Cumhuriyet Dönemi’nde Konya’da teşkilatı bulunan en eski parti olan CHP, 1950’ye gelindiğinde teşkilatlanma olarak DP’nin gerisinde kalmıştır101. 1950 genel
seçiminin kaybedilmesi üzerine harekete geçen CHP il yönetimi, Konya genelinde yeni ocak ve bucak teşkilatları kurmaya çalışacaktır102.
Ocak ve bucak kongreleri tamamlandıktan sonra 14 Haziran 1951’de gerçekleşen Akşehir ilçe kongresinde CHP’nin seçimlerden sonra yıkılmadığı aksine dimdik ayakta durduğu vurgulanmıştır103. Ardından Karapınar ilçe kongresinde
delegeler köy içme sularının halledilmesi, okul ve öğretmen ihtiyacının karşılanması, meralara tecavüzün önlenmesi, bataklıkların kurutulması ve elektrik tesisatının kurulması gibi konularda iktidara eleştirilerde bulunmuştur104. Aslında bu
eleştirilerin muhatabı DP değil iktidarı yeni devreden CHP olmalıydı. 21 Haziran’da tertip edilen Karaman ilçe kongresinde ise 14 Mayıs’ın bir ihtilal değil inkılap olduğu dile getirilmiştir. Bu inkılabın 150 yıllık bir çalışmanın sonucunda oluştuğu belirtilerek bu şerefin ancak Türk milletine ait olduğu ifade edilmiştir105.
İktidar el değiştirdikten sonra CHP teşkilatının ilk il kongresi 1 Temmuz 1951’de Halkevi’nde yapılmıştır. Kongrede CHP Genel Sekreteri Kasım Gülek,
98 Yeni Meram, 21 Ocak 1952, S: 498, s. 1-2. 99 Yeni Meram, 19 Ekim 1953, S: 1150, s. 1-2. 100 Yeni Konya, 28 Haziran 1959, S: 3534, s. 1-2.
101 Genel Merkez 1931’de taşra teşkilatlarını yeniden organize etmek ve taşrada parti işlerini bir düzene koymak istemiştir. Mustafa Arıkan, “Konya ve Aksaray’a Dair 1931 Tarihli Bir CHF Teftiş Heyeti Raporu”, II. Uluslararası Aksaray Sempozyumu (26-28 Ekim 2017) Tam Metin Kitabı, Aksaray Üniversitesi Somuncu Baba Tarih ve Kültür Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayını, ed. M. Sami Yıldız, Ayşegül Can, Mehmet Özkaya, Ankara 2017, s. 454; Koru, “Belediye”, s. 2. 102 BCA, f.490.01., y.173.691.2; Yeni Meram, 8 Kasım 1953, S: 1169, s. 1.
103 Öğüt, 15 Haziran 1951, S: 163, s. 1-2.
104 Kongre 18 Haziran’da yapılmıştır. Öğüt, 19 Haziran 1951, S: 164, s. 1.
divan üyeleri Cemil Sait Barlas ile Şefik Soyer ve Ulus Gazetesi yazarı Nurettin Artam da hazır bulunmuştur. Yönetimin ibra edildiği kongrede CHP’nin mallarına el koymak isteyen iktidar şiddetle eleştirilmiştir. Gülek, CHP Dönemi icraatlarından kısaca bahsederek 1950 seçimleriyle muhalefet partisi konumuna geçtiklerini belirtmiş ve partide yaşanan ayrılıkları bir iç temizlik olarak yorumlamıştır106.
1952 yılında ilçelerde ve köylerde teşkilatlanma çalışmaları doğrultusunda harekete geçilerek Merkez, Kadınhanı, Ilgın, Akşehir, Beyşehir, Seydişehir, Çumra ve Bozkır ilçelerinde daimî seçim ve propaganda komisyonları oluşturulmuştur107.
CHP’nin ikinci il kongresi 25 Ocak 1953’te Belediye Sineması’nda tertiplenmiş ve Fakih Özlen yönetimi ibra edilmiştir. Kongreye eski başbakanlardan Şemsettin Günaltay, Kasım Gülek, Hasan Reşit Tankut, Halil Sezai Erkut ve Recai Güreli gibi CHP’nin önemli isimleri katılmıştır. Konya Valisi Kemal Hadımlı’ya partizanlık iddiasında bulunan Gülek, halkevleri dolayısıyla iktidarın CHP iç işlerine karıştığını savunmuştur108.
