Kalkınma Planları 

Kalkınma  planlarında  kamu  yönetiminin  etkin  ve  verimli  çalışması  için  insan  gücü,  örgüt  ve  malzeme  sistemlerinde  işlerin  basitleştirilmesi  konularında  ilkeler  ve  öneriler  sunulmuştur.  Ancak  bu  öneriler  hiçbir  plan  döneminde  gerçekleşememiştir 393 . 

Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı’nda kamu yönetiminin yapısının temel  olarak  Osmanlı  yönetim  sisteminin  yeni  koşullara  uydurulmak  üzere  değiştirilmesiyle  ortaya  çıktığı  belirtilerek  bu  değişikliklerin  belirli  ilkelere  dayanmaması  nedeniyle  bütünüyle  yetersiz  oluştuğu  vurgulanmıştır.  Bu  nedenle  planda  kamu  yönetiminin  yeniden  düzenlenmesinin  merkezi  yönetim  ve  taşra  teşkilatı  ile  yerel  yönetimlerin  yönetsel  gereklilikleri  yerine  getirebilecek  bir  yapıya kavuşturulması açısından bir zorunluluk haline geldiği belirtilmiştir 394 . 

İkinci Beş Yıllık Kalkınma  Planı,  ilk planın belirlediği  ilkelerle beraber  yönetsel  birimlerin  aşırı  büyümesine  engel  olmak  için  bakanlıkların  ve  merkez  kuruluşların  işlevsel  ilkelere  göre  örgütlenmesini  öngörmüş,  yerel  yönetimleri  mali ve işlevsel açıdan güçlendirecek düzenlemelere yer vermiştir 395 . 

Üçüncü  Beş  Yıllık Kalkınma  Planı,  kamu  kesimini  merkezi  idare,  taşra  yönetimi,  mahalli  idareler  ve  kamu teşebbüslerini  yapısı,  işleyişi  ve  personeli  ile 

391 

TODAİE,  Kamu  Yönetimi  Araştırması  (KAYA)  Genel  Rapor,  TODAİE  Yayını,  Ankara,  1991, s. 3. 

392 

Güler, a.g.e., s. 40. 

393 

Fikret  Ar,  “Türkiye’de  ve  ABD’de  Yapılan  Bazı  İdari  Reform  Çalışmaları”,  Amme  İdaresi 

Dergisi, Cilt 16, Sayı 3, Ankara, 1983, s. 76.  394 

Tacettin  Karaer,  “Gelişmekte  Olan  Ülkelerde  İdari  Reform  Bir  Karşılaştırma”,  Türk  İdare 

Dergisi, Yıl 62, Sayı 387, Haziran 1990, s. 387.  395 

Devlet  Planlama  Teşkilatı,  İkinci  Beş  Yıllık  Kalkınma  Planı  (1968­1972),  DPT  Yayınları,  Ankara, 1968, ss. 620­624.

kapsayan  bir  bütün  olarak  ele  almış,  planla  kamu  yönetimini,  görevlerini  hızlı,  nitelikli  ve  verimli  bir  şekilde  yerine  getirecek  düzeye  çıkarmak,  bunun  için  gerekli  donanımı  sağlamak  ve  nitelikli  personel  ve  yönetici  yetiştirmek  temel  amaçlar arasında sayılmıştır 396 . 

Dördüncü  Beş  Yıllık  Kalkınma  Planı’nda  kamu  yönetiminin  demokratikleşme  süreci  içerisinde  gelişmelere  uyum  sağlayacak  şekilde  iyileştirilmesi ve etkinleştirilmesi hedef alınmıştır. Bu hareketin başlangıç noktası  olarak  kamu  yönetiminin  görevlerinin  yeniden  tanımlanması  ve  bu  görevlerin  ilgili birimlere uyumlu şekilde dağıtılmasının sağlanması düşünülmüştür. Bununla  beraber  önceki  planlarda  olduğu  gibi  bu  planda  da  kamu  yönetiminin  tüm  teşkilatının  etkin  çalışması  için  gerekli  tedbirler  sıralanmış  ve  bu  tedbirlerin  uygulanmasını sağlamak amacıyla ilgili mevzuatta plan ve programları yavaşlatan  veya  geciktiren  yetkilileri  sorumlu  kılacak  şekilde  düzenlemeler  yapılması  öngörülmüştür 397 . 

