Mentorun Özellikleri

Tablo 4.24‟de YOY‟a mentorluk yapacak mentorun hangi özelliklere sahip olması gerektiğine iliĢkin katılımcı görüĢleri yer almaktadır.

Tablo 4.24‟e göre mentorun sahip olması gereken niteliklerle ilgili olarak, katılımcıların yirmi sekizi iyi eğitimli olmalı, yirmi beĢi deneyimli olmalı, on dördü yaĢı uygun olmalı, dokuzu iletiĢimi güçlü olmalı, sekizi mesleki bilgisi olmalı, altısı cinsiyeti YOY ile aynı olmalı, beĢi geliĢime açık olmalı, dördü liderlik özellikleri bulunmalı, üçü olumlu kiĢilik özellikleri bulunmalı, üçü bilgiyi paylaĢabilmeli, ikisi özgün uygulamaları bulunmalı, ikisi kuramla uygulamayı birleĢtirebilmeli ve üçü de diğer özellikleri bulunmalı demiĢtir.

Tablo 4.24. Mentorun Sahip Olması Gereken Nitelikler

Tema Belirtilme

Sıklığı (f)

Yüzde (%) Ġyi eğitimli olma (EY2, EY4, EY10, EY11, EY12, EY13,

EY15, EY16, EY17, EY18, EY19, EY23, EY25, EY26, EY28, EY29, EY30, EY31, EY34, EY35, EY39, OE1, OE2, OE5, OE7, OE8, OE9, OE10)

28 56

Deneyim (EY2, EY3, EY5, EY7, EY9, EY14, EY15, OE2, OE4, EY13, EY20, EY22, EY23, EY24, EY27, OE5, OE6, OE7, OE9, EY29, EY32, EY36, EY37, EY39, EY40)

25 50

EY19, OE2, OE4, EY28, EY29, OE8, EY26, EY21) ĠletiĢimi güçlü olma (EY3, EY6, EY12, EY17, OE5, OE9,

EY30, EY32, EY33) 9 18

Mesleki bilgi (EY3, EY7, EY8, EY9, EY19, EY26, EY31,

EY40) 8 16

YOY ile aynı cinsiyette olma (OE4, EY12, EY15, EY21, OE7,

OE8) 6 12

GeliĢime açık olma (EY3, EY6, EY20, OE9, OE10) 5 10

Lider özellikleri taĢıma (EY12, OE9, OE10, EY30) 4 8 Olumlu kiĢilik özelliklerine sahip olma (EY5, EY6, OE6) 3 6

Bilgiyi paylaĢma (EY30, EY33, OE6) 3 6

Özgün uygulamaları olma (EY4, EY17) 2 4

Kuramla uygulamayı birleĢtirebilme (OE4, EY11) 2 4

Diğer (EY22, EY33, OE5, OE2) 4 8

Toplam 113 226

Mentorun iyi eğitimli olması gerektiğiyle ilgili olarak; EY10 ve EY13 mentorun eğitiminin YOY‟un eğitimine en azından denk veya üstün olması gerektiğini belirtmiĢtir. EY12 ve EY29 de “mentorun eğitim düzeyi YOY‟dan yüksek olmalı” demiĢtir. EY17 mentorun gerekli eğitimi almıĢ olması gerektiğini söylemiĢtir. EY18 mentorun alanda eğitim almıĢ olması gerektiğini söylemiĢtir. OE2 ise mentorun danıĢmanlık konusunda eğitim alması gerektiğini söylemiĢtir. EY25, OE8, EY30 ve EY39 mentorun eğitim düzeyi yüksek olmalı demiĢtir. EY26 ise mentorun eğitim alanında bilgi sahibi olması gerektiğini söylemiĢtir. OE10 ise mentorun “eğitim düzeyi önemli ileri veya iyi eğitim almıĢ olmalı” demiĢtir. EY35 da mentorun eğitim yönetimi eğitimi almıĢ olması gerektiğini söylemiĢtir.