Belediye Halk Sineması’nda milletvekili seçimlerinden hemen önce 14 Mart 1954’te yapılan üçüncü il kongresinde Fakih Özlen idaresindeki yönetim ibra edilmiştir. Genel seçimler öncesi olduğu için kongrede Şemsettin Günaltay, Kasım Gülek ve Trabzon Milletvekili Cahit Zamangil gibi önemli isimler de hazır bulunmuştur. DP’nin antidemokratik kanunları değiştirmediğini belirten Günaltay, ülkede demokrasinin yerleşmesi için mevcut iktidarın gitmesi gerektiğini savunmuştur. İl Başkanı Özlen ise muhalefete geçtikten sonra CHP olarak millete 27 yılın hesabını verdiklerini ifade etmiştir109.
CHP’nin dördüncü il kongresi 23 Temmuz 1955’te Belediye Halk Sineması’nda düzenlenmiş ve Fakih Özlen yönetimi ibra edilmiştir. Kongreye Kasım Gülek, Malatya Milletvekili Kâmil Kırıkoğlu, eski Ticaret Bakanlarından Cemil Sait
106 İl idare kuruluna Suad Abanazır, Recep Bakkalbaşı, Samet Kuzucu, Fakih Özlen, Vehbi Bilgin, Halis Sungur, Şükrü Afacan, Feyzi Çelik, Hasan Ali Taner, İbrahim Ağabeyli ve Hüseyin Başaralı seçilmiştir. İl başkanlığına yeniden Fakih Özlen seçilmiştir. Suad Abanazır, “İl Kongresi”, Öğüt, 3 Temmuz 1951, S: 168, s. 1; Yeni Konya, 4 Temmuz 1951, S: 746, s. 2.
107 BCA, f.490.01., y.275.1103.1.
108 Yeni Meram, 26 Ocak 1953, S: 879, s. 1-2; Yeni Meram, 27 Ocak 1953, S: 880, s. 1-2.
109 Yeni Konya, 15 Mart 1954, S: 1706, s. 1; Yeni Konya, 16 Mart 1954, S: 1707, s. 1; Abdurrahman Fahri Ağaoğlu, “C.H. Partisi Kongresi Münasebetiyle”, Yeni Meram, 20 Mart 1954, S: 1300, s. 1.
Barlas ve Ankara İl Başkanı Saffet Onay Öztrak da katılmıştır. Gülek daha önceki kongrelerin aksine iktidarı eleştirirken daha ılımlı bir dil kullanmıştır. Barlas ise ülkenin ekonomik durumunu özetledikten sonra kalkınmanın ancak belirli bir plan ve program çerçevesinde olabileceğini belirtmiştir. Ayrıca Konya’da sulama sahasının genişletilmesi ve yer altı sularından faydalanılması bir hayal ürünü olarak değerlendirilmiştir110.
1956 yılı ocak ve bucak kongrelerinden sonra 8 Temmuz’da düzenlenen Cihanbeyli ilçe kongresinde Kırşehir Milletvekili Osman Alişiroğlu ile Sinop Milletvekili Şerafettin Ayhan da hazır bulunmuş ve iktidarın icraatları eleştirilmiştir111. 11 Ağustos 1957’deki beşinci il kongresi Şahin Sineması’nda genel
seçimden önce gerçekleşmiş ve Fakih Özlen yönetimi bir kez daha ibra edilmiştir. Kongrede Kasım Gülek de hazır bulunmuştur. İnönü, yayınladığı mesajda medeniyet dünyasının merkezlerinden olan Konya’nın seçimlerde mühim bir rol oynayacağını belirtmiş ve seçimlerde Konyalıların teveccühlerini kazanmak için çalışacaklarını söylemiştir112.
CHP Konya il yönetimi, partiye yeni yüzler kazandırmak amacıyla 26 Ocak 1958’de istifa etmiştir113. Bu nedenle CHP Genel Merkezi tarafından geçici il idare
kurulu belirlenmiş ve il başkanlığına Samet Kuzucu getirilmiştir114.
CHP’nin altıncı il kongresi 22 Kasım 1958’de Şahin Sineması’nda yapılmış ve Samet Kuzucu yönetimi ibra edilmiştir. Kongrede CHP Genel Başkanı İsmet İnönü, Faik Ahmet Barutçu, Turhan Feyzioğlu, Halil Sezai Erkut, Nihat Ç. Alp, Kemal Güven, Naci Yıldırım, Kasım Gülek, Turgut Göle, Necati İlter gibi milletvekilleri de hazır bulunmuştur115. CHP il kongresi daha önceki yıllarda görülmemiş bir ilgi
toplamış ve kongrede HP Konya teşkilatının “Güç Birliğine” iltihakını bildiren mesajı okunmuştur. Ankara Milletvekili Erkut’a göre DP, yapılan zamlara ayarlama adını vererek milletin aklıyla alay etmektedir. DP’nin seçimlerden korktuğu için ne
110 BCA, f.030.01., y.19.109.15; Yeni Konya, 23 Temmuz 1955, S: 2195, s. 1; Yeni Konya, 24 Temmuz 1955, S: 2196, s. 1.
111 Yeni Konya, 10 Temmuz 1956, S: 2543, s. 1. 112 Yeni Konya, 12 Ağustos 1957, S: 2923, s. 1-2.
113 Öz Demokrat Konya, 27 Ocak 1958, S: 41, s. 1; Yeni Konya, 27 Ocak 1958, S: 3065, s. 1. 114 Yeni Konya, 6 Şubat 1958, S: 3075, s. 1.
