında da yaratmak ve yaşatmaktır 509 . 

Ege  Üniversitesi’nin  misyonu,  üstün  eğitim  gücüne  sahip  öğretim  kadrosu ve etkin  yönetim politikası ile  yönlendirilen,  yüksek  kalitede  insan  gücü  yetiştiren,  bilimsel  araştırma  merkezi  olan,  tasarrufu  ilke  edinerek,  verimliliği  arttıran,  ülke  ve  bölgenin  sosyo­ekonomik  yaşamında  rol  oynayan  bir  üniversite  olabilmektir 510 . 

Boğaziçi Üniversitesi'nin misyonu, evrensel boyutta bilgi üretmek, bilim  ufkunu  genişletmek,  çağdaş  bilimsel,  teknolojik  ve  kültürel  birikimin  egemen  olmasını  sağlayacak,  toplumun  gelişmesine  katkıda  bulunacak  aydın  ve  yaratıcı  düşünebilen  insanlar  yetiştirmektir.  Bu  misyonu  gerçekleştirmek  için  Boğaziçi  Üniversitesi'nin  bugün  ulaştığı  yüksek  düzeyi  aşarak,  uluslararası  boyutlarda  bilimsel mükemmeliği ölçü alan bir araştırma ve eğitim kurumu haline getirilmesi  amaçlanmaktadır 511 . 

Vizyon,  gelecekte  oluşabilecek  veya  oluşturulabilecek  bir  durumun  düşüncede  önceden  yaratılması  anlamına  gelmektedir 512 .  Vizyon,  örgütün  misyonuna  ulaşması  amacıyla  geliştirilen  ve  tüm  çalışanların  paylaşacağı  uzun  vadeli bir hayaldir. Üniversiteler vizyonlarını yerine getirmekle yükümlü oldukları  üç  temel  işleve  göre  biçimlendirmek  durumundadırlar.  Bu  işlevler  eğitim,  bilgi  üretimi  ve  kamusal  hizmettir.  YÖK  tarafından  hazırlanan  “Türkiye’nin  Yükseköğretim  Stratejisi”  taslak  raporunda  bu  işlevlere  yönelik  vizyonlar  belirlenmiştir  buna  göre  eğitim  vizyonu  şu  şekildedir:  “Eğitim;  herkesin  tam  ve  fırsat  eşitliği  içinde  ulaşmasına  olanak  verecek  biçimde,  bireylerin  yaşam 

509  http://www.mu.edu.tr/t/universite/misyon.html, 07.09.2004.  510  http://universitem.ege.edu.tr/misyon.html, 07.09.2004.  511  http://www.boun.edu.tr/about/mission%5Fvision%5Ftur.html, 07.09.2004.  512  Serap Benligiray, “Bir Vizyon Geliştirme ve Gerçekleştirme Yaklaşımı”, Anadolu Üniversitesi  İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 16, Sayı 1­2, 2000, s. 169.

projelerini  hayata  geçirmesini  zenginleştirecek  potansiyellerle  donatımını  sağlamak,  onları  girişimde  bulunmaktan  ve  sorumluluk  yüklenmekten  kaçınmayan,  eleştirel  düşünme  becerilerine  sahip  aktif  yurttaşlar  olmaya  yönlendirmek,  insan  hakları  demokrasi  ve  çevresel,  kültürel  ve  estetik  değerler  konusunda duyarlı olmasını sağlamak için verilecektir.” Bilgi üretme vizyonu ise,  “Yükseköğretim sisteminde  yapılan bilimsel araştırmalar dış  ve  iç  tarihi bulunan  ve  uluslararası  düzeyde  saygınlığı  olan  bilimsel  bilgi  üretimine  yönelmiş  olmalıdır”  şeklindedir.  Son  olarak  kamu  hizmeti  vizyonu;  “Yükseköğretim  kurumlarının  hem  eğitim  ve  araştırma  işlevlerini  yerine  getirebilmesi  hem  de  içinde  bulundukları  toplum  için  anlamlılığını  koruyarak  yararlı  olabilmeleri  için  gerek  duyulan  farklı  alanlarda  kamu  hizmeti  üretmesi  gerekmektedir.  Bu  kurumların  hangi  hizmetleri  toplum  ve  piyasayla  hangi  tür  ilişkiler  içinde  üreteceği,  bu  kurumlarla  toplum  arasındaki  sınırları  belirleyen  “ethos”ca  belirlenecektir.  Bu  kamu  hizmetlerinin  sistem  içinde  bir  uyumsuzluk  kaynağı  haline  gelmemesi  için  bu  hizmetler  karşılığı  elde  edilen  gelirlerin  nasıl  bölüşüldüğü  ve  kullanıldığı  konusundaki  bilgilerin  kurum  içi  ve  dışına  karşı  saydam  olması,  üretilen  hizmetlerin  kalitesinin  iç  denetiminin  bulunması  ve  öğretim elemanlarının bu hizmetlerin üretilmesindeki performanslarının akademik  kariyerleriyle açıkça ilişkilendirilmiş olması gerekir” şeklinde belirlenmiştir 513 . 

