DP Dönemi’nde tarımsal üretimi arttırmak için bu konuda en önemli paydaşlardan olan çiftçilerin desteklenmesine önem verilmiştir. Hükûmetler bunu il teknik ziraat teşkilatları, T.C. Ziraat Bankası, Zirai Donatım Kurumu, devlet üretme çiftlikleri, kooperatifler, fidanlıklar ve TMO gibi kurumlar yoluyla gerçekleştirmiştir.
DP iktidara geldikten sonra illerdeki teknik ziraat teşkilatlarını hareket geçirerek taşranın en ücra bölgelerine ulaşabilmiştir734. Konya’da da faaliyetlerine
hemen başlayan İl Teknik Ziraat Teşkilatı; sahaya inerek çiftçi ile ekim, hasat ve harman zamanlarında sürekli temas hâlinde bulunmuş, kimyevi gübre denemeleriyle toprağın verimini arttırmaya çalışmış, selektörlerden geçirilmiş ve ilaçlanmış nitelikli tohumlar dağıtmış, zararlılarla mücadelede öncü olmuş ve nöbetleşe ekimin sağlanması için çalışmalar yapmıştır735. Çiftçinin eğitilmesine de önem veren
teşkilat, teknik ziraat eğitimi için ilçelerde ve köylerde kurslar açmış, tarımla ilgili filmler izlettirmiş, aylık bültenler yayınlamış ve yıllık tarım kongreleri düzenlemiştir736. Ayrıca toplu köy çalışmaları kapsamında bağlık, meyvelik,
sebzelik, fidanlık ve yoncalık gibi farklı alanlarda zirai tesisler vücuda getirmiştir737.
Konya’da kimyevi yani fosforlu gübrenin çiftçiye tanıtılmasına öncelik veren ziraat teşkilatı, işe önce gübrenin faydalarını anlatmakla başlamıştır738. Ardından
Tarım Bakanlığı tarafından Konya iline tahsis edilen 20 ton süper fosfat gübresi Merkez, Akşehir, Beyşehir, Çumra, Bozkır, Ereğli, Cihanbeyli, Ilgın, Kadınhanı,
733 Yeni Meram, 6 Haziran 1953, S: 1019, s. 1; Yeni Meram, 11 Nisan 1955, S: 1662, s. 1. 734 Yeni Konya, 3 Temmuz 1951, S: 745, s. 1.
735 Yeni Meram, 3 Haziran 1955, S: 1712, s. 1; Yeni Meram, 22 Aralık 1955, S: 1914, s. 1; Yeni
Konya, 25 Şubat 1959, S: 4047, s. 1; Yeni Konya, 2 Mart 1959, S: 4051, s. 1.
736 Yeni Meram, 23 Eylül 1952, S: 756, s. 1; Yeni Meram, 13 Eylül 1952, S: 746, s. 1; Yeni Meram, 28 Eylül 1952, S: 761, s. 2; Yeni Meram, 10 Mayıs 1955, S: 1691, s. 1; Yeni Meram, 26 Kasım 1955, S: 1888, s. 1; Yeni Meram, 28 Kasım 1955, S: 1890, s. 1; Yeni Meram, 22 Aralık 1955, S: 1914, s. 1;
Yeni Konya, 28 Ocak 1957, S: 2737, s. 1; Bülten, Teknik Ziraat Müdürlüğü tarafından çiftçinin teknik
ve mesleki bilgisini arttırmak amacıyla 6 Haziran 1956-1 Ekim 1957 arasında yayınlanmıştır. Tarım
Bakanlığı Konya Bölgesi Çiftçi Bülteni, 1 Haziran 1956, S: 1, s. 1; Çiftçi Bülteni, 1 Ekim 1957, S: 4, s.
1.
737 250 dekarlık Zivecik, 300 dekarlık Gövenç ve 140 dekarlık Tatlıcak zirai tesisleri büyük ilgi uyandırmıştır. Yeni Konya, 27 Nisan 1957, S: 2824, s. 1.
Karaman, Karapınar ve Seydişehir’de toplam 133 çiftçiye bedelsiz dağıtılmıştır739.
