Mali nitelikteki suçlarla ilgili adli yard›m talepleri

Ceza ifllerinde adli yard›m öngören milletleraras› metinlerin tamam›n-da konusu mali bir suç olan adli yard›m taleplerinin yard›m talep edilen Devlet taraf›ndan reddedilebilece¤i düzenlenmektedir. Avrupa Konseyi bünyesinde haz›rlanan ve üye ülkelerce onaylanan Ceza ‹fllerinde Karfl›-l›kl› Adli Yard›m Avrupa Sözleflmesi’nin red sebeplerine iliflkin madde-lerini örnek metin olarak kabul eden bir dizi milletleraras› sözleflmede mali nitelikteki suçlara iliflkin adli yard›m taleplerinin reddedilebilece¤i-ni düzenlenmektedir. Türkiye’reddedilebilece¤i-nin taraf oldu¤u ve konusu ceza ifllerinde adli yard›mlaflma olan anlaflmalar›n tamam›nda mali nitelikli suçlar aç›-s›ndan yard›m talep edilen Devlet’e bu talebi reddetme imkan›n›n tan›n-d›¤› görünmektedir⁹⁶.

94 Rapport “Les fragilités de l’Europe face au terrorisme”, Institut des hautes études de la défense nationale, 01.05.1999, www.legifrance.gouv.fr.

95 Fransa’da terörle mücadele amac›yla ç›kart›lan di¤er düzenlemeler için bkz. Loi No. 96.1235 du 30.12.1996 ve loi n°93-913 du 19 juillet 1993, www.legifrance.gouv.fr.

96 Bu sözleflmelere güncel bir örnek için bkz Türkiye Cumhuriyeti ile Amerika Birleflik Devletleri Aras›nda Suçlular›n Geri Verilmesi ve Ceza ‹fllerinde Karfl›l›kl› Yard›m Anlaflmas›, E.ERGÜL, Suç-lular›n Geri Verilmesi Hükümlülerin Nakli, Yetkin Yay›nlar›, Ankara 2003, s.215 vd.

Türkiye’nin 03.03.1994 tarihinde Avustralya ile, 02.11.1992 tarihinde Azerbaycan ile ve 29.06.2001 tarihinde Hindistan ile imzalad›¤› adli yar-d›mlaflma anlaflmalar› mali suçlarla ilgili taleplerin reddedilebilece¤ini düzenlemektedir.

Ayn› yönde düzenlemeler Fransa’n›n taraf oldu¤u ve konusu ceza ifl-lerinde karfl›l›kl› adli yard›mlaflma olan iki tarafl› sözleflmelerde de mev-cuttur Fransa’n›n Avustralya (Madde XVI.1), M›s›r (Madde II-a), Kanada (Madde IV.1), Cibuti (Madde I.2) ve Tunus (Madde IV) gibi ülkelerle imzalam›fl oldu¤u anlaflmalar an›lan nitelikte düzenlemeleri içeren söz-leflmelere örnek olarak verilebilir⁹⁷.

Avrupa Hukuku’nda mali suçlara iliflkin adli yard›m taleplerinin red-di meselesi ile ilgili içtihatlar incelenred-di¤inde bir bütünlü¤ün oldu¤u tes-pit edilmektedir. Belçika Temyiz Mahkemesi 10 Ekim 2003 tarihli kara-r›nda Belçika’n›n taraf oldu¤u milletleraras› anlaflmalar›n ve 20 May›s 1997 tarihli Milletleraras› Adli ‹flbirli¤i Hakk›nda Kanun’un (La loi belge du 20 mai 1997 sur La Coopération Internationale) mali nitelikteki suç-larla ilgili yard›m taleplerinin reddedilece¤ini düzenledi¤ini vurgulam›fl-t›r⁹⁸. Frans›z Yarg›tay›’n›n da benzeri bir karar›nda Fransa’n›n milletlera-ras› yükümlülüklerinin mali nitelikte bir adli yard›m talebinin reddedil-mesi sonucunu do¤urabilece¤i belirtilmifltir⁹⁹. Mali suçlar ile ilgili bir ad-li yard›m talebinin reddebilece¤i genel kabul görmüfl bir husus olmakla birlikte “mali suç” kavram›n›n içeri¤i bu sözleflmelerce öngörülmüfl

de-¤ildir. Bir baflka de¤iflle sözleflmeler hangi suçlar›n mali suç say›laca¤›

meselesini bir bak›ma yard›m talep edilen Devlet’in iradesine terk et-mektedir¹⁰⁰.

Mali nitelikli suçlardan ne anlafl›laca¤› meselesi ise kesin olarak belir-tilmemifl olmas› nedeniyle tart›flmal› bir konu olmaya devam etmektedir.