Beşinci  Beş Yıllık Kalkınma  Planı’nın temel  hedef  ve  stratejileri,  kamu  hizmetlerinin hizmette birlik ilkesine uygun, dengeli ve kaynak israfını önleyecek  şekilde  yürütülmesi,  merkez  ve  taşra  teşkilatı  ile  yerel  yönetimler  arasında  etkin  bir  ilişki  sağlanması  ve  yetki  devri  esasına  önem  verilmesi  konularını  içermektedir. Bu bağlamda görev, yetki ve sorumlulukların belirlenmesi, personel  ve  ücret  sisteminin  düzenlenmesi  ve  nitelikli  insan  gücünün  yetiştirilmesi,  bürokratik  işlemlerin  azaltılması  ve  halk­yönetim  ilişkisinin  geliştirilmesi  konularına  önem  verilmesi  hedeflenmiştir.  Ayrıca  planda  Kamu  İktisadi  Teşebbüsleri ile ilgili tespitler yapılmıştır 398 . 

Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı’nın temel hedefleri ve stratejisi, kamu  yönetiminin  bilimsel  araştırmalara  dayalı,  günün  ihtiyaçlarına  cevap  verebilecek  nitelikte,  hizmette  birlik  ve  yetki  devri  esaslarına  göre  oluşturulan  bir  teşkilat  yapısına kavuşturulması, kamu yönetiminde verimlilik ve etkinlik ilkelerine bağlı  kalınması,  performans  artırılması  çalışmalarına  hız  verilmesi,  devlet­vatandaş 

396 

Devlet Planlama  Teşkilatı,  Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma  Planı (1973­1977), DPT Yayınları,  Ankara, 1973, ss. 915­918. 

397 

Devlet  Planlama  Teşkilatı,  Dördüncü  Beş  Yıllık  Kalkınma  Planı  (1979­1983),  DPT  Yayınları, Ankara, 1979, ss. 299­300. 

398 

Devlet  Planlama  Teşkilatı,  Beşinci  Beş  Yıllık  Kalkınma  Planı  (1985­1989),  DPT  Yayınları,  Ankara, 1985, ss. 173­204.

ilişkilerinde  vatandaşın  beyanının  esas  alınarak  idari  usul  ve  işlemlerin  sadeleştirilmesi,  temel ilkenin  vatandaşa götürülen  hizmetin verimli,  kaliteli  hızlı  olması, kamu kuruluşlarının merkez­taşra teşkilatları arasında daha etkin bir ilişki  kurulması,  plan  ve  program  uygulamaları  açısından  kamu  kuruluşlarının  birbirleriyle  coğrafi  açıdan  uyumlu  hale  getirilmesi,  kamu  hizmetlerinin  yerine  getirilmesinde  rasyonel  bir  personel  politikası  uygulanması,  dengeli,  görev  ve  sorumluluklarla  uyumlu  bir  ücret  sistemi  geliştirilmesi  ve  son  olarak  Avrupa  Topluluğu  ile  ilgili  faaliyetleri  yürütecek  personelin  yetiştirilmesi  için  gerekli  tedbirler alınması konularını kapsamaktadır 399 . 

Yedinci  Beş  Yıllık  Kalkınma  Planı’nda  kamu  yönetiminin  yeniden  yapılandırılmasında  devletin  hangi  faaliyetleri  yürütmeye  devam  edeceği,  hangi  faaliyetler  açısından  ise  gözetici,  destekleyici,  yol  gösterici  veya  sadece  izleyici  rol  üstleneceğine  karar  verilerek  kamu  hizmetlerinin  yeniden  değerlendirilmesi,  görev  ve  teşkilat  arasında  uyumun  sağlanması,  hizmet  etkinliğinin  artırılması,  şeffaflık,  gerekli  sayı  ve  nitelikte  personelin  istihdamı,  ücret  adaletinin  sağlanması,  katılımcılık  ve  halka  dönük  bir  yönetim  anlayışının  yerleştirilmesi  esas  alınmış,  kamu  kaynaklarının  etkin  kullanılması,  devletin  rolünün  küreselleşme  politikaları  çerçevesinde  yeniden  tanımlanması  hedeflenmiş,  bu  bağlamda  görevlerin  merkez  ve  taşra  teşkilatı  ile  yerel  yönetimler  arasında  etkin  dağıtımı ve yetki genişliği ilkesinin uygulanması önerilmiştir 400 . 

Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma  Planı  kapsamında da  yönetimde  yeniden  yapılanma  ihtiyacı  dile  getirilmiş  ve  bu  amaçla  özel  ihtisas  komisyonlarınca  çalışmalar  yapılmıştır.  Bu  planda  diğer  planlarda  olduğu  gibi  genel  bir  durum  değerlendirmesi  yapıldıktan  sonra  planın  temel  amaç,  ilke  ve  politikaları  ile  tahminler  ortaya  konmuş  ve  kamu  hizmetlerinde  etkinliğin  artırılması  için  aşağıdaki ilkeler benimsenmiştir 401 : 

§ Demokratik,  laik,  sosyal,  hukuk  devleti  ilkeleri  çerçevesinde  demokratik  devlet  yönetimini, sosyal  adaleti  ve  gelişmeyi  gözeten  bir 

399 

Devlet  Planlama  Teşkilatı,  Altıncı  Beş  Yıllık  Kalkınma  Planı  (1990­1994),  DPT  Yayınları,  Ankara, 1989, s. 360. 

400 

Devlet Planlama  Teşkilatı,  Yedinci Beş Yıllık Kalkınma  Planı (1996­2000), DPT Yayınları,  Ankara, 1995, ss. 118­118. 

401 

Devlet Planlama Teşkilatı, “Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001­  2005)”, http://ekutup.dpt.gov.tr/plan/viii/taslak.pdf, 23.08.2004, ss. 237­238.

kamu  yönetimi  yapısının  ve  işleyişinin  oluşturulması;  kamu  yönetimine,  hızlı  bir  işleyiş  yapısının,  kaliteli  mal  ve  hizmet  sunumu  anlayışının  ve  buna  ilişkin  yöntemlerin  yerleştirilmesi  temel  amaçlardır, 

§ Kamu  hizmetlerinin  sunumunda  vatandaşın  tatmini  esas  alınmak  suretiyle,  hizmet  kalitesine  ve  sonuçlara  odaklanarak,  kamu  yönetiminin  etkinliğini  ve  halk  nezdinde  güvenilirliğini  geliştirmek  esas olacaktır, 

§ Kamu  yönetiminin  yeniden  yapılandırılmasında verimlilik, etkinlik  ve  tutumluluğun dolayısıyla  da  performansın artırılması; kamu kurum ve  kuruluşlarında  görev  ve  teşkilat  yapıları  arasında  uyum  sağlanması,  gerekli  sayı  ve  nitelikte  personel  istihdamı,  personelin  bilimsel  ve  teknolojik  gelişmeler  ışığında  eğitiminin  sağlanması,  çalışanlarının  performansını etkin bir şekilde ölçen bir sisteme kavuşturulması,  yetki  devri  ve  esneklikle  beraber  hesap  verme  sorumluluğunun  ve  yönetsel  saydamlığın  güçlendirilmesi;  kamu  yöneticilerinin  ve  çalışanlarının  politika  ve  strateji  oluşturma  kapasitesinin  geliştirilmesi  ve  kamu  hizmetlerinin  sunumunda  kalite  anlayışının  ve  bu  amaca  yönelik  yönetsel yöntemlerin yerleştirilmesi temel ilkeler olacaktır, 

§ Personel  rejimi  konusunda,  norm  kadrolara  ve  objektif  seçme  kriterlerine  dayalı  bir  istihdam  politikasının  izlenmesi,  kariyer  ve  liyakatin  esas  alınması,  mevcut  çok  sayıda  ödeme  kalemini  içeren  karmaşık  ücret  sisteminden  vazgeçilerek,  ortak  ve  eşit  işe  eşit  ücret  ilkesine  dayalı  bir  sisteme  geçilmesi,  sendikal  hakların  geliştirilmesi  esas alınacaktır, 