Orta  Doğu  Teknik  Üniversitesi’nin  vizyonu,  uluslararası  düzeyde  tanınan, geleceğin liderlerini yetiştiren, disiplinler arası sinerji yaratan; araştırma­  ağırlıklı,  yenilikçi,  yaratıcı;  toplumsal  gelişme  sürecinde  önderlik  rolü  üstlenen,  yönetim  ve  kurum  geliştirmede  başarılı,  kaynakları  zengin;  paydaşları  ile  etkili  iletişim ve işbirliği altyapısına sahip bir üniversite olabilmektir 514 . 

Muğla  Üniversitesi’nin  vizyonu,  dünya  standartlarında  gerçekleştirdiği  eğitim­öğretim,  araştırma  ve  uygulamalarıyla  insanlığa  sunduğu  hizmetlerin  garantisini  kendi  adında  taşıyan  ve  bu  hizmetlerin  toplumsal  refaha  dönüştürülmesinde  öncülük eden; öğrencisi, çalışanı,  bilim  ve  sanat dünyası için  sürekli cazibe merkezi olan bir üniversite olmaktır 515 .  513  YÖK, a.g.e., ss. 150­153.  514  Orta Doğu Teknik Üniversitesi Stratejik Planı 2005­2010,  http://sp.metu.edu.tr/ODTU_Stratejik_Plan_2005_2010.pdf, 10.06.2005, s. 1.  515  http://www.mu.edu.tr/t/universite/misyon.html, 07.09.2004.

Doğu  Akdeniz  Üniversitesi’nin  vizyonu,  dünyadaki  diğer  örneklere  benzer  çağdaş,  yenilikçi,  değişimci  ve  öğrenci  odaklı  bir  eğitim  anlayışı  uygulamak, bugünün rekabetçi dünyasında bölgenin gereksinim duyduğu nitelikli  insan  gücünün  yetişmesine  katkıda  bulunmak,  öğrencileri  sadece  mesleğe  değil  aynı zamanda hayata da hazırlamaktır 516 . 

Ege  Üniversitesi’nin  vizyonu,  eğitim,  bilim,  araştırma­geliştirme  ve  sosyal gelişim alanında öncülük ederek, ulusal rekabet gücünü yükseltmektir 517 . 

Boğaziçi  Üniversitesi’nin  vizyonu,  araştırma  ağırlıklı  bir  üniversite  modelini  benimsemektedir.  Buna  göre  lisansüstü  eğitim  ve  araştırma  için  ilave  kaynaklar  yaratılması  ve  lisans  eğitimi  kalitesinden  ödün  verilmemesi  hedeflenmektedir. Ayrıca Boğaziçi Üniversitesi Türkiye'de en iyi öğretim üyesini  ve  en  iyi  öğrenciyi  almaya  devam  ederek,  dünyadaki  en  kaliteli  üniversiteler  arasında gösterilen bir yükseköğrenim kurumu olmayı amaçlamaktadır 518 . 

Genel  amaçlar,  örgütün  uzun  dönemde  gerçekleştirmeyi  hedeflediği  sonuçları  ifade  etmekte;  geleceğe  yönelik  olarak  örgütün  uygulamalarını  şekillendirmekte  ve  yönlendirmektedir.  Stratejik  amaçlar,  çevre  şartlarına  göre  ayarlanan  uzun  dönemli  amaçlardır.  Bunlar,  örgütün  bütününe  yön  vermekte,  çalışanlara  rehberlik  etmekte,  örgütün  uzun  dönemli  önceliklerini  ortaya  çıkarmakta, örgütün her seviyesinde istenen başarının standartlarını oluşturmakta  ve  yönetimin  bunları  kontrol  etmesini  kolaylaştırmaktadır 519 .  Yükseköğretim  kurumlarının,  amaçlarını  belirlerken  misyonlarını,  vizyonlarını,  öğrencilerin  beklentilerinin  ne  olduğunu,  öğrenenlerin  ihtiyaçlarının  karşılanması  için  ne  yapılması  gerektiğini,  eğitimin  başarı  faktörlerinin  ne  olması  gerektiğini  gözönünde bulundurmaları gerekmektedir 520 . 

