A. Tarımsal Üretim
2. Meyvecilik, Sebzecilik ve Bağcılık
DP iktidara geldiğinde ülkedeki meyve ağacı sayısı 36.544.000 adet iken bu alanda yapılan çalışmalar sonucunda 1960’ta 62.415.000 adete yükseldi. Buna bağlı olarak artan meyve üretimi de 498.362 tondan 794.800 tona ulaştı693.
DP Dönemi’nde Konya’da özelikle Ereğli, Hadim, Karaman, Bozkır, Akşehir ve Ermenek ilçelerinde meyvelik sahalar oldukça geniş bir yer tutmaktaydı694. Bu
dönemde daha çok elma, armut, kayısı, ayva, dut, erik, fıstık, badem ve ceviz ağaçları dikilmiştir. Meyveli ağaç sayısı il genelinde 1950’de 1.390.000 adetken 1952’de 1.506.000 adete ulaşmıştır695.
689 Yeni Meram, 30 Kasım 1955, S: 1892, s. 1.
690 Yeni Konya, 4 Haziran 1956, S: 2507, s. 1; Yeni Konya, 1 Şubat 1957, S: 2741, s. 1; 7.500 TL değerindeki Çekoslovak yapımı 6 inçlik su motoru bu törende verilen en büyük ödül olup bunu Alakova köylüleri kazandı. Yeni Konya, 24 Şubat 1958, S: 3093, s. 1.
691 Yeni Konya, 29 Ağustos 1959, S: 3595, s. 1.
692 Yeni Meram, 3 Ocak 1952, S: 480, s. 1; Yeni Meram, 12 Şubat 1952, S: 520, s. 1; Yeni Meram, 21 Mart 1952, S: 594, s. 1.
693 Meyveler; armut, ayva, dut, elma, erik, incir, kayısı, zerdali, kiraz, kızılcık, şeftali ve vişnedir.
1959 İstatistik, s. 219; 1963 Türkiye İstatistik, s. 200.
694 Yeni Meram, 6 Aralık 1954, S: 1539, s. 1-2. 695 Zirai Bünye 1946-1953, s. 112.
DP iktidarında meyveciliğin geliştirilmesi için mevcut meyveliklerin ıslah edilmesi ile köylerde toplu ve şahıslara ait yeni meyvelikler kurulmasına yönelik çalışmalar başlatıldı. İlk etapta Ermenek, Merkez, Akşehir, Çumra, Hadim, Karaman ve Kadınhanı ilçelerinde 513 dekarlık meyve bahçesi hazırlandı696. Bununla birlikte
Marshall Yardımlarıyla 8 köyde örnek fidanlık kuruldu. Örnek fidanlıkların yerleri köylüler tarafından hazırlanırken fidanların temini ve dikimi ise Teknik Ziraat Müdürlüğü tarafından yapılmaktaydı697.
Konya’da 1952-1954 yılları arasında Merkez’in Harmancık ve Hatıp köyleri; Karaman’ın Göztepe, Bardas, Pınarbaşı, Kılbasan ve Gözlü köyleri; Hadim’in Gerez, Holaslar ve Avşar köyleri; Bozkır’ın Ahırlı ve Bademli köyleri; Kadınhanı’nın Sarayönü ve Bayramlı köyleri; Akşehir’in Nadir köyü, Ereğli’nin Zanapa köyü, Ilgın’ın Orhaniye köyü ile Karapınar ve Seydişehir merkezlerinde meyveli fidanlıklar kuruldu. Böylece 1.522 dekarı toplu, 2.221 dekarı da münferit olmak üzere toplamda 3.643 dekar meyvelik vücuda getirilmiş ve buralarda 88.862 adet fidan dikilmiştir698.
1955’te Ilgın’a bağlı Karaköy’de 40 dekar meyvelik tesis olunarak 1.200 adet Amasya elması ve Ankara armudu fidanının dikimi sağlanmıştır699. 1957’ye
gelindiğinde Konya’da 19.778 dekar meyvelik oluşturulmuştur700. Toplu meyvelikler
ise 1958’de toplam 38 köyde 3.200 dekar alana ulaşmıştır701. DP Dönemi boyunca il
genelinde örnek fidanlıkların kurulmasına devam edilmiştir702.
1950-1960 yılları arasında dağlık bölgelere de meyveli ağaç dikilmesine ve buralarda aşılama faaliyetlerine önem verilmiştir. 1955’te dağlık bölgelere 173.450 adet muhtelif meyve fidanı dikilirken Bozkır, Hadim, Çumra, Beyşehir, Ermenek ve Karaman’da 23.700 ahlat ağacı, 6.000 armut aşı kalemi ile aşılattırılmıştır. Ayrıca Tarsus’tan getirtilen 2.000 zeytin aşı kalemi ile de 13.220 dekar yabani zeytinlik ıslah edilmiştir703. Karaman, Hadim ve Ermenek ilçelerinde 1953’ten itibaren Antep
696 Yeni Meram, 1 Ekim 1951, S: 389, s. 1-3; Yeni Meram, 15 Ocak 1953, S: 868, s. 1; Yeni Meram, 6 Aralık 1954, S: 1539, s. 1-2.
