Mevcut Katılım Yapısı Đle Đlgili Ankette Yer Alan Soruların Analizi

4.2.2.2.1. Türk Endüstri Đlişkileri Sisteminde Mevcut Katılım ve Söz Hakkı Yöntemlerinin Hangi Aşamada Katkı Sağladığına Yönelik Cevapların Analizi ve Yorumlanması

Burada anket çalışmasına katılan uzmanlara Türk Endüstri Đlişkileri Sisteminde mevcut katılım ve söz hakkı yöntemlerinin hangi aşamada katkı sağladığı sorusu sorulmuştur. Tablo 17’de uzman kişilerin mevcut katılım ve söz hakkı yöntemlerinin hangi aşamada katkı sağladığına ilişkin tercihleri ile ilgili sıralamalarına yer verilmiştir⁴⁰.

40 Tabloda yer alan frekanslar, Türk Endüstri Đlişkileri Sisteminde mevcut katılım ve söz hakkı yöntemlerinin hangi aşamada katkı sağladığına ilişkin birinci tercihleri olarak belirleyen katılımcı sayısını göstermektedir. Ağırlıklı puanlar ise, mevcut katılım ve söz hakkı yöntemlerinin hangi aşamada katkı sağladığına ilişkin dört farklı seçeneğin önem derecesine göre sıralaması tersine kodlanarak ve frekansları ile çarpılıp toplanarak elde edilmiştir. Örneğin; Düşük seviyededir: enformasyon(bilgilendirme) sağlar ifadesi için 1.tercih 4 ile, 2.tercih 3 ile, 3.tercih 2 ile, 4.tercih 1 ile tersine kodlanıp, her bir tercihe ait frekanslarla çarpılmış ve toplam değeri alınmıştır ve ağırlıklı puan: (4x101+3x15+2x18+1x19)= 504 olarak bulunmuştur.

Tablo 17: Türk Endüstri Đlişkileri Sisteminde Mevcut Katılım ve Söz Hakkı Yöntemlerinin Hangi Aşamada Katkı Sağladığına Đlişkin Tercihler

Đşçi Sendikaları Akademisyenler Toplam Sağlanan Katkı Frekans Ağırlıklı

Puan Frekans Ağırlıklı Puan Frekans Ağırlıklı Puan Düşük seviyededir: enformasyon (bilgilendirme) sağlar 57 297 44 207 101 504

Bir dereceye kadar- öneri yapma fırsatı sağlar

11 255 7 190 18 445

Çift taraflı- karar almada danışma

sağlar ^{24 198 9 141 33 339}

Çok fazla- bir kararı erteleme

hakkı sağlar ^{1 100 3 77 4 177}

Tablodan da görüldüğü gibi, anket çalışmasına katılan uzman kişiler, çalışanlar açısından, Türk Endüstri Đlişkileri Sisteminde mevcut katılım ve söz hakkı yapısının ağırlıklı olarak düşük seviyede katkı sağladığını ifade etmişlerdir. Bununla birlikte katılımcılar ikinci öncelikli tercihlerini ise öneri yapma fırsatı sağlar şeklinde yanıtlamışlardır. Bu durum işçi sendikaları ve akademisyenler açısından ayrı ayrı değerlendirildiğinde de aynı sonucun ortaya çıktığı görülmektedir.

Son yıllarda yaşanan gelişmelerin de etkisiyle anket çalışmasına katılan uzman kişilerin mevcut yapının çalışanlara bir parça öneri fırsatı sunduğunu veya bu yönde gelişmelerin yaşandığını ifade etmelerine rağmen, çoğunluğu, mevcut söz hakkı yöntemlerinin düşük seviyede haklar sağladığı yönünde görüş bildirmişlerdir. Buradan Türk Endüstri Đlişkileri Sisteminde bu mevcut söz hakkı yöntemlerinin etkisini arttırabilecek alternatif yöntemlerin geliştirilmesinin olumlu katkıları olabileceği sonucu çıkarılabilir. En azından doğru ve zamanında yapılan bilgilendirme ve danışmanın mevcut söz hakkı seviyesine katkı sağlayacağı söylenebilir.

4.2.2.2.2. Çalışanların Kendilerini Đlgilendiren Kararlara Katılmaları Bakımından Türk Endüstri Đlişkileri Sistemindeki Mevcut Yapı Đle Đlgili Genel Düşüncelere Đlişkin Cevapların Analizi ve Yorumlanması

Burada anket çalışmasına katılan uzman kişilerin, çalışanların kendilerini ilgilendiren kararlara katılmaları bakımından Türk Endüstri Đlişkiler Sistemindeki mevcut yapı ile ilgili genel düşüncelerini ölçmeye yönelik 10 ifade yer almaktadır. Ancak güvenilirliği

arttırmak için bazı ifadelerin çıkarılması uygun görülmüştür. 4, 5, 7, 9, 10 numaralı ifadeler çıkarıldığında Cronbach’s Alpha değeri 0,680 olmaktadır⁴¹. Bu ifadelere katılma düzeyleri % olarak verilmiştir.