Mentorun yüksek lisans yapmıĢ olması gerektiğiyle ilgili olarak; EY2, OE9, EY28 ve EY31 yüksek lisans olmalı demiĢtir. EY4 de mentorun doktorası veya yüksek lisansı olması gerektiğini belirtmiĢtir. OE1 ise mentorun en az alanında yapılmıĢ bir yüksek lisans derecesine sahip olması gerektiğini söylemiĢtir. EY11 de mentorun en azından alanında yüksek öğrenim görmesi gerektiğini söylemiĢtir. EY15 ve OE7 de mentorun eğitim

yönetimi alanında yüksek lisans yapmıĢ olması gerektiğini söylemiĢtir. EY16 ise eğitim yönetimi alanında lisans veya yüksek lisans eğitimi alınması gerektiğini belirtmiĢtir. EY19 mentorun eğitim yönetimi alanında akademik eğitim almıĢ olması gerektiğini söylemiĢtir. EY23 ise “yüksek lisans veya doktora tercih sebebi olmalı” demiĢtir. OE5 de “tercihen eğitim yönetimi yüksek lisansı veya doktorası olmalı” demiĢtir. EY34 ise mentorun akademik kariyeri olması gerektiğini söylemiĢtir. EY35 da mentorun uzman olması gerektiğini yüksek lisans veya doktorası olması gerektiğini belirtmiĢtir.

Mentorluk yapacak kiĢinin deneyimli olması gerekliliğiyle ilgili olarak; EY2 mentorun beĢ yıl okul müdürlüğü deneyimi olması gerektiğini söylemiĢtir. EY3, EY7, EY22, EY24 ve EY40 mentor deneyimli olmalı demiĢtir. EY5 ve EY29 ise mentorun kıdemli olması gerektiğini söylemiĢtir. EY9 da “meslekte belli bir kıdeme ulaĢmıĢ” birinin mentorluk yapması gerektiğini belirtmiĢtir. EY13 ve EY14 de mentorun özelliklerinden birisi olarak “en az on yıl deneyim” demiĢtir. EY15, EY27, OE5 ve EY37 ise beĢ yıllık bir deneyimi olması gerektiğini söylemiĢtir. OE2 ve EY32 de on beĢ yıllık bir deneyimin olması gerektiğini belirtmiĢtir. OE4 ise “yaĢtan ziyade kıdem önemli” diyerek deneyimin önemli olduğunu belirtmiĢtir. EY20, OE6 ve OE9 mentorun konuda deneyim sahibi olması gerektiğini söylemiĢtir. EY23, EY36 ve EY39 mentorun deneyimli birisi olması gerektiğini söylemiĢtir. OE7 ise mentorun aynı sınıftaki bir okulda on yıl deneyimli olması gerektiğini belirtmiĢtir.

Mentorun yaĢının uygun olması gerektiğiyle ilgili olarak; EY3 ve EY21 mentorun çok yaĢlı olmaması gerektiğini belirtmiĢlerdir. OE4 ve EY26 ise mentorun çok yaĢlı ve çok genç olmaması gerektiğini söylemiĢlerdir. EY5, EY11 mentorun yaĢ olgunluğunun olması gerektiğini söylemiĢtir. EY9 da mentorun yaĢının biraz büyük olması gerektiğini belirtmiĢtir. EY12 de mentorun YOY‟dan genç olmaması gerektiğini belirtmiĢtir. EY15, OE2 ve EY29 mentorun YOY‟dan yaĢça büyük olması gerektiğini söylemiĢlerdir. EY19 ise mentorun kırk elli yaĢlarında olması gerektiğini söylemiĢtir. EY28 de mentorun otuz beĢ kırk beĢ yaĢlarında olması gerektiğini söylemiĢlerdir. OE8 de genç mentorun daha yaĢlı olan YOY ile çalıĢmasının sorun olabileceğini belirtmiĢtir.

Mentorun iletiĢiminin güçlü olması gerektiğiyle ilgili olarak; EY3 mentorun sevilen birisi olması gerektiğini söylemiĢtir. EY6 ise mentorun sosyal alanda aktif birisi olması

gerektiğini söylemiĢtir. EY12 mentorun iletiĢim becerisine sahip birisi olması gerektiğine değinmiĢtir. EY17 “bilginin yanında insan iliĢkileri yaklaĢımları olmalı” demiĢtir. OE5 mentorun çevrede iyi tanınan birisi olması gerektiğini söylemiĢtir. OE9 mentorun iletiĢiminin iyi olması gerektiğini ve çevreyi iyi tanıması gerektiğini belirtmiĢtir. EY30 ve EY32 mentorun insan iliĢkilerinin iyi olması gerektiğini söylemiĢtir. EY33 mentorun iletiĢime açık birisi olması gerektiğini söylemiĢtir.