Bu ilk deneme başarıyla sonuçlanmış ve çiftçi, gübre atılan bir dekar araziden 15 ile 17 TL arasında kazanç sağlamıştır. Bu nedenle il genelinde süper fosfat gübresine karşı büyük bir ilgi gösterilmiştir740. TBMM’de 1952 yılı için Konya’ya 20.000 ton
gübre tahsis edilmesi kararlaştırılmıştır741.
DP iktidarında afete maruz kalan ya da muhtaç durumda olan çiftçilere devlet tarafından yardımlar da yapılmıştır. Bu yardımlarda İl Teknik Ziraat Teşkilatı yine aktif bir rol oynamıştır. 1950’de ihtiyacı olan çiftçiler için dağıtılacak 250 ton tohumluk buğday, Altınova Devlet Üretme Çiftliği’nden temin edilmiştir742. 1952’de
doğal afetlerden zarar gören çiftçilere 2.426 ton buğday ile 500 ton arpa dağıtılmıştır743. 1955’te ise Akşehir’deki afetzedelere 600 ton buğday ile 200 ton
arpa verilmiştir. Aynı yıl Karaman’da ihtiyacı olan çiftçiler için 550 ton buğday ve 230 ton arpa tahsis edilmiştir744. 1956’da 23.000 çiftçiye tohumluk dağıtılırken
1959’da bir önceki yıla göre üretimi düşük olan Çumra, Ereğli, Karaman ve Karapınar’a bağlı 231 köyde toplam 13.130 çiftçiye 9.850 ton tohumluk yardımı yapılmıştır745.
DP Dönemi’nde Zirai Donatım Kurumu da tarımsal kalkınmada önemli rol oynayan kurumlardan birisidir. Kurumun amacı Türk çiftçisini modern tarım araç ve gereçleriyle donatmak, ziraatta kullanılan her türlü alet ve suni gübreyi işletmek, sermaye ortaklığı yapmak, tamirhaneler açmak ve böylece küçük çiftçiyi kalkındırmaktır. Konya’da kurumun makinelerine ve ürünlerine çiftçiler her zaman rağbet göstermiştir. Makineler ve ürünler başta T.C. Ziraat Bankası olmak üzere banka kredileriyle satılmıştır746. Bu dönemde T.C. Ziraat Bankası tarafından
doğrudan veya banka tarafından kooperatifler aracılığıyla üreticilere tarımsal krediler
739 Yeni Meram, 31 Ekim 1951, S: 416, s. 2; Yeni Meram, 1 Kasım 1951, S: 417, s. 1-4. 740 Yeni Meram, 13 Ekim 1952, S: 776, s. 1.
741 TBMMZC, 9. Dönem, C. 13, 20 Şubat 1952, s. 356. 742 Yeni Konya, 11 Ekim 1950, S: 483, s. 3.
743 İlçelere göre dağıtım için bk. Yeni Meram, 4 Aralık 1952, S: 826, s. 1-2.
744 Yeni Meram, 9 Ekim 1955, S: 1840, s. 1; Yeni Meram, 26 Aralık 1955, S: 1918, s. 1. 745 Yeni Meram, 26 Ekim 1956, S: 2216, s. 1; Yeni Konya, 3 Ocak 1959, S: 3395, s. 1.
746 Zirai Donatım Kurumu’nun Konya’da Kadınhanı, Ilgın, Karaman, Karapınar ve Ermenek ilçelerinde temsilcilikleri bulunmaktaydı. TBMMZC, 9. Dönem, C. 8, 27 Haziran 1951, s. 422; Yeni
Konya, 31 Ağustos 1951, S: 801, s. 1; Yeni Meram, 9 Nisan 1955, S: 1660, s. 2; Yeni Meram, 12
verilmiştir747. Konya’da 1952’de “Mahdut Mesuliyetli Konya ve Civarı Pancar Ekicileri İstihsal Kooperatif Ortaklığı” pancar ziraatını geliştirmek, üreticilerin
ihtiyacına cevap vermek ve bu işlerle ilgili başka teşebbüslerde bulunmak amacıyla 30 yıl süre ve en az 16.500 TL sermaye ile kurulmuştur748. Ardından “Akşehir, Ilgın ve Civarı Pancar Ekicileri İstihsal Kooperatifi” kurulmuştur. Kooperatif 1.970
ortağından 245.775 TL toplamıştır. Ortaklarının zirai alet ve makine ihtiyacını karşılayan pancar kooperatifleri, pancar ekicileri bankasına da hissedar olacaktır749.