Tablo 18: Çalışanların Kendilerini Đlgilendiren Kararlara Katılmaları Bakımından Türk Endüstri Đlişkileri Sistemindeki Mevcut Yapı Đle Đlgili Genel Düşüncelere Đlişkin Dağılım

T am am en K at ıl ıy or u m K at ıl ıy or u m N e k at ıl ıy or u m n e d e k at ıl m ıy or u m K at ıl m ıy or u m T am am en K at ıl m ıy or u m

Demokratik yapı ve kurallar çalışanların katılımı

destekler ^{8,2 29,7 7 47,5 7,6}

Đşverenler çalışan katılımını destekler - 6,3 12,7 57,6 23,4

Katılımcı ve demokratik uygulamalar istikrarı

sağlamaya yardım eder ^{18,4 60,1 8,9 10,8 1,9}

Çalışma hayatında tüm tarafların eşit temsil

edilmesi değişimin başarılı olmasını sağlar ^{31 48,7 11,4 7 1,9}

Çalışanlar söz ve katılım hakkını, Avrupa’daki ve

uluslar arası düzenlemeler yoluyla kullanmalıdır ^{17,7 55,1 17,1 10,1 -}

Tablodan da görüldüğü gibi, mevcut demokratik yapı ve kuralların çalışanların katılımını destekler ifadesine çoğunluk katılmamaktadır. Bununla birlikte bu ifadeye katılanların oranı da azımsanmayacak niteliktedir. Cevap verenler arasında bu konuda farklı görüşler olduğu görülmektedir.

Burada ilk ifadenin sağlamasını yapmak için üçüncü sırada mevcut yapıda katılımcı ve demokratik uygulamalar istikrarı sağlamaya yardım eder ifadesi yer almaktadır. Bu ifadeye katılanların oranı bir hayli yüksektir. Bunu ilk ifadeyle karşılaştırarak yorumlandığında; cevaplayıcıların, mevcut yapıda ve yasal olarak katılımın var olduğunu kabul ettiklerini fakat bunun uygulamaya tam olarak aktarılmadığını düşündükleri sonucuna varılabilir. Bunun yanında mevcut sistemde, eğer bu katılımcı ve demokratik uygulamalar demokratik ilkelere uygun olarak uygulamaya aktarılırsa, bunun çalışma hayatında istikrarın sağlanmasına katkıda bulunabileceği de ifade edilmiştir.

Đşverenler çalışan katılımını destekler ifadesinde ise %23,4’ü tamamen katılmıyorum ve %57,6’lık bir kısmı katılmıyorum cevabını vermişlerdir. Bu konuda çoğunluk

belirgin bir şekilde, işverenlerin çalışanların katılımını desteklemediği yönünde görüş belirtmiştir.

Çalışma hayatında tüm tarafların eşit temsil edilmesi değişimin başarılı olmasını sağlar ifadesine %31 tamamen katılıyorum ve %48,7 katılıyorum seçenekleri işaretlenmiştir. Mevcut sistemde, çalışma hayatını ilgilendiren değişiklerin tüm tarafların eşit temsil edildiği, söz hakkını kullanabildiği platformların tesis edilmesiyle daha başarılı bir şekilde uygulanabileceği ifade edilmektedir.

Çalışanlar söz ve katılım hakkını, Avrupa’daki ve uluslar arası düzenlemeler yoluyla kullanmalıdır ifadesine %17,7 tamamen katılıyorum ve %55,1 katılıyorum seçenekleri işaretlenmiştir. Burada, cevaplayıcıların büyük çoğunluğunun mevcut yapıdaki temsil boşluğunun, temelde AB ve ILO sözleşmelerinde yer alan düzenlemelerle doldurulması gerektiği düşüncesinde oldukları sonucunu ortaya koyabilir.

Ankete katılanların, Türk Endüstri Đlişkiler Sistemindeki mevcut katılım yapısı ile ilgili düşüncelerini genel olarak değerlendirdiğimizde şu sonuçlara varabiliriz: Türk Endüstri Đlişkiler Sisteminde çalışanların katılımını sağlayan yöntemler var olmasına rağmen, bu uygulamaların çoğunluğu sözde kalmaktadır. Aynı zamanda çeşitli kurul yapılarıyla sağlanan işyeri katılım yöntemleri de sendikaların varlığına bağlıdır. Bunun dışında işverenlerin katılım konusundaki karşı tutumları zaten uygulamada sınırlı olan bu tür yapıları tamamen işlersiz kılmaktadır. Bununla birlikte çalışanların temsil edilmeye ihtiyacının artması ve bu hakların AB standartları ve ILO normlarına uygun olarak sağlanması gerektiği yönündeki talepleri artmaktadır. Son yıllarda çalışma hayatındaki değişimlerin tüm tarafların temsil edildiği bir uzlaşı ortamında daha kolay gerçekleşeceğine olan inanç artmaktadır.

4.2.3. Avrupa Çalışma Konseyleri Đle Đlgili Analizler

Türk Endüstri ilişkilerinde AÇK’leri ile ilgili veriler 1. Akademisyenler ve işçi sendika konfederasyon ve bağlı merkez sendikalarında yer alan uzman kişiler ile yapılan mülakatlar, 2. Anket yöntemi kullanılarak toplanmıştır.