697 Yeni Meram, 17 Mayıs 1953, S: 999, s. 1. 698 Yeni Meram, 6 Aralık 1954, S: 1539, s. 1-2. 699 Yeni Meram, 2 Mart 1955, S: 1622, s. 1. 700 Yeni Konya, 3 Temmuz 1957, S: 2887, s. 1. 701 Yeni Konya, 18 Mart 1958, S: 3115, s. 1. 702 Yeni Konya, 28 Mart 1959, S: 4075, s. 1. 703 Yeni Meram, 19 Aralık 1955, S: 1911, s. 1-2.
fıstığı aşılama çalışmaları devam etmiş ve yıllık 4.000-6.000 civarında aşı yapılmıştır704. 1956’da Hadim, Karaman, Bozkır ve Ermenek’te 40.000 yabani ağaca
Antep fıstığı, ahlat ve zeytin aşısı yapılmıştır705.
1957’de il genelinde 87.000 yabani meyve ağacı aşılanmıştır706. Aşılama
faaliyetlerinin yanında kıraç bölgelerde de bademlikler kurulmaya başlanmış ve Akşehir, Beyşehir, Çumra, Ermenek, Ilgın ve Kadınhanı ilçelerine 350 kg badem tohumu ekilmiştir707. Konya genelinde sürdürülen ağaçlandırma çalışmaları DP
iktidarı boyunca devam etmiştir708.
DP Dönemi’nde sebzeciliği ıslah etmek ve geliştirmek amacıyla da örnek sebzelikler kurulmuş, kaliteli sebze tohumları ve fideleri dağıtılmıştır. 1955’te Konuklar Devlet Çiftliği’nde yetiştirilen iyi cins lahana, pırasa, marul, domates, biber gibi sebze tohumları, hiç sebze yetiştirilmeyen veya düşük kalitede yetiştirilen köylerde önder çiftçiler tarafından ekilecektir. Aynı yıl Merkez’e bağlı Zivecik köyündeki örnek sebzeliğe 10.000 adet domates, biber ve patlıcan fidesi ekilmiştir709.
1956’da Karaaslan Fidanlığı’nda geniş ölçüde sebze ekilmiş ve ilk olarak ıspanak hasat edilmiştir710. 1957’de Ziraat Müdürlüğü, çiftçilere iyi cins sebze tohumları
dağıtmıştır. Ayrıca köy halkının sebzecilik yapmasını teşvik ve temin amacıyla Akşehir, Kadınhanı, Çumra, Karaman, Beyşehir ve Merkez ilçelerine bağlı toplam 10 köyde sebzelikler kurulmuştur. Bunlara ilaveten sebze tarımı yapan çiftçilere 120.000 iyi cins sebze fidesi dağıtılmıştır. Sonuçta 1950’de 2.700 hektarlık alanda yapılan sebze ekimi 1957’de 14.867 hektara ulaşmış ve sebze üretiminde artış yaşanmıştır711.
DP Dönemi’nde üzüm yetiştiriciliğine de önem verilmiş ve 1950’de ülke genelinde 561.119 hektar alanda gerçekleştirilen üzüm ekimi 1960’ta 757.120 hektara yükselmiştir. Bu artışa bağlı olarak üzüm üretimi de 1.399.337 tondan
704 Yeni Meram, 18 Mayıs 1953, S: 1000, s. 1; Yeni Konya, 19 Haziran 1956, S: 2522, s. 1; Yeni
Konya, 27 Mart 1957, S: 2793, s. 1.
705 Yeni Meram, 14 Temmuz 1956, S: 2118, s. 1. 706 Yeni Konya, 3 Temmuz 1957, S: 2887, s. 1. 707 Yeni Konya, 24 Şubat 1956, S: 2411, s. 1. 708 Yeni Konya, 2 Nisan 1957, S: 2799, s. 1.
709 Yeni Meram, 24 Ocak 1955, S: 1586, s. 1; Yeni Meram, 10 Haziran 1955, S: 1719, s. 1. 710 Yeni Konya, 29 Ocak 1956, S: 2386, s. 1.
711 Yeni Konya, 11 Mart 1957, S: 2777, s. 1; Yeni Konya, 29 Mayıs 1957, S: 2853, s. 1; Yeni Meram, 21 Ekim 1957, S: 2569, s. 1.
