Huneyn

Sahîh‟de Huneyn Gazvesi ile ilgili otuz dört rivayet tespit edilmiĢtir. Bu rivayetlerin, yolculuk safhası (dört rivayet), savaĢ esnasında yaĢananlar (on rivayet), ganimet taksimi (on yedi rivayet)³³¹ ve savaĢtan sonra düzenlenen seriyye (üç rivayet) olmak üzere dört ana konu etrafında toplandığı görülmektedir.

a) Yolculuk Safhası

Sahîh‟de ismi zikredilmeyen bir sefer yolculuğu hakkında dört rivayet bulunmaktadır. Bu rivayetlerde yolculuk sırasında havanın soğuk ve yağmurlu olması sebebiyle Hz. Peygamber, ashâbına namazlarını bulundukları yerde kılmalarını söylemiĢtir.³³² Apaydın‟ın tespitlerinde bu olayın Mekke‟nin Fethi‟nden sonra Huneyn‟e giderken

325 Müslim, Nikâh, 11, 18, 20, 22, 23, 25, 26.

326

Müslim, Hacc, 445; Ġmâre, 85.

327

Müslim, Hacc, 446, 447.

328 Müslim, Müsâkât, 71.

329 Müslim, Cihâd ve‟s-Siyer, 88.

330

Müslim, Hacc, 445, Müslim, Ġmâre, 83, 84, 85, 86.

331 Bir rivayet “SavaĢ Sırasında YaĢananlar” baĢlığı altındaki rivayetle ortaktır.

yaĢandığı bilgisi yer almaktadır.333

Bu tespitlere dayanarak söz konusu rivayetlerin burada zikredilmesi uygun görülmüĢtür.

b) Savaş Esnasında Yaşananlar

Müslim‟in sunduğu rivayetlerin sekizi Huneyn Gazvesi sırasında yaĢananlar ile ilgilidir. Bu rivayetlerde Müslüman ve müĢrik ordusunun durumu ile savaĢtan bazı kesitler hakkında bilgiler bulunmaktadır.

Mekke‟nin Fethi‟nden sonra Müslümanlar Hevâzin ve Gatafan kabileleriyle savaĢmak üzere Huneyn‟e gelmiĢlerdir. Rivayetlerde iki ordunun durumuna dair bazı bilgiler yer almaktadır. Hevâzin ve Gatafan kabilelerinin Müslümanların karĢısına tüm varlıklarını ve tüm birliklerini toplayarak güçlü bir orduyla çıktıkları aktarılmaktadır.334

Buna karĢın Müslümanların atlı ve yaya olarak on bin kiĢi ve tülekâ335

(veya altı bine yakın kiĢi) ile birlikte savaĢ yerinde oldukları, atlıların baĢında da Hâlid b. Velîd‟in bulunduğu bildirilmiĢtir.336

SavaĢa dair bazı kesitler içeren rivayetlerde, savaĢ esnasında Müslümanların ilk hücumunda müĢrikler bozguna uğramıĢlar ve bazı Müslümanlar ganimetlere koĢmuĢlardır. Bu esnada Hevâzin Kabilesi ve onun bir kolu olan Benû Nasr Kabilesi‟nin usta okçuları devreye girmiĢ ve Müslümanları ok yağmuruna tutmuĢlardır.337

Bunun üzerine Ġslâm ordusundaki bedevi ve tulekâ diye adlandırılan kiĢilerin kaçtığı aktarılmıĢtır.338

Bu kargaĢa esnasında müĢriklerin Hz. Peygamber‟in üzerine doğru geldiği, Allah Resûlü‟nün ashâbına çağrıda bulunduğu ve onların hemen desteğe geldikleri bildirilmiĢtir.339

Bu sırada Hz. Peygamber‟in beyaz bir katır üzerinde bulunduğu, Ebû Süfyân b. Hâris b. Abdülmuttalib ile Abbâs b. Abdülmuttalib‟in Hz. Peygamber‟i korumak için yanından ayrılmadıkları da baĢka bir ayrıntıdır. Ardından Hz. Peygamber‟in bir avuç çakılı veya toprağı340

müĢriklere fırlattığı ve onların güç kaybetmeye baĢladığı ifade edilmiĢtir.341

SavaĢ sırasında, Müslümanlardan birinin çok iyi çarpıĢtığı ve müĢriklerden birçok kiĢiyi öldürdüğü, daha sonra çarpıĢma sırasında 333 Apaydın, s. 646. 334 Müslim, Zekât, 135. 335 Müslim, Zekât, 135. 336 Müslim, Zekât, 136.

337 Müslim, Cihâd ve‟s-Siyer, 80.

338 Müslim, Zekât, 135; Cihâd ve‟s-Siyer, 78, 79.

339

Müslim, Zekât, 136.