1950-1960 yılları arasında ülke genelindeki fidanlıklar, çok sayıda meyveli- meyvesiz fidan dağıtarak meyveciliğin gelişmesinde önemli rol oynamıştır750.
Konya’da fidanlar genellikle Konuklar Devlet Üretme Çiftliği, Konya Harası ile Karaaslan İl Fidanlığı’ndan karşılanmıştır751. Devlet üretme çiftlikleri sadece fidan
değil nitelikli tohumlar da tahsis etmiştir. 1951’de çiftçilere Altınova, Gözlü ve Özden (Konuklar) çiftliklerinden temizlenmiş, iyi nitelikli ve ilaçlı tohumluk, ücret karşılığında verilmiştir752. T.C. Ziraat Bankası da Konya’da çiftçiye borçlanma
suretiyle 4.750 ton tohumluk dağıtmıştır. Aynı yıl muhtaç çiftçilere 5254 Sayılı Kanun gereği 4.350 ton buğday, 400 ton da arpa ödünç olarak verilmiştir753.
Ülkedeki hububatı satın almak, stokta bulundurmak, bu surette hububat piyasanı tanzim ederek köylüyü korumak amacıyla kurulan TMO, DP iktidarında faal çalışan kurumlardan birisi olmuştur754. TMO’nun büyümesinde bu dönemde inşa
edilen ve yaklaşık 1.900.000 tona ulaşan siloların rolü büyük olmuştur755. Nitekim
Türkiye’nin tahıl ambarı olan Konya’da ihtiyaç duyulan büyük bir silonun inşa
747 Krediler için bk. 1959 İstatistik, s. 248-249; 1963 Türkiye İstatistik, s. 231-234; Yeni Meram, 11 Şubat 1954, S: 1263, s. 1-2.
748 BCA, f.030.18.01.02., y.129.63.8. 749 Yeni Meram, 29 Mart 1953, S: 941, s. 1. 750 Rakamlar için bk. 1959 İstatistik, s. 222.
751 Yeni Meram, 6 Aralık 1954, S: 1539, s. 1-2; Yeni Konya, 16 Mart 1959, S: 4063, s. 1.
752 Yeni Konya, 29 Ağustos 1951, S: 799, s. 1; Altınova Devlet Üretme Çiftliği 1942’de kurulmuş olup 304.000 dekar arazisi vardır. 320.000 dekar araziye sahip Gözlü Çiftliği de 1942’de kurulmuştur. Konuklar ise 1944’te kurulmuş olup 33.468 dekar araziye sahiptir. TBMMZC, 9. Dönem, C. 13, 29 Şubat 1952, s. 1346; 1952’de Özden Devlet Üretme Çiftliği’nin adı Konuklar olarak değiştirilmiştir.
Yeni Meram, 6 Şubat 1952, S: 514, s. 2.
753 Yeni Meram, 4 Ocak 1952, S: 481, s. 1-2; Yeni Meram, 12 Ocak 1952, S: 489, s. 2. 754 T.C. Resmî Gazete, 13 Temmuz 1938, S: 3958, s. 1015.