Bu  anlamda  üniversiteler  herşeyden  önce  bilgi  ve  bilgelik  kaynağı  olmayı  ve  araştırmacı  kimliğe  sahip  bireyler  yetiştirmeyi  amaçlamalı,  bilginin 

516  http://www.emu.edu.tr/tr/DauHakkinda/?sayfa=misyonvevizyon, 07.09.2004.  517  http://universitem.ege.edu.tr/misyon.html, 07.09.2004.  518  http://www.boun.edu.tr/about/mission%5Fvision%5Ftur.html, 07.09.2004.  519 

Ömer  Dinçer,  Stratejik  Yönetim  ve  İşletme  Politikası,  Beta  Yayıncılık,  İstanbul,  1998,  ss.  142 – 143. 

520 

İbrahim  Kocabaş,  “Toplam  Kalite  Yönetiminin  Eğitimde  Sağlayacağı  Yararlar”, 

Yükseköğretimde Sürekli Kalite İyileştirme, Ed. Mithat Çoruh, Haberal Eğitim Vakfı Yayınları, 

aktarımı bu çerçevede yapılmalıdır 521 . Bu temel amaç doğrultusunda üniversiteler  ekonomik,  sosyal  ve  teknolojik  gelişmelere  ayak  uydurabilen,  dinamik  ve  esnek  bir yapıya sahip olmalı, bilgi üretimi ve aktarımının yanısıra ülkelerin entelektüel,  ekonomik, sosyo­kültürel ve etik bilinçlenmesinde de etkin bir rol oynamalıdır 522 . 

Üniversitelerin  diğer  amaçları  arasında,  en  iyi  eğitim  ve  araştırma  kadrosuna  ve  nitelikli  öğrencilere  sahip  olmak,  mükemmeliyeti  hedefleyen,  ilgi  çekici, dinamik bir kurumda çalışma olanağı yaratmak, araştırmanın ve akademik  hayatın  gelişebildiği,  aykırılığın  bastırılmadığı  ve  yaratıcılığın  ifade  edildiği  bir  ortam yaratmak, üniversite hayatının eğitim, araştırma, idari vb. her türlü alanında  mükemmeliği yakalamak sayılabilir. Bununla beraber en temel akademik amaç ve  görev  olarak,  varolan  bilgiyi  geliştirmek,  varolan  bu  bilgi  üzerine  yenilerini  eklemek için araştırmaya ağırlık vermek, üniversitelerin bilgi üretme misyonlarını  yerine  getirmeleri  için  üstlenecekleri  sorumluluklar  arasında  yer  almalıdır.  Yönetsel  açıdan  üniversitelerin  amaçları,  her  fakülteyi,  bölümü  ve  idari  birimi,  ileriye  dönük  planlama  yapmaları  ve  gelecek  yıllar  için  belirgin  stratejiler  üretmeleri konusunda teşvik etmek, adil ve  yetkin bir yönetim için, fikir danışma  ve  sorumluluğu  paylaşma  mekanizmalarının  önemini  kavramak,  üniversite  ile  ilgili  işlerde  üniversite  çalışanlarının  ve  öğrencilerin  katılımını  teşvik  etmek  olabilir.  Üniversitelerin  öğrencilere  ve  topluma  ilişkin  amaçları  ise  öğrencilere,  insani  ve  ahlaki  değerlerin  önemini  anlatmayı  hedeflemek,  hayatları  boyunca  öğrenme ve lider olabilme özelliklerini onlara kazandıracak eğitimi vermeyi amaç  edinmek , çevre ile  yakın ilişkiler içinde faaliyet göstermeyi ve çevresine katkıda  bulunmayı  önemsemek,  bütün  üyelerinin  ve  toplumun,  barışın  ve  adaletin  sağlanabilmesi  ve  korunabilmesi  için  hayati  önemi  olan  anlayış,  tolerans,  başkalarına  saygı  gibi  özelliklere  sahip  olmasını  teşvik  etmeye  çalışmak 523  ve  öğrenciler  açısından  mezuniyet  sonrası  istihdam  çözüm  mekanizmalarına  sahip  olmak olabilir 524 . 

