Mekke‟nin Fethi

Müslim‟in Sahîh‟inde Mekke‟nin Fethi ile ilgili altmıĢ dokuz rivayet bulunmaktadır. Bu rivayetlerin ikisi fetihten önce yaĢananlar, on dokuzu fetih yolculuğu, otuz sekizi fethin gerçekleĢmesi ve sonrasında yaĢananlar, onu da Hz. Peygamber‟in fetih günü gerçekleĢtirdiği hutbe ile ilgilidir.

a) Fetihten Önce Yaşananlar

Sahîh‟deki iki rivayet Hâtıb b. Ebû Beltea‟nın Mekkeli müĢriklere yazdığı mektup ile ilgilidir. Söz konusu rivayetlerde Hz. Peygamber Zübeyr ve Mikdâd‟ı Hâh adındaki bir bahçeye göndermiĢtir. Oradaki bir cariyede bir mektup olduğunu bildirmiĢ ve o mektubu ondan almalarını istemiĢtir. Mektubu aldıklarında Hâtıb b. Ebû Belte„a‟nın amacının Mekkeli müĢriklere Hz. Peygamber hakkında bilgi vermek olduğunu görmüĢlerdir. Bunun üzerine Hz. Peygamber Hâtıb‟ı çağırmıĢ o da Mekkelilerin yanında kendi akrabalarının olduğunu amacının onları himâye etmek olduğunu bildirmiĢtir. Bunun üzerine Allah Resûlü Bedir‟de bulunduğunu belirterek Hâtıb‟ı affetmiĢtir.293

b) Fetih Yolculuğu

Sahîh‟deki rivayetlerin on dokuzu fetih yolculuğunda yaĢananlarla ilgilidir. Bu rivayetlerin on ikisi fetih yolculuğunun Ramazan ayında yapılmıĢ olması, ikisi Hz. Peygamber‟in Mekke‟ye varmadan önce bir sahâbîyle arasında geçen konuĢma, ikisi Mekke‟ye giriĢ güzergâhı, son üçü ise Allah Resûlü‟nün Fetih Sûresi‟ni okumasıyla ilgilidir.

Rivayetlerde fetih yolculuğunun Ramazan ayında olduğuna dair bazı kesitler yer almaktadır. Buna göre Müslümanların Ramazan ayında oruçluyken fetih için yola

291

Müslim, Mesâcid ve Mevâdıi‟s-Salât, 312

292 Müslim, Mesâcid ve Mevâdıi‟s-Salât, 68, 76.

çıktıkları, yolculuğun ilerleyen safhalarında oruçlarını bozdukları bildirilmiĢtir.294 Oruçlarını bozdukları yerlerin Kurâu‟l- Gamîm, Kedîd veya Usfân olduğu belirtilmiĢtir.295

Ayrıca Müslümanların Ramazan‟ın on dördünde Mekke‟ye ulaĢtıkları aktarılan bilgiler arasındadır.296

Ramazan ayında yapıldığı bildirilen ancak bir sefer ismi zikredilmeyen on iki rivayet daha bulunmaktadır.²⁹⁷ Bu rivayetlerin üçü Abdullah b. Ebû Evfâ‟dan nakledilmiĢtir.298

Davudoğlu‟nun tespitlerinde bu rivayetlerin Mekke seferi ile ilgili olduğu anlaĢılmaktadır.299

Söz konusu rivayetlerin dördü Enes b. Mâlik‟ten nakledilmiĢtir.300

Apaydın‟ın ifadelerinden bu rivayetlerin de Mekke seferi ile ilgili olduğu görülmektedir.301

Yine Apaydın‟ın tespitlerinden hareketle Ebû Sa„îd el-Hudrî‟den gelen son beĢ rivayetin Mekke seferi ile ilgili olmadığı anlaĢılmaktadır.302 Yolculuk esnasında Üsâme ile Allah Resûlü‟nün arasında geçen bir konuĢma rivayetlere yansımıĢtır. Buna göre Üsâme Hz. Peygamber‟e Mekke‟ye vardıklarında evine gidip gitmeyeceğini sormuĢ, Hz. Peygamber de Akîl‟in kendisinin mallarına el koyduğunu, bu sebeple gideceği bir evinin olmadığını ifade etmiĢtir.303

Aynı konuĢma iki rivayet zinciriyle daha aktarılmıĢtır. Bunların ilkinde bu konuĢmanın hacc esnasında olduğu belirtilirken diğerinde fetih zamanında olduğu bildirilmiĢtir.304

Hz. Peygamber‟in Mekke‟ye giriĢ güzergâhı ile ilgili Müslim iki rivayet sunmuĢtur. Bu rivayetlerde Hz. Peygamber‟in Mekke‟nin yukarısında bulunan Kedâ‟ yolundan Ģehre girdiği bildirilmiĢtir.305

Yolculuk sırasında yaĢanan diğer bir olay da Hz. Peygamber‟in Fetih Sûresi‟ni okumasıdır.306 294 Müslim, Sıyâm, 89, 102, 91. 295 Müslim, Sıyâm, 88, 90. 296 Müslim, Sıyâm, 88. 297 Müslim, Sıyâm, 52, 53, 54, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 100, 101. 298 Müslim, Sıyâm, 52, 53, 54. 299