§ Tüm  kamu  kuruluşlarının  norm  kadroları  tespit  edilerek,  kadro  veya  pozisyon  ihdasları  buna  göre  yapılacaktır.  Taşra  teşkilatı  bulunan  kuruluşların,  il  veya  bölge  teşkilatlarındaki  kadrolar  da  bu  kıstaslara  göre  tespit edilerek,  kadroların belirli bölgelerde  yığılması önlenecek,  yapılan  hizmetlere  göre  kadrolar  ihdas  edilecektir.  Kurum  farklılığı  gözetilmeksizin  bütün  kadro  ve  pozisyonların  kanunla  ihdas  edilmesi  sağlanarak,  önceden  belirlenen  norm  kadro  sayısı,  olağanüstü  bir

hizmet genişlemesi olmadan artırılmayacaktır. Bu bağlamda, 190 sayılı  Genel  Kadro  ve  Usulü  Hakkındaki  Kanun  Hükmünde  Kararname  gözden geçirilerek, yukarıda belirtilen kıstaslara uygun şekilde yeniden  düzenlenmesi sağlanacaktır, 

§ Anayasanın  128.  maddesinde  yer  alan  memurlar  ve  diğer  kamu  görevlileri  ifadesine  açıklık  getirilerek,  bu  maddenin  yeniden  düzenlenmesi  ve  ücret  sisteminin  bu  düzenlemeye  göre  yeniden  oluşturulması;  memur,  kamu  görevlisi  ve  işçi  tanımına  açıklık  getirilmesi,  kamu  kurum  ve  kuruluşları  arasındaki  ücret  dengesizliğinin giderilmesi sağlanacaktır, 

§ Taşra  yönetiminin  5442  sayılı  İl  İdaresi  Kanununda  yer  alan  il  sistemine  ve  yetki  genişliği  ilkesine  göre  örgütlenmesi  sağlanarak,  hizmet  gerekleri  bakımından  zorunluluk  taşıyanlar  dışındaki  bölge  teşkilatları  kaldırılacak,  kalacak  olanlarla  il  yönetimleri  arasındaki  sorunları  giderecek  planlama  ve  eşgüdüm  mekanizmaları  oluşturulacaktır, 

§ Yurt  dışı  teşkilatları  yeniden  düzenlenerek,  işlevi  kalmamış  birimler  kaldırılacak, kalan birimlerdeki gereksiz kadrolar iptal edilecektir. Yurt  dışı  teşkilatlarında  görevlendirilecek  personelin  seçiminde,  sınav  uygulamasını  da  içerebilecek  genel  nitelikli  standartlar  geliştirilerek,  bu  standartların  tespitinde  yabancı  dil  bilgisi,  mesleki  yeterlik,  temsil  yeteneği gibi niteliklerin belirleyici olması sağlanacaktır, 

§ Araştırma­Planlama­Koordinasyon  birimlerinin  yeniden  düzenlenerek  güçlendirilmeleri,  yetki  ve  görevlerini  hukuki  düzenlemeler  doğrultusunda  etkin  şekilde  yerine  getirebilmeleri,  görev  alanlarıyla  ilgili  yönetimi  geliştirme,  plan  ve  program  hazırlıklarında  dikkate  alınacak dönemsel faaliyet raporları hazırlamaları; gerekli araştırmaları  yapabilecek, geleceğe dönük program ve proje oluşturabilecek, analitik  yöntemler  yardımıyla  yönetimi  ve  sistemleri  geliştirebilecek,  teknik  kapasitesi  yüksek  personel  ve  teknoloji  donanımlı  birimler  şeklinde  örgütlenmeleri sağlanacaktır,

§ Kurum içerisinde düzenli ve süratli bilgi akışı ile işlemlerde basitliğin  sağlanabilmesi ve kurumlarda kırtasiyeciliği önleme, evrak, dosyalama  ve  arşiv  sorunlarına  köklü  çözümler  getirmek  amacıyla  her  kurumda  elektronik bilgi yönetimine önem verilecektir, 