521 

Herman  Van  Den  Bosch,  “Yükseköğretim  ve  Öğrenim  Konusunda  İdealize  Edilmiş  Beş  Görüş”,  Eğitimin  Geleceği:  Üniversitelerin  ve  Eğitimin  Değişen  Paradigması,  Ed.  Oğuz  N.  Babüroğlu, Çev. Zülfü Dicleli, Sabancı Üniversitesi Yayını, İstanbul, 2003, ss. 156­159. 

522 

Namık  Çevik,  “Çağdaş  Üniversite  Kavramlar  ve  Değerlendirmeler”,  Çağdaş  Eğitim  Çağdaş 

Üniversite, Başbakanlık Üniversite Problemleri Takip Birimi, Ankara, 1992, s. 133.  523  http://www.odtu.edu.tr/about/misguide.php#1, 07.09.2004.  524  Necdet Serin, “Çağdaş Eğitim ve Çağdaş Üniversite: Dünyada ve Türkiye’de”, Çağdaş Eğitim  Çağdaş Üniversite, Başbakanlık Üniversite Problemleri Takip Birimi, Ankara, 1992, s. 43.

Fakülte  ve  yüksekokullar  bazında  bu  amaçlar  yükseköğretim  çağındaki  nüfusu  da  gözönünde  bulundurarak  kabul  edilecek  normal  öğretim  ve  ikinci  öğretim  ile  lisansüstü  öğrenci  sayılarını  belirlemeyi,  bu  sayılarla  orantılı  olarak  öğretim  elemanı,  teknik  ve  fiziksel  ekipman  ve  bütçe  ayarlaması  yapmayı  kapsamaktadır. 

3.4.3.2.2. Çevre Analizi 

Çevre  analizi,  iç  ve  dış  çevrenin  analiz  edilerek  çevreden  kaynaklanan  tehditlerin  elimine  edilmesini,  fırsatların  değerlendirilmesini  ve  bu  suretle  üniversitelerin  kararlarının,  eylem  ve  amaçlarının  yönünü  belirlemeyi  olanaklı  kılmaktadır.  Çevre,  üniversitelerin  dışında  yer  alan  fakat  kendisiyle  doğrudan  veya dolaylı olarak  ilgili faktörleri  ifade  etmektedir.  Bu faktörler genel çevre, iş  çevresi ve uluslararası çevre ile ilgili olabilmektedir. 

Genel  çevre  analizinde,  bu  çevreye  ilişkin  faktörlerinin  tesbiti  ve  ayrıntılı bir tanımı yapılmakta, muhtemel değişme ve gelişme alanları ve bunlarla  ilgili  belirtiler  ile  her  bir  kritik  alanın  geçmiş  durumu  incelenmekte,  bu  göstergelerin  sebepleri  gözlenmekte  ve  üniversitenin  bu  alandaki  başarı  durumu  belirlenmektedir. 

Ulusal  çevre,  yarattığı  fırsat  ve  tehditlerle  üniversitelerin  stratejilerini  biçimlendiren  gündemin  takibi  ve  teknolojik,  sosyo­kültürel,  ekonomik,  hukuki­  politik  ve  tabii  çevreye  ilişkin  değişkenlerin  değerlendirilmesi  sürecidir.  Buna  göre  üniversiteler  karar  alma  sürecinde  ülkedeki  bilimsel  çalışmaları,  teknolojik  gelişmeleri,  içinde  bulundukları  toplumun  sosyo  –  kültürel  değerlerini,  Anayasa  ve ilgili diğer kanun ve yönetmelikleri, hükümet karar ve uygulamalarını, ülkenin  genel  ekonomik  durumunu  ve  bu  durumun  olası  sonuçlarını  göz  önünde  bulundurmak durumundadırlar. 

İş  çevresi,  üniversitenin  faaliyetlerini  yerine  getirirken  ilişkide  bulunduğu  ve  onu  belirli  yollarda  hareket  etmek  doğrultusunda  etkileyen  iş  dünyası  ve  işverenler,  yurt  içi  ve  yurt  dışı  üniversitelerin  uygulamaları  ve  olanakları,  mezun  olan  ve  halen  okuyan  öğrenciler,  çeşitli  birlik  ve  kurumlar ile  toplum beklentilerinden oluşmaktadır. 