Mentorun mesleki bilgisinin olması gerektiğiyle ilgili olarak; EY3 mentorun iĢe vakıf birisi olması gerektiğini söylemiĢtir. EY7 mentorun “okulun gidiĢatını bilen, sorunları bilen” birisi olması gerektiğini söylemiĢtir. EY8 mentorun alana hâkim olması gerektiğini söylemiĢtir. EY9 mentorun idarecilikte kendini kanıtlamıĢ olması gerektiğini belirtmiĢtir. EY19 mentorun yöneticilikte üst düzey becerilere sahip olması gerektiğini ve yöneticilik görevini halen icra ediyor olması gerektiğini söylemiĢtir. EY26 mentorun okul yöneticiliği yapıyor olması gerektiğini söylemiĢtir. EY31 “mentor alanında yeterli donanıma sahip olmalı” demiĢtir. EY40 mentorun aynı tür okulda çalıĢan alanla ilgili bilgisi olan birisi olması gerektiğini söylemiĢtir.

Mentorun cinsiyetinin YOY ile aynı olması gerektiğiyle ilgili olarak; OE4 “Toplumsal yapı nedeniyle cinsiyet etkisi olacaktır, YOY‟un mentoru dikkate alması açısından” demiĢtir. EY12 mentorun erkek olmasının tercih edilebileceğini belirtmiĢtir. EY15 “cinsiyet bazı durumlarda önemli olabilir, mentor ve YOY‟un kültür farkı ve yetiĢme tarzı önemli” demiĢtir. EY21 “bazen küçük nüanslarda cinsiyet etki edebilir” demiĢtir. OE7 “çok aykırı örneklerde cinsiyet fark yaratabilir” demiĢtir. OE8 “Cinsiyet etkilidir, kadın mentorlar toplum geleneksel olduğu için olmayabilir, kadına karĢı ayrımcılığa dönüĢebilir” demiĢtir.

Mentorun geliĢime açık birisi olması gerektiğiyle ilgili olarak; EY3 mentorun yeniliklere açık olması gerektiğini belirtmiĢtir. EY6 “kendini güncelleyen” birisi olması gerektiğini söylemiĢtir. EY20 mentorun kendini yenileyen birisi olması gerektiğini söylemiĢtir. OE9 “mentor güncel bilgileri takip etmeli” demiĢtir. OE10 mentorun geçmiĢe değil geleceğe bakan amaç saptayabilen birisi olması gerektiğini belirtmiĢtir.

Mentorun lider özelliklerinin bulunması gerekliliğiyle ilgili olarak; EY12 mentor için “lider özelliği olan” birisi olmalı demiĢtir. OE9 mentorun öğretim liderliği olan birisi

olmalı demiĢtir. OE10 mentorun vizyon sahibi olması gerektiğini belirtmiĢtir. EY30 mentorun lider özellikleri olan biri olmalı demiĢtir.

Mentorun olumlu kiĢilik özellikleri olmasıyla ilgili olarak; EY5 mentorun kaprislerini yenmiĢ olması gerektiğini belirtmiĢtir. EY6 da mentorun “ahlaklı, güvenilir, mesleğini seven, cesur” olması gerektiğini söylemiĢtir. OE6 mentorun “sabırlı, destekleyici, yumuĢak huylu” birisi olması gerektiğini söylemiĢtir.

Mentorun bilgiyi paylaĢabilen birisi olması gerekliliğiyle ilgili olarak; EY30 mentorun öğretmekten kaçınmayan birisi olması gerektiğini belirtmiĢlerdir. EY33 mentorun “deneyimlerini paylaĢan, liyakat ve kabiliyetiyle göreve gelen” birisi olması gerektiğini belirtmiĢtir. OE6 mentorun destekleyici biri olması gerektiğini söylemiĢtir.

Mentorun özgün uygulamaları olan birisi olması gerekliliğiyle ilgili olarak; EY4 “özgün eğitim uygulamaları olmalı” demiĢtir. EY17 mentorun örnek model olma özelliklerinin bulunması gerektiğini belirtmiĢtir.