97 Ad› geçen anlaflmalar›n orijinal metinleri için bkz. www.legifrance.gouv.fr

98 Cour de Cass. Bel. Section Française 2e Chambre Crim, No:JCO3AM2_1, 22/10/2003 99 Cass.Crim. 1986-11-17, 85-93444, PB, www.legifrance.gouv.fr

100 Bununla birlikte Fransa ve Tunus aras›nda 28 Haziran 1972 tarihinde imzalan Ceza ‹fllerinde Kar-fl›l›kl› Adli Yard›m Sözleflmesi bu kural›n d›fl›na ç›km›fl ve mali suç kavram›n›n içeri¤inin taraflar›n ileride birbirlerine sunacaklar› niyet mektuplar›na ba¤l› tutmufltur Orijinal metin için bkz. J.O.

17.03. 1974 p.3079. Décret No: 74-249, www.legifrance.gouv.fr. Uygulamada çok rastlanmamakla birlikte bu nitelikteki iki tarafl› sözleflmeler taraflara red sebeplerinin içeri¤i hususunda da karfl›l›k-l› olarak anlaflma imkan› tan›maktad›r.

Hiç kuflkusuz mali suçlar do¤alar› gere¤i ekonomik suçlardand›r. Dokt-rin ise bu hususta kesin bir tan›ma gitmek yeDokt-rine mali nitelikteki r›n iki temel özelli¤i üzerinde durmufltur. Bu özelliklerden ilki bu suçla-r›n yarat›lm›fl suçlardan oldu¤udur. Do¤al suç ve yarat›lm›fl suç ayr›m›n›

yapan yazarlar yarat›lm›fl suçlara örnek olarak ço¤u kez mali suçlar›

göstermektedir.Bankac›l›k suçlar› bu hususta yazarlarca s›kça verilen ör-nekler aras›ndad›r¹⁰¹. Bu tür suçlar›n ihdas›, ticari iliflkilerin evrensel bo-yutlara ulaflt›¤›, her alandaki teknolojik geliflmenin artt›¤› bir dünya dü-zeninin korunmas› amac›na hizmet etmektedir.

Vurgulanan ikinci özellik ise mali suçlar›n yarat›lm›fl suçlardan olma-lar›n›n yan›nda teknik suçlar olduklar›d›r. Mali suç sahas›na giren suçla-r› oluflturan suçlar ekonomik kavramlarla yak›ndan iliflkilidir.

Bu özelli¤in bir sonucu ise mali konularda yetkili olan idari organla-r›n de¤erlendirmelerinin suçun oluflumu ve tespitinde son derece büyük bir öneme sahip olmalar›d›r. Birçok milletleraras› metinde bu nitelikteki suçlarla ilgili yard›m taleplerinin reddine imkan tan›nm›fl oluflunun alt›n-da alt›n-da mali suçlar›n bu özelli¤inin bulundu¤unu düflünmekteyiz.

Yard›m talep eden Devlet taraf›ndan ihdas edilen ve idari bir ifllemle ile tespit edilen bu suçlar ile ilgili olarak yard›m talep edilen taraf›n kimi çekincelerinin olmas› kabul edilebilir görünmektedir. Ancak her ne ka-dar ika-dari bir soruflturma ve tespit var olsa da hükmü verecek olan›n

ba-¤›ms›z bir mahkeme olaca¤› hat›rland›¤›nda yard›m talebinin sadece mali bir suça iliflkin olmas› gerekçesi ile reddi çok da ikna edici görün-memektedir¹⁰².

101 ERMAN S.,Ticari Ceza Hukuku Cilt V, ‹stanbul 1984, s.11 vd.

102 Bu özellikler dikkate al›nd›¤›nda mali suç ile ne anlafl›lmas› meselesi ile ilgili olarak dolayl› da ol-sa bize yard›mc› olaca¤›n› düflündü¤ümüz Frans›z Ceza Usul Kanunu’nun (CPP) 704. Maddesi üzerinde durmak istiyoruz. An›lan bu madde Ekonomik ve Finansal Nitelikteki Suçlar›n Kovufltur-mas› ve Yarg›lanKovufltur-mas› bafll›kl› 13 Bölümünde düzenlenmifltir. Do¤alar› gere¤ince hayli karmafl›k bir yap›y› bünyesinde bulunduran bir dizi suç dolayl› olarak ekonomik ve finansal nitelik arz eden suç olarak tespit edilmifltir. Frans›z Ceza Usul Kanunu’na 94-89 say› ve 01.02.1994 tarihli kanun ile eklenen bu maddede say›lan afla¤›daki suçlar Frans›z kanun koyucusu taraf›ndan, dolayl› da olsa, ekonomik ve finansal karakter tafl›yan suçlard›r: Frans›z Ceza Kanunu’nun :

22838, 3131, 3132,3134,3141,3142,3242,43210 ila 43215,4331,4332,4349,4351,4351 ve -435-2 Maddeleri ile düzenlenen suçlar.

-66-537 say› ve 24.07.1966 tarihli Ticari fiirketler Hakk›nda Kanun’da belirtilen suçlar.

-85-98 say› ve 25.01.1985 tarihli ‹flyerlerinin Tasfiyesi Hakk›nda Kanun’da belirtilen suçlar.