755 Nadir Yurtoğlu, Demokrat Parti Dönemi Tarım Politikaları ve Siyasi, Sosyal, Ekonomik Hayata
Tesirleri (1950-1960), (Basılmamış Doktora Tezi), Hacattepe Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap
edilmesi de bu dönemde gerçekleşmiştir. Başbakan Menderes 1954’te 3. Hükûmet programını okurken: “Köy elektrifikasyonu davasına da başlanmış ve hatta ilerletmiş olacağız, radyo istasyonlarımızı, limanlar, hava meydanları, silolar, depolama ve
yükleme tesislerimizin inşaatını da ikmal etmiş bulunacağız.” demiştir756. Bu
doğrultuda 1955’te yaklaşık 400 işçiyle Horozluhan civarında inşaatına başlanan 60.000 tonluk silo, Konya’ya kazandırılan önemli yapılardan biri olmuştur757. Değirmen ve ambarlarıyla birlikte maliyeti 11.000.000 TL olarak hesaplanan silo, 200 m genişliğinde ve 65 m yüksekliğinde inşa edilecektir. İnşaat için 1956’da 3.800.675 TL harcanmış ve inşaatın hemen tamamlanması için işçilerin fazla mesai yapmaları kabul edilmiştir758.
1957 yılında montaj aşamasına gelen 60.000 tonluk silonun inşaatında 7.500 ton çimento sarf edilmiştir759. Nihayet 1958’de hububat alımına başlayan silo için
gerekli olan enerji 3 dizel motorundan temin edilmiştir760. 1959’da silonun Göksu
Hidroelektrik Santrali’nden enerji alması için 1.000.000 TL’lik bir protokol imzalanmışve silonun, TMO’ya teslim edilme süreci başlamıştır761.
Konya merkeze inşa edilen büyük silonun yanında Pınarbaşı, Meydan, Cihanbeyli ve Kulu’da 10.000’er tonluk, Karapınar’da 6.000 tonluk, Karaman ve Arıkören’de 4.000’er tonluk, Ayrancı’da ise 2.000 tonluk çelik silolar da 1956 yılında ihaleye çıkarılmıştır. DP iktidarında inşa edilen bu silolar sayesinde il genelinde büyük bir eksiklik giderilmiş ve hububatın uzun süreli korunması sağlanmıştır762.
756 Neziroğlu-Tuncer, Hükümetler, Programları, s. 1028.
757 TBMMZC, 10. Dönem, C. 5, 18 Aralık 1955, s. 210; Yeni Konya, 28 Temmuz 1951, S: 767, s. 1;
Yeni Meram, 30 Nisan 1953, S: 973, s. 1; Yeni Meram, 10 Mayıs 1954, S: 1346, s. 1.
758 Yeni Meram, 19 Ağustos 1955, S: 1788, s. 1, 4; TBMMZC, 10. Dönem, C. 17, 20 Şubat 1957, s. 373; 1956’da DP Meclis Grubu toplantısında Rüştü Özal ile Muammer Obuz, Konya’da inşa edilen çelik silo inşasında yolsuzluk yapıldığı ve devletin 37.000.000 TL zarar ettiği iddialarını gündeme getirmiştir. Bu nedenle F. Rüştü Zorlu ile Sıtkı Yırcalı hakkında Meclis tahkikatı açılmasını istemiş ve önergeleri DP grubu tarafından kabul edilmiştir. Yeni Meram, 16 Şubat 1956, 2403, s. 1; Yeni Konya, 19 Nisan 1956, S: 2464, s. 1; 1956’da Bakanlar Kurulu tarafından Milli Korunma Kanunu’nun 4180 Sayılı Kanun’la muaddel 19. maddesine göre günde 3 saate kadar fala mesai yapılmasına izin verilmiştir. BCA, f.030.18.01.02., y. 142.15.7.
759 Yeni Konya, 29 Ocak 1957, S: 2738, s. 1. 760 Yeni Konya, 23 Ekim 1958, S: 3324, s. 1.
761 Yeni Konya, 4 Mart 1959, S: 4053, s. 1; Yeni Konya, 9 Mart 1959, S: 4058, s. 1. 762 Yeni Meram, 10 Temmuz 1956, S: 2114, s. 1.