OE4 ve EY11 ise mentorun kuramla uygulamayı birleĢtirebilen birisi olması gerektiğini belirtmiĢtir. OE4 mentorun özellikleri için “yönetimle kuramsal boyutu birleĢtirebilen kiĢiler” demiĢtir. EY11 ise mentorun kuramla uygulamayı bir arada bilmesi gerektiğini belirtmiĢtir.

Mentorun sahip olması gereken diğer özelliklerle ilgili olarak; EY22 mentorun YOY ile aynı aĢamalardan geçmiĢ olması gerektiğini belirtmiĢtir. EY33 ise mentorun dirayetli ve liyakatle göreve gelmiĢ birisi olması gerektiğini belirtmiĢtir. OE5 de mentorun olumsuz sicili olmaması gerektiğini belirtmiĢtir. OE2 ise mentorun ve YOY‟un cinsiyetlerinin aynı olması gerektiğini ifade etmiĢtir.

Katılımcılar mentorun sahip olması gereken niteliklerin en baĢında deneyimli olmayı ifade etmiĢlerdir. Mentorluğun etkin bir Ģekilde yürütülebilmesi için mentorun deneyimli olması gerekmektedir (Daresh, 2001, s. 37). Katılımcılar mentorun yüksek lisans yapmıĢ olması ve iyi eğitimli olması gerektiğini belirtmiĢlerdir. Mentorların alanda bilgi ve birikiminin olması gerekmektedir (Daresh, 2001, s. 38). Bilgi ve birikimin oluĢması için de mentorun iyi eğitim almıĢ olması gerekmektedir. Yüksek lisans yapmak da eğitimi sağlamanın yollarından birisidir. Katılımcılar mentorun mesleki bilgisinin de olması gerektiğini belirtmiĢlerdir. Deneyim ve eğitimi iyi olan mentorun mesleki bilgisi de iyi

olacaktır. Mentorların çalıĢtıkları kiĢiyle denk görevlerde bulunması gerekmektedir (Heller ve Sindelar, 1991, s. 12). Fakat bazı mentorluk uygulamalarında özel durumlar için seçilen mentorlar mesleki bilgi taĢımayabilmektedir. Örneğin sadece iletiĢimi güçlendirmek için yararlanılan bir mentor iletiĢim uzmanı olabilmektedir (Villani, 2006). Ayrıca katılımcılar mentorun iletiĢim becerilerinin güçlü olması gerektiğini ifade etmiĢlerdir. Daresh (2001)‟e göre mentorun yazılı ve sözlü iletiĢimi güçlü olmalıdır. Mentorluk sürecinde mentorun ve YOY‟un süreci etkin bir Ģekilde değerlendirebilmeleri için iletiĢimlerinin güçlü olması gerekmektedir.

Katılımcıların bir kısmı YOY ile mentorun cinsiyetinin aynı olması gerektiğini ifade etmiĢlerdir. Fakat YOY ile mentorun cinsiyetinin farklı olması gerektiğini ifade eden katılımcılarda bulunmaktadır. Türkiye‟deki kadın okul yönetici sayısı ve mentor olabilecek kadın yönetici sayısı az olduğu için cinsiyet farklılıklarını eĢleĢtirmeye yansıtmak zor olacaktır. Katılımcılar mentorun geliĢime açık olması gerektiğini belirtmiĢlerdir. Mentorlar YOY‟a geliĢim konusunda rol model olmalıdırlar (Daresh, 2001, s. 38). Mentor kendini geliĢtirmeye özen göstermelidir. Katılımcılar mentorun lider özelliklere ve olumlu kiĢilik özelliklerine de sahip olması gerektiğini belirtmiĢlerdir. YOY‟un yetiĢmesinde katkı sağlayacak mentorun lider adayı olan okul yöneticisine örnek olması gerekmektedir. Ayrıca katılımcılar mentorun bilgiyi paylaĢabilmesi gerektiğini belirtmektedirler. Mentorların YOY‟ların geliĢimi için zaman ve enerji harcamaya gönüllü olması gerekmektedir (Daresh, 2001, s. 39). Ancak bu Ģekilde YOY‟un geliĢimine katkı sağlayabileceklerdir. Katılımcılar ayrıca mentorun özgün uygulamalarının olması gerektiğini ve kuramla uygulamayı birleĢtirebilmesi gerektiğini ifade etmiĢlerdir. Mentorun iĢinde iyi olması YOY‟un geliĢimini olumlu etkileyecektir. (Heller ve Sindelar, 1991, s. 12).