Bilgi Düzeyi Bilişim Sistemleri 

Bilgi  düzeyi  bilişim  sistemleri,  örgütsel  işlevlerin  yerine  getirilmesi  sürecinde  örgütün  bilgi  ve  veri  işçileri  tarafından  kullanılan  sistemlerdir.  Bu  sistemler Ofis Otomasyon Sistemleri, Uzman Sistemler ve İletişim Ağlarıdır. 

Bilgi  işçileri;  bilgi  üreticileri,  bilim  adamı,  doktor,  mühendis  gibi,  bilgi  taşıyıcıları,  öğretmenler,  profesyonel  iletişim  işçileri,  kütüphaneciler  gibi,  bilgi  işlemcileri, yönetsel işler ve sekreterlik gibi, altyapı işgöreni, makine operatörleri,  bakım işgöreni şeklinde oldukça geniş bir alanı kapsamaktadır 37 . Bilgi işçilerinin  görevleri  yeni  bilgi  üretmektir.  Veri  işçileri  ise  bilgi  işçilerine  göre  daha  düşük  eğitim  düzeyinde  olan  ve  bilgi  üretmekten  çok  işleme,  uygun  hale  getirme  ve  dağıtma ile sorumlu olan bireylerdir. Bilgi düzeyindeki bilişim sistemleri bilgi ve  veri işçilerini yeni bilgi oluşturmaları, bilgileri işlemeleri ve dağıtmaları sırasında  desteklemek amacıyla geliştirilen sistemlerdir 38 . 

1.4.2.1. Ofis Otomasyon Sistemleri 

Ofis  Otomasyon  Sistemleri,  veri  işçilerinin  örgütsel  verimliliğini  artırmak  için  dizayn  edilen  ve  elektronik  mesajların,  belgelerin  ve  diğer  iletişim  formlarının toplanmasını, işlenmesini, kayıt edilmesini ve aktarılmasını sağlayan 39  bilgisayar  destekli  metin  süreçleme,  veri  süreçleme,  telekomünikasyon  ve  diğer  bilişim teknolojilerinden oluşan sistemlerdir 40 . 

Ofis  Otomasyon  Sistemleri,  bilişim  teknolojilerinin  gelişimi  ve  beraberinde  bireysel  bilgisayarların,  kelime  işleme,  masaüstü  yayımcılığı,  elektronik  satış  ve  elektronik  postalamayı  getirmesiyle  tasarlanmış  ve  iletişimde  kağıt bazlı dosyalama sistemlerinin yerini kağıtsız ofise bırakmasını sağlamıştır 41 . 

Ofis  Otomasyon  Sistemleri,  verileri  elektronik  ofis  iletişimi  formunda  toplayan,  süreçleyen,  saklayan  ve  iletimini  sağlayan  bilgi  sistemleridir.  Bu  sistemler,  çalışanların  iş  yüklerini  azaltmak  ve  kurumsal  işlemleri  bilgisayarlaştırmak  suretiyle  ofis  iletişimini  ve  verimliliği  arttırmak  amacıyla 

37 

Veysel Bozkurt, Enformasyon Toplumu ve Türkiye, Sistem Yayınları, İstanbul, 1996, s.125. 

38 

Karahoca ve Karahoca, a.g.e., s. 20. 

39 

James  O.  Hicks,  Management  Information  Systems,  Third  Edition,  West  Publishing  Company, New York, 1993, s. 192. 

40 

Şahin, a.g.e., s. 104. 

41 

Christopher  Martin  ve  Philip  Powell,  Information  Systems  a  Management  Perspective,  McGraw Hill Press, England, 1992, s. 8.

belge­işlem  ve  telekomünikasyon  teknolojilerinden  yararlanmakta  ve  her  bir  yönetici  yardımcısına  bireysel  bilgisayar  tahsis  edilmesi  zorunluluğunu  ortadan  kaldırarak  teknoloji  yatırım  giderlerini  azaltmaktadır 42 .  Bununla  beraber  Ofis  Otomasyon  Sistemleri,  örgütsel  işlevlerin  birbiriyle  entegrasyonunu  mümkün  kılmakta  ve  örgütün  gereksinim  duyduğu  personel  sayısını  azaltarak  personel  giderlerinde azalma sağlamaktadır 43 . 

Şekil 1.3. Ofis Otomasyon Sistemleri 

Kaynak: James A. O’Brien, Management Information Systems: A Managerial And 

User Perspective, Richard D. Irwin Inc., USA, 1993, s. 243­255. 

Örgütlerde  kullanılan  Ofis  Otomasyon  Sistemleri,  elektronik  yayın  sistemleri  (kelime  işleme,  masaüstü  yayıncılık  ve  kopyalama  sistemleri),  elektronik  iletişim  sistemleri  (elektronik  posta,  ses  postası  ve  faks),  elektronik  toplantı sistemleri (elektronik toplantılar, birlikte çalışma sistemleri, telekonferans  ve  tele  iletişim),  görüntü  işleme  sistemleri  (elektronik  doküman  yönetimi,  grafik  sunumları  ve  multimedya  sistemleri)  ve  ofis  yönetim  sistemleri  (elektronik  yardımcı  ofis  sistemleri,  elektronik  programlama,  görev  yönetimi)  gibi  iletişim  sistemleridir 44 . 

42 

Öğüt, a.g.e., s. 149. 

43 

Dan S.J. Remenyi, Increase  Profits  with Strategic  Information  Systems, NCC  Publications,  England, 1988, s. 87.  44  O’Brien, a.g.e., ss. 243­255.  Ofis Otomasyon Sistemleri  Elektronik  Yayın  Sistemleri  Elektronik  İletişim  Sistemleri  Elektronik  Toplantı  Sistemleri  Görüntü  İşleme  Sistemleri  Ofis Yönetim  Sistemleri

1.4.2.2. Uzman Sistemler 

Uzman  Sistemler,  belirli  bir  alanda  yapılanmamış  veya  yarı  yapılanmış  karmaşık  sorunları 45 uzman  bir  insan  tarafından  bilgisayar  ortamına  yüklenmiş  olan  uzman  bilgisini  kullanarak  çözen 46 veya  bu  alanlarda  tavsiyelerde  bulunan,  yol  gösteren  analiz  ve  sorun  çözme  modelleridir 47 .  Ancak  Uzman  Sistemler  sadece  belirli  bir  olay  için  geliştirildiklerinden  çözülmesi  istenen  sorun  ile  ilgili  bilgiler değiştiğinde sistem işleyemez hale gelebilmektedir. Bununla beraber aynı  konu  üzerinde  değişik  uzmanlar  farklı  yorum  yapabilmekte  ve  dolayısıyla  bir  uzmana göre doğru olan bir bilgi bir diğer uzmana göre hatalı olabilmekte ve buna  bağlı olarak uzman sistemler hatalı sonuçlar üretebilmektedirler 48 . 

Uzman  Sistemlerin  kullanımı  ile  karar  süreci  hızlanarak  kararların  doğruluğu  ve  güvenilirliği  ve  buna  bağlı  olarak  uzman  elemanların  verimliliği  artırılmaktadır 49 .  Ayrıca  bir  Uzman  Sistemin  gelişiminin  ayrıntılı  belgeler  gerektirmesi  bu  bilgiyi  sağlayan  bireyin  bilgisine  katkı  sağlamakta,  sistem  bununla  beraber  işe  yeni  başlayanlar  için  bir  eğitim  aracı  olarak  kullanılabilmektedir 50 . 

1.4.2.3. İletişim Ağları 

İletişim  ağları,  bilgisayarların  ve  terminallerin  birbirine  bağlanmasıyla  oluşan  ve  verilerin  depolanması,  işlenmesi  ve  iletişim  sistemleri  yoluyla  taşınmasına  ve  veri  değişimine  yardımcı  olan  sistemlerdir.  Örgütlerde  kullanılan  iletişim  ağları  arasında  posta  (mail)  ve  telefonlar,  radyo  ve  televizyon,  telekonferans  sistemleri,  talk/use  net  (her  iki  tarafında  ekran  üzerinde  o  anda  karşılıklı  yazışabilmeleri), fax­mail (fax postası),  e­mail (elektronik posta), video  text, on­line  hizmetleri,  voice­mail (sesli posta), intranet, extranet  ve  internet  yer  almaktadır. 

45 

Erinç  Yeldan,  Yönetim  Bilişim  Sistemleri  ve  Uygulamaları,  Dokuz  Eylül  İktisadi  ve  İdari  Bilimler Fakültesi Yayınları, No 1, Manisa, 1991, s. 336. 

46 

Barbara  C.  McNurlin  ve  Ralph  H.  Sprague,  Information  Systems  Management  in  Practice,  Prentice Hall Press, New Jersey, 1993, s. 455. 

47 

Hicks, a.g.e., s. 171. 

48 

Coşkun  Can  Aktan  ve  Mehtap  Tunç,  “Bilgi  Toplumu  ve  Türkiye”,  Yeni  Türkiye  Dergisi  21. 

Yüzyıl Özel Sayısı 1, Ocak­Şubat 1998, s. 118.  49 

Şahin, a.g.e., s. 134. 

50 

Bu  ağlar,  aynı  statüde  çalışanlar,  ast­üst  ilişkilerinde,  uzmanlar  ile  bilgisayar  kullanıcıları  arasındaki  ilişkilerde  gerekli  bilgi  paylaşımını  ve  koordinasyonu  sağladığı  için,  bireyler  arası  iletişim  kolaylaşmaktadır 51 .  İletişim  ağlarının  en  basit  şekli  eş  eşe  (peer  to  peer)  ağdır.  Bu  ağ  diğer  bireyler  ile  iletişimde  ve  ikincil  verilerin­aygıtların  (device)  dağıtımında  kullanılmaktadır.  Bilgi  işçilerinin  yazılım,  bilgi  ve  yöntem  paylaşımına  yardımcı  olan 52  istemci/sunumcu  ağında  ise  veriler  server  (sunucu)  denen  bir  bilgisayarda  saklanmakta,  kullanıcı  istediği  zaman  bireysel  bilgisayarından  bir  sorguyu  sunucuya göndererek istediği veriye ulaşabilmekte ve yine bireysel bilgisayarında  bu verileri işleyebilmektedir 53 . 

İletişim  ağları,  kısa  sürede  geliştirilebilmekte,  kullanımı  uzmanlık  ve  fazlaca  bir  eğitim  gerektirmemekte,  değişen  şartlara  kolayca  uyum  sağlayabilmekte  ve  hataları  tolere  edebilmektedir 54 .  Bu  kullanım  kolaylıklarına  karşın kurumlar arası bilgi akışına olanak sağlamakta  ve elektronik veri değişimi  yardımıyla bilginin ve mal ve hizmetlerin kurumlar arasında değişimine  yardımcı  olmaktadır 55 .  Söz  konusu  ağlar,  aynı  ortam  (örneğin  aynı  bina  veya  departman)  içindeki bilgisayar veya terminallerin birbirine bağlanması halinde intranet, (local  area  network),  birbirine  yakın  ortamlardaki  iki  veya  daha  fazla  bina  veya  departmanın bağlanması halinde extranet (metropoliten area network) ve geniş bir  coğrafi  alana  (ülkeler  ve  şehirler  arası)  yayılması  halinde  internet  (wide  area  network) şeklinde adlandırılmaktadır.