Küresel  çevre  analizi  ise  yurt  dışındaki  üniversitelerle  öğrenci  ve  öğretim  elemanı  değişimi  programlarına  destek  olmak  veya  yabancı  uyruklu

öğrencilerin  ihtiyaçlarını  karşılamaya  yönelik  olarak  ilişkide  bulunulan  ülkelerin  sosyo­kültürel,  ekonomik  ve  hukuki­politik  uygulamalarının  göz  önünde  bulundurulmasını  ifade  etmektedir.  Ayrıca  yüksek  öğrenim  için  ülkelerarası  işbirliğinin ve özel Avrupa organizasyonlarının rekabetlerinin takibi küresel çevre  analizi açısından önemlidir 525 . 

Çevre  analizine  ilişkin  anlatılanlar  ışığında  üniversitelerin  paydaşları;  YÖK,  ulusal  ve  uluslararası  üniversiteler,  ulusal  ve  uluslararası  araştırma  kuruluşları,  akreditasyon  ve  değerlendirme  kuruluşları,  öğrenci  adayları,  mevcut  öğrenciler, mezun öğrenciler, iş dünyası, resmi kurum ve kuruluşlar, sivil toplum  kuruluşları, medya, ulusal ve uluslararası burs ve kaynak sağlayan kurumlardır. 

3.4.3.2.3. Örgüt Analizi 

Üniversiteler,  bilgi  üretme  ve  eğitim  faaliyetlerini  yerine  getirirken  öğretim  elemanları,  mevcut  öğrencilerin  kalitesi,  fiziki  ortam  ve  sosyal  atmosfer  ile  bir  bütünlük  içinde  olmalıdır.  Bu  bütünlüğün  sağlanması,  örgüt  analizini  gerekli kılmaktadır 526 . Örgüt analizi, üniversitelerin kendi kaynak ve yeterlilikleri  ile  üstün  ve  zayıf  yönlerinin  belirlenerek  analiz  edilmesini  ifade  etmektedir.  Bu  analiz  kurumun  içinde  bulunduğu  mevcut  durumunun,  sahip  olduğu  varlık  ve  yeteneklerin  belirlenmesi,  aynı  zamanda  sahip  olduğu  varlık  ve  yeteneklerin  rakiplerin varlık ve yeteneklerine göre durumunun ortaya konması sürecidir 527 . 

Örgüt  analizi,  üniversitelerin  üstün  ve  zayıf  yönleri  ile  çalışanlarının  deneyimleri,  yeterliliği,  bilgisi  ve  yargı  gücünü  ifade  eden  insan  kaynaklarının,  örgütün  yapısına,  kültürüne,  ve  finansal  faktörlerine  ilişkin  sistem  ve  süreçlerle  kullandığı  bilgi  ve  kontrol  sistemlerini  içeren  örgütsel  kaynaklarının,  bina,  ekipman  coğrafi  konumunu  içeren  fiziksel  kaynaklarının  analiz  edilmesini  kapsamaktadır 528 . 

Üniversiteler açısından örgüt analizi, insan kaynakları açısından mevcut  akademik,  idari  ve  teknik  personel  ile  memur  ve  diğer  görevlilerin  yeterlilik  ve  verimliliğinin analizini içermektedir. Mali analiz, üniversitenin mevcut kaynak ve 

525 

“A.B.  Eğitim  Bakanları  Konferansı  Sonuç  Bildirgeleri  Sorbon  Deklerasyonu”, 

http://disis.meb.gov.tr/belgeler/ab/sorbondeklerasyonu.htm, 09.09.2004.  526  Orhan Oğuz, “Çağdaş Üniversite”, Çağdaş Eğitim Çağdaş Üniversite, Başbakanlık Üniversite  Problemleri Takip Birimi, Ankara, 1992, s. 235.  527  Ülgen ve Mirze, a.g.e., s. 116.  528  Wright, vd., a.g.e., ss. 56­57.

harcamaları  ile  demirbaşlarının  ve  stoklarının  değerlendirilmesidir.  Mali  analiz  kapsamına  döner  sermaye  gelirleri  ve  araştırma  fonları  da  girmektedir.  Bunun  dışında  üniversiteler  açısından  iç  çevre  analizi  fakülte,  yüksekokul  ve  bölüm  bazında  öğrenci  ve  öğretim  elemanlarının  değerlendirilmesini  ve  ders  kalitesi  ve  yeterliliğinin analizini; idari birimlerin ve daire başkanlıklarının çalışmalarının ve  misyon  ve  vizyonlarının  değerlendirilmesini  gerektirmektedir.  Üniversitelerin  örgüt  analizi  sürecinde  değerlendireceği  diğer  birimler,  enstitüler,  araştırma  merkezleri, üniversite kapsamındaki vakıflar ve teknokentlerdir. 