2.775.200 tona çıkmıştır712. Türkiye’nin önemli üzüm yetiştirilen merkezlerinden
birisi olan Konya’da DP iktidarında bağcılık da geliştirilmeye çalışılacaktır. Bu dönemde üzüm ekim alanında ilk sırada bulunan Konya, üzüm üretiminde ise İçel, Gaziantep ve Manisa’dan sonra dördüncü sırada gelmiştir. İl genelinde 1950’de 45.317 hektarlık alana ekilen üzümden 120.466 ton ürün elde edilirken 1960’ta 76.404 hektar araziden 190.743 ton üzüm alınmıştır713.
DP iktidarında köylerde yeni bağlık alanlar da kurularak çiftçinin tek taraflı tarımdan kurtarılması amaçlanmıştır. Böylece çiftçiye alternatif tarım sunulmaya çalışılmıştır. Ayrıca bu dönemde filoksera hastalığının714 tahribatına maruz kalan
bağlar da yeniden ele alınacaktır. Bu doğrultuda Akşehir, Beyşehir, Cihanbeyli, Çumra, Karaman ve Merkez ilçelerde 1.261 dekarlık filokseralı bölgeyi de içine alan 3.005 dekarlık bağ sahası hazırlanmıştır715. Çiftçiler 1954’e kadar toplamda 2.846
dönüm bağ kurarken Teknik Ziraat Teşkilatı da 1952-1953 yıllarında 3.887 dönüm bağlık alan tesis etmiştir716. Yeni kurulan bağlara filoksera hastalığına dayanaklı olan
Amerikan asma çubuğu dikilmiş ve 1954 yılı içinde Konya iline tahsis edilen asma çubuğu adedi 100.000’i bulmuştur717.
Konya’da 1955’te 2.417 dekar yeni bağ kurulmuş ve filokseralı bölgeler için tahsis edilen 100.000 asma fidanı Akşehir, Ilgın, Kadınhanı ve Beyşehir’e gönderilmiştir718. 1956’da Tarım Bakanlığı’ndan temin edilen Amerikan asma
fidanlarından 68.700’ü Akşehir’e, 45.000’i Beyşehir’e, 15.000’i Seydişehir’e ve 10.800’ü de Ilgın’a dikilmiştir719. 1957’de Konya’ya 180.000 Amerikan asma fidanı
ile 150.000 bağ çubuğu verilmiştir. Kurulacak yeni bağlar köy halkının malı olacaktır. Aynı yıl 7 köyde küçük sulama tesisi yaptırılarak 24.078 dekar bağ
712 1959 İstatistik, s. 219; 1963 Türkiye İstatistik, s. 200.
713 Zirai Bünye 1946-1953, s. 112; Zirai Bünye 1958-1960, s. 59. Konya’da 2013 yılında üzüm üretimi 66.096 tondur. Seçilmiş Göstergelerle Konya, s. 165.
714 XIX. yüzyılda Amerika’da varlığı keşfedilen filoksera, asma köklerine yapışarak suyunu emen ve kökü tamamen kurutan bir parazittir. Özkan Keskin, “Üzümün Bağı Asmanın Kurdu: Osmanlı İmparatorluğunda Filoksera İle Mücadele”, Tarih İncelemeleri Dergisi, XXX/2, 2015, s. 479-480. 715 Yeni Meram, 28 Aralık 1952, S: 850, s. 1; Yeni Meram, 15 Ocak 1953, S: 868, s. 1.
716 Yeni Meram, 20 Mayıs 1954, S: 1354, s. 1. 717 Yeni Meram, 4 Şubat 1955, S: 1596, s. 1. 718 Yeni Meram, 21 Mart 1955, S: 1641, s. 1. 719 Yeni Konya, 30 Nisan 1956, S: 2475, s. 1.
oluşturulmuştur720. 1958’de ise Teknik Ziraat Müdürlüğü, bağ ve bahçeler için
150.000 asma ve 79.000 fidan dağıtmıştır. 1958’e gelindiğinde Konya’da toplu bağ tesisleri, 55 köyde 11.300 dekar alanda tesis edilmiştir721.
Konya’da bu dönemde meyveciliğin ve bağcılığın yaygınlaştırılması adına sergiler de düzenlenmiştir. Örneğin 1955’te Ereğli’de açılan elma sergisi büyük ilgi görmüştür. 24 yarışmacının katıldığı sergide derece alanlara çeşitli hediyeler verilmiştir. Beyşehir ilçesine bağlı Üzümlü bucağında 1955 ve 1956 yıllarında üzüm sergisi açılmıştır. Derece alanlara pulverizatör, kükürt körüğü, budak makinesi gibi tarım araçları hediye edilmiştir722. Ermenek ilçesi Uğurlu köyünde 1956 ve 1957
yıllarında üzüm sergisi açılmıştır. Sergiye Fariske, Sarıveliler, Adiller, Lamos, Mençek ve Turcalar köylerinden kalabalık bir grup katılmıştır. Dereceye giren 13 kişiye çeşitli hediyeler verilmiştir723.