Hz. Peygamber‟in Ramazan ayında toplamda iki askerî sefer gerçekleĢtirdiği bilinmektedir. Bunlar; Mekke‟nin Fethi ve Bedir Gazvesi‟dir. Söz konusu hadislerin ravisi olan Abdullah b. Ebû Evfâ‟nın Bedir SavaĢı‟na katılmadığı bilinmektedir. Bu bilgiler ıĢında Abdullah b. Ebû Evfâ‟nın katıldığı bu seferin Mekke‟nin Fethi olması muhtemeldir. bk. Davudoğlu, VII, 68.

300

Müslim, Sıyâm, 98, 99, 100, 101.

301 Apaydın, s. 642.

302 Söz konusu rivayetlerde (Sıyâm, 93, 94, 95, 96, 97) Ramazan ayının on iki- on altı- on yedi veya on sekizinde yola çıktıkları bildirilmiĢtir. Bu tarihler fetih tarihiyle uygunluk göstermemektedir. Dolayısıyla bu rivayetler Ramazan ayında yapılmıĢ olan Hayber Seriyyesi ile ilgili olmalıdır. Detaylı bilgi için bk. Apaydın, s. 640.

303 Müslim, Hacc, 439.

304

Müslim, Hacc, 440.

305 Müslim, Hacc, 224, 225.

c) Fethin Gerçekleşmesi ve Sonrasında Yaşananlar

Müslim‟in sunduğu rivayetlerin otuz sekizi fethin gerçekleĢmesi ve sonrasında yaĢananlar ile ilgidir. Bu rivayetlerde Müslümanların Mekke‟ye giriĢi (üç rivayet), Hz. Peygamber‟in Kâbe‟ye girmesi (yedi rivayet), Allah Resûlü‟nün Mekke‟ye girdiğinde üzerinde bulunanlar (dört rivayet), o gün kıldığı namazlar (on bir rivayet), beğenmediği bazı Ģeyleri değiĢtirmesi (üç rivayet), hırsızlık yapan bir kadın (üç rivayet) ve mut„a nikâhı (yedi rivayet) hakkında bilgi bulunmaktadır.

Müslümanların Mekke‟ye giriĢi ile ilgili olarak nakledilen rivayetlere göre Müslüman ordusunda bir bölüğün baĢında Zübeyr, diğer bir bölüğün baĢında Hâlid, zırhı ve miğferi olmayanların baĢında da Ebû Ubeyde bulunmaktaydı. Bunun yanında Ensâr‟ın da KureyĢ‟in çeĢitli kabilelerinden oluĢan bir gruba karĢı bir araya toplandığı bildirilmiĢtir. Mekke‟ye giriĢ gerçekleĢeceği zaman, Hz. Peygamber Mekke halkına Ebû Süfyân‟ın evine girenlerin, silahını bırakanların ve kapısını kapatıp evinden çıkmayanların emniyette olacağını haber vermiĢtir.307

Fetih gerçekleĢince Hz. Peygamber Kâbe‟ye gelerek, Hacerü‟l-Esved‟i öpmüĢ, tavaf yapmıĢ ardından Safâ‟ya gelerek Allah‟a hamd ve dua etmiĢtir.308

Yukarıda da zikredildiği üzere Hz. Peygamber fetih gerçekleĢtikten sonra Kâbe‟ye gelmiĢtir. O sırada Kâbe‟nin etrafında üç yüz atmıĢ putun olduğu ve Allah Resûlü‟nün elindeki sopayla onlara dokunarak “Hak geldi, bâtıl yok oldu, çünkü bâtıl daima yok olmaya mahkûmdur.”309

“Hak geldi; zaten bâtıl, ne bir Ģey meydana getirebilir ne de eskiyi geri getirebilir.”³¹⁰ âyetlerini okuduğu rivayetlere yansıyan detaylardandır.³¹¹ Daha sonra Hz. Peygamber, Üsâme, Bilâl ve Osman b. Talha ile birlikte Beyt-i ġerîf‟e girmiĢ ve Beyt‟in kapısını uzun süre kapalı tutmuĢtur. Kapı açıldığı zaman Abdullah b. Ömer içeri girmiĢ ve Hz. Peygamber‟in namaz kıldığı yer hakkında bilgi almıĢtır.312

Bu bilgiler neticesinde Hz. Peygamber‟in namaz kıldığı yerin iki ön direğin313

veya iki yemânî direğin314

arasında olduğu anlaĢılmaktadır.

307 Müslim, Cihâd ve‟s-Siyer, 86.

308

Müslim, Cihâd ve‟s-Siyer, 84, 85.

309

Ġsrâ 17/81.

310 Sebe 34/49.

311 Müslim, Cihâd ve‟s-Siyer, 87.

312

Müslim, Hacc, 389, 390, 392.