Fakülteler  açısından  örgüt  analizine  ilişkin  performans  göstergeleri,  lisans,  yüksek lisans ve doktora öğrencileri açısından fakültenin çekicilik düzeyi,  mezuniyet  dereceleri  ve  bu  derecelerin  sınıflandırılması,  yüksek  derecelerdeki  başarı  oranı  ve  süresi,  kuruma  ne  kadar  çok araştırma  bursu  verildiği,  öğretimin  kalitesi, öğretim elemanlarının ulusal ve uluslararası yayınlardaki başarısı, citation  durumları,  dış  yayınlar  açısından  kurumun  saygınlığının  değerlendirilmesi,  makale ve bildiri sayıları, patentler, buluşlar ve danışmanlıklar, sınıf büyüklükleri,  akademik  personel/öğrenci  oranı,  ders  seçenekleri,  akademik  personelin  iş  yükü,  kütüphane ve bilgisayar imkanlarıdır 529 . 

3.4.3.2.4. SWOT Analizi 

SWOT analizi, örgütün üstünlük ve zayıflıkları ile fırsat ve tehditlerinin  belirlenmesi  ve  bir  durum  belirleme  matrisinde  bu  faktörlerin  eşleştirilmesi  yoluyla  analiz  edilmesine  ilişkin bir  yöntemidir.  SWOT analizinin amacı, strateji  geliştirilirken  üniversitelerin  kendine  özgü  üstün  ve  zayıf  yönleri  ile  çevrelerindeki  değişime  uyum  sağlayabilme,  fırsatları  değerlendirebilme  ve  kendine  özgü  kaynakları  ile  temel  yeteneklerini  kullanabilme  yeterliliğinin  birbirine  oranlanması  ve  bu oranlama  sonrası  üniversitelerin stratejik  amaçlarına  ulaşması için gerekli olan stratejilerin seçilmesine yardımcı olmaktır. 

SWOT  analiziyle  belirlenen  performans  ölçüleri  kullanılarak  üniversite  veya  birimin  performansı  iç  ve  dış  çevreye  ilişkin  veri  kayıtlarından  mümkün  olduğunca  ölçülebilmekte  ve  bu  ölçümleri  içeren  tablolar  hazırlanabilmektedir.  Söz konusu  tablolar incelenerek birimlerin zayıf,  üstün yanları,  geleceğe  yönelik 

529 

eğilimleri,  misyon  ve  vizyona  erişmede  karşılaşılan  veya  karşılaşılabilecek  sorunlar daha tarafsız ve güvenilir bir şekilde ortaya konabilmektedir 530 . 

3.4.3.2.5. Alternatiflerin Analizi ve Strateji Seçimi 

Üniversitelerin misyon,  vizyon  ve  genel amaçlarının belirlenmesinin  ve  bu  çerçevede  yapılan  çevre  ve  örgüt  analizlerinin  ardından  elde  edilen  bulgular  ışığında  alternatif  stratejilerin  belirlenerek  uygun  alternatifin  seçilmesi  ve  uygulama planlarına aktarılması gerekmektedir. 

Alternatiflerin  belirlenmesi  aşamasında  daha  önce  alınan  ve  uygulanan  kararlar  ile  bu  uygulamalar  sırasında  meydana  gelen  sapmaların,  kısacası  daha  önceden  elde  edilen  deneyimlerin  göz  önünde  bulundurulması  gerekmektedir.  Bununla  beraber  kurumdan  kaynaklanan  üstünlük  ve  zayıflıklar  ile  çevreden  kaynaklanan  fırsat  ve  tehditler  alternatif  belirleme  ve  uygun  alternatifin  seçimi  sürecine önemli ölçüde yön vermektedir. 

Stratejinin uygulanması, strateji ile öngörülen amaçların daha kısa vadeli  uygulama  planlarına  aktarılması  ile  mümkündür.  Bu  uygulama  planlarının  ve  plana  göre  gerçekleşecek  uygulamaların  başarısı,  planları  yapan  ve  uygulayan  yönetici  ve  çalışanların  ilgisine,  yetenek  ve  yeterliliğine  ve  mali  olanakların  elverişliliğine bağlıdır. 

3.4.4.  Üniversitelerde  Bilişim  Sistemlerinin  Strateji  Geliştirme