muhtarlık ne de ticaret odası seçimlerini yapamadığını belirten Gülek, yapılan zamların ülkede sosyal sonuçlarının ağır olacağını vurgulamıştır. İnönü ise DP iktidarı döneminde Türkiye’ye gelen döviz miktarının son 7 senede Türkiye’ye gelmediğini söylemiş ve bu fırsata rağmen ülkenin içine düştüğü ekonomik durumu eleştirmiştir116.
1959 yılı ocak ve bucak kongrelerinden sonra haziran ve temmuz aylarında ilçe kongreleri yapılmıştır117. Kongrelerde hazır bulunan CHP’li milletvekilleri yaptıkları
konuşmalarda DP iktidarının ekonomi politikalarını eleştirmiştir118. CHP’nin bu
dönemdeki son il kongresi 7 Şubat 1960’ta Şahin Sineması’nda yapılmış ve bir kez daha parti yönetimi ibra edilmiştir. Yoğun bir kalabalığın toplandığı kongrede Genel Başkan İnönü’nün yanında milletvekilleri Ahmet Üstün, Hasan Tez, Hamza Eroğlu, Turhan Feyzioğlu, Kemal Satır da hazır bulunmuştur. İnönü, Hacı Veyiszade Mustafa Kurucu’nun vefatı nedeniyle başsağlığı dilemiş ve bazı CHP milletvekilleri ile birlikte taziyeye gitmiştir119.
CHP il teşkilatı da kongreler haricinde il genelinde bölge toplantıları düzenlemiştir. 1952’de Cihanbeyli, Karapınar, Ereğli, Kadınhanı, Ilgın, Akşehir, Seydişehir, Beyşehir ve Çumra’da tertiplenen toplantılarda Kasım Gülek, Cemil Sait Barlas, Halil Sezai Erkut, Nurettin Artam, Cevat Dursunoğlu, Ziya Soylu ve Recai Güreli gibi partinin önemli hatipleri yer almıştır120. Kasım Gülek Kadınhanı
toplantısındaki konuşmasını ayetlerle süslemiştir. Oysa ki Diyanet İşleri Başkanı E. Sabri Hayırlıoğlu’nun Konya’da ayetlere dayalı konuşması, CHP tarafından hükûmetin kanunları çiğnediği şeklinde eleştirilmişti. Toplantılarda genel olarak ülke sorunları ele alınmış ve DP iktidarının çalışmaları tenkit edilmiştir121. Bunun yanında
kurulduğu günden itibaren iftiralar atmaya devam eden DP’nin muhalefete tahammülü olmadığı vurgulanmış ve iktidarın dindar görünmeye çalışarak irticaya kucak açtığı ifade edilmiştir122. İl teşkilatı tarafından 18 Temmuz 1953’te Konya
116 Yeni Konya, 23 Kasım 1958, S: 3354, s. 1-3; Yeni Konya, 24 Kasım 1958, S: 3355, s. 1. 117 BCA, f.030.01., y.45.271.7.
118 Yeni Konya, 27 Temmuz 1959, S: 3562, s. 1-2. 119 Yeni Konya, 8 Şubat 1960, S: 3758, s. 1.
120 Öğüt, 16 Nisan 1952, S: 222, s. 1; Öğüt, 21 Mayıs 1952, S: 227, s. 1.
121 Öğüt, 9 Nisan 1952, S: 221, s. 1-3; Yeni Meram, 24 Nisan 1952, S: 624, s. 1; Öğüt, 21 Mayıs 1952, S: 227, s. 1; Yeni Meram, 10 Nisan 1954, S: 1321, s. 1; Yeni Meram, 8 Ocak 1955, S: 1570, s. 1-2. 122 BCA, f.490.01., y.11.57.3.
CHP Gençlik Ocağı kurulmuştur123. Ayrıca 1959’da köyler gezilerek vatandaşların
dertleri dinlenmiştir124.
C. Millet Partisi, Cumhuriyetçi Millet Partisi, Türkiye Köylü Partisi ve