313 Müslim, Hacc, 391.

Fetih sırasında Hz. Peygamber‟in üzerinde bulunanlar hakkında rivayetlerde bazı bilgiler karĢımıza çıkmaktadır. Mekke‟ye girdiğinde baĢında bir miğfer olduğu315

daha sonra onu çıkarıp siyah bir sarık taktığı ayrıca o gün ihramsız olduğu bu bilgiler arasındadır.316

Müslim‟in sunmuĢ olduğu rivayetlerden, Mekke‟nin Fethi‟nde Hz. Peygamber‟in kıldığı namazlar hakkında da bilgi edinmek mümkündür. Buna göre, Hz. Peygamber fetih günü bütün namazlarını bir abdestle kılmıĢ ve mestlerinin üzerine mesh yapmıĢtır.317

Ayrıca Hz. Peygamber ve ashâbının cemaatle namaz kıldığı bildirilmiĢtir.318

Bu konu hakkındaki rivayetlerde kılınan bu namazın Vedâ Haccı‟nda mı yoksa Mekke‟nin Fethi‟nde mi olduğu konusunda Ģüpheye düĢüldüğü görülmektedir.319

Söz konusu olayın Mekke‟nin Fethi sırasında yaĢanmıĢ olma ihtimaline dayanarak bu rivayetleri burada zikretmeyi uygun gördük. Hz. Peygamber‟in Mekke‟nin fethedildiği gün kuĢluk namazı kıldığı bilgisi de karĢımıza çıkmaktadır. Allah Resûlü o gün Ebû Tâlib‟in kızı Ümmü Hânî‟nin evine girerek orada gusül abdesti almıĢ ve sekiz rekât namaz kılmıĢtır.320

Fetih tamamlandıktan sonra Hz. Peygamber Mekkeli bazı kiĢilerle konuĢmuĢ ve kendilerinden giyim kuĢamları ve isimleriyle ilgili bazı değiĢiklikler yapmalarını istemiĢtir. Bunlardan birine göre saçı ve sakalı bembeyaz olan Ebû Kuhâfe‟nin saç ve sakalını siyah dıĢında bir renge321

boyamasını istemiĢtir.³²² Diğerine göre ise Müslüman olmadan önce ismi Âsî olan bir sahâbînin ismini Mutî„ olarak değiĢtirmiĢtir.323

Mekke‟nin Fethi zamanında bir kadının hırsızlık yapması ve sonrasında yaĢanan bazı olaylar rivayetlere yansımıĢtır. Bu rivayetlerde hırsızlık yapan bu kadın için hadd cezası uygulanacağı durumu KureyĢlileri üzmüĢ ve kadını affetmesi için Üsâme b. Zeyd‟i Allah Resûlüne göndermiĢlerdir. Hz. Peygamber ise hırsızlık yapanın kendi kızı olması durumunda dahî bu cezanın uygulanacağını belirtmiĢtir.324

315 Müslim, Hacc, 450. 316 Müslim, Hacc, 451, 452, 453. 317 Müslim, Tahâre, 86. 318 Müslim, Salât, 255, 256. 319 Müslim, Salât, 257.

320 Müslim, Salâtü‟l-Müsâfirûn ve Kasruha, 80, 81, 82, 83, Hayz, 70, 71, 72.

321 Müslim, Libâs ve‟z-Zîne, 79.

322

Müslim, Libâs ve‟ez-Zîne, 78.

323 Müslim, Cihâd ve‟s-Siyer, 89.

Hz. Peygamber ve ashâbının Mekke‟de otuz gün kaldıkları bildirilmiĢ ve bu süre zarfında üç gün süre ile mut„a yapmaları için izin verildiği üç günün sonunda yasaklandığı bilgisi rivayetlere yansımıĢtır.325

d) Hz. Peygamber‟in Fetih Günü Gerçekleştirdiği Hutbe

Sahîh‟de Hz. Peygamber‟in fetihten sonra gerçekleĢtirdiği hutbe hakkında on rivayet bulunmaktadır.

Mekke‟nin Fethi esnasında Huzâa Kabilesi‟nin, içlerinden öldürülen bir adama karĢılık Benû Leys‟den birini öldürdüğü Hz. Peygamber‟e haber verilince o insanlara bir konuĢma yapmıĢ,326

bu konuĢmasında Mekke‟nin kutsallığı hakkında bilgi vermiĢ ve kıyamete kadar bu Ģekilde kalacağını ifade etmiĢtir. Ayrıca evlerde ve kabirlerde tütsü olarak kullanılan izhır otu hariç dikenlerin ve ağaçların kesilmesini, hayvanların avlanmasını ve kayıp bir eĢyayı bulan kiĢinin ona el koymasını yasaklamıĢtır. Yakını öldürülen bir kimse için ya kendisine fidye verileceğini ya da katile kısas uygulanacağını ifade etmiĢtir.327

Bunun yanında Ģarap, leĢ, domuz ve putların satılmasını328

ve insanların ölünceye kadar hapsedilmesini de yasaklamıĢtır.³²⁹ Son olarak, o günden sonra artık hicretin söz konusu olmayacağını bildirmiĢtir.330