TMO, hububat alımı yaparak çiftçiyi desteklemiştir. Nitekim Konya Ofis Bölge Müdürlüğü; 1950’de 94.209 ton, 1951’de yaklaşık 200.000 ton, 1952’de ise 331.000 ton tahıl almıştır763. 1953’te 443.079 ton tahıl alımı yapan ofis, çiftçiye
300.000 TL ödeme gerçekleştirmiştir. Ofis, 1955’te Konya bölgesi dahilinde Karaman, Sudurağı, Beyşehir, Höyük, Çumra ve Kavak’ta alım merkezleri açmıştır. Aynı yıl Merkez, Akşehir, Beyşehir, Bozkır, Ilgın, Kadınhanı, Karaman ve Seydişehir’de haşhaş alımına başlanmıştır764.
Ofis Konya Bölge Müdürlüğü 1 Haziran 1955’ten 31 Mart 1956’ya kadar üreticiden toplam 1.171.436 ton hububat ve 195 ton pirinç satın almıştır. Bunun karşılığında üreticiye 332.563.130 TL ödenmiştir. Bölge Müdürlüğü 1956’da ihraç ettiği ürünlerden toplam 108.569.494 TL karşılığında döviz temin etmiştir765.
Ç. Zirai Mücadele
DP Dönemi’nde Konya’da ekili arazilere, meyveliklere ve bağlara zarar vererek tarımsal üretimi olumsuz etkileyen yabani otlara, kemirgenlere ve haşerelere karşı mücadele edilmiştir. Yabani otlarla mücadelede pülverizatör veya uçak kullanılmıştır766. Ancak otlar, tarlalarda dağınık bir vaziyette bulunuyorsa mücadele
elle yapılmak zorunda kalınmıştır. 1959’da Konya’da 18 ilçede toplam 1.395.550 dekarlık hububat sahası yabancı otlardan temizlenmiştir767.
Teknik Ziraat Teşkilatı, yabancı otlarla mücadelenin yanında il genelinde sürekli fare ve gelengi taraması da yapmıştır. Bunun sonucunda 1952’de 200.000 dekar, 1954’te 683.570 dekar, 1956’da 400.000 dekar, 1957’de 126.000 dekar arazi fare ve gelengiden temizlenmiştir768. 1950-1960 yılları arasında Merkez, Ermenek,
Akşehir, Beyşehir, Bozkır, Ereğli ve Karaman ilçelerinde genellikle İtalyan, Fas ve
763 Yeni Meram, 11 Ocak 1952, S: 488, s. 1; Yeni Meram, 2 Mart 1952, S: 569, s. 1. 764 Yeni Meram, 7 Mart 1953, S: 919, s. 1; Yeni Meram, 3 Haziran 1955, S: 1712, s. 1. 765 Yeni Konya, 10 Nisan 1956, S: 2455, s. 1.
766 Yeni Meram, 13 Mayıs 1954, S: 1347, s. 1; Yeni Konya, 7 Nisan 1956, S: 2452, s. 1; T.C. Resmî
Gazete, 21 Ocak 1956, S: 9213, s. 13440.
767 Yeni Konya, 26 Nisan 1958, S: 3149, s. 1; Yeni Konya, 4 Temmuz 1959, S: 3540, s. 1.
768 Yeni Meram, 3 Temmuz 1952, S: 682, s. 1; Yeni Meram, 11 Ocak 1955, S: 1573, s. 1; Yeni Konya, 28 Nisan 1956, S: 2473, s. 1; Yeni Konya, 26 Temmuz 1957, S: 2906, s. 1; Yeni Konya, 21 Mart 1957, S: 2787, s. 1; Yeni Konya, 4 Nisan 1960, S: 3811, s. 1.
güdük çekirgelerine karşı başarıyla mücadele edilmiştir769. Bunun yanında toprak
piresi, zabrus, bambul, kımıl ve süne gibi haşerelerle de savaşılmıştır770. Mücadele
edilen bölgelerin genişliğine göre ya pülverizatörlerle ya da uçaklarla ilaçlama yapılmıştır. Ayrıca ordu birlikleri ve köylüler de araçlarıyla mücadeleye destek vermiştir771.