340 Müslim, Cihâd ve‟s-Siyer, 81.

yaralandığı ve yaralarının acısına dayanamayarak intihar ettiğine dair bilgiler rivayetlere yansımıĢtır.342

c) Ganimet Taksimi

Sahîh‟deki Huneyn Gazvesi hakkında tespit edilen rivayetler incelendiğinde, nakillerin genel olarak ganimet konusunda yoğunlaĢtığı görülmektedir. Bu konu hakkında on yedi rivayet bulunmaktadır. Bu rivayetleri konularına göre tasnif ettiğimizde tekrarlarıyla birlikte yirmi bir rivayetin mevcut olduğu görülmektedir. Söz konusu rivayetlerin dördü ganimetlerin paylaĢıldığı yer, yedisi ganimetlerin çeĢitleri ve verildikleri kiĢiler, sekizi ashâbın tepkisi ve ikisi seleb hakkındadır.

Huneyn Gazvesi‟nden elde edilen ganimetlerin Mekke ile Tâif arasında bulunan Ci„râne denilen yerde paylaĢtırıldığı bilgisi rivayetlerde yer almaktadır.343

SavaĢ sonucunda elde edilen ganimetlerin oldukça fazla olduğu rivayetlere yansıyan bilgiler arasındadır. Bu rivayetlerde Hz. Peygamber‟in ganimetleri dağıtırken müellefe-i kulûba diğer sahâbîlerden daha fazla verdiği aktarılmıĢtır.344

Müellefe-i kulûbtan olup ganimetten pay alanların bazıları rivayetlerde zikredilmiĢtir. Bu kimselerin Alkame b. Ulâse,345

Ebû Süfyân b. Harb, Safvân b. Ümeyye, Uyeyne b. Hısn, Akra„ b. Hâbis, Abbâs b. Mirdâs olduğu ve yüzer (Safvân‟ın üç yüz deve)346 deve aldıkları ifade edilmiĢtir.347

Ayrıca ganimet olarak bir miktar gümüĢün de elde edildiği ve ashâbdan bazıları arasında paylaĢtırıldığı bildirilmiĢtir.348

Ganimet mallarının içinde bir hançerin de bulunduğu rivayetlere yansıyan bilgiler arasındadır.349

Rivayetlerde karĢımıza çıkan diğer bilgi de o gün Ömer b. Hattâb‟a ganimetin beĢte birinden bir cariye verilmiĢ olmasıdır.350

Müellefe-i kulûba ganimetten fazla mal verilmesi ashâbdan bazılarının tepkisini çekmiĢtir. Bu durum rivayetlerde ismi zikredilmeyen kiĢilerin ve ensârın tepkisi Ģeklinde yer almıĢtır. Buna göre Hz. Peygamber Müellefe-i kulûba paylarını verdikten sonra ashâbdan birisi, bu taksimde adalet gözetilmediğine dair sözler söylemiĢ, bu husus

342 Müslim, Ġmân, 178, 179.

343 Müslim, Zekât, 142, Fedâilü‟s-Sahâbe, 164, Hac, 217, Eymân, 28.

344 Müslim, Zekât, 139. 345 Müslim, Zekât, 138. 346 Müslim, Fedâil, 59. 347 Müslim, Zekât, 137. 348 Müslim, Zekât, 142.

349 Müslim, Cihâd ve‟s-Siyer, 134.

da Allah Resûlü‟ne haber verilmiĢtir. Bu sözler üzerine Hz. Peygamber‟in sinirlendiği ve bir o kadar da üzüldüğü nakledilmiĢtir.351

Aynı konu hakkında ensârdan da bazıları tepkisini dile getirmiĢ bu durum karĢısında Hz. Peygamber onları bir araya toplamıĢ ve onlara açıklamada bulunmuĢtur.352

Bu rivayetlerdeki ortak nokta müellefe-i kulûba verilen paylara karĢı gösterilen tepkidir. Buna göre ilk rivayette ismi zikredilmeyen kiĢinin ensârdan olma ihtimali yüksektir. Ganimetlerin taksimi sırasında gösterilen bir diğer tepki de Hz. Peygamber‟in insanlara gümüĢ dağıttığı bir anda yaĢanmıĢtır. Buna göre ashâbdan birisi dağıtılan gümüĢlerin adaletle dağıtılmasını istemiĢtir.353

Müslim‟in sunduğu rivayetlerde seleb ile ilgili olarak Ebû Katâde‟nin bir zırh aldığı,354 Seleme b. Ekvâ‟nın ise öldürdüğü kiĢinin bütün eĢyasını aldığı bilgisi yer almaktadır.355

d) Savaştan Sonra Düzenlenen Seriyye

Sahîh‟de Huneyn Gazvesi‟nden sonra düzenlenen seriyye hakkında üç rivayet bulunmaktadır. Bu rivayetlerde Hz. Peygamber‟in Evtâs‟a bir ordu gönderdiği ve ordunun baĢına Ebû Âmir‟i kumandan tayin ettiği bilgisi yer almaktadır.356