§ Nitelikli  kamu  hizmeti  sunumu  için,  performans  yönetimi,  toplam  kalite  yönetimi  gibi  çeşitli  çağdaş  yönetim  tekniklerinden  tüm  kamu  kurumlarında  yararlanılması,  böylece  kamu  yönetiminin,  yeni  yaklaşımlardan da  faydalanarak toplam  yönetim  kalitesinin  artırılması  sağlanacaktır, 

§ Kamu  görevlilerinin  kurmuş  oldukları  vakıfların  kamu  hizmetinin  sunumunda  devreye  girmesinin  önüne  geçilecektir.  Kamu  kurumlarınca  veya  personelince  kurulmuş  olan  personel  vakıfları  incelenerek  vakıf  niteliği  taşımayan,  kurumun  hizmet  sürecinde  yer  alan ve bu yolla kaynak aktarılan vakıflar tasfiye edilecektir. 

Dokuzuncu Kalkınma  Planı,  “İstikrar  içinde büyüyen,  gelirini daha adil  paylaşan, küresel ölçekte rekabet gücüne  sahip, bilgi toplumuna dönüşen, AB’ye  üyelik için uyum sürecini tamamlamış bir Türkiye” vizyonu ve uzun vadeli strateji  (2001­2023)  çerçevesinde,  AB’ye  üyelik  sürecine  katkı sağlayacak temel  strateji  dokümanı olarak hazırlanmıştır. Bu nedenle plan dönemi AB mali takvimi dikkate  alınarak 2007­2013 yıllarını kapsacak şekilde 7 yıllık olarak belirlenmiştir 402 . 

Planda,  dünyada  ve  Türkiye’de  değişen  ekonomik  ve  sosyal  koşullar  çerçevesinde kalkınma planlarının geçmişte olduğundan çok daha önemli bir araç  haline  geldiği  ve  yine  bu  koşulların  bir  gereği  olarak  planların  yeniden  tasarlanmasının  da  kaçınılmaz  olduğu  belirtilmiştir.  Bu  bağlamda,  devletin  ekonomideki rolünün  yeniden tanımlanmasının da  bir sonucu olarak,  Dokuzuncu  Kalkınma  Planı  ile  her  alanı  detaylı  düzenlemeye  dayanan  bir  plan  hazırlama  anlayışından,  belirlenen  kalkınma  vizyonu  çerçevesinde  makro  dengeleri  gözeterek,  öngörülebilirliği  artıran,  piyasaların  daha  etkin  işleyişine  imkan  verecek kurumsal ve yapısal düzenlemeleri öne çıkaran, sorunları önceliklendiren,  temel amaç ve önceliklere  yoğunlaşan bir stratejik yaklaşıma geçilmiştir. Bu yeni  anlayış  çerçevesinde,  öngörülen  stratejik  amaç  ve önceliklerin  gerçekleştirilmesi 

402 

Devlet Planlama Teşkilatı, “Dokuzuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı”, 

sürecinde,  uygulamada  etkinlik  ve  şeffaflığın  sağlanması  ve  hesap  verebilirliğe  zemin  oluşturulması  amacıyla,  planda  etkili  bir  izleme  ve  değerlendirme  mekanizmasına yer verildiği ifade edilmiştir 403 . 

Plan,  bakanlar  kurulunca  benimsenen  strateji  esas  alınarak  Devlet  Planlama  Teşkilatının  koordinasyonunda  tüm  kamu  kurum  ve  kuruluşlarının  katkılarıyla  hazırlanmıştır.  Planda,  istikrar  içinde  büyüyen,  gelirini  daha  adil  paylaşan,  küresel  ölçekte  rekabet  gücüne  sahip,  bilgi  toplumuna  dönüşen  ve  AB’ye  üyelik  için  uyum  sürecini  tamamlamış  bir  Türkiye  vizyon  olarak  belirlenmiştir.  Bu  çerçevede,  rekabet  gücünün  ve  istihdamın  artırılması,  beşeri  gelişme  ve sosyal dayanışmanın güçlendirilmesi, bölgesel gelişmenin sağlanması,  kamu hizmetlerinde kalite ve etkinliğin artırılması hedeflenmiştir 404 . 

2.3.4.1.4. 2000’li Yıllarda Strateji Geliştirme Çalışmaları 

Helsinki Zirvesinde Avrupa Birliğine aday ülke statüsü alındıktan sonra;  Türkiye  ile  Avrupa  Birliği  arasındaki  ilişkiler  Katılım  Ortaklığı  Belgesi,  Ulusal  Program,  İzleme  Raporları,  Katılım  Öncesi  Ekonomik  Program  ve  Ulusal  Kalkınma  Planı  gibi  bir  dizi  plan  ve  program  tarafından  şekillendirilmeye  başlanmıştır.  Demokratikleşme  ve  gelişmiş  bir  piyasa  düzeni  kurma,  ekonomik  gelişmenin nimetlerini adil bir şekilde paylaşma hedefleri ile de uyum içinde olan  AB’ye  tam  üyelik  sürecinde,  Türk  yönetim  yapısının  çağdaş  standartlara  kavuşturulması bir gereklilik olarak ortaya çıkmaktadır. Bu kapsamda Türkiye’nin  mevzuat ve  kurumsal  yapı olarak Avrupa Birliğine uyumu temel bir unsur olarak  gündeme  gelmiştir.  Kopenhag  kriterleri  çerçevesinde  siyasi  ve  ekonomik  alanlarda  ve  müktesabata  uyum  sağlanması  konusunda  çok  yönlü  çabalar  yoğunlaşmıştır.  Küreselleşme  sürecinin  de  bir  parçası  olarak  görülebilecek  olan  bu  bölgesel  entegrasyon  çabası,  piyasa,  hukukun  üstünlüğü,  insan  hakları  ve  demokratik  değerler  üzerine  kurulu  bir  birliktelik  ve  yönetim  anlayışını  yansıtmaktadır 405 . 

Türkiye’de  strateji  geliştirme  çalışmaları  2002  yılında  performansa  dayalı  bütçeleme  çalışmaları  ile  başlamıştır.  Ancak  performansa  dayalı  bütçe  uygulamalarında  stratejik  planların  hazırlanması  bir  zorunluluk  olmasına  karşın 

403  Devlet Planlama Teşkilatı, a.g.e., s. 1.  404  A.g.e., ss. 2­4.  405  Başbakanlık, a.g.e., ss. 35­36.

planlama  çalışmalarında  istenen  sonuca  ulaşılamamıştır.  Bu  çalışmalar  sürerken  İçişleri Bakanlığı “Bürokratik Kültürden Vatandaş Odaklı Kamu Kültürüne Geçiş  Programı”  adı  altında  yeni  bir  programı  2002  yılında  uygulamaya  sokmuştur.  Vatandaş  memnuniyetini  esas  alan  ve  temeli  vatandaş  odaklı  yönetimin  iyileştirilmesi  ve  geliştirilmesi  çalışmalarına  dayanan  program  mülki  ve  yerel  idarelerin  hazırladıkları  stratejik  planları  eylem  planlarına  dönüştürmelerini  amaçlamış  ancak  mülki  ve  yerel  idare  amirlerinin  yeterli  bilgiye  sahip  olamamaları  sonucu  istenen  başarı  sağlanamamıştır 406 .  Bu  çalışmaların  ardından  Devlet  Planlama  Teşkilatı  tarafından  Kamu  İdareleri  için  Stratejik  Planlama  Klavuzu  yayımlanmış,  4  Temmuz  tarih  ve  2003/14  sayılı  ve  19  Temmuz  2004  tarih ve 2004/27 sayılı Yüksek Planlama Kurulu (YPK) Kararları uyarınca 8 pilot  kuruluşta  stratejik  planlama  çalışmaları  başlatılmış,  5018  Sayılı  Kamu  Mali  Yönetimi  ve  Kontrol  Kanunu  uyarınca  Kamu  İdarelerinde  Stratejik  Planlamaya  İlişkin  Usul  ve  Esaslar  Hakkında  Yönetmelik  yürürlüğe  girmiş  ve  planlama  çalışmaları hız kazanmıştır. 

Bu  başlık  altında  öncelikle  stratejik  planların  ilgilendirildiği  kanun  ve  yönetmeliklere;  ardından  kuruluş  bazında  strateji  geliştirme  çalışmalarına  yer  verilecektir.

2.3.4.1.4.1. Kanun ve Yönetmeliklerde Strateji Geliştirme 

Strateji  ve  strateji  geliştirme  kavramlarını  içeren  kanunlar;  5018  sayılı  Kamu  Mali  Yönetimi  ve  Kontrol  Kanunu,  5216  sayılı  Büyükşehir  Belediyesi  Kanunu,  5393  sayılı  Belediye  Kanunu,  5302  sayılı  İl  Özel  İdaresi  Kanunu  ve  Kamu Yönetimi Temel Kanunu Tasarısı’dır. 

5018  Sayılı  Kamu  Mali  Yönetimi  ve  Kontrol  Kanunu’nun 407  3/n  maddesinde  “Stratejik  plan  kamu  idarelerinin  orta  ve  uzun  vadeli  amaçlarını,  temel ilke ve politikalarını, hedef ve önceliklerini, performans ölçütlerini, bunlara  ulaşmak  için  izlenecek  yöntemler  ile  kaynak  dağılımlarını  içeren  plan”  şeklinde  tanımlanmaktadır. 

Kanunun stratejik planlama ve performans esaslı bütçeleme adını taşıyan  9.  maddesine  göre  ise  “kamu  idareleri;  kalkınma  planları,  programlar,  ilgili 

406 

Songür, a.g.m., ss. 148­149. 

407 

“Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu”, http://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5018.html,  16.05.2007.

mevzuat ve  benimsedikleri temel ilkeler çerçevesinde  geleceğe  ilişkin misyon  ve  vizyonlarını  oluşturmak,  stratejik  amaçlar  ve  ölçülebilir  hedefler  saptamak,  performanslarını  önceden  belirlenmiş  olan  göstergeler  doğrultusunda  ölçmek  ve  bu  sürecin  izleme  ve  değerlendirmesini  yapmak  amacıyla  katılımcı  yöntemlerle  stratejik plan hazırlarlar. Kamu idareleri, kamu hizmetlerinin istenilen düzeyde ve  kalitede  sunulabilmesi  için  bütçeleri  ile  program  ve  proje  bazında  kaynak  tahsislerini;  stratejik  planlarına,  yıllık  amaç  ve  hedefleri  ile  performans  göstergelerine  dayandırmak  zorundadırlar.  Stratejik  plan  hazırlamakla  yükümlü  olacak kamu idarelerinin ve stratejik planlama sürecine ilişkin takvimin tespitine,  stratejik planların kalkınma planı ve programlarla ilişkilendirilmesine yönelik usul  ve  esasların  belirlenmesine  Devlet  Planlama  Teşkilatı  Müsteşarlığı  yetkilidir.  Kamu idareleri bütçelerini, stratejik planlarında yer alan misyon, vizyon, stratejik  amaç ve hedeflerle uyumlu ve performans esasına dayalı olarak hazırlarlar. Kamu  idarelerinin  bütçelerinin  stratejik  planlarda  belirlenen  performans  göstergelerine  uygunluğu  ve  idarelerin  bu  çerçevede  yürütecekleri  faaliyetler  ile  performans  esaslı  bütçelemeye  ilişkin  diğer  hususları  belirlemeye  Maliye  Bakanlığı  yetkilidir.” 

Kanunun  bütçe  ilkeleri  başlıklı  13.  maddesinin  d  bendinde  “bütçeler,  stratejik  planlar  dikkate  alınarak  izleyen  iki  yılın  bütçe  tahminleriyle  birlikte  görüşülür  ve  değerlendirilir”  ifadesi  yer  almaktadır.  Son olarak  kanunun  faaliyet  raporları adlı 41. maddesinde  “idare  faaliyet raporu,  ilgili  idare hakkındaki genel  bilgilerle  birlikte;  kullanılan  kaynakları,  bütçe  hedef  ve  gerçekleşmeleri  ile  meydana  gelen  sapmaların  nedenlerini,  varlık  ve  yükümlülükleri  ile  yardım  yapılan  birlik,  kurum  ve  kuruluşların  faaliyetlerine  ilişkin  bilgileri  de  kapsayan  malî  bilgileri;  stratejik  plan  ve  performans  programı  uyarınca  yürütülen  faaliyetleri  ve  performans  bilgilerini  içerecek  şekilde  düzenlenir”  ifadesine  yer  verilmiştir. 

5018  sayılı  Kamu  Malî  Yönetimi  ve  Kontrol  Kanununun  9’uncu  maddesi  hükmüne  dayanılarak  hazırlanan  Kamu  İdarelerinde  Stratejik  Planlamaya  İlişkin  Usul  ve  Esaslar  Hakkında  Yönetmelik 408 ,  26.05.2006  tarihli  Resmi  Gazetede  yayımlanarak  yürürlüğe  girmiştir.  Yönetmelik,  1. 

408 

“Kamu İdarelerinde Stratejik Planlamaya İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik”, 

maddesinde  belirtildiği  üzere  “stratejik  plan  hazırlamakla  yükümlü  kamu  idarelerinin  ve  stratejik  planlama  sürecine  ilişkin  takvimin  tespiti  ile  stratejik  planların  kalkınma  planı  ve  programlarla  ilişkilendirilmesine  yönelik  usul  ve  esasların  belirlenmesi  amacıyla  hazırlanmıştır.”  Yönetmeliğin  4/d  maddesinde  stratejik  plan  “kamu  idarelerinin  orta  ve  uzun  vadeli  amaçlarını,  temel  ilke  ve  politikalarını, hedef ve önceliklerini, performans ölçütlerini, bunlara ulaşmak için  izlenecek yöntemler ile kaynak dağılımlarını içeren plan” şeklinde tanımlanmıştır.  Dört  bölüm  ve  toplam  20  maddeden  oluşan  yönetmelikte  stratejik  planlama  sürecinde  izlenmesi  gereken  genel  ilkeler,  stratejik  plan  hazırlamakla  yükümlü  kamu  idareleri,  stratejik  planlama  sürecine  ilişkin  takvim  ve  stratejik  planların  kalkınma planı ve programlarla ilişkilendirilmesi konularına yer verilmiştir. 

Yönetmeliğin  5.  maddesinde stratejik  planlama  sürecinde  gözönünde  bulundurulması gereken hususlar; 

§ Kamu  idaresinin  hizmetinden  yararlananların,  kamu  idaresi  çalışanlarının,  sivil  toplum  kuruluşlarının,  ilgili  kamu  kurum  ve  kuruluşları  ile  ilgili  diğer  tarafların  katılımları  sağlanır  ve  katkıları  alınır, 

§ Çalışmalar,  strateji  geliştirme  biriminin  koordinatörlüğünde  tüm  birimlerin katılım ve katkılarıyla yürütülür, 

§ Stratejik  planların  doğrudan  doğruya  kamu  idarelerince  ve  idarelerin  kendi çalışanları tarafından hazırlanması zorunludur. İhtiyaç duyulması  hâlinde  idare  dışından  temin  edilecek  danışmanlık  hizmetleri  sadece  yöntem  ve  süreç  danışmanlığı  ile  eğitim  hizmetleri  konularıyla  sınırlıdır, 

§ İlgili  tüm  kamu  idareleri  birbirleri  ile  uyum,  işbirliği  ve  eşgüdüm  içinde; hesap verme sorumluluğunun gereklerini dikkate alarak çalışır.  maddeleriyle ifade edilmiştir. 

Yönetmelik kapsamındaki kamu kurumlarının 5  yıllık dönemi kapsayan  stratejik  planlarını  (md.  7)  en  geç  31  Ocak  2009  tarihine  kadar  hazırlamak  zorunda oldukları belirtilmiştir (md. 6).

5216 Sayılı Büyükşehir  Belediyesi Kanunu’nun 409 büyükşehir, ilçe  ve  ilk  kademe  belediyelerinin  görev  ve  sorumlulukları  başlığını  taşıyan  7.  maddesinin  a  bendinde  “ilçe  ve  ilk  kademe  belediyelerinin  görüşlerini  alarak