1959 yılında Konya Teknik Ziraat Teşkilatı; Akşehir, Beyşehir, Doğanhisar, Ereğli, Ilgın, Kadınhanı, Sarayönü ve Merkez ilçelerinde 200.000 dekarlık hububat sahasında sürdürdüğü kımıl mücadelesinde 20 teknik eleman, 52 makinist ve flamacı, 3 uçak, 24 motorlu vasıta ve 150 körük kullanmıştır. Üç haftada uçak ve kara ekipleri tarafından 130 ton ilaç sarf edilerek 76.000 dekar arazi ilaçlanmış ve haşerelerin %90’ı toprağa inmiştir. Mücadele sonucunda 11.000.000 TL’lik mahsul kımıl haşeresinden kurtarılmış ve 1.450.000 TL harcanmıştır772.
Tarlalarda verilen mücadelenin yanında ağaçlara ve meyvelere zarar veren kırmızı örümcek, ağ kurdu, iç kurdu ve göveleklerle de mücadele edilmiştir. Meyve ağaçları üzerindeki ökse yani gövelek isimli parazit, ağacı kaplayarak kurutmaktadır. Teknik ziraat ekipleri özellikle bu hastalığa karşı bahçelerde uygulamalı olarak vatandaşa örnek olmaya çalışmıştır773.
Teknik Ziraat Teşkilatı’nın önderliğinde sürdürülen mücadele kapsamında 1952’de il genelinde 436.383 elma, 82.335 armut, 69.847 erik ve 181.338 de diğer ağaçlar olmak üzere 769.903 adet meyveli ağaç ilaçlanmıştır. İlaçlama işinde 7.900 kg kurşun arseniyat ile 200 kg arsenet kullanılmış ve 24.909 TL harcanmıştır774.
1954’te 2.283.936 meyve ağacını ilaçlayan ziraat teşkilatı, 5.000 meyve ağacını da ökseden temizlemiştir. Bunun yanında Adana, Antep, Antalya, Mersin ve Hatay’da
769 Yeni Konya, 19 Haziran 1950, S: 376, s. 2; Yeni Konya, 25 Ağustos 1951, S: 795, s. 1; Yeni
Meram, 8 Ağustos 1952, S: 715, s. 2; Yeni Meram, 4 Temmuz 1953, S: 1045, s. 1; Yeni Meram, 21
Haziran 1955, S: 1730, s. 1.
770 TBMMZC, 10. Dönem, C. 1, 30 Haziran 1954, s. 299; Yeni Meram, 19 Mart 1952, S: 586, s. 1;
Yeni Meram, 4 Şubat 1955, S: 1596, s. 1; Yeni Meram, 17 Haziran 1955, S: 1726, s. 1; Yeni Konya, 8
Haziran 1956, S: 2511, s. 1; Yeni Konya, 14 Haziran 1957, S: 2869, s. 1. 771 Yeni Konya, 16 Nisan 1959, S: 4090, s. 1.
772 Yeni Konya, 6 Mayıs 1959, S: 5010, s. 1; Yeni Konya, 26 Mayıs 1959, S: 5030, s. 1; Yeni Konya, 8 Temmuz 1959, S: 3544, s. 1.
773 Yeni Meram, 18 Mart 1952, S: 585, s. 2; Yeni Meram, 3 Temmuz 1952, S: 682, s. 1; Yeni Meram, 27 Mayıs 1954, S: 1360, s. 1; Yeni Meram, 1 Aralık 1954, S: 1534, s. 1.
yetişen sebze fideleri ile meyve fidanlarında herhangi bir bulaşıcı hastalık görüldüğünde Konya’ya girişleri yasaklanmıştır775.
Bağlık alanlarda ise filoksera hastalığına karşı tedbirler alınmaya çalışılmıştır. Bu hastalığın tedavisi olmadığından hastalanan asmalar sökülüp atılmış ve yerine filokseraya dayanıklı olduğu için Amerikan asmaları dikilmiştir. Teknik Ziraat Teşkilatı 1959’da Akşehir, Beyşehir, Seydişehir, Ilgın ve Kadınhanı’nda 12.380 hektar arazinin bu hastalığa bulaştığını